Ndinga ya Yehowa Kele ya Moyo
Bangindu ya Mfunu ya Mikanda ya Yakobo ti ya Piere
KITESO ya bamvula 30 na nima ya Pantekoti ya mvu 33 T.B., longoki Yakobo, yina vandaka mama mosi ti Yezu, kusonikaka mukanda mosi na “bikanda kumi na zole” ya Izraele ya kimpeve. (Yak. 1:1, NW) Lukanu na yandi vandaka ya kusyamisa bo na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo mpi kukanga ntima ntangu bo kekutana ti bampasi. Yandi pesaka bo mpi bandongisila sambu bo sungika mambu ya mbi yina vandaka na mabundu.
Na ntwala ya kampanye ya mbangika yina Amperere ya Roma Nero kusalaka na mvu 64 T.B., ntumwa Piere kusonikaka mukanda na yandi ya ntete na Bakristu, sambu na kusyamisa bo na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo. Na mukanda na yandi ya zole, ya yandi sonikaka ntangu fyoti na nima ya mukanda ya ntete, Piere kusyamisaka bampangi na yandi Bakristu na kutula dikebi na ndinga ya Nzambi mpi yandi kebisaka bo na yina metala kukwisa ya kilumbu ya Yehowa. Ya kyeleka, beto lenda baka mambote kana beto tula dikebi na bansangu ya kele na mikanda ya Yakobo ti ya Piere.—Baeb. 4:12.
NZAMBI KEPESAKA MAYELE NA BANTU YINA ‘KELOMBAKA TI KUTULA NTIMA’
Yakobo kusonikaka nde: “Kiese na muntu yina ke nungaka na ntangu ya bampasi, sambu kana yandi me nunga kumeka yango imene, yandi ta baka moyo.” Yehowa kepesaka bantu yina kelandaka ‘kulomba ti kutula ntima’ mayele yina bo kele na yo mfunu sambu na kukanga ntima na bampasi.—Yak. 1:5-8, 12.
Lukwikilu ti mayele kele mpi mfunu sambu na bantu yina ‘kekuma balongi na dibundu.’ Na nima ya kumonisa nde ludimi kele “kima mosi ya fioti mpenza na kati ya nitu” mpi nde yo lenda ‘bebisa nitu ya mvimba,’ Yakobo kupesaka lukebisu na yina metala bikalulu ya nsi-ntoto yina lenda bebisa bangwisana ya muntu ti Nzambi. Yandi monisaka mpi bitambi yina muntu ya kebela na kimpeve fwete sala sambu na kubeluka.—Yak. 3:1, 5, 6; 5:14, 15.
Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:
2:13—Ntangu ‘Nzambi tasambisa bantu’ na nki mutindu yandi tamonisa ‘mawa na muntu yina vandaka kuwila bantu yankaka mawa’? Ntangu Nzambi tasambisa konso muntu na kati na beto, yandi tatadila kana beto vandaka kuwila bankaka mawa mpi yandi talolula beto na kutadila nkudulu ya kimenga ya Mwana na yandi. (Roma 14:12) Keti dyambu yai kepusa beto ve na kusala nde mawa kuvanda kikalulu mosi ya mfunu na luzingu na beto?
4:5—Inki baverse Yakobo ketubila na verse yai? Yakobo vandaka kutubila ve verse mosi ya sikisiki. Kansi, yo fwete vanda nde bangogo yai ya kupemama na Nzambi mesimbama na dibanza ya kele na baverse bonso Kuyantika 6:5; 8:21; Bingana 21:10; mpi Galatia 5:17.
5:20 (NW)—“Muntu yina mekatula muntu ya masumu na nzila ya mbi na yandi” tagulusa moyo ya nani na lufwa? Mukristu yina mekatula muntu ya masumu na luzingu ya masumu megulusa moyo ya muntu yina ya mebalula ntima na lufwa ya kimpeve mpi ziku na lufwa ya kimakulu. Muntu yina mesadisa nsumuki na mutindu yai “tafika [mpi] masumu mingi” ya muntu yina.
Malongi Sambu na Beto:
1:14, 15. Disumu keyantikaka na bampusa ya mbi. Yo yina, beto fwete yedisa ve bampusa ya mbi na mabanza na beto. Kansi, beto fwete landa na ‘kuyindula’ mambu yina ketungaka mpi kufulusa mabanza ti ntima na beto na mambu yango.—Filp. 4:8.
2:8, 9. Kukonda ‘kubaka bantu kiteso mosi’ kewakana ve ti ‘nsiku ya kimfumu’ ya zola. Yo yina, Bakristu ya kyeleka fwete bakaka bantu yonso kiteso mosi.
2:14-26. Beto ‘kegulukaka’ na nzila ya lukwikilu, kansi ‘yo kele ve sambu na mambu yina ya beto kesalaka’ na kutadila Nsiku ya Moize to mambu ya beto kesalaka bonso Bakristu. Lukwikilu na beto fwete suka ve kaka na kundima nde Nzambi kele. (Ef. 2:8, 9; Yoa. 3:16) Yo fwete pusa beto na kusala mambu na kuwakana ti luzolo ya Nzambi.
3:13-17. “Mayele yina ke katukaka na zulu” meluta mpenza ‘mayele ya nsi-ntoto ti ya kimuntu, mpi ya kekatukaka na Satana!’ Beto fwete landa ‘kusosa mayele ya Nzambi mutindu bo kesosaka bima ya ntalu ya mebumbanaka.’—Bing. 2:1-5.
3:18. “Bantu yina ke pesaka ngemba” kekunaka nkeni ya nsangu ya mbote ya Kimfumu “na ngemba.” Yo kele mfunu nde beto vanda bantu ya ketulaka ngemba kansi ve bantu ya lulendo, ya keswanaka, to ya mavwanga.
“BENO VANDA NA LUKWIKILU YA NGOLO”
Piere kuyibusaka bampangi na yandi Bakristu kivuvu na bo ya moyo ya kubaka luzingu na zulu. Yandi songaka bo nde: “Beno kele bantu yina ya Nzambi solaka, beno kele banganga-Nzambi ya Mfumu ya nene, beno kele bantu ya santu mpenza.” Na nima ya kupesa bandongisila ya sikisiki na yina metala bulemfu, yandi longisilaka bo yonso nde: “Beno yonso kuvanda na mabanza ya mutindu mosi ti ntima ya mutindu mosi; beno fweti zolana beno na beno bonso bampangi ya tata mosi ti ya mama mosi; beno vanda bantu ya mbote ti ya kukonda lulendo na kati na beno.”—1 Pie. 1:3, 4; 2:9; 3:8.
Sambu ‘nsuka ya [ngidika ya bima ya Bayuda] kukumaka penepene,’ Piere kulongisilaka bampangi na ‘kuyindula mambu mbote-mbote, na kukangula meso, mpi na kusamba Nzambi.’ Yandi zabisaka bo nde: “Beno fweti kudiyala, beno fweti kangula meso. . . . Beno vanda na lukwikilu ya ngolo, beno vanda bambeni ya Satana.”—1 Pie. 4:7; 5:8, 9.
Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:
3:20-22—Inki mutindu mbotika kegulusaka beto? Mbotika kele dyambu ya bo kelombaka na bantu yina kesosa luguluku. Kansi, mbotika yo mosi kegulusaka beto ve. Luguluku kekatukaka na mutindu “Nzambi tedimisaka Yesu Kristo na lufwa.” Muntu yina kezola kubaka mbotika fwete kwikila nde yandi lenda guluka kaka sambu Yezu kufwaka lufwa ya kimenga, kufutumukaka, mpi kele “na diboko ya” kitata ya Nzambi, disongidila yandi kele ti kiyeka na zulu ya bantu ya moyo mpi ya bafwa. Mbotika ya mesimbama na lukwikilu ya mutindu yai mefwanana ti “bantu nana” yina bo nataka kukonda kigonsa na masa.
4:6—Banani kele “bantu yina me fwaka” ya bo ‘zabisaka nsangu ya mbote’? Yo kele bantu yina vandaka bonso ‘bantu ya kufwa sambu bo vandaka kufwa bansiku ya Nzambi ti kusala masumu,’ to bantu yina vandaka ya kufwa na kimpeve, na ntwala ya kuwa nsangu ya mbote. (Ef. 2:1) Kansi, na nima ya kukwikila na nsangu ya mbote, bo yantikaka ‘kuzinga’ na kimpeve.
Malongi Sambu na Beto:
1:7. Sambu lukwikilu kuvanda na valere mingi, yo fwete vanda lukwikilu yina memekamaka. Lukwikilu ya ngolo ya mutindu yai kesadisaka mpenza na ‘kubaka moyo.’ (Baeb. 10:39) Beto fwete vutuka nima ve kana lukwikilu na beto memekama.
1:10-12. Bawanzyo kezolaka kuzaba mpi kubakisa bakyeleka ya mudindu ya kimpeve yina baprofete ya Nzambi ya ntangu ya ntama kusonikaka na yina metala dibundu ya Bakristu ya kupakulama. Kansi, mambu yai kuzabanaka kaka ntangu Yehowa kuyantikaka kusala bangwisana ti dibundu. (Ef. 3:10) Keti beto fwete landa ve mbandu ya bawanzyo mpi kusala ngolo na kusosa “mambu ya mudindu ya Nzambi”?—1 Kor. 2:10, NW.
2:21. Sambu na kulanda mbandu ya Yezu Kristu, beto fwete vanda ti luzolo ya kunyokwama ata tii na lufwa sambu na kunwanina kimfumu ya Yehowa.
5:6, 7. Ntangu beto kekatulaka mabanza yina keyangisaka beto mpi kepesaka yo na Yehowa, yandi kesadisaka beto na kutula lusambu ya kyeleka na kisika ya ntete na luzingu na beto na kisika ya kudibanza mingi kuluta na mambu yina lenda salama mbasi.—Mat. 6:33, 34.
‘KILUMBU YA YEHOWA TAKWISA’
Piere kusonikaka nde: “Sambu mbikudulu mepesamaka ntete ve na luzolo ya muntu, kansi bantu tubaka na zina ya Nzambi, ntangu bo pusamaka na mpeve santu.” Kutula dikebi na ndinga ya mbikudulu lenda tanina beto na “balongi ya luvunu” mpi na bantu yankaka ya mbi.—2 Pie. 1:21, NW; 2:1-3.
Piere kukebisaka nde: “Na bilumbu ke kwisa na ntwala, bantu ta kwisa kubasika, . . . bo ta sekaka beno.” Kansi ‘kilumbu ya Yehowa takwisa mutindu muyibi kekwisaka.’ Piere kusukisaka mukanda na yandi ti ndongisila yai ya mbote na bantu yina ‘kevingilaka mpi kevilaka ve ata fyoti kilumbu yina.’—2 Pie. 3:3, 10-12, NW.
Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:
1:19—Nani kele “mbwetete ya suka-suka,” nki ntangu yandi kebasika, mpi nki mutindu beto mezaba nde yo mesalamaka dezia? “Mbwetete ya suka-suka” kele Yezu Kristu na kiyeka na yandi ya Kimfumu. (Kus. 22:16) Na mvu 1914, Yezu kubasikaka na ntwala ya lugangu yonso bonso Ntotila ya Mesia, sambu na kumonisa luyantiku ya kilumbu ya mpa. Lukituku kusadisaka na kumona na ntwala lukumu mpi kiyeka ya Kimfumu ya Yezu, sambu na kumonisa nde ndinga ya mbikudulu ya Nzambi kelunganaka kaka. Kutula dikebi na ndinga yina ketemunaka ntima na beto, mpi yo kesadisaka beto na kuzaba nde Mbwetete ya Suka-Suka mebasikaka dezia.
2:4 (NW)—“Tartare” kele inki, mpi nki ntangu bo losaka bawanzyo yina kukolamaka na kati na yo? Tartare kele nkadilu yina mefwanana ti boloko yina bo ketulaka bigangwa ya kimpeve mpamba kansi bantu ve. Yo kele mpimpa ya ngolo ya mabanza na yina metala balukanu ya lukumu ya Nzambi. Bantu yina kele na Tartare kele ve ti kivuvu sambu na bilumbu kekwisa. Nzambi kulosaka bawanzyo yina kukolamaka na Tartare na bilumbu ya Noa, mpi bo tabikala na nkadilu yina ya kukulumuka tii ntangu yandi tafwa bo.
3:17—Inki Piere zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde “beno zaba ntete mambu yina”? Piere vandaka kutubila kuzaba na ntwala mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa, disongdila mambu yina Nzambi kupesaka yandi ti bansoniki yankaka ya Biblia na nzila ya mpeve. Sambu yo vandaka ve nzayilu ya kukonda nsuka, kuvanda ti nzayilu yina vandaka kutendula ve nde Bakristu ya ntete kuzabaka mambu yonso yina tasalama na bilumbu kekwisa. Bo zabaka kaka dibanza ya kimvuka ya mambu ya bo lendaka kuvingila.
Malongi Sambu na Beto:
1:2, 5-7. Bikesa ya masonga ya beto kesalaka sambu na kuyedisa bikalulu bonso lukwikilu, kukanga ntima, mpi kukangama na Nzambi kesadisaka beto na kutomisa “nzayilu ya sikisiki ya Nzambi ti ya Yezu.” (NW) Dyaka, yo lenda “sadisa beto na kukonda kukuma bantu yina kesalaka dyaka ve kisalu to ya kebutaka ve bambuma” (NW) na yina metala nzayilu yina.—2 Pie. 1:8.
1:12-15. Sambu na kukangama ngolo na “kieleka,” beto kele ntangu yonso na mfunu ya bangibusa, bonso yina beto kebakaka na balukutakanu ya dibundu, na kulonguka na beto mosi, mpi na lutangu ya Biblia.
2:2. Beto fwete keba nde bikalulu na beto kufingisa ve Yehowa mpi organizasio na yandi.—Roma 2:24.
2:4-9. Na kutadila mambu yina mesalamaka na ntangu ya ntama, beto lenda tula ntima nde “Mfumu Nzambi kuzaba nki mutindu yandi fweti katula bantu na yandi na mpasi, nki mutindu yandi fweti pesa ndola na bantu ya mbi tii na kilumbu yina ya yandi ta sambisa bantu.”
2:10-13. Ata ‘bantu ya lukumu,’ disongidila, bankuluntu, kele ti bifu mpi lenda sala bifu bantangu yankaka, beto fwete vwenzaka bo ve.—Baeb. 13:7, 17.
3:2-4, 12. Kutula dikebi ya ngolo na “mambu yina ya baprofete vandaka kutuba ntama” mpi na ‘nsiku ya Mfumu Yesu yina kele Ngulusi,’ yo tasadisa beto na kuvila ve nde kilumbu ya Yehowa mefinama.
3:11-14 (NW). Sambu beto kele bantu yina ‘kevingilaka mpi kevilaka ve ata fyoti kilumbu ya Yehowa,’ beto fwete (1) ‘vanda ti bikalulu ya santu,’ disongidila kuvanda bunkete na nitu, na mabanza, na bikalulu, mpi na kimpeve; (2) sala bisalu mingi yina kemonisa “kukangama na Nzambi,” mu mbandu bisalu ya ketadila kisalu ya kusamuna Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki; (3) bika nde bikalulu ti kimuntu na beto kuvanda “ya kukonda ditono,” disongidila kukonda batashe ya nsi-ntoto; (4) vanda “kukonda kifu ya mbi,” disongidila kusala mambu yonso ti bikuma ya mbote; mpi (5) vanda “na ngemba,” disongidila kuvanda na ngemba ti Nzambi, ti bampangi na beto Bakristu, mpi ti bantu yonso.