‘Beno Lwata Kikalulu ya Kukanga Ntima’
“Beno fweti wila bantu mawa mingi . . . beno fweti [lwata kikalulu ya kukanga, NW] ntima.”—KOLOSAI 3:12.
1. Ta disolo ya kemonisa mbandu mosi ya mbote ya kukanga ntima.
RÉGIS, ya kezingaka na sudi-westi ya France, kukumaka Mbangi ya Yehowa ya mebakaka mbotika na mvu 1952. Bamvula mingi nkento na yandi kusalaka yonso sambu na kubuyisa yandi na kusadila Yehowa. Yandi vandaka kutobula bapine ya kaminio ya bakala na yandi sambu yandi mona ve mpila ya kukwenda na balukutakanu. Nkutu kilumbu mosi, yandi landaka yandi ntangu yandi vandaka kulonga nsangu ya Biblia nzo na nzo, yandi vandaka kuseka yandi na ntangu yandi vandaka kusolula ti bantu nsangu ya mbote ya Kimfumu. Ata yandi yambulaka ve na kumonisa yandi mpasi, Régis kulandaka na kukanga ntima. Na yo, Régis kele mbandu ya mbote sambu na Bakristu yonso, sambu Yehowa kelombaka na bantu yonso yina kesambilaka yandi na kukanga ntima na mutindu bo kezingaka ti bantu yankaka.
2. Ngogo ya Kigreki ya bo mebalulaka nde “kukanga ntima,” ketendula ntetentete inki, mpi nki dibanza yo kele na yo?
2 Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde “kukanga ntima” ketendula ntetentete “kuvanda na mabanza ya nda.” Biblia ya Kikongo (La Bible en Kituba) kebalulaka bangogo yango mbala kumi na iya nde “kukanga ntima” na Masonuku ya Kigreki. Na Kiebreo ti na Kigreki, bangogo ya bo kebalulaka nde “kukanga ntima” kele na dibanza ya kuvanda ti ntima ya nda, mawa, mpi kukonda kuwa makasi nswalu.
3. Inki mutindu ntendula yina Bakristu vandaka kupesa na kukanga ntima meswaswana ti ntendula ya Bagreki ya mvu-nkama ya ntete?
3 Bagreki ya mvu-nkama ya ntete vandaka kumona ve kukanga ntima bonso kikalulu mosi ya mbote. Bafilozofe yina vandaka kulonga malongi ya Kistoika vandaka kusadila ve ngogo yango. William Barclay, muntu ya mayele ya kelongukaka Biblia, ketuba nde kukanga ntima “kewakanaka ve mpenza ti bikalulu yina Bagreki kemonaka ya mbote,” yina vandaka kubaka kisika ya ntete na kati ya mambu yankaka bonso “kubuya kundima mafingu to kukonda ya lunungu.” Yandi ketuba nde: “Sambu na Bagreki, bakala ya kyeleka kele yina vandaka kusala yonso sambu na kuvutula mbela. Sambu na Bakristu bakala ya kyeleka kele muntu yina, ata na ntangu yandi kele na kikuma ya mbote ya kuvutula mbela, kebuyaka na kusala yo.” Ziku Bagreki vandaka kubaka kukanga ntima bonso kidimbu ya kukonda ngolo, kansi awa, ti na bisika yankaka yo kezola kutuba, “mambu yina ke monikaka bonso buzoba [n]a Nzambi, yo kele mayele mosi ya kuluta mayele ya bantu. Diaka, mambu ya Nzambi yina ke monikaka nde yo ke na ngolo ve, yo kele ngolo mosi ya kuluta yina ya bantu.”—1 Korinto 1:25.
Mbandu ya Kristu Kupesaka na Yina Metala Kukanga Ntima
4, 5. Inki mbandu ya mbote ya kukanga ntima Yezu kupesaka?
4 Kristu Yezu kupesaka mbandu ya mbote ya kukanga ntima, kansi mbandu ya ntete ya kesongaka kikalulu yai kele Yehowa. Ntangu yandi vandaka na mpasi ya ngolo, Yezu kumonisaka kukanga ntima na mutindu mosi ya kuyituka. Mbikudulu mosi kutubilaka yandi mutindu yai: “Bo vandaka kumonisa yandi mpasi mingi, kansi yandi ndimaka yo kaka, yandi vandaka kutuba kima ve. Yandi vandaka bonso mwana-dimeme ya bo ke kwenda kufwa, bonso dimeme yina ke dila ve ntangu bo ke zenga yo mika; yandi vandaka kutuba kima ve.”—Yezaya 53:7.
5 Ntangu yandi vandaka kusala kisalu na yandi ya kulonga na ntoto, Yezu kumonisaka kikalulu ya kukanga ntima na kiteso mosi ya kuyituka! Yandi kangaka ntima na bangyufula ya mayele ya mbi ya bambeni na yandi mpi na mafingu ya bantu yina vandaka kuzola yandi ve. (Matayo 22:15-46; 1 Piere 2:23) Yandi monisaka ntima-nda sambu na balongoki na yandi, ata ntangu bo vandaka kutulana ntembe sambu na kuzaba nani meluta bankaka. (Marko 9:33-37; 10:35-45; Luka 22:24-27) Yezu kukangaka dyaka ntima mingi kibeni na mpimpa yina bo tekaka yandi ntangu Piere ti Yoane kubwaka na mpongi na nima ya kusonga bo nde “beno lala ve”!—Matayo 26:36-41.
6. Inki mutindu Polo kubakaka mambote ya kukanga ntima ya Yezu, mpi nki dilongi beto kebaka na dyambu yai?
6 Na nima ya lufwa mpi lufutumuku na yandi, Yezu kulandaka na kukanga ntima. Ntumwa Polo kuzabaka mpenza dyambu yai, sambu yandi vandaka ntete kumonisa Bakristu mpasi. Polo kusonikaka nde: “Mambu mosi ya kieleka ya beto fweti tula ntima ti ya beto fweti ndima mpenza, yo yai: Yesu Kristo kwisaka na nsi-ntoto sambu na kugulusa bantu ya masumu. Ebuna mono, mono me luta bo yonso na kusala masumu. Kansi yo yina Nzambi wilaka mono mawa, na mpila nde Yesu Kristo kukanga ntima mpenza sambu na mono, mono muntu me luta bantu yonso na kusala masumu. Yandi bakaka mono sambu na kusonga mbandu na bantu ya nkaka yina ta tula ntima na yandi sambu na kubaka moyo ya mvula na mvula.” (1 Timoteo 1:15, 16) Ata luzingu na beto ya ntama kuvandaka mbi nki mutindu, kana beto tula lukwikilu na beto na Yezu, yandi tasonga beto kikalulu ya kukanga ntima, mpi yandi tatula kivuvu nde beto tamonisa “bisalu yina ke songaka nde, ya kieleka, b[et]o me balula ntima.” (Bisalu 26:20; Roma 2:4) Bansangu yina Yezu kutindaka na mabundu nsambwadi ya Asie Mineure kemonisa nde ata yandi kekangaka ntima, yandi ketulaka mpi kivuvu nde beto mpi tasala ngolo sambu na kumonisa yo.—Kusonga, bakapu 2 ti 3.
Yo Kele Mbuma ya Mpeve
7. Inki kuwakana kele na kati ya kukanga ntima ti mpeve santu?
7 Na kapu ya tanu ya mukanda na yandi na bantu ya Galatia, Polo kefwanisa bisalu ya kimuntu ti bambuma ya mpeve. (Galatia 5:19-23) Sambu kukanga ntima kele mosi na kati ya bikalulu ya nene ya Yehowa, kikalulu yai mekatukaka na yandi mpi yo kele mbuma ya mpeve na yandi. (Kubasika 34:6, 7) Ya kyeleka, kukanga ntima kele na kisika ya iya na kati ya bambuma ya mpeve yina Polo ketubila, kumosi ti ‘zola, kiese, ngemba, . . .kusala mambote na bantu ya nkaka, ntima ya mbote, kutula ntima, kuvandaka na ntima ya pima, kudiyala.’ (Galatia 5:22, 23) Yo yina, ntangu bansadi ya Nzambi kekangaka ntima mutindu yandi kesalaka, bo kesalaka yo na ngolo ya mpeve santu.
8. Inki kima tasadisa beto na kuyedisa bambuma ya mpeve, mpi kukanga ntima?
8 Kansi, yo kezola kutuba ve nde, Yehowa ketindilaka bantu mpeve na yandi na kingolongolo. Beto fwete ndima na luzolo yonso nde yo twadisa beto. (2 Korinto 3:17; Efezo 4:30) Beto kepesaka nzila nde mpeve santu kusala na luzingu na beto sambu beto keyedisaka bambuma na yo na mambu yonso ya beto kesala. Na nima ya kutanga bambuma ya mpeve, Polo kuyikaka nde: “[Kana beto kezinga na mpeve, beto landa mpi na kutambula mutindu mpeve kezola, NW]. Beno kudikusa ve, sambu bo ke sekaka Nzambi ve. Muntu ke katulaka bambuma yina ya yandi ke kunaka. Sambu muntu yina ke kunaka bambuma ya kimuntu, yandi ta katula bambuma ya lufwa; kansi muntu yina ke kunaka bambuma ya kimpeve, yandi ta katula bambuma ya kimpeve, disongidila nde moyo ya mvula na mvula.” (Galatia 5:25; 6:7, 8) Kana beto kezola kununga na kukanga ntima, beto fwete yedisa mpi bikalulu yina mpeve santu kebutaka na Bakristu.
‘Zola Kekangaka Ntima’
9. Sambu na nki, Polo kusongaka bantu ya Korinto nde ‘zola kekangaka ntima’?
9 Polo kumonisaka nde kuwakana ya ngolo kele na kati ya zola ti kukanga ntima ntangu yandi tubaka nde: “Muntu yina ke na kuzola yandi ke kangaka ntima.” (1 Korinto 13:4) Muntu mosi ya mayele ya kelongukaka Biblia na zina ya Albert Barnes ketuba nde Polo kutubilaka dyambu yai mingi sambu na mpeve ya kutesana mpi kuswana yina kuvandaka na kati ya dibundu ya Bukristu ya Korinto. (1 Korinto 1:11, 12) Barnes ketuba nde: “Ngogo ya yandi mesadila awa [sambu na kukanga ntima] kewakana ve ti kusala mambu nswalu: na bangogo mpi bangindu ya makasi, mpi na kikalulu ya kuwa makasi. Yo kele ti dibanza ya KUKANGA MPENZA NTIMA na ntangu bo kemonisa muntu mpasi, to kusala mambu yina lenda nata yandi na kuwa makasi.” Zola ti kukanga ntima kesadisaka beto mingi dyaka na kuzinga na ngemba na kati ya dibundu ya Bukristu.
10. (a) Inki mutindu zola kesadisaka beto na kukanga ntima, mpi nki ndongisila ntumwa Polo kepesa beto na dyambu yai? (b) Inki mambu muntu mosi ya mayele ya kelongukaka Biblia kutubaka sambu na yina metala kukanga ntima ya Nzambi mpi kuvanda na ntima ya mbote? (Tala bangogo yina kele na nsi ya lutiti.)
10 ‘Zola kekangaka ntima mpi yo kele mbote. Zola ke sosaka ve mambote ya [muntu] yandi mosi, yo ke waka makasi ve.’ Yo yina, na mitindu mingi, zola kesadisaka beto na kukanga ntima.a (1 Korinto 13:4, 5) Zola kesadisaka beto na kuvanda ti ntima ya nda sambu na kuzaba kuzinga ti bampangi mpi kukonda kuvila nde beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka mpi beto yonso kesalaka masumu. Yo kesadisaka beto na kuzitisa mpi kulolula bantu yankaka. Ntumwa Polo kepesa beto kikesa nde “beno kudisonga ata fioti ve, kansi beno vanda kaka pima, beno kanga kaka ntima. Beno sadisana beno na beno na ntima mosi ya kuzolana. Beno tula ngolo na kusimba [bumosi, NW] yina ya Mpeve ke pesaka, na lusadisu ya ngemba yina ke vukisaka beno.”—Efezo 4:1-3.
11. Sambu na nki yo kele mpenza mfunu na kuvanda na kikalulu ya kukanga ntima na bisika Bakristu kezingaka kumosi?
11 Kukanga ntima na ntwala ya bampangi na bo kesadisaka Bakristu yina kezingaka na kimvuka mosi na kuzinga na ngemba mpi na kyese, yo vanda na mabundu, na Betele, na banzo ya bamisionere, na bimvuka ya bampangi yina ketungaka banzo ya la Société, to na banzo-nkanda ya Bukristu. Sambu kimuntu, mambu ya konso muntu kezolaka, malongi yina beto mebakaka banda bumwana, bansiku ya kesonga luzitu, to nkutu ya bunkete kele ya kuswaswana, mambu yina kemekaka lukwikilu lenda kumina beto mbala na mbala. Mambu ya mutindu yai kekuminaka beto mpi ata na mabuta. Kuvanda muntu ya kewaka makasi nswalu ve kele mfunu mingi. (Bingana 14:29; 15:18; 19:11) Beto yonso kele na mfunu ya kukanga ntima, disongidila, kuvanda ntima-nda, ti kivuvu nde beto lenda tomisa mambu.—Roma 15:1-6.
Kukanga Ntima Kesadisaka Beto na Kunwana
12. Sambu na nki kukanga ntima kele mfunu na ntangu muntu kenwana ti mambu yina kemekaka lukwikilu?
12 Kukanga ntima kesadisaka beto na kunwana ti mambu yina kemekaka lukwikilu ya kemonanaka bonso nde yo lenda mana ve to ya beto kezaba ve mutindu ya kumanisa yo nswalu. Régis ya beto tubilaka na luyantiku vandaka kumona mutindu yina. Bamvula mingi, nkento na yandi vandaka kuzola ve nde yandi kusadila Yehowa. Kansi, kilumbu mosi yandi pusanaka penepene na yandi ti mansanga na meso mpi yandi tubaka nde: “Mu mendima nde yo kele kyeleka. Sadisa mono. Mono kezola kulonguka Biblia.” Nsukansuka yandi kumaka Mbangi ya mebakaka mbotika. Régis ketuba nde: “Mambu yai kumonisaka nde Yehowa kusakumunaka bamvula yina yonso ya mono vandaka kunwana, kusonga ntima-nda, mpi kukanga ntima.” Kukanga ntima na yandi kubutaka mbuma ya mbote.
13. Inki kusadisaka Polo na kunwana, mpi nki mutindu mbandu na yandi lenda sadisa beto na kunwana?
13 Ntumwa Polo kupesaka mbandu mosi ya mbote ya kukanga ntima na mvu-nkama ya ntete. (2 Korinto 6:3-10; 1 Timoteo 1:16) Penepene na nsuka ya luzingu na yandi ntangu yandi pesaka ndongisila na Timoteo, leke yina vandaka kusala kisalu ti yandi, Polo kukebisaka yandi nde Bakristu yonso tamona mpasi. Polo kupesaka mbandu na yandi mosi mpi yandi longisilaka yandi na kuyedisa bikalulu ya mefwana na Mukristu yina yandi tavanda na yo mfunu sambu na kunwana. Yandi sonikaka nde: “Nge me landa malongi na mono, bikalulu na mono, mabanza na mono ti lukwikilu na mono; nge me landa mpi kifu na mono ya kukanga ntima, kifu na mono ya kuzolana, kifu na mono ya kutula kaka ngolo, ti bampasi yina ya bantu monisaka mono ti bampasi ya nkaka ya mono monaka. Nge zaba nki mambu bwilaka mono na babwala yai: Antioshe ti Ikoniumi ti Listre, ti nki mpasi bantu vandaka kumonisa mono. Kansi Mfumu Nzambi katulaka mono na mpasi yina yonso. Ebuna nge fweti zaba nde bantu yonso yina ke zolaka kulemfuka na Nzambi na kimvuka ti Yesu Kristo, bo ta monisaka bo mpasi.” (2 Timoteo 3:10-12; Bisalu 13:49-51; 14:19-22) Beto yonso kele na mfunu ya lukwikilu, zola mpi kukanga ntima sambu na kulanda na kunwana.
Bo Lwataka Kikalulu ya Kukanga Ntima
14. Na nki kima Polo kufwanisaka bikalulu ya Nzambi kezolaka bonso kukanga ntima, mpi nki ndongisila yandi pesaka na Bakristu ya Kolosai?
14 Ntumwa Polo kufwanisaka kikalulu ya kukanga ntima ti bikalulu yankaka ya Nzambi kezolaka na bilele yina Mukristu fwete lwata na nima ya kulosa bikalulu na yandi ya ‘kimuntu ya ntama.’ (Kolosai 3:5-10) Yandi sonikaka nde: “Beno kele bantu ya Nzambi; Nzambi zolaka beno, yandi solaka beno na kuvanda bantu na yandi. Yo yina beno fweti wila bantu mawa mingi, beno fweti vanda bantu ya mbote, beno lenda kudisonga ve, beno fweti vanda pima, beno fweti kanga ntima. Kana muntu mosi na kati na beno ke na mambu na muntu ya nkaka, mbote yandi kukanga ntima, yandi kulolula yandi. Beno fweti lolula bantu ya nkaka na kati na beno mutindu [Yehowa] mpi me lolulaka beno. Na mambu yai yonso beno [lwata zola, sambu yo kele kima ya kukuka ya kekangisaka bantu, NW] na kimvuka mosi.”—Kolosai 3:12-14.
15. Inki kesalamaka kana Bakristu ‘kulwata kikalulu’ ya kukanga ntima ti bikalulu yankaka ya Nzambi kezolaka?
15 Kana bampangi ya dibundu ‘kulwata’ kikalulu ya mawa, ntima mbote, ya kukonda kudisonga, ya pima, ya kukanga ntima, mpi ya zola, bo takuka kumanisa makambu yina lenda bwila bo mpi kulanda na kusala kisalu ya Yehowa na bumosi. Ntetentete Bakristu yina kele Bankengi fwete vanda na kikalulu ya kukanga ntima. Ntangu yankaka yo lenda lomba nde bo sungika Mukristu yankaka, kansi mitindu ya kusungika kele mingi. Polo kutendulaka mutindu ya kuluta mbote ya kusala yo ntangu yandi sonikilaka Timoteo nde: “Sungika bifu yina kele na mambu ya bantu ke longaka, pesa bo atasio, pesa bo kikesa. Ntangu nge ke longa bo, nge fweti kanga ntima mpenza.” (2 Timoteo 4:2) Ee, yo kelombaka ntangu yonso kuzinga na mameme ya Yehowa ti kukanga ntima, lukumu, mpi zola.—Matayo 7:12; 11:28; Bisalu 20:28, 29; Roma 12:10.
“Beno Kanga Ntima Sambu na Bantu Yonso”
16. Inki mambu lenda salama kana beto ‘kekanga ntima sambu na bantu yonso’?
16 Kukanga ntima yina Yehowa kemonisaka sambu na bantu kepusa beto na ‘kukanga ntima sambu na bantu yonso.’ (1 Tesalonika 5:14) Yo ketendula nde beto fwete kanga ntima sambu na bantu ya dibuta na beto yina kele ve Bambangi ya Yehowa, bantu yina beto kezingaka na bo penepene, banduku ya kisalu, ti ya nzo-nkanda. Bambangi mingi yina vandaka kunyokwama na mafingu to yina bo vandaka kuzola ve na bantu yina bo kesalaka na bo to na nzo-nkanda bamvula mingi, menungaka na kukatula bangindu ya mbi yina bantu yango kuvandaka na yo. (Kolosai 4:5, 6) Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Beno vanda na bikalulu ya mbote ntangu beno kele na kati ya bamimpani. Kana beno sala mpidina, ata bo ke funda beno nde beno ke salaka mambu ya mbi, kana bo mona mambu ya mbote ya beno ke salaka, bo ta zitisa Nzambi na kilumbu yina ya yandi ta kwisa.”—1 Piere 2:12.
17. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya zola mpi ya kukanga ntima ya Yehowa, mpi sambu na nki beto fwete sala yo?
17 Bantu mingi taguluka sambu Yehowa kekangaka ntima. (2 Piere 3:9, 15) Kana beto landa mbandu ya zola mpi ya kukanga ntima ya Yehowa, beto talanda na kuzabisa nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi mpi kulonga bantu yankaka na kulemfuka na kiyeka ya Kimfumu ya Kristu. (Matayo 28:18-20; Marko 13:10) Kana beto yambula na kusala kisalu ya kusamuna, yo tavanda bonso nde beto kezola kukanga nzila na kukanga ntima ya Yehowa mpi nde beto kebakisa ve kikuma ya yandi kekangilaka ntima: kunata bantu na kubalula ntima.—Roma 2:4.
18. Inki kisambu Polo kusalaka sambu na bantu ya Kolosai?
18 Na mukanda na yandi na Bakristu ya Kolosai, na Asie Mineure, Polo kusonikaka nde: “Yo yina, katuka kilumbu yina ya beto waka nsangu na beno, beto ke bika ve na kusamba Nzambi sambu na beno. Beto ke lombaka yandi nde yandi [fulusa beno na nzayilu ya sikisiki ya luzolo na yandi, NW], beno kuvanda na mayele yonso, beno kuzaba mpi mbote-mbote mambu yina ya Mpeve-Santu ke zabisaka beno. Mpidina, beno ta mona mpila ya kuzinga mutindu [Yehowa] ke zolaka ti kupesa yandi kiese na mambu yonso. Beno ta salaka mambu ya mbote ya mutindu na mutindu, ebuna beno ta zabaka Nzambi diaka mingi. Beto ke lombaka Nzambi nde yandi kupesa beno ngolo yonso na lusadisu ya ngolo na yandi ya lukumu, sambu beno kumona mpila ya kukanga ntima na kikesa na mambu yonso . . . ti kiese.”—Kolosai 1:9-11.
19, 20. (a) Inki beto lenda sala sambu na kubuya nde kukanga ntima yina Yehowa kelanda na kumonisa kukumina beto bonso mumekamu? (b) Inki mambote beto tabaka kana beto kekanga ntima?
19 Kukanga ntima, to ntima-nda yina Yehowa kelanda na kumonisa, takumina beto ve bonso mumekamu kana beto fulusa mabanza na beto ti “nzayilu ya sikisiki ya luzolo na yandi,” ya kele nde “bantu ya mitindu yonso kuguluka mpi bo baka nzayilu ya sikisiki ya kyeleka.” (1 Timoteo 2:4, NW) Beto “ta salaka mambu ya mbote ya mutindu na mutindu,” ntetentete ya kulonga “Nsangu yai ya Mbote ya Kimfumu.” (Matayo 24:14) Kana beto kelanda na kusala kisalu yai na kwikama yonso, Yehowa tapesa beto “ngolo yonso,” sambu yo sadisa beto na “kukanga ntima na kikesa na mambu yonso . . . ti kiese.” Kana beto kesala mutindu yina, beto “ta mona mpila ya kuzinga mutindu [Yehowa] ke zolaka,” ebuna beto tavanda na ngemba yina kekatukaka na kuzaba nde beto ‘kepesa yandi kiese na mambu yonso.’
20 Bika beto ndima mpenza nde Yehowa kesadilaka kikalulu na yandi ya kukanga ntima ti mayele. Yandi kesadilaka yo sambu na kugulusa beto mpi sambu na kugulusa bantu yina kewaka malongi na beto. (1 Timoteo 4:16) Kuyedisa bambuma ya mpeve, bikalulu bonso zola, kusala mambu ya mbote, ntima ya mbote, ntima ya pima, mpi kudiyala, tasadisa beto na kukanga ntima na kyese yonso. Beto tazaba kuzinga na ngemba ti bantu ya dibuta na beto mpi ti bampangi ya babakala ti ya bankento na kati ya dibundu. Kukanga ntima tasadisa beto dyaka na kuvanda ntima-nda na mutindu na beto ya kuzinga ti banduku na beto ya kisalu to ya nzo-nkanda. Nsukansuka, kukanga ntima na beto talungisa lukanu yai: yo tagulusa bantu yina kesalaka mambu ya mbi mpi yo tapesa lukumu na Yehowa, Nzambi yina kekangaka ntima.
[Noti na nsi ya lutiti]
a Na komantere yina yandi salaka na mutindu Polo kutubaka nde ‘zola kekangaka ntima mpi yo kele mbote,’ Gordon D. Fee, muntu mosi ya mayele ya kelongukaka Biblia, kesonika nde: “Na malongi ya teolozi yina kelandaka malongi ya Polo, bikalulu yai [kukanga ntima mpi ntima ya mbote] kemonisaka bandambu yonso zole ya kesongaka mutindu Nzambi kebakaka bantu (tala Roma 2:4). Ntetentete, mawa mpi zola ya Nzambi kemonanaka na mutindu yandi mekangaka makasi na yandi ata bantu kelemfukila yandi ve; ebuna, ntima na yandi ya mbote kemonanaka na mitindu yandi kemonisaka mawa na yandi. Yo yina, ntendula yina Polo kepesa sambu na zola keyantika ti bikalulu zole ya Nzambi, yina, na nsadisa ya Kristu, kumonisaka mawa mpi ntima na yandi ya mbote na bantu yina Nzambi kuzengilaka nkanu ya lufwa.”
Keti Nge Lenda Tendula?
• Na nki mitindu Kristu kele mbandu ya mbote na yina metala kukanga ntima?
• Inki tasadisa beto na kuyedisa kikalulu ya kukanga ntima?
• Inki mutindu kukanga ntima kesadisaka mabuta, Bakristu yina kezingaka na kimvuka, mpi bankuluntu?
• Inki mutindu kikalulu na beto ya kukanga ntima tanatila beto ti bantu yankaka mambote?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]
Ata ntangu yandi vandaka kumona mpasi mingi, Yezu kukangaka ntima sambu na balongoki na yandi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]
Biblia kelongisila Bakristu yina kele bankengi na kupesa mbandu ya mbote ya kukanga ntima na mutindu ya bo kezinga ti bampangi
[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]
Kana beto landa zola mpi kukanga ntima ya Yehowa, beto talanda na kulonga nsangu ya mbote
[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]
Polo kusambaka nde Bakristu ‘kukanga ntima ti kiese’ yonso