Baleke, Beno Pona na Kusadila Yehowa

“Beno sola bubu yai kana nani nzambi beno me zola kusambila.”​—YOZUE 24:15.

1, 2. Inki mutindu ya mbi ya mbotika bo kepesaka na mabundu mingi ya luvunu ya bantu kesambilaka?

PENEPENE na nsuka ya mvu-nkama ya zole T.B., nsoniki mosi na zina ya Tertullien kusonikaka nde: “Beno bika [bana] kukuma Bakristu ntangu bo melunga na kuzaba Kristu.” Yandi vandaka kumonisa pwelele nde yandi vandaka kundima ve mutindu dibundu ya luvunu ya Kikristu ya ntangu na yandi vandaka kupesa babebe mbotika. Na kuswaswana ti Tertullien mpi dibanza ya Biblia, Augustine, mfumu mosi ya dibundu kutubaka nde mbotika kekatulaka disumu ya kisina mpi nde bana yina kefwaka kukonda kubaka mbotika kekwendaka na bilungi ya tiya. Dilongi yina kusyamisaka bantu na kubotika bana nswalu kaka bilumbu fyoti na nima ya kubutuka na bo.

² Na mabundu mingi ya luvunu yina bantu kesambilaka, bo kelandaka na kubotika bana ya fyoti. Dyaka, disolo ya luzingu ya bantu kemonisa nde bamfumu ya leta ti bamfumu ya mabundu ya bansi yina vandaka kudibinga nde bansi ya Bukristu vandaka kupesa “mimpani” mbotika na kingolo-ngolo. Kansi, dilongi ya kupesa bana fyoti mbotika mpi kupesa bambuta mbotika na kingolo-ngolo kekatuka ve na Biblia.

Bubu yai Ata Muntu Mosi Ve Kebutukaka ya Kudipesa Dezia na Nzambi

3, 4. Inki lenda sadisa bana ya bibuti yina kele Bakristu na kudipesa na luzolo yonso?

³ Biblia kemonisa nde Nzambi kendimaka bana-fyoti ata kana kibuti mosi mpamba kele Mukristu ya kwikama. (1 Korinto 7:14) Keti yo kemonisa nde bana yina kekumaka bansadi ya mekudipesaka na Yehowa? Ve. Kansi, bana ya mesansama na bibuti yina mekudipesaka na Yehowa kebakaka malongi yina lenda sadisa bo na kudipesa bo mosi na Nzambi. Ntotila salomo kusonikaka nde: “Mwana na mono, sala mambu ya tata na nge ke songaka nge, kuvila ve mambu ya mama na nge longaka nge. . . . Malongi na bo ta nata nge ntangu nge ke tambula; yo ta keba nge na mpimpa, yo ta longisila nge na mwini. Ndinga ti malongi na bo kele mwinda, bandongisila na bo lenda songa nge mutindu ya kuzinga.”​—Bingana 6:20-23.

⁴ Lutwadisu yina Bakristu kepesaka bana na bo lenda tanina bo kana bana yina kele ti luzolo ya kulanda yo. Salomo kutubaka dyaka nde: “Mwana ya mayele ke pesaka kiese na tata na yandi, kansi mwana ya zoba ke pesaka mawa na mama na yandi.” “Mwana na mono, wa vanda na mayele; luzingu kele nsaka ve, yindula yo mbote-mbote.” (Bingana 10:1; 23:19) Baleke, sambu na kubaka mambote na malongi ya bibuti na beno, beno fwete ndima na luzolo yonso lutwadisu, bandongisila mpi disipline na bo. Beno kebutukaka ve ti mayele, kansi beno lenda kuma “mayele” mpi kulanda na luzolo yonso ‘mutindu ya mbote ya kuzinga.’

Balukebisu Kele Inki?

 5. Inki ndongisila Polo kupesaka na bana ti na bibuti?

⁵ Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Beno bana, beno fweti wila batata ti bamama na beno, sambu yina kele mambu ya bakristo fweti sala. Nsiku yina ke tuba nde: ‘Zitisa tata na nge ti mama na nge,’ yo kele nsiku ya ntete ya Nzambi yikaka lusilu; lusilu yango, yo yai: ‘sambu nge kuvanda na kiese mpi nge kuvanda na luzingu ya nda awa na nsi-ntoto.’ Beno batata ti bamama mpi, beno pesa bana na beno makasi ve. Kansi, ntangu beno ke sansa bo, beno longa bo malongi ti [balukebisu ya Yehowa, NW].”​—Efezo 6:1-4.

6, 7. Kulonga bana “balukebisu ya Yehowa” kelombaka inki, mpi sambu na nki yo ketendula ve nde bo kepusaka bana na bo na banzila ya mbi?

⁶ Keti bibuti yina kele Bakristu kepusaka bana na bo na banzila ya mbi ntangu bo kelongaka bo “malongi ti balukebisu ya Yehowa”? Ve. Nani lenda mona bibuti mbi sambu bo kelongaka bana na bo mambu yina bo kezabaka nde yo kele mbote mpi yina kesadisaka bo na kuyedisa bikalulu ya mbote? Bantu yina kendimaka ve nde Nzambi kele kelongaka bana na bo nde Nzambi kele ve, mpi bantu kemonaka bo mbi ve. Bantu ya Katolika ya Roma kekudiwaka nde yo kele mukumba na bo ya kulonga bana na bo malongi ya Katolika, mpi mbala mingi bantu kemonaka bo mbi ve sambu na bikesa yina bo kesalaka. Kiteso mosi, bantu fwete funda ve Bambangi ya Yehowa nde bo kebebisaka mabanza ya bana na bo ntangu bo kelongaka bo na kuzitisa bakyeleka mpi minsiku ya bikalulu ya mbote ya Yehowa.

⁷ Na kutadila mukanda mosi (Theological Dictionary of the New Testament), ngogo ya kisina ya Kigreki ya bo balulaka nde “balukebisu” na Efezo 6:4 ketendula “kusosa kusungika mabanza, kukatula bangindu ya mbi mpi kuyingisa yo ti bangindu ya mbote, kutomisa bikalulu ya kimpeve.” Inki beto lenda tuba kana mwana kebuya malongi ya bibuti na yandi sambu na bupusi ya banduku, mpi sambu na mpusa ya kuzola kusala mambu ya yandi kemona na banduku na yandi? Nani bo tafunda nde yandi kevandaka ti bupusi ya ngolo na mwana, keti bibuti to banduku na yandi? Kana banduku ya mwana kepusa yandi na kunwa dyamba, na kulauka malafu, to na kusala mambu ya mbi, keti bantu fwete mona bibuti mbi mutindu bo kesalaka bikesa na kusungika mabanza ya mwana na bo mpi kusadisa yandi na kubakisa kigonsa yina lenda bwila yandi sambu na bikalulu yina ya mbi?

 8. Inki yo lombaka kusala sambu na ‘kulonga’ Timoteo?

⁸ Ntumwa Polo kusonikilaka leke Timoteo nde: “Nge landa kaka mambu yina ya nge longukaka, ti ya nge ke tulaka ntima. Sambu nge mosi zaba banani balongi longaka nge. Katuka kileki na nge, nge zaba mukanda ya Nzambi; yo lenda pesa nge mayele yina ta gulusa nge kana nge tula ntima na Yesu Kristo.” (2 Timoteo 3:14, 15) Mama ti nkaka ya Timoteo kulongaka Timoteo Masonuku ya Santu banda kileke na yandi, mpi yo sadisaka yandi na kuyedisa lukwikilu ya ngolo na Nzambi. (Bisalu 16:1; 2 Timoteo 1:5) Na nima, ntangu bo kumaka Bakristu, bo pusaka ve Timoteo na kundima na kingolo-ngolo, kansi bo “longaka” yandi na kuyindulaka mbote-mbote ti yandi na Masonuku.

Yehowa Kelomba Nge na Kupona

 9. (a) Yehowa kupesaka nki na bigangwa na yandi, mpi sambu na inki? (b) Inki mutindu Mwana ya Nzambi kusadilaka kimpwanza na yandi?

⁹ Yehowa lendaka kusala bigangwa na yandi bonso barobo yina lenda yindula ve, ya yandi meyidikaka na kusala luzolo na yandi. Kansi, yandi mepesaka bigangwa na yandi kimpwanza ya kupona. Nzambi na beto kezolaka nde beto lemfukila yandi na luzolo yonso. Yandi kesepelaka na kumona mutindu bigangwa na yandi, bambuta ti baleke, kesadilaka yandi sambu bo kezolaka yandi. Mbandu ya kuluta mbote ya muntu yina kelemfukilaka Nzambi na zola yonso kele Mwana na yandi mosi kaka ya kubutukaka, yina Yehowa kutubaka nde: “Yai kele Mwana na mono ya mono ke zolaka mingi. Mono ke na kiese mingi sambu na yandi.” (Matayo 3:17) Mwana yai ya ntete kutubilaka Tata na yandi nde: “Nzambi na mono, mono ke zolaka mingi kusala mambu ya nge zola! Malongi na nge kele na ntima na mono.”​—Nkunga 40:9; Baebreo 10:9-10.

10. Inki yo kelombaka sambu na kusadila Yehowa na mutindu yandi kezolaka?

¹⁰ Yehowa kezolaka nde bantu yina kesadilaka yandi na lutwadisu ya Mwana na yandi kumonisa bulemfu ya mutindu mosi na luzolo na yandi. Na mbikudulu mosi, muyimbi-bankunga kutubaka nde: “Kilumbu ya nge ta nwana na bambeni na nge pana na ngumba ya Nzambi, bantu na nge ta kwisa kunwana na luzolo na bo mosi ti kikesa; basoda na nge ta kwisa kukuta nge kuna mutindu malulu ke vandaka na suka-suka.” (Nkunga 110:3) Bigangwa yonso ya kele na organizasio ya mvimba ya Yehowa, yina kele na zulu ti yina kele na ntoto, kelemfukilaka yandi na luzolo yonso.

11. Baleke yina mesansama na bibuti yina kele Bakristu fwete sala nki nsola?

¹¹ Yo yina, beno baleke fwete zaba nde bibuti na beno ti bankuluntu ya dibundu na beno tapusa beno ve na kingolo-ngolo na kubaka mbotika. Mpusa ya kusadila Yehowa fwete katuka na beno mosi. Yozue kutubilaka bantu ya Izraele nde: “Beno zitisa Mfumu Nzambi, beno sadila yandi na ntima mosi ya mbote. . . . Beno sola bubu yai kana nani nzambi beno me zola kusambila.” (Yozue 24:14-22) Mutindu mosi mpi sambu na beno, beno mosi bantu fwete pona na kudipesa na Yehowa sambu na kusala luzolo na yandi.

Ndima na Kulungisa Mukumba na Nge

12. (a) Ata bibuti lenda longa bana na bo, inki bo lenda sala ve na kisika na bo? (b) Inki ntangu baleke kekumaka na mukumba na ntwala ya Yehowa sambu na bansola ya bo kesalaka?

¹² Nge fwete zaba nde kilumbu kele ya Nzambi tatanina nge dyaka ve sambu na lukwikilu ya bibuti na nge. (1 Korinto 7:14) Longoki Yakobo kusonikaka nde: “Konso muntu yina me zaba nde: ‘Yai kele mambu ya mbote ya mono fweti sala’, kansi kana yandi ke sala yo ve, yandi me sala masumu.” (Yakobo 4:17) Bibuti lenda sadila Nzambi ve na kisika ya bana na bo, mpi bana lenda sadila Nzambi ve na kisika ya bibuti na bo. (Ezekiele 18:20) Keti nge melongukaka mambu ya metala Yehowa ti balukanu na yandi? Keti nge meyela sambu na kubakisa mambu yina bo melongaka nge mpi nge meyantika kusala bangwisana ya nge mosi ti Nzambi? Kana mpidina, beto lenda yindula nde Nzambi ketadila nge nde nge mefwana na kubaka lukanu ya kusadila yandi.

13. Inki bangyufula baleke yina mebakaka ntete ve mbotika fwete kudiyula?

¹³ Keti nge kele leke yina mesansama na bibuti yina kesambilaka Nzambi, kansi nge mebakaka ntete ve mbotika? Keti nge kekwendaka na balukutakanu ya Bukristu mpi kesamunaka nsangu ya mbote ya Kimfumu? Kana mpidina, kudiyula na masonga yonso nde: ‘Sambu na nki mu kesalaka yo? Keti mu kekwendaka na balukutakanu mpi kesalaka kisalu ya kusamuna sambu bibuti na munu kezolaka nde mu sala yo, to sambu mu kezolaka kusepedisa Yehowa?’ Keti nge mezikisaka nge mosi “mambu yina kele ya mbote, mambu yina ke pesaka [Nzambi] kiese, mambu yina ke na kifu ve”?​—Roma 12:2.

Sambu na nki Nge Kesukinina na Kubaka Mbotika?

14. Tanga bambandu ya Biblia yina kemonisa nde yo kele mfunu ve na kusukinina sambu na kubaka mbotika.

¹⁴ Ntangu muntu mosi ya Etiopia kuwaka nsangu ya mbote yina Filipo kuzabisaka yandi nde Yezu kele Mesia, muntu yango kuyulaka Filipo nde: ‘Inki mambu kekanga mono nzila na kubaka mbotika?’ Muntu yina kuvandaka ti nzayilu ya kufwana ya Masonuku. Yo yina, yandi bakisaka nde yandi fwete sukinina ve na kumonisa pwelele banda ntangu yina nde yandi kezola kusambila Yehowa mpi kukuma muntu ya dibundu ya Bukristu, mpi yo sepedisaka yandi mingi mpenza. (Bisalu 8:26-39) Mutindu mosi, nkento mosi na zina ya Lidia yina Nzambi kukangulaka mabanza “sambu yandi kuwa mambu ya Paulo vandaka kutuba,” kubakaka mbotika kukonda kusukinina, yandi ti bantu ya nzo na yandi. (Bisalu 16:14, 15) Dyaka, polisi ya Filipi kuwidikilaka Polo ti Silasi ntangu “bo zabisaka yandi nsangu ya Mfumu Nzambi,” ebuna “yandi ti bantu na yandi yonso bakaka mbotika” kukonda kusukinina. (Bisalu 16:25-34) Yo yina, kana nge mezaba malongi ya ntetentete ya Yehowa ti balukanu na yandi, kana nge kele na mpusa ya kusala luzolo na yandi, kana nge kele ti bikalulu ya mbote na dibundu, mpi kana nge kekwendaka na balukutakanu ya dibundu mpi kesamunaka mbala na mbala nsangu ya mbote ya Kimfumu, sambu na nki nge kesukinina na kubaka mbotika?​—Matayo 28:19, 20.

15, 16. (a) Inki bangindu ya mbi lenda kanga baleke yankaka nzila na kubaka mbotika? (b) Inki mutindu kudipesa mpi mbotika lenda vanda lutaninu sambu na baleke?

¹⁵ Keti yo lenda vanda nde nge kesukinina na kusala kitambi yai ya mfunu sambu nge kewa boma nde bo tasambisa nge kana nge sala mambu ya mbi? Kana mpidina, yindula dyambu yai: Keti nge tabuya kubaka mukanda yina kepesaka muntu nzila ya kutambwisa kamio, kaka sambu nge kewa boma nde mbala yankaka nge tasala aksida? Ve! Kiteso mosi, nge fwete sukinina ve na kubaka mbotika kana nge melungisa mambu yina bo kelombaka. Ya kyeleka, kana nge mekudipesaka na Yehowa mpi mendimaka na kusala luzolo na yandi, yo tapesa nge kikesa na kusala yonso na mpila nde nge sala ve mambi. (Filipi 4:13) Baleke, beno yindula ve nde ntangu beno kesukinina na kubaka mbotika, beno ketina kusambisa. Ntangu nge melungisa bamvula ya kubaka mikumba, Yehowa tasambisa nge na mutindu nge ketwadisa luzingu na nge, ata nge mebaka mbotika to ve.​—Roma 14:11, 12.

¹⁶ Bambangi mingi na inza ya mvimba memonaka nde desizio na bo ya kubaka mbotika ntangu bo vandaka baleke kusadisaka bo mingi kibeni. Beto baka mbandu ya Mbangi mosi ya bamvula 23 na Eropa ya Westi. Yandi keyibuka nde mutindu yandi bakaka mbotika na bamvula 13 kupusaka yandi na kutula dikebi mingi na mpila nde yandi ‘sala ve bonso nzala ya kileki ke bendaka baleke na kusala.’ (2 Timoteo 2:22) Ntangu yandi vandaka leke, yandi bakaka desizio ya kusala kisalu ya ntangu yonso. Bubu yai, yandi ke na kyese sambu yandi kesala na Betele. Balusakumunu mingi kevingila baleke yonso yina kepona na kusadila Yehowa. Nge mpi lenda baka balusakumunu yango.

17. Na nki mambu yo kele mfunu na ‘kumeka na kuzaba mambu yina Yehowa kezolaka nde beno sala’?

¹⁷ Kudipesa mpi mbotika kele luyantiku ya luzingu mosi yina beto ketadilaka luzolo ya Yehowa na mambu yonso ya luzingu na beto. Kuzinga na kuwakana ti kudipesa na beto kelombaka ‘kusadila ntangu mbote.’ Na nki mutindu? Na kubakaka ntangu yina beto lenda lutisa na kusala mambu ya kukonda mfunu mpi kusadila yo sambu na kulonguka Biblia na mudindu, kukwenda mbala na mbala na balukutakanu mpi kusamuna ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu’ na kiteso ya ngolo na beto. (Efezo 5:15-16; Matayo 24:14) Kudipesa na beto na Yehowa mpi mpusa na beto ya kusala luzolo na yandi kevandaka na bupusi ya mbote na mambu yonso ya luzingu na beto, ata na bansaka ya kulutisila ntangu ya beto kesalaka, na yina metala bikalulu na beto ya kudya ti kunwa, mpi na mutindu ya miziki yina beto kewidikilaka. Nge lenda pona bansaka ya mbote ya kulutisila ntangu yina nge tasepela na yo mvula na mvula. Bambangi mingi ya baleke kele na kyese mpi tatela nge nde mitindu ya kulutisa ntangu kele mingi kukonda kufwa nsiku na “mambu yina ya [Yehowa] ke zolaka nde beno sala.”​—Efezo 5:17-19.

“Beto ke zola kwenda ti beno”

18. Inki bangyufula baleke fwete kudiyula?

¹⁸ Banda na 1513 N.T.B. tii na Pantekoti 33 T.B., Yehowa kuvandaka ti dikanda mosi ya bantu ya kuyidika ya yandi ponaka na ntoto sambu na kusambila yandi mpi na kuvanda bambangi na yandi. (Yezaya 43:12) Baleke ya Izraele kubutukaka na dikanda yango. Banda na Pantekoti, Yehowa kele ti dikanda mosi ya mpa na ntoto, Izraele ya kimpeve yina kele ‘bantu ya kenataka zina na yandi.’ (1 Piere 2:9, 10; Bisalu 15:14; Galatia 6:16) Ntumwa polo kutubaka nde Kristu kukumisaka “bantu na yandi mosi mpenza, bantu ya ntima ya mpembe yina ke zolaka kusala mambu ya mbote.” (Tito 2:14) Baleke, beno kele ti kimpwanza ya kuzikisa beno mosi kisika beno lenda mona bantu yina. Banani bubu yai kele ‘bantu ya mbote ya kelemfukaka na Nzambi’ mpi kezitisaka minsiku ya Biblia? Banani kemonisa nde bo kele Bambangi ya kwikama ya Yehowa mpi kelongaka nde Kimfumu na yandi kele kivuvu mosi kaka sambu na bantu? (Yezaya 26:2-4) Tadila mambu yina bimvuka ya mabundu ya Kikristu ti mabundu yankaka kesalaka, mpi fwanikisa bikalulu na bo ti mambu yina Biblia kelombaka na bansadi ya kyeleka ya Nzambi.

19. Inki kima bantu mingi na inza ya mvimba mendimaka?

¹⁹ Bantu mingi na inza ya mvimba, vukisa mpi baleke, mendimaka nde bapakulami yina mebikalaka kele ‘bantu yina ya mbote’ ya profete Yezaya kutubilaka. Bantu yango ketubila Izraele ya kimpeve nde: “Beto ke zola kwenda ti beno sambu beto me wa nde Nzambi kele ti beno.” (Zakaria 8:23) Baleke, beto ketula mpenza kivuvu mpi kesamba nde beno tabaka desizio ya kuvanda na kati ya bantu ya Nzambi, mpidina ‘beno tasola luzingu,’ disongidila luzingu ya mvula na mvula na inza ya mpa ya Yehowa.​—Kulonga 30:15-20; 2 Piere 3:11-13.

Mvutukila

• Balukebisu ketendula inki?

• Inki yo kelombaka sambu na kusadila Yehowa na mutindu yandi kezolaka?

• Inki nsola baleke ya mesansama na bibuti yina kele Bakristu fwete sala?

• Sambu na nki yo kele mfunu ve na kusukinina sambu na kubaka mbotika?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 28]

Nge tawila nani?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]

Inki mutindu kudipesa mpi mbotika lenda tanina nge?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Inki kekanga nge nzila na kubaka mbotika?