Bangogo ya Luyantiku

1, 2. Inki mutindu nkengi-ntambudi mosi vandaka kutadila bantu ya kwikama yina Biblia ke tubilaka, mpi sambu na nki bantu yina kele banduku ya mbote?

NA NIMA ya kuwa diskure yina nkengi-ntambudi mosi ya mununu salaka, mpangi-nkento mosi tubaka nde: “Yandi tubilaka masolo ya bantu yina Biblia ke tubilaka bonso nde bo vandaka banduku na yandi ya ntama.” Yo vandaka kibeni mutindu yina, sambu mpangi-bakala yina lutisaka bamvula mingi na kulonguka Ndinga ya Nzambi mpi kulonga yo​—na mpila nde ntangu yandi vandaka kutubila muntu mosi yina Biblia ke tubilaka, yo vandaka bonso nde yandi vandaka kutuba sambu na nduku na yandi mosi ya ntama.

² Yo ta vanda mbote kibeni sambu na nge na kubaka bantu mingi yina Biblia ke tubilaka bonso banduku na nge. Keti bo kele bantu ya kieleka sambu na nge? Yindula mutindu nge zolaka kudiwa kana nge tambulaka mpi solulaka ti bo, lutisaka ntangu mingi sambu na kuzaba babakala mpi bankento ya lukwikilu bonso Noa, Abrahami, Ruti, Elia, mpi Estere. Yindula bupusi ya mbote yina bo zolaka kuvanda ti yo na luzingu na nge, bandongisila ya kitoko mpi bansiamisa yina bo lendaka kupesa nge!​—Tanga Bingana 13:20.

 3. (a) Inki mutindu beto lenda baka mambote kana beto ke longuka mbandu ya babakala mpi ya bankento ya lukwikilu yina Biblia ke tubilaka? (b) Inki bangiufula beto ta tadila?

³ Ya kieleka, na ntangu “bantu ya lunungu . . . ta futumuka,” beto ta zwa dibaku ya kusala kinduku ya mbote ti bo. (Bis. 24:15) Kansi, ata ntangu yai beto lenda baka mambote kana beto longuka mbandu ya babakala mpi ya bankento ya lukwikilu yina Biblia ke tubila. Inki mutindu? Ntumwa Polo ke pesa mvutu yai ya mbote: “Beno landa mbandu ya bantu yina ta baka balusilu na nzila ya lukwikilu mpi ntima-nda.” (Baeb. 6:12) Ntangu beto ke yantika kulonguka disolo ya babakala mpi ya bankento ya lukwikilu, bika beto tadila mwa bangiufula yina bangogo ya Polo lenda basisa: Lukwikilu kele inki, mpi sambu na nki beto kele na mfunu na yo? Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya bantu ya kwikama ya ntangu ya ntama?

 4. Bantu ke yindulaka nde lukwikilu kele inki, mpi sambu na nki bo kele na kifu?

⁴ Lukwikilu kele kikalulu mosi ya mbote, yina babakala mpi bankento yonso yina beto ta longuka na mukanda yai vandaka kubaka na mbalu mingi. Bubu yai bantu mingi ke zabaka ve ntendula ya lukwikilu ya kieleka, bo ke yindulaka nde yo ke tendula kukwikila diambu mosi kukonda kuvanda ti banzikisa ya kieleka. Kansi, bo kele na kifu. Lukwikilu kele ve bindima-ndima; “lukwikilu ya kieleka” me swaswana ti “lukwikilu ya luvunu.” Bindima-ndima kele kigonsa. Nkutu kukwikila nde Nzambi kele me fwana ve, sambu “bademo ke kwikilaka mpi ke tekitaka na boma.”​—Yak. 2:19.

5, 6. (a) Lukwikilu na beto ke tadila nki mambu zole ya ke monanaka ve? (b) Lukwikilu na beto fwete vanda ngolo nki mutindu? Pesa mbandu.

⁵ Lukwikilu ya kieleka me luta mambu yina yonso. Yibuka mutindu Biblia ke tendula yo. (Tanga Baebreo 11:1.) Polo tubaka nde lukwikilu ke tadila mambu zole yina beto lenda mona ve. Ya ntete, yo ke tadila mambu ya kieleka ya ntangu yai yina “ke monana ve.” Meso na beto lenda mona ve mambu yina ke salamaka na zulu​—mu mbandu Yehowa Nzambi, Mwana na yandi, to Kimfumu yina ke yala ntangu yai na zulu. Ya zole, lukwikilu ke tadila “mambu yina nge ke vingila”​—mambu yina me salama ntete ve. Beto lenda mona ve ntangu yai nsi-ntoto ya mpa yina Kimfumu ya Nzambi ta tula ntama mingi ve. Keti yo ke tendula nde, lukwikilu na beto na mambu yina ya kieleka ya ke monanaka ve mpi na mambu yina beto ke vingila kele ya mpamba?

⁶ Ata fioti ve! Polo tendulaka nde lukwikilu ya kieleka ke vandaka ti fondasio ya ngolo. Ntangu yandi bingaka lukwikilu “kivuvu ya kieleka,” yandi sadilaka bangogo yina bo lenda balula mpi nde “mukanda mosi ya leta ya ke ndimisa nde muntu kele munkwa ya kima mosi [titre de propriété].” Yindula nde muntu mosi me baka lukanu ya kupesa nge lupangu. Yandi lenda pesa nge mukanda ya kisika yina mpi kutuba nde: “Yai me kuma lupangu na nge.” Ya kieleka, muntu yina ke zola kutuba ve nde nge ta zinga na kitini yina ya papie; yandi ke zola kutuba nde mukanda yina ya leta kele nzikisa ya ngolo ya ke monisa nde kuvanda ti mukanda yina kele kiteso mosi ti kuvanda ti nzo yina. Mutindu mosi, sambu beto me ndima nde banzikisa yina me simba lukwikilu na beto kele ya kieleka mpi ngolo kibeni, yo ke kumisa mpi lukwikilu na beto ngolo.

 7. Lukwikilu ya kieleka ke lombaka inki?

⁷ Yo yina, lukwikilu ya kieleka ke tadila banzikisa ya ngolo mpenza mpi ya ke nikanaka ve ya ke tulaka dikebi na Yehowa Nzambi. Lukwikilu ke pusaka beto na kumona yandi bonso Tata na beto ya zola mpi na kutula ntima nde balusilu na yandi yonso ta lungana. Kansi, lukwikilu ya kieleka ke lombaka mpi mambu mingi. Bonso kima yina kele na moyo, beto fwete disa yo sambu yo bikala na luzingu. Beto fwete monisa yo na bisalu, kana ve yo ta fwa.​—Yak. 2:26.

 8. Sambu na nki lukwikilu kele mfunu mingi?

⁸ Sambu na nki lukwikilu kele mfunu mingi? Polo pesaka mvutu mosi ya ke ndimisa. (Tanga Baebreo 11:6.) Beto lenda kwenda ve pene-pene ya Yehowa to kusepedisa yandi kana beto kele ve ti lukwikilu. Yo yina, lukwikilu kele mfunu kana beto ke zola kulungisa lukanu ya kuluta mfunu mpi ya mbote ya konso kigangwa ya mayele: Kukwenda pene-pene na Yehowa, Tata na beto ya zulu mpi kukembila yandi.

 9. Inki mutindu Yehowa me monisaka nde, yandi me zaba nde beto kele ti mfunu ya lukwikilu?

⁹ Yehowa me zaba nde beto kele mpenza na mfunu ya lukwikilu, yo yina yandi ke pesa beto bambandu sambu na kulonga beto mutindu ya kuyedisa lukwikilu mpi kumonisa yo. Na dibundu ya Bukristu, kele ti bampangi mingi ya kwikama yina kele bambandu ya mbote, bayina ke twadisaka dibundu. Ndinga na yandi ke tuba nde: “Landa mbandu ya lukwikilu na bo.” (Baeb. 13:7) Mpi yandi me pesaka beto bambandu mingi ya nkaka. Polo sonikaka na yina me tala “dituti ya nene . . . ya bambangi,” babakala ti bankento ya ntangu ya ntama yina bikaka mbandu ya mbote ya lukwikilu. (Baeb. 12:1) Katula lisiti ya bantu ya kwikama yina Polo tubilaka na Baebreo kapu 11, kele mpi ti bansadi mingi ya nkaka ya kwikama. Biblia me fuluka ti masolo ya kieleka ya babakala mpi bankento, baleke mpi bambuta, yina kutanaka ti mambu ya kuswaswana na luzingu, yina monisaka lukwikilu na luzingu na bo mpi yina lenda longa beto mambu mingi ya lenda sadisa beto na bantangu yai lukwikilu kele ve.

10. Inki mutindu kulonguka na beto mosi lenda sadisa beto na kulanda mbandu ya babakala mpi ya bankento ya kwikama yina Biblia ke tubila?

¹⁰ Nge lenda landa ve mbandu ya muntu mosi kana nge me tadila yandi ntete ve mbote-mbote. Ntangu nge ke tanga mukanda yai, nge ta mona nde bo salaka bansosa mingi sambu na kusadisa nge na kutadila mbote-mbote babakala mpi bankento yai ya lukwikilu. Sambu na nki ve kusala bansosa ya nkaka nge mosi na yina me tala babakala mpi bankento yai ya lukwikilu? Na kulonguka na nge mosi, sadila Biblia mpi bisadilu ya kusadila bansosa yina nge kele na yo. Ntangu nge ke yindulula mambu yina nge ke longuka, meka kumona na mabanza kisika yina masolo yango salamaka mpi mutindu yo salamaka. Meka kusala bonso nde nge ke mona kisika yina, ke wa makelele, mpi ke wa bansudi ya kitoko. Diambu ya kuluta mfunu, meka kuwa mutindu bantu yina bo ke tubila vandaka kudiwa. Ntangu nge ke kuditula na kisika na bo, babakala mpi bankento yina ya kwikama ta kuma bantu ya kieleka sambu na nge, mpi nge ta yikana ti bo​—nkutu nge lenda yantika kumona bankaka bonso banduku na nge ya ntama.

11, 12. (a) Inki mutindu nge lenda kuma nduku ya Abrami mpi Sarai? (b) Inki mutindu nge lenda baka mambote na mbandu ya Ana, Elia, to Samuele?

¹¹ Ntangu nge ta zaba bo mbote kibeni, nge ta zola kulanda mbandu na bo. Mu mbandu, yindula nde nge ke tadila mukumba mosi ya mpa. Organizasio ya Yehowa lenda lomba nge na kuyedisa kisalu na nge ya kusamuna na mutindu mosi buna. Ziku bo me lomba nge na kukwenda na teritware mosi kisika bo kele ti mfunu ya bansamuni mingi kukonda kusukinina, to ziku bo me lomba nge na kumeka mitindu ya kisalu ya kusamuna yina nge me yikanaka ve ti yo to yina nge ke zolaka ve. Ntangu nge ke tadila mukumba yina mpi ke samba sambu na yo, sambu na nki ve kuyindulula na mbandu ya Abrami? Yandi ti Sarai ndimaka kuyambula luzingu ya mbote ya Ure mpi Nzambi sakumunaka bo mingi. Kana nge sala mutindu bo salaka, ntembe kele ve nde nge ta mona nde ntangu yai nge me zaba bo mbote kibeni kuluta na ntangu ya ntama.

¹² Mutindu mosi, inki nge ta sala kana nduku na nge mosi me sadila nge diambu ya mbi mpi yo me lembisa nge nitu​—to nkutu yo me pusa nge na kubuya kukwenda na balukutakanu? Kana nge tadila mbandu ya Ana mpi mutindu yandi bikaka ve nde nkadilu ya mbi ya Penina kukanga yandi nzila ya kusambila Yehowa, yo ta sadisa nge na kubaka lukanu ya mbote​—mpi kusala nde nge kuma kumona Ana bonso nduku na nge ya ngolo. Diaka, kana nge me lemba nitu sambu nge ke kudiwa nde nge kele na mfunu ve, nge lenda kuma nduku ya Elia ntangu nge ke longuka mpasi na yandi mpi mutindu Yehowa pesaka yandi kikesa. Mpi baleke yina banduku ya nzo-nkanda ke pusa bo na kusala mansoni lenda kuma banduku ya Samuele, na nima ya kulonguka mutindu yandi salaka mambu na ntwala ya bupusi ya mbi ya bana ya Eli na nzo-tenta.

13. Keti kulanda mbandu ya lukwikilu ya bantu yina Biblia ke tubila ke sala nde lukwikilu na nge kuvanda ya fioti? Tendula.

¹³ Keti mutindu nge ke landa mbandu ya lukwikilu ya bantu yina ya Biblia ke tubilaka ke sala nde lukwikilu na nge kuvanda ya fioti? Ata fioti ve! Kuvila ve nde, Ndinga ya Yehowa ke siamisa beto na kulanda mbandu ya bantu ya lukwikilu. (1 Bak. 4:16; 11:1; 2 Bate. 3:7, 9) Nkutu, bantu ya nkaka yina beto ta longuka na mukanda yai vandaka kulanda mbandu ya bantu ya kwikama yina zingaka na ntwala na bo. Mu mbandu, beto ke mona na Kapu ya 17 ya mukanda yai nde na mambu yina yandi ke tuba, yo ke monana nde Maria vutukilaka bangogo ya Ana, mpi yo ke monisa nde yandi vandaka kumona Ana mbandu ya mbote. Keti diambu yai ke kukumisa lukwikilu ya Maria fioti? Ve! Nkutu, mbandu ya Ana sadisaka Maria na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo na mpila nde yandi kudisadila zina ya mbote na meso ya Yehowa Nzambi.

14, 15. Inki kele mwa mambu ya mfunu ya mukanda yai, mpi nki mutindu beto lenda sadila yo mbote-mbote?

¹⁴ Bo me sala mukanda yai sambu yo sadisa nge na kukumisa lukwikilu na nge ngolo. Bakapu yina ke landa, me katuka na masolo ya kulandana ya kele na ntu-diambu “Landa Mbandu ya Lukwikilu na Bo” yina basikaka na Nzozulu ya Nkengi banda na 2008 tii na 2013. Kansi, bo me yika mwa mambu ya nkaka ya mpa. Konso kapu kele ti bangiufula yina lenda sadisa beto na kutadila disolo mpi kusadila mambu yina. Bo me yidika mikubu mingi mpi bifwanisu mingi-mingi sambu na mukanda yai, mpi bo me kumisa bifwanisu ya nkaka nene mingi mpi kitoko. Bo me yika mpi mambu ya nkaka ya mfunu, mu mbandu badati yina ke monisa ntangu mambu yango salamaka mpi bakarti. Bo me sala mukanda Landa Mbandu ya Lukwikilu na Bo sambu na kusadisa beto na kulonguka na beto mosi, ya dibuta, mpi ya dibundu. Mabuta mingi mpi lenda sepela na kutanga masolo yai kumosi na ndinga ya ngolo.

¹⁵ Bika nde mukanda yai kusadisa nge na kulanda mbandu ya lukwikilu ya bansadi ya kwikama ya Yehowa ya ntangu ya ntama. Mpi bika nde yo sadisa nge na kukuma ti lukwikilu ya ngolo na ntangu nge ke kwenda pene-pene ya Yehowa, Tata na nge ya zulu!