Yehowa Kele Nzambi ya Kemonisaka Ntonda

“Nzambi kele ve ya kukonda lunungu sambu yandi kuvila kisalu na beno ti zola ya beno monisaka sambu na zina na yandi.”​—BAEBREO 6:10, NW.

 1. Inki mutindu Yehowa kumonisaka ntonda na yandi na Ruti, nkento mosi ya Moabi?

YEHOWA kebakaka na valere bikesa yina bansadi na yandi kesalaka na masonga yonso sambu na kusala luzolo na yandi, mpi yandi kesakumunaka bo. (Baebreo 11:6) Bozi kuvandaka muntu ya kwikama mpi yandi zabaka kikalulu yai ya mbote ya kimuntu ya Nzambi, sambu yandi songaka Ruti, nkento mosi ya Moabi yina vandaka kusadisa bokilo na yandi na zola yonso, nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, yandi kusala nge mpi mambote mutindu nge salaka; yandi pesa nge matabisi ya mbote.” (Ruti 2:12) Keti Nzambi kusakumunaka Ruti? Ee! Nkutu bo sonikaka disolo ya luzingu na yandi na Biblia! Dyaka, Bozi kukwelaka yandi, mpi yandi kumaka nkaka ya Ntotila Davidi ti ya Yezu Kristu. (Ruti 4:13, 17; Matayo 1:5, 6, 16) Yai kele kaka mbandu mosi na kati ya bambandu mingi ya kele na Biblia yina kemonisa nde Yehowa kemonisaka ntonda na bansadi na yandi.

2, 3. (a) Inki kima keyitukisa beto na mutindu Yehowa kemonisaka ntonda? (b) Sambu na nki Yehowa kemonisaka ntonda ya kyeleka? Pesa mbandu.

² Kana Yehowa kumonisa ve ntonda, yandi tamona bonso yandi mesala kima ya kukonda lunungu. Baebreo 6:10 ketuba nde: “Nzambi kele ve ya kukonda lunungu sambu yandi kuvila kisalu na beno ti zola ya beno monisaka sambu na zina na yandi, na mutindu beno sadilaka basantu mpi beno kelanda na kusadila bo.” Kima ya kuyituka na bangogo yai kele nde Nzambi kemonisaka ntonda na bantu ya mekudipesaka na yandi, ata bo kele bantu ya masumu mpi kele ve na lukumu ya Nzambi.​—Roma 3:23.

³ Beto bantu ya kukonda kukuka lenda mona nde mambu ya beto kesalaka sambu na kulemfuka na Nzambi kele mfunu ve, mpi yo mefwana ve nde yandi sakumuna yo. Kansi, Yehowa kebakisaka mpenza bangindu mpi luzingu na beto, mpi yandi kebakaka na valere bisalu ya beto kesadilaka yandi na ntima ya mvimba. (Matayo 22:37) Beto tadila mbandu yai: Mama mosi mekuta kado na zulu ya mesa na yandi. Kado yango kele shenete ya ntalu mingi ve. Yandi lenda mona kado yina mpamba sambu yo kele na valere ve. Kansi, mukanda ya kukwisaka ti kado yango kemonisa nde yo mekatuka na mwana na yandi ya nkento, yina kusadilaka mbongo yonso ya yandi vandaka na yo sambu na kusumbila yandi yo. Ntangu yai, mama tamona kado yina na mutindu yankaka. Mbala yankaka ti mansanga ya kyese na meso, yandi tayamba mwana na yandi sambu na kumonisa ntonda na yandi ya masonga.

4, 5. Inki mutindu Yezu landaka mbandu ya Yehowa na yina metala kumonisa ntonda?

⁴ Sambu Yehowa kezabaka mbote bangindu mpi bandilu na beto, yandi kesepelaka ntangu beto kepesaka yandi bima na beto ya kuluta mfunu, yo vanda fyoti to mingi. Na dyambu yai, Yezu monisaka kimuntu ya Tata na yandi na mutindu ya kukuka. Yibuka disolo ya Biblia yina ketubila mufwidi yina kutulaka tubibende zole ya fyoti-fyoti na kesi. Luka 21:1-4 ketuba nde: “Ntangu Yesu talaka mpidiyai yandi monaka bamvwama ke tula makabu na bo na kesi ya makabu ya Nzo-Nzambi. Yandi monaka mpi nkento mosi ya nsukami bakala na yandi me fwaka, yandi ke tula bibende zole ya fioti-fioti na kesi yina. Ebuna Yesu tubaka nde: ‘Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Makabu ya mufwidi yai ya nsukami me pesa me luta makabu yina ya bantu yonso me pesa. Sambu bo yonso ke na mbongo na bo mingi, yo yina bo me mona mpasi ve ya kupesa makabu, kansi nkento yai, na kinsukami na yandi, yandi me pesa mbongo yonso ya yandi vandaka na yo sambu na kuzinga.’”

⁵ Sambu Yezu zabaka nde nkento yina kuvandaka mufwidi mpi nsukami, yandi bakisaka valere ya kyeleka ya dikabu na yandi, mpi yo pusaka yandi na kumonisa ntonda. Beto lenda tuba mutindu mosi sambu na Yehowa. (Yoane 14:9) Keti yo kepesaka nge ve kikesa na kuzaba nde ata luzingu na nge kele nki mutindu, nge lenda ndimama na Nzambi na beto mpi na Mwana na yandi yina kemonisaka ntonda?

Yehowa Kusakumunaka Muntu ya Etiopia Yina Vandaka Kutina Nzambi Boma

6, 7. Sambu na inki, mpi nki mutindu Yehowa kumonisaka ntonda na Ebedi-Meleki?

⁶ Masonuku kemonisa mbala na mbala nde Yehowa kesakumunaka bantu yina kesalaka luzolo na yandi. Beto tadila bangwisana na yandi ti Ebedi-Meleki, muntu ya Etiopia yina vandaka kutina Nzambi boma. Ebedi-Meleki kuzingaka na ntangu ya Yeremia mpi yandi vandaka kusala na nzo ya Sedesiasi, Ntotila ya mbi ya Yuda. Ebedi-Meleki kuwaka nde bantu ya Yuda kukusilaka profete Yeremia nde yandi kebendumuna bantu, mpi bo losaka yandi na dibulu sambu yandi fwa na nzala kuna. (Yeremia 38:1-7) Mutindu yandi zabaka nde bantu vandaka kuyina Yeremia ngolo sambu yandi vandaka kulonga nsangu ya Nzambi, Ebedi-Meleki kutulaka luzingu na yandi na kigonsa mpi kwendaka kubondila ntotila. Yandi tubaka na kikesa yonso nde: “Mfumu, bantu yai me sala mbi; bo me losa Yeremia na dibulu, yandi ta fwa na nzala kuna.” Na nswa ya ntotila, Ebedi-Meleki kubakaka babakala 30 mpi bo kwendaka kugulusa profete ya Nzambi.​—Yeremia 38:8-13.

⁷ Yehowa kumonaka nde Ebedi-Meleki vandaka ti lukwikilu ya ngolo yina kusadisaka yandi na kukatula boma yonso ya bantu yina yandi vandaka na yo. Yo yina, Yehowa kumonisaka ntonda na Ebedi-Meleki mpi kusongaka yandi, na nzila ya Yeremia, nde: “Mono ke tinda bampasi na bwala yai kansi mambote ve . . . mono ta keba nge; mono ta pesa nge ve na maboko ya bantu yina ya nge ke tina boma. Mono ta keba nge, ebuna nge ta fwa ve sambu nge tulaka mono ntima.” (Yeremia 39:16-18) Ee, Yehowa kugulusaka Ebedi-Meleki ti Yeremia, ntete na maboko ya bantu ya ntima ya mbi ya Yuda, na nima na maboko ya bantu ya Babilone yina kufwaka Yeruzalemi. Nkunga 97:10 ketuba nde: “[Yehowa] ke kebaka luzingu ya bantu na yandi, yandi ke gulusaka bo na maboko ya bantu ya mbi.”

‘Tata na Beno Yina Kemonaka Mambu ya Beno Kesalaka na Kinsweki Tapesa Beno Matabisi’

8, 9. Mutindu Yezu kumonisaka yo, Yehowa kesepelaka ti bisambu ya nki mutindu?

⁸ Mambu Biblia ketuba na yina metala kisambu kele nzikisa yankaka ya kemonisa nde Yehowa kemonisaka ntonda, mpi kebakaka na valere mambu ya beto kesalaka sambu na kumonisa nde beto mekudipesaka na yandi. Muntu ya mayele kutubaka nde: “Mfumu Nzambi ke zolaka bisambu ya bantu ya mbote.” (Bingana 15:8) Na bilumbu ya Yezu, bamfumu mingi ya mabundu vandaka kusamba na meso ya bantu mingi, sambu na kumonisa nde bo vandaka bantu ya mbote, kansi bo vandaka ve ti lukwikilu ya kyeleka. Yezu kutubaka nde: “Bo me bakaka ntama matabisi na bo.” Mpi yandi longisilaka balongoki na yandi nde: “Kana nge ke zola kusamba, kota na suku na nge, kanga kielo, ebuna samba Tata na nge yina ke monikaka ve. Ebuna Tata na nge yina ke monaka mambu yina ya nge ke salaka na kinsweki, yandi ta pesa nge matabisi.”​—Matayo 6:5, 6.

⁹ Ya kyeleka, Yezu kubuyisaka ve kusamba na meso ya bantu mingi, sambu yandi mosi vandaka kusala yo na bantangu yankaka. (Luka 9:16) Yehowa kesepelaka mingi ntangu beto kesambaka yandi na ntima ya masonga, kukonda ngindu ya kusosa kumonana bantu ya kuluta mbote na meso ya bantu yankaka. Na kutuba ya mbote, bisambu ya beto kesalaka na kinsweki kele kidimbu ya mbote yina kemonisaka zola ya ngolo ya beto kevandaka na yo sambu na Nzambi mpi ntima yina beto ketudilaka yandi. Yo yina, beto fwete yituka ve na kumona nde mbala mingi Yezu vandaka kusosa kisika ya yandi mosi sambu na kusamba. Kilumbu mosi yandi salaka yo “na suka-suka, ntangu yo vandaka kaka mpimpa.” Kilumbu yankaka yandi “kwendaka yandi mosi na ndambu ya bangumba sambu na kusamba Nzambi.” Mpi na ntwala ya kupona bantumwa na yandi 12, Yezu kulutisaka mpimpa ya mvimba na kusamba.​—Marko 1:35; Matayo 14:23; Luka 6:12, 13.

10. Inki beto lenda ndima kana bisambu na beto kemonisa mabanza ya kyeleka ya ntima na beto mpi mpusa na beto ya kusepedisa Nzambi?

¹⁰ Ya kyeleka, yo fwete vanda nde Yehowa vandaka kuwidikila na dikebi yonso bisambu ya masonga ya mwana na yandi! Bantangu yankaka, Yezu vandaka kusamba “na ndinga ya ngolo, ti mansanga na meso. Ebuna Nzambi vandaka kuwa bisambu na yandi sambu na ntima na yandi ya kinzambi.” (Baebreo 5:7; Luka 22:41-44) Kana bisambu na beto kemonisa mabanza ya kyeleka ya ntima na beto mpi mpusa na beto ya kusepedisa Nzambi, beto lenda ndima nde Tata na beto ya zulu kewidikila yo ti dikebi yonso mpi kesepela na yo. Ya kyeleka, Yehowa “kele penepene na bantu yonso yina . . . ke bingaka yandi na ntima ya mbote.”​—Nkunga 145:18.

11. Inki mutindu Yehowa kekudiwaka sambu na mambu ya beto kesalaka na kinsweki?

¹¹ Kana Yehowa kesepelaka ntangu beto kesambaka yandi na kinsweki, yandi fwete sepela dyaka mingi ntangu beto kelemfukilaka yandi na kinsweki! Ee, Yehowa kezabaka mambu ya beto kesalaka na kinsweki. (1 Piere 3:12) Yo yina, kana beto kele ya kwikama mpi kelemfuka ntangu bantu yankaka kemona beto ve, yo kele kidimbu ya mbote ya kemonisa nde beto kesadila Yehowa “na ntima mosi” yina kele ti bangindu ya mbote mpi yina kekangamaka ngolo na mambu yina kele ya mbote. (1 Bansangu 28:9) Bikalulu ya mutindu yai kesepedisaka mpenza ntima ya Yehowa!​—Bingana 27:11; 1 Yoane 3:22.

12, 13. Inki mutindu beto lenda tanina mabanza ti ntima na beto, mpi kuvanda bonso Natanaele, longoki ya kwikama?

¹² Yo yina, Bakristu ya kwikama kesalaka ve masumu na kinsweki yina kebebisaka mabanza ti ntima, mu mbandu kutala bifwanisu ya kemonisa kinkonga mpi mubulu. Ata masumu yankaka lenda vanda ya kubumbana na meso ya bantu, beto kezaba nde “Nzambi ke monaka bima yonso ti mambu yonso, sambu bima yonso ke monikaka pwelele, ya kukonda kubumbana, na meso na yandi. Mambu yonso ya beto me salaka, beto fweti songa yo kaka na Nzambi.” (Baebreo 4:13; Luka 8:17) Kana beto kesala kikesa sambu na kubuya kusala mambu yina kesepedisaka ve Yehowa, kansansa na beto tavanda mbote mpi beto tasepela na kuzaba nde yandi kendimaka beto. Ya kyeleka, Yehowa kesepelaka mpenza na muntu ‘yina kelandaka luzolo ya Nzambi na mambu yonso, kesalaka mambu ya mbote ntangu yonso; yina ketubaka mambu ya kieleka, mpi kekusaka ve.’​—Nkunga 15:1, 2.

¹³ Ebuna, inki mutindu beto lenda tanina mabanza ti ntima na beto na inza yai ya mefuluka ti mambi? (Bingana 4:23; Efezo 2:2) Katula kubaka mambote na bangidika yonso ya kimpeve yina Yehowa mesalaka, beto fwete sala yonso sambu na kubuya mambu ya mbi mpi kusala mambu ya mbote, beto fwete sala yo nswalu kukonda kusukinina na mpila nde bampusa ya mbi kubuta ve masumu. (Yakobo 1:14, 15) Yindula kyese yina nge zolaka kuvanda na yo kana Yezu kutubilaka nge mutindu yandi tubilaka Natanaele nde: “Tala muntu ya kieleka mpenza ya Israele. Mambu ya luvunu kele ve na yandi.” (Yoane 1:47) Na nima, Natanaele yina bo vandaka kubinga mpi Bartelemi kubakaka dibaku ya nene ya kukuma mosi na kati ya bantumwa 12 ya Yezu.​—Marko 3:16-19.

Nganga-Nzambi ya Nene Mpi ya Kwikama Yina Kewilaka Bantu Mawa

14. Inki mutindu mvutu ya Yezu pesaka na dyambu yina Maria kusalaka kuswaswanaka ti ya bantu yankaka?

¹⁴ Sambu Yezu ‘mefwananaka mpenza na Yehowa, Nzambi yina beto lenda mona ve,’ yandi kelandaka ntangu yonso mbandu ya Tata na yandi na yina metala kumonisa ntonda na bantu yina kesadilaka Nzambi na ntima ya mbote. (Kolosai 1:15) Mu mbandu, bilumbu tanu na ntwala ya kupesa luzingu na yandi, Yezu ti balongoki na yandi kuvandaka na nzo ya Simoni muntu ya bwala Betania. Na nkokila yina, Maria, mpangi ya Lazare ti Marta, “bakaka mulangi mosi ya mananasi ya mbote mpenza ti ya ntalu mingi (kiteso ya salere ya mvula ya mvimba), yina ya bo salaka na misisa ya mwa-nti yai nardi” mpi yandi tulaka yo na ntu ti na makulu ya Yezu. (Yoane 12:3) Balongoki yankaka kutubaka nde “nki mfunu ya kubebisa mananasi yai mpidina?” Kansi, Yezu kumonaka kima ya Maria kusalaka na mutindu yankaka. Yandi monaka yo bonso dikabu ya nene yina ke na ntendula ya mfunu na yina metala lufwa ti kuzika na yandi. Yo yina, na kisika ya kumona Maria mbi, Yezu kupesaka yandi lukumu mpi kutubaka nde: “Na konso kisika ya nsi-ntoto ya bo ta zabisaka nsangu yai ya mbote, bo ta tubaka mambu ya nkento yai me sala sambu na kuyindula yandi.”​—Matayo 26:6-13.

15, 16. Inki mambote beto kebakaka na mutindu Yezu kuzingaka mpi kusadilaka Nzambi bonso muntu?

¹⁵ Yai kele dibaku ya nene ya beto ke na yo ya kuvanda ti Mfumu bonso Yezu, yina kele muntu ya kemonisaka ntonda! Ya kyeleka, luzingu ya kimuntu yina Yezu bakaka kusadisaka yandi na kuyilama sambu na kisalu yina Yehowa pesaka yandi, disongidila, kusala bonso Nganga-Nzambi ya Nene, ntete sambu na dibundu ya bapakulami, na nima sambu na bantu yonso.​—Kolosai 1:13; Baebreo 7:26; Kusonga 11:15.

¹⁶ Na ntwala ya kukwisa na ntoto, Yezu vandaka kusepela dezia na bantu, mpi yandi vandaka kuzola bo mingi. (Bingana 8:31) Mutindu yandi zingaka bonso muntu, yandi bakisaka mbote nki yo ketendula kumona mpasi mpi kukanga ntima na ntangu ya minyokudi yina beto kekutanaka na yo na kisalu ya Nzambi. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Yo vandaka mfunu nde Yesu fweti kuma kiteso mosi na bampangi na yandi na mambu yonso, sambu na kukuma mfumu na bo ya banganga-Nzambi na meso ya Nzambi, mfumu yina ke wilaka bantu ya masumu mawa, yina ya bo lenda tula ntima sambu . . . yandi mosi monaka mpasi, Nzambi mpi mekaka yandi; yo yina yandi lenda sadisa mpi bantu yina ya Nzambi ke mekaka.” Yezu lenda “mona mpasi kana beto ke bwa na masumu.” Sambu “Satana vandaka kumeka [yandi] na mambu yonso bonso yandi ke mekaka beto mpi, kansi yandi salaka masumu ve.”​—Baebreo 2:17, 18; 4:15, 16.

17, 18. (a) Mikanda yina Yezu sonikilaka mabundu nsambwadi ya Asie Mineure kemonisa nki na yina metala ntonda na yandi? (b) Bakristu bapakulami vandaka ya kuyilama na kusala inki?

¹⁷ Na nima ya lufutumuku na yandi, yo monanaka pwelele nde Yezu vandaka kubakisa mbotembote bampasi ya balongoki na yandi. Beto tadila mikanda ya yandi sonikilaka mabundu nsambwadi ya Asie Mineure, na nzila ya ntumwa Yoane. Sambu na dibundu ya Simirne, Yezu tubaka nde: “Mono zaba mpasi na nge; mono zaba kinsukami na nge.” Yo kele bonso Yezu tubaka nde ‘Mu kebakisa mbote bampasi na nge, mu kezaba mpenza mambu ya nge kekutana na yo.’ Na nima, sambu yandi mosi kumonaka mpasi tii na lufwa, yandi yikaka ti mawa mpi kundima yonso nde: “Simba kaka lukwikilu na nge tii na kilumbu ya nge ta fwa, ebuna mono ta pesa nge moyo yina kele bonso mpu ya lukumu.”​—Kusonga 2:8-10.

¹⁸ Mikanda yina Yezu sonikilaka mabundu nsambwadi mefuluka ti bangogo ya kemonisa nde yandi kezabaka mpenza bampasi yina balongoki na yandi kekutanaka na yo mpi yandi kemonisaka ntonda ya kyeleka sambu na kwikama na bo. (Kusonga 2:1–3:22) Kuvila ve nde bantu ya Yezu sonikilaka mikanda yina kuvandaka Bakristu bapakulami yina vandaka ti kivuvu ya kuyala ti yandi na zulu. Bonso Mfumu na bo, bo vandaka ya kuyilama sambu na kulungisa mukumba na bo ya nene ya kutwadisa mambu na mawa yonso na mpila nde bantu ya kemona mpasi kubaka mambote na nkudulu ya kimenga ya Yezu.​—Kusonga 5:9, 10; 22:1-5.

19, 20. Inki mutindu bantu ya “kibuka ya nene” kemonisaka ntonda na bo na Yehowa ti na Mwana na yandi?

¹⁹ Ya kyeleka, katula kuzola balongoki na yandi ya kupakulama, Yezu kezolaka mpi “mameme ya nkaka” ya kevandaka ya kwikama. Mingi na kati na bo ke na kivuvu ya kuvanda na kati ya “kibuka mosi ya nene ya bantu . . . ya mekatuka na bansi yonso” yina taguluka na “mpasi ya nene” yina kekwisa. (Yoane 10:16; Kusonga 7:​9, 14, NW) Bo meponaka lweka ya Yezu sambu na kumonisa ntonda na bo na nkudulu ya kimenga na yandi, mpi sambu na kivuvu na bo ya kuzinga mvula na mvula. Inki mutindu bo kemonisaka ntonda na bo? Bo kemonisaka yo ntangu bo “ke sadilaka Nzambi mpimpa ti mwini.”​—Kusonga 7:15-17.

²⁰ Rapore ya mvula ya kisalu 2006 yina ke na balutiti 27 tii 30, kele nzikisa ya kemonisa pwelele nde baministre yai ya kwikama kesadila mpenza Yehowa “mpimpa ti mwini.” Na mvula yina mosi, bo ti ndambu fyoti ya bapakulami yina mebikala kulutisaka na kimvuka bangunga 133 396 6199 na kisalu ya kusamuna, kiteso ya bamvula kuluta 150 000!

Landa na Kumonisa Ntonda!

21, 22. (a) Na yina metala kumonisa ntonda, sambu na nki Bakristu fwete keba bubu yai? (b) Inki beto tatadila na disolo yina kelanda?

²¹ Na bangwisana na bo ti bantu ya kukonda kukuka, Yehowa ti Mwana na yandi memonisaka ntonda ya mingi yina keyitukisaka mpenza. Kansi, yo kele mawa na kumona nde bantu mingi ketulaka dikebi kaka na bampusa na bo mosi, kansi na Nzambi ve. Ntangu Polo kutubilaka bantu yina tazinga na “bilumbu ya nsuka,” yandi sonikaka nde: “Bantu ta zolaka bantu ya nkaka ve, bo ta zolaka kaka mbongo . . . bo ta zabaka kupesa mersi ve.” (2 Timoteo 3:1-5) Bantu ya mutindu yai meswaswana mpenza ti Bakristu ya kyeleka yina, na nsadisa ya bisambu ya masonga, bulemfu ya luzolo yonso, mpi bisalu ya ntima ya mvimba, kemonisaka ntonda na bo sambu na mambu yonso yina Nzambi mesadilaka bo!​—Nkunga 62:8; Marko 12:30; 1 Yoane 5:3.

²² Na disolo yina kelanda, beto tatadila mwa bangidika ya kimpeve yina Yehowa mebakaka na zola yonso sambu na beto. Ntangu beto keyindula ‘makabu yai ya mbote,’ bika nde ntonda na beto kuyela dyaka mingi.​—Yakobo 1:17.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki mutindu Yehowa memonisaka nde yandi kele Nzambi ya kemonisaka ntonda?

• Inki mutindu beto lenda sepedisa ntima ya Yehowa na mambu ya beto kesalaka na kinsweki?

• Na nki mitindu Yezu kumonisaka ntonda?

• Inki mutindu kuzinga bonso muntu kusadisaka Yezu na kuvanda mfumu ya mawa mpi yina kemonisaka ntonda?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 19]

Mutindu kibuti kezolaka kado ya fioti yina mwana mepesa yandi, Yehowa kesepelaka ntangu beto kepesaka yandi bima na beto ya kuluta mfunu