Nzambi Kekudibanzaka Sambu na Minunu

KUNYOKULA minunu kele dyambu ya kesalama bubu yai na ntoto ya mvimba, mpi yo kele dyambu ya kuyituka ve. Sambu banda ntama, Biblia kutubaka nde na “bilumbu ya nsuka” ya ngidika yai ya kezolaka ve mambu ya Nzambi, bantu “ta zolaka bantu ya nkaka ve, . . . bo ta vanda nku mingi.” (2 Timoteo 3:1-3) Ngogo ya Kigreki ya bo mebalulaka na ba Biblia yankaka nde “zola ya kimpangi” kevukisa zola yina kevandaka na kati ya bantu ya dibuta mosi. Na kuwakana ti bambikudulu ya Biblia, yo kele pwelele nde bubu yai zola ya mutindu yina kemonana dyaka ve.

Yehowa Nzambi meswaswana ti bantu yina kenyokulaka minunu. Yandi kebakaka bo na valere mingi mpi kekudibanzaka sambu na bo. Beto tadila mutindu Biblia kemonisa dyambu yai.

‘Yandi Ketalaka Bamifwidi’

Masonuku ya Kiebreo kemonisa pwelele mutindu Yehowa kekudibanzaka sambu na minunu. Mu mbandu, na Nkunga 68:6, Davidi kutubaka nde Nzambi ‘ketalaka bamifwidi,’ mpi mbala mingi bamifwidi yango kevandaka minunu.a Na bambalula yankaka ya Biblia, bo balulaka bangogo ‘yandi ketalaka’, nde “muntu ya kenwaninaka,” “muntu ya ketaninaka,” to “muntu ya kesadisaka.” Yo kele pwelele nde, Yehowa kekudibanzaka sambu na mifwidi. Biblia ketuba nde kana bantu kenyokula bamifwidi, Nzambi kewaka makasi mingi. (Kubasika 22:21-23) Nzambi ti bansadi na yandi kebakaka na valere mingi mifwidi mpi minunu yonso yina kele bantu ya kwikama. Bingana 16:31 kemonisa mabanza ya Yehowa ti ya bantu yina kesadilaka yandi, mpi yo ketuba nde: “Luzingu ya nda kele matabisi ya muntu ya mbote ke bakaka, nsuki na yandi ya mpembe kele bonso mpu na yandi ya kimfumu.”

Beto lenda yituka ve na kumona nde kuzitisa minunu kuvandaka nsiku mosi ya mfunu mingi na kati ya bansiku yina Yehowa kupesaka bantu ya Izraele. Nzambi songaka bo nde: “Zitisa mbuta-muntu yina me nunaka, mpidina beno ta zitisa mpi mono. Mono kele Mfumu Nzambi.” (Levi 19:32) Yo yina, sambu na bantu ya Izraele, kuzitisa minunu vandaka kutadila mpenza bangwisana ya muntu ti Yehowa Nzambi. Muntu lenda tuba ve nde yandi kezolaka Nzambi kana yandi kenyokula minunu.

Bakristu kele ve na nsi ya luyalu ya Nsiku ya Moize, kansi na nsi ya luyalu ya “nsiku ya Kristo.” Nsiku yai kevandaka ti bupusi ya ngolo na bikalulu mpi nkadilu na bo, yika mpi kumonisa zola ti kudibanza sambu na bibuti mpi minunu. (Galatia 6:2; Efezo 6:1-3; 1 Timoteo 5:1-3) Bakristu kemonisaka zola kaka ve sambu nsiku ketindaka bo na kusala mutindu yina, kansi sambu ntima na bo kepusaka bo na kuzola. Ntumwa Piere kusyamisaka Bakristu nde: “Beno fweti zolana ngolo mpenza.”​—1 Piere 1:22.

Longoki Yakobo kupesaka kikuma yankaka yina fwete pusa beto na kudibanza sambu na minunu. Yandi sonikaka nde: “Kinzambi ya kieleka na meso ya Tata Nzambi, yo yai: kusadisa bana-nsona ti bamifwidi ya bankento na bampasi na bo, ti kudikeba mpi na mpila nde mambu ya mbi ya nsi-ntoto yai lenda bebisa beto ve.” (Yakobo 1:27) Yakobo ketubila dyambu mosi ya kesimba ntima mpi ya fwete pusa beto na kuyindula. Dyambu yango kebenda dikebi na beto na kuzaba nde minunu kele mfunu mingi na meso ya Yehowa.

Yo yina, yo mefwana nde beto zitisa minunu, kansi beto fwete suka kaka pana ve. Kima ya beto fwete sala kele kumonisa bo na masonga yonso nde beto kekudibanzaka sambu na bo mpi kusadila bo mambote. (Tala lupangu “Zola Kemonanaka na Bisalu” na lutiti 6-7.) Yakobo kusonikaka nde: “Kana muntu ke kaka na lukwikilu kansi yandi ke sala mambu ya mbote ve, lukwikilu na yandi kele ya kufwa.”​—Yakobo 2:26.

Sadisa Bo “na Bampasi na Bo”

Mukanda ya Yakobo kelonga beto dyambu yankaka. Simba nde Yakobo songaka Bakristu na kusadisa mifwidi “na bampasi na bo.” Mpasi ya bo ketubila awa kele mpasi yina kekatukaka na maladi, kinsukami, mpi na mambu yankaka ya luzingu. Ntembe kele ve nde minunu mingi kekutanaka ti bampasi ya mutindu yai. Bankaka kekudiwaka bo mosi. Bankaka kewaka susi na mpila bo kekukaka dyaka ve kulungisa mambu yankaka sambu na kimununu. Ata minunu yina kesadilaka Nzambi ti kikesa lenda lemba nitu. Beto baka mbandu ya John.b Yandi kele nsamuni ya kwikama banda bamvula kuluta makumi iya, mpi melutisa bamvula makumi tatu ya nsuka na kisalu ya kimupasudi-nzila ya nene. Ntangu yai yandi kele ti bamvula 80, mpi ketuba nde bantangu yankaka yandi kelembaka nitu. Yandi kelanda na kutuba nde: “Mbala mingi mono keyindulaka mambu yina ya mono vandaka kusala mpi mono keyibukaka bifu mingi mpenza ya mono salaka. Mono keyindulaka ntangu yonso nde mono lendaka kusala mbote kuluta.”

Beto lenda sadisa bantu ya mutindu yai na kubakisa nde ata Yehowa kele ya kukuka, yandi kesosaka ve nde beto mpi kuvanda ya kukuka sambu na kundima beto. Ata yandi kezaba bifu na beto, Biblia ketuba nde: “Kana nge landaka masumu na beto, nani zolaka kubaka ndola ve?” (Nkunga 130:3) Ya kyeleka, Yehowa ketalaka kaka bifu na beto ve, kansi yandi kemonaka mambu yina kele na ntima na beto. Inki mutindu beto kezaba dyambu yai?

Ntotila Davidi yina kusalaka bifu mingi, kubakaka mpeve ya Nzambi mpi kusonikaka mutindu yai na Nkunga 139:1-3: “Mfumu Nzambi, nge me tala ntima na mono mbote-mbote, nge me zaba mono. Nge zaba ntangu mono ke vandaka, nge zaba ntangu mono ke telamaka; ata nge kele ntama nge ke zabaka ngindu na mono yonso. Nge ke monaka mono ntangu mono ke tambula ti ntangu mono ke pema, nge zaba mambu yonso ya mono ke salaka.” Bangogo ya bo mesadila awa nde “ke monaka” ketendula “kukabula,” kaka mutindu muntu ya kesalaka bilanga kepupulaka bankeni sambu na kukabula bimpusu. Na nsadisa ya mpeve ya Nzambi, Davidi kendimisa beto nde Yehowa kezabaka mutindu ya kukabula mpi ya kubumba na mabanza na yandi mambu ya mbote ya beto kesalaka.

Kana beto kele ntangu yonso ya kwikama na Tata na beto ya zulu yina kewilaka beto mawa, yandi keyibukaka mpi kebakaka na valere mambu ya mbote ya beto kesalaka. Ya kyeleka, Biblia ketuba nde kana Yehowa mevila bisalu na beto mpi zola ya beto monisaka sambu na zina na yandi, yandi tamona yo bonso dyambu ya kukonda lunungu.​—Baebreo 6:10.

‘Mambu ya Ntama Tavanda Mevila’

Biblia kemonisa nde kununa ti bampasi na yo kuvandaka ve na lukanu ya Nzambi. Bantu mekumaka kumona mpasi ya kimununu kaka na nima sambu bibuti na beto ya ntete, Adami ti Eva, kukolamaka na Ngangi na bo. (Kuyantika 3:17-19; Roma 5:12) Kansi, yo tavanda ve kimakulu.

Mutindu beto tubilaka yo na ntwala, bampasi mingi ya beto kemona bubu yai, yika mpi kunyokula minunu, kele nzikisa ya kemonisa nde beto kezinga na “bilumbu ya nsuka” ya ngidika yai ya bima. (2 Timoteo 3:1) Lukanu ya Nzambi kele ya kukatula mambu ya mbi yina disumu menataka, mpi bampasi yina kimununu ti lufwa kenataka. Biblia ketuba nde: “[Nzambi] ta kusula mansanga yonso na meso na bo. Lufwa ta vandaka diaka ve, bantu ta lwataka mpidi diaka ve, bo ta dilaka diaka ve, bo mpi ta waka diaka mpasi ve. Na ntangu yina mambu ya ntama ta vanda me vila.”​—Kusonga 21:4.

Na inza ya mpa ya Nzambi, kunyokula minunu ti bampasi yina bantu kemonaka sambu na kimununu tavanda dyaka ve. (Mishe 4:4) Ata bantu yina mefwaka mpi ya kele na mabanza ya Nzambi, yandi tafutumuna bo na mpila nde bo mpi kubaka dibaku ya kuzinga mvula na mvula na paladisu ya ntoto. (Yoane 5:28, 29) Na ntangu yina, yo tamonana pwelele kuluta konso ntangu na luzingu ya bantu nde Yehowa Nzambi kekudibanzaka mpenza sambu na minunu, mpi sambu na bantu yonso yina kelemfukilaka yandi.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Lupangu/​Bifwanisu ya kele na lutiti 6]

Zola Kemonanaka na Bisalu

Na kati ya Bambangi ya Yehowa, bankuluntu kevandaka bantu ya ntete na kusadisa minunu. Bo kelandaka mbote ndongisila yina Ntumwa Piere kupesaka nde: “Beno fweti yilama na kutala mbote-mbote bantu yina ya Nzambi pesaka beno na kutala; beno fweti vanda bonso bangungudi ke kebaka mbote mameme.” (1 Piere 5:2) Kusadisa minunu kele mpi mutindu ya mbote ya kukeba mameme ya Nzambi. Kansi, yo kelombaka kusala inki?

Yo kelombaka kuvanda ti ntima ya nda, kukwenda kutala bo mbala na mbala mpi kusolula ti bo bonso banduku sambu na kuzaba mpenza bampusa na bo. Mbala yankaka, minunu lenda vanda na mfunu nde beto sadisa bo na kusumbila bo bima, kutula bunkete na nzo, kunata bo na balukutakanu, kutangila bo Biblia ti mikanda ya Bukristu, mpi kusadila bo mambu yankaka ya mfunu. Kana mpila kele, beto lenda baka bangidika ya mefwana mpi kulanda na kusadila yo.c

Kansi, inki beto lenda sala kana mpangi mosi ya mununu na dibundu kele na mpasi ya ngolo, mpi mbala yankaka mpasi yango kelomba mbongo kukonda kusukinina? Ntete, yo tavanda mayele na kusosa kuzaba kana yandi kele ti bana to bantu yankaka ya dibuta na yandi yina lenda sadisa yandi. Kusala mutindu yai tawakana ti mambu yina kele na 1 Timoteo 5:4 yina ketuba nde: “Kana mufwidi mosi ke na bana to na batekolo, ntete bo fweti longuka na kusadisa fami na bo: yina kele kisalu na bo ya kikristo; mpidina bo ta vutula mfuka ya lusadisu yina ya bibuti ti bankaka na bo pesaka bo. Yina kele mambu ya Nzambi ke zolaka.”

Yo lenda vanda nde mpangi mosi ya mununu kele na mfunu ya lusadisu sambu na kubaka bima yina guvernema kepesaka minunu. Mbala yankaka muntu mosi ya dibundu lenda vanda ya kuyilama sambu na kusadisa yandi. Kana lusadisu ya mutindu yai kele ve, bankuluntu lenda tadila kana muntu yango mefwana na kubaka lusadisu ya dibundu. Na bantangu yankaka, Bakristu ya dibundu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kusala mutindu yina, sambu ntumwa Polo kusonikilaka Timoteo nde: “Nkento yina ya nge ta sonika na mukanda ya bo ke sonikaka bazina ya bamifwidi, yandi fweti lungisa bamvula makumi sambanu. Diaka, yandi fweti vanda nkento yina salaka makwela kaka mbala mosi. Bantu fweti zaba yandi nde yandi vandaka kusala mambu ya mbote yai: Yandi vandaka kusansa bana na yandi mbote, yandi vandaka kuyamba mbote banzenza na nzo na yandi, yandi vandaka kuyobisa makulu ya bakristo, yandi vandaka kusadisa bantu yina vandaka na mpasi, yandi vandaka kusala mpi mambu ya mbote ya mutindu na mutindu.”​—1 Timoteo 5:9, 10.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 5]

Dorkasi vandaka kudibanza sambu na mifwidi.​—Bisalu 9:36-39