Kusala Bima Yonso ya Mpa Mutindu Yandi Zabisaka Yo

“Muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu tubaka nde: ‘Ntangu yai mono ke sala bima yonso ya mpa!’ Yandi tubilaka mono mpi nde: . . . ‘Mambu yai ya mono ke tuba kele ya kieleka.’”​—KUSONGA 21:5.

1, 2. Sambu na nki bantu mingi kevandaka na badute na kundima mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa?

KETI nge metubaka ntete to kuyindula, ‘Nani kuzaba mambu yina tasalama mbasi?’ Ziku nge kebakisa sambu na nki bantu kevandaka na badute na kutuba mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa to kutula ntima na bantu yina ketubaka kukonda kuyindula mambu yina tasalama na ntwala. Kyeleka kele nde bantu kevandaka ve na ngangu ya kutuba na ntwala na sikisiki yonso mambu yina tabwa na nima ya bangonda to bamvula yina kekwisa.

² Zulunalu mosi (Forbes ASAP) kusalaka disolo mosi yina vandaka kutubila ntangu. Na zulunalu yango, Robert Cringely, muntu mosi ya kesalaka emisio ya televizio mosi yina ketubilaka mambu ya lugangu, kusonikaka nde: “Ntangu kepesaka beto yonso nsoni, kansi bantu ya kemonaka mpasi kuluta mingi kele bantu yina ketubaka na ntwala mutindu mambu tasalama. Kusosa kutuba mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa kele nsaka ya beto yonso kenungaka ve mbala mingi. . . . Kansi, bantu ya bo kesikisaka nde bo kele bantu ya kuluta mayele kelanda kaka na kuzabisa na ntwala mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa.”

3, 4. (a) Bantu mingi kekinga nki mambu ya mbote sambu na mvu funda ya mpa? (b) Inki mambu ya kyeleka bantu yankaka kekinga na bilumbu ya nsuka?

³ Ziku nge monaka nde mpila bantu mingi ketula dikebi na mvu funda ya mpa yai, yo kezola kusonga nde bantu mingi keyindulaka mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa. Na luyantiku ya mvula meluta, zulunalu yai (Maclean’s) kutubaka nde: “Sambu na bantu mingi ya Canada, mvu 2000 lenda vanda mosi ya kutudila dikebi, kansi yo lenda vanda mpi luyantiku ya mpa.” Profesere Chris Dewdney ya Iniversite ya York na Canada pesaka kikuma yina kepusa bantu mingi na kutula kivuvu nde mambu tatoma: “Mvu funda yai ya mpa ketendula nsuka ya mvu-nkama mosi ya kuluta mbi kibeni.”

⁴ Keti yo kele kaka bangindu ya mambu yina bo kezola nde yo salama? Na Canada, bantu 22 mpamba na kati ya nkama ya bayina bo yulaka “kekwikila nde mvu 2000 tavanda luyantiku ya mpa sambu na inza ya mpa.” Ya kyeleka, bantu kiteso ya katikati “kekinga mavanga yankaka ya inza ya mvimba” disongidila mvita ya inza ya mvimba, na bamvula 50 ya kekwisa. Yo kele pwelele nde bantu mingi kebakisa nde mvu funda ya mpa lenda manisa ve bampasi na beto, na mpila nde yo sala mambu yonso ya mpa. Sir Michael Atiyah muntu ya siansi mpi prezida ya ntama ya Société ya Kimfumu ya Grande-Bretagne (Britain’s Royal Society) kusonikaka nde: “Mutindu mambu kebaluka nswalu-nswalu, . . . kezola kutuba nde na mvu-nkama ya makumi-zole na mosi mpasi tavanda ya kuluta ngolo kibeni sambu na bantu yonso. Bubu yai dezia, yo kelomba kumanisa nswalu mambu ya kebasika sambu ntalu ya bantu kekuma mingi, kukonda ya bima ya kuzingila, kubeba ya mupepe, ti bunsukami yina mekuma mingi kenyokula beto dezia, mpi beto fwete tadila yo bonso mambu ya kutudila dikebi nswalu-nswalu.”

 5. Wapi beto tazwa bansangu ya mbote ya ketubila mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa?

⁵ Nge lenda kudiyula, ‘Sambu bantu lenda tuba ve mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa, keti yo kele ve mbote nde beto yindula ve ata fyoti mambu yina tasalama na ntwala?’ Mvutu kele nde “ve!” Na kutuba ya mbote, bantu lenda tuba ve na ntwala mambu yina tasalama, kansi beto lenda yindula ve nde ata muntu mosi ve lenda sala yo. Ebuna, nani lenda sala yo, mpi sambu na nki beto fwete ndima nde muntu ya mutindu yina kele, yina lenda tuba mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa? Nge lenda zwa bamvutu ya bangyufula yai na mambu iya ya kuswaswana yina bo metubilaka ntama. Mambu yango kele ya kusonika na mukanda ya bantu mingi kele na yo mpi ya bo ketangaka mingi kuluta mikanda yonso, yo kele mpi mukanda ya bantu mingi kebakisaka mbote ve to mpi ya bo kezabaka ve. Mukanda yango kele Biblia. Ata nge keyindulaka nki mambu sambu na Biblia, mpi ata nge mezabaka yo mbote nki kiteso, yo kele sambu na mambote na nge kana nge tadila mikapu yai iya. Mikapu yango ketubila mambu ya mbote yina tasalama na bilumbu kekwisa na ntwala. Bambikudulu iya yai ya mfunu ketubila dyaka mambu yina lenda kumina nge ti bantu ya nge kezolaka na bilumbu kekwisa.

6, 7. Inki ntangu Yezaya kuzabisaka mbikudulu na yandi, mpi nki mutindu mambu yina ya yandi zabisaka kulunganaka na mutindu mosi ya kuyituka?

⁶ Ya ntete kele na Yezaya kapu 65. Na ntwala ya kutanga yo, tula na ntu ntangu ti kisika ya bo sonikaka disolo yai mpi mambu yina yo vandaka kutubila. Muntu kusonikaka mambu yai kele profete ya Nzambi, Yezaya. Yandi zingaka kuluta mvu-nkama mosi na ntwala nde kimfumu ya Yuda kusuka. Kimfumu yango kusukaka ntangu Yehowa katulaka lutaninu na yandi na Bayuda yina vandaka na kwikama ve na yandi. Ebuna, yandi pesaka insi ya Babilone nzila ya kubebisa Yeruzalemi mpi kunata bantu ya Yuda na kimpika. Banda na ntangu yina Yezaya kutubaka mambu yai tii kuna yo kwisaka kusalama, bamvula kuluta nkama mosi kulutaka.​—2 Bansangu 36:15-21.

⁷ Sambu na kuzaba mbote mambu yonso yina kusalamaka, Nzambi twadisaka Yezaya na kutuba na ntwala zina ya muntu mosi ya Persia na ntwala nde yandi kubutuka, Sirusi, yina nsukansuka kubwisaka Babilone. (Yezaya 45:1) Sirusi muntu bongisaka nzila sambu Bayuda kuvutuka na bwala na bo na mvu 537 ya N.T.B. Kima ya kuyituka kele nde Yezaya kutubaka na ntwala nde Bayuda tavutuka na bwala na bo, mutindu beto ketanga yo na Yezaya kapu 65. Yandi tubilaka mingi mambu yina zolaka kusalama ntangu bantu ya Izraele zolaka kuvutuka na bwala na bo.

 8. Inki mambu ya kyese Yezaya kuzabisaka sambu na bilumbu kekwisa, mpi nki bangogo kelomba nde beto tudila yo mpenza dikebi?

⁸ Beto ketanga na Yezaya 65:17-19: “Ntangu yai mono ke sala zulu ya mpa ti ntoto ya mpa; makambu ya ntama bantu ta yindula yo diaka ve, yo ta kwisila bo mpi ve na mabanza. Beno mona kiese, beno sepela ntangu yonso sambu na mambu ya mono ke zola kusala! Mono ke kumisa Yeruzalemi bwala ya mpa, bwala ya kiese; bantu na yo ta vanda kaka bantu ya kiese. Mono mpi mono ta mona diaka kiese sambu na Yeruzalemi, mono ta sepela sambu na bantu na mono. ‘Kudila ti milolo ya mawa ta vanda diaka ve.’” Beto fwete ndima nde luzingu yina Yezaya tendulaka zolaka kuvanda kibeni mbote kuluta yina ya Bayuda vandaka na yo na Babilone. Yandi tubilaka kyese ti kuyangalala ya bilumbu takwisa. Ntangu yai, tala bangogo “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa.” Yai kele kisika ya ntete ya Biblia ketubila bangogo yango. Kansi na kati ya Biblia, bangogo yina kele mbala iya. Yo ketubila mambu yina tasalama na luzingu na beto na bilumbu kekwisa. Nkutu yo ketubila mambu yango na ntwala.

 9. Inki mutindu kulungana ya ntete ya Yezaya 65:17-19 kutadilaka Bayuda ya ntama?

⁹ Kulungana ya ntete ya Yezaya 65:17-19 kusalamaka na Bayuda ya ntama yina kuvutukaka sambu na kukwenda kuzinga na bwala na bo, kisika bo vutulaka lusambu ya bunkete. Yezaya kutubaka dezia mambu yai na sikisiki yonso. (Esdrasi 1:1-4; 3:1-4) Ntembe kele ve nde nge kebakisa nde Bayuda kuvutukaka na bwala na bo yina kuvandaka kaka na ntoto yai mosi ya beto kele, kansi na kisika yankaka ve na kati ya luyalanganu. Kulungana ya mambu yina lenda sadisa beto na kusosa kubakisa mambu yina Yezaya tubaka na ntangu yandi tubilaka zulu ya mpa ti ntoto ya mpa. Kansi, beto fwete kudiyindudilaka ve mambu yina takwisa na ntwala bonso bantu yankaka kesalaka, na yina metala bambikudulu ya mpambampamba ya muntu yai bo kebingaka nde Nostradamus to bantu yankaka ya ketubaka mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa. Biblia yo mosi ketendula pwelele nki Yezaya zolaka kutuba.

10. Inki mutindu beto fwete bakisa “ntoto” ya mpa yina Yezaya kutubilaka na ntwala?

¹⁰ Biblia kesadilaka ve ntangu yonso ngogo “ntoto,” sambu na kutubila ntoto ya beto kezingaka na zulu na yo. Mu mbandu, Nkunga 96:1 (NW) ketuba nde: ‘Beno yimbila Yehowa, ntoto ya mvimba.’ Beto kezaba nde ntoto na beto, ya bo kebingaka terra firma, disongidila ntoto ya ngolo, ti bamasa ya nene lenda yimba ve. Kansi bantu keyimbaka. Ee, Nkunga 96:1 ketubila bantu ya kezingaka na ntoto.a Kansi, Yezaya 65:17 ketubila mpi “zulu ya mpa.” Kana “ntoto” kezola kutuba kimvuka ya mpa ya bantu yina vutukaka na bwala ya Bayuda, ebuna “zulu ya mpa” kezola kutuba nki?

11. Bangogo “zulu ya mpa” vandaka kutubila nki?

¹¹ Ansiklopedi mosi ya bantu kezitisaka mingi (Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature) ya M’Clintock ti Strong ketuba nde: “Kisika yonso ya bo ketubila mambu ya metala mbona-meso ya mbikudulu, zulu ketendula . . . kimvuka yonso ya bangolo yina keyala . . . yina kele na zulu ya bantu mpi keyala bo, kaka mutindu zulu kevandaka na zulu ya ntoto mpi keyalaka yo.” Ebuna, na kisika ya bo kevukisa bangogo yai yonso zole, “zulu ti ntoto,” mukanda yango (Cyclopædia) ketendula nde ‘na mutindu ya kutuba na mbikudulu, bangogo yai ketendula luzingu ya bantu ya politiki yina kele ti biyeka ya kuswaswana. Zulu kele kimfumu, ntoto kele bantu ya yo keyala, disongidila bantu yina bo keyalaka na bayina meluta bo na kiyeka.’

12. Inki mutindu Bayuda ya ntama kumonaka “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa”?

¹² Ntangu Bayuda kuvutukaka na bwala na bo, bo kumaka kuzinga na kati ya yina beto lenda binga ngidika ya mpa ya bima. Bo kumaka ti kimvuka ya mpa ya bamfumu: Zorobabele, muntu ya kikanda ya Ntotila Davidi, kumaka guvernere. Ebuna, Yozue kumaka nganga-Nzambi na bo ya nene. (Agai 1:1, 12; 2:21; Zakaria 6:11) Bo bantu kukumaka “zulu ya mpa.” Bo vandaka na zulu ya nki? “Zulu ya mpa” yina vandaka na zulu ya “ntoto ya mpa,” disongidila na zulu ya kimvuka ya bantu ya bunkete yina vutukaka na ntoto na bo sambu na kutunga dyaka Yeruzalemi ti tempelo na yo sambu na kusambila Yehowa. Yo yina, ntendula yai ya kyeleka kemonisa nde zulu ya mpa ti ntoto ya mpa kuvandaka na ntangu mbikudulu yina vandaka kutubila Bayuda na ntangu yina kulunganaka.

13, 14. (a) Inki kisika yankaka ya bo ketubila “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa” beto tatadila? (b) Sambu na nki mbikudulu ya Piere kelomba nde beto tudila yo dikebi ya mingi na ntangu yai?

¹³ Kansi keba, kuvila ve dyambu ya beto ketubila awa. Kima ya beto kesala awa kele ve kumeka kutendula Biblia to kulosa disu ya mpamba na mambu yina melutaka na nkenda. Kana nge kezola kuzaba mambu yango, kwenda na kisika yankaka ya bo ketubila bangogo “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa.” Na 2 Piere kapu 3, nge tazwa kisika yango mpi nge tamona nde yo ketadila mpi luzingu na beto ya bilumbu kekwisa.

¹⁴ Ntumwa Piere sonikaka mukanda na yandi bamvula kuluta 500 na nima ya kuvutuka ya Bayuda na ntoto na bo. Piere ya kuvandaka mosi na kati ya bantumwa ya Yezu, kusonikilaka balongoki ya Kristu, “Mfumu” yina bo ketubila na 2 Piere 3:2. Na verse 4 (NW), Piere ketubila “kuvanda na yandi [Yezu] ti beto yina yandi silaka.” Dyambu yai kekumisa mbikudulu yango mfunu mingi bubu. Mambu yonso kemonisa pwelele nde banda na nsungi ya Mvita ya Ntete ya Inza, Yezu kevandaka ti beto, disongidila yandi mekumaka Mfumu na Kimfumu ya zulu ya Nzambi. (Kusonga 6:1-8; 11:15, 18) Dyambu yai kele na ntendula ya mfunu mingi dyaka kana beto tala kima yankaka ya Piere tubilaka na kapu yai.

15. Inki mutindu mbikudulu ya Piere yina ketubila “zulu ya mpa” kelungana?

¹⁵ Na 2 Piere 3:13 beto ketanga nde: “Beto ke vingila nde Nzambi kubasisa zulu ya mpa ti ntoto ya mpa, yina ya yandi silaka beto; kuna bantu yonso ta lemfuka kaka na Nzambi konso ntangu [“kuna lunungu tazinga,” NW].” Ziku nge mezabaka dezia nde Yezu kele na kuyala na zulu, yandi muntu kele Mfumu ya nene na “zulu ya mpa.” (Luka 1:32, 33) Kansi, baverse yankaka ya Biblia kemonisa nde yandi keyala ve yandi mosi. Yezu silaka nde bantumwa na yandi ti bantu yankaka yina kele bonso bo tavanda ti kisika na zulu. Na mukanda ya Baebreo, ntumwa Polo ketendula nde bantu yina kele bantu ya “Nzambi solaka na kwenda na zulu.” Yezu mpi tubaka nde bantu ya kibuka yai tavanda na bakiti ya kimfumu na zulu kumosi ti yandi. (Baebreo 3:1; Matayo 19:28; Luka 22:28-30; Yoane 14:2, 3) Kansi, kima ya beto ketuba awa kele nde bantu yankaka mpi tayala ti Yezu na zulu. Bo mpi kele na kati ya kimvuka ya zulu ya mpa. Ebuna “ntoto ya mpa” yina Piere ketubila ketendula nki?

16. Banani kuvandaka “ntoto ya mpa”?

¹⁶ Mutindu yo lunganaka na ntangu ya ntama, Bayuda yina kuvutukaka na bwala na bo kulungisaka mambu yina kele na 2 Piere 3:13 ya ketadila bantu yina kelemfukaka na kimfumu yai ya zulu ya mpa. Bubu yai, nge lenda mona mafunda ya bantu yina kelemfuka na kyese yonso na kimfumu ya mutindu yai. Bantu yango kele bayina kelongukaka malongi ya kimfumu yai mpi kesalaka ngolo na kulanda bansiku na yo, yina kele na kati ya Biblia. (Yezaya 54:13) Bantu yai kele fondasio ya “ntoto ya mpa,” disongidila bo kesala kimvuka ya bantu yina mekatukaka na bansi yonso, bandinga yonso, ti bampusu ya nitu yonso, sambu na kwisa kusala kumosi mpi na kulemfukila Yezu Kristu, Ntotila yina keyala. Kima ya mfunu kele nde nge mpi lenda kota na kati na yo!​—Mishe 4:1-4.

17, 18. Sambu na nki mambu yina bo ketubila na 2 Piere 3:13 kepesa beto kikuma ya mbote ya kutula ntima na bilumbu kekwisa?

¹⁷ Kansi, kuyindula ve nde mambu mesuka pana, sambu beto kezaba ve mambu yankaka yina tasalama na bilumbu kekwisa. Na yau, ntangu nge ketala mambu yina kele na 2 Piere kapu 3, nge tamona kima mosi ya kemonisa nde mambu tabaluka kibeni na bilumbu kekwisa. Na verse 5 ti 6, Piere kesonika mambu yina metala Mvula ya Ngolo yina kunokaka na ntangu ya Noa, Mvula yina ya kusukisaka inza ya mbi ya ntangu yina. Na verse 7, yandi ketuba nde “zulu ti ntoto yai ke zingaka tii bubu yai,” disongidila, baluyalu ti bantu, Nzambi mebumbaka yo sambu na ‘kilumbu yina ya yandi ta sambisa bantu ya mbi ti kufwa bo.’ Mambu yai kendimisa beto nde bangogo “zulu ti ntoto” ketendula ve ntoto yai ya beto kenyata, kansi bantu ti baluyalu na bo.

¹⁸ Na baverse yina kelanda, Piere ketendula nde kilumbu ya Yehowa yina takwisa tasukula kibeni mvindu yonso, sambu na kubika kisika na zulu ya mpa ti ntoto ya mpa yina bo ketubila na verse 13. Yibuka mpi nde nsuka ya verse yina ketuba nde: “kuna lunungu tazinga.” Keti dyambu yai kemonisa ve nde mambu mingi yina tasoba tavanda sambu na mambote na beto na bilumbu yina kekwisa na ntwala? Keti mambu yai kepesa ve kivuvu ya mambu ya mpa mpenza, kivuvu ya ntangu yina bantu tavanda na kyese ya kuluta mingi na kuzinga luzingu yina meluta yina ya bo kele na yo bubu? Kana mvutu na nge kele nde ee, tuba nde nge mebakisa dyambu yina Biblia tubaka ntama, dyambu ya bantu mingi kuzaba ve.

19. Na nki ntangu mukanda ya Kusonga ketula kulungana ya “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa” yina mesalama ntete ve?

¹⁹ Kansi, beto tadila dyaka dyambu yai. Beto tangaka kisika ya ntete yina Biblia ketubila bangogo “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa” na Yezaya kapu 65, ebuna kisika yankaka kele na 2 Piere kapu 3. Ntangu yai kangula na Kusonga kapu 21, kisika Biblia ketubila dyaka bangogo yai. Awa dyaka, kana beto bakisa ntangu ya mambu ya bo ketubila kesalama, yo tasadisa beto. Kana nge vutuka na bakapu zole na nima, disongidila na Kusonga kapu 19, kuna bo ketubila mvita mosi ya ngolo ya kifwani. Kansi, yo ketubila ve mvita ya kesalama na kati ya makanda zole yina kemengana. Na mvita yai, simu mosi kele “Ndinga ya Nzambi.” Ziku nge kezaba nde titre yai kele ya Yezu Kristu. (Yoane 1:1, 14) Yandi kele na zulu, ebuna mbona-meso yai ketendula nde yandi kele kumosi ti bibuka na yandi ya basoda ya zulu. Ebuna bo kenwana ti nani? Kapu yango ketuba nde ti “bantotila,” “basoda ti bamfumu na bo,” ti bantu yonso, ata “bambuta ata baleke.” Mvita yai tavanda na kilumbu ya Yehowa yina kekwisa, kilumbu ya lufwa ya bantu ya mbi. (2 Tesalonika 1:6-10) Kapu yina kelanda, disongidila Kusonga 20, keyantika na kutubila kukanga ya bo kangaka “nyoka yina ya ntama, disongidila nde Satana [mpi Dyabulu, NW].” Mutindu beto mebakisa mambu yai, bika ntangu yai beto tadila Kusonga kapu 21.

20. Kusonga 21:1 ketuba nde nki bansoba ya nene tasalama na bilumbu kekwisa?

²⁰ Ntumwa Yoane keyantika na bangogo yai ya kepesa kyese: “Ntangu yai, mono monaka zulu ya mpa ti ntoto ya mpa. Zulu ya ntete ti ntoto ya ntete yo vilaka, nzadi-mungwa mpi vandaka diaka ve.” Kana beto tadila mambu yina beto monaka na Yezaya kapu 65 ti 2 Piere kapu 3, beto kendima nde mambu yai kezola kutuba ve nde Nzambi tayingisa zulu ti ntoto ya kyeleka, ti bamasa ya mudindu yina kele na zulu ya ntoto. Mutindu bakapu yina kumonisaka yo, Nzambi takatula bantu ya mbi ti bimfumu na bo, ti Satana, mfumu ya kekondaka kumonana. Yo yina, beto kebakisa nde mambu ya Nzambi kesila awa kele inza ya mpa yina tavanda ti bantu awa na zulu ya ntoto.

21, 22. Yoane kendimisa beto nde beto tabaka nki balusakumunu, mpi kukatula mansanga kezola kutendula nki?

²¹ Beto kendima kibeni mambu yai na ntangu beto ketadila dyaka mbikudulu yai ya kitoko. Na nsuka ya verse 3, bo ketubila ntangu yina Nzambi tavanda ti bantu, ntangu yina yandi tatula dikebi na bantu yina kesalaka luzolo na yandi sambu na mambote na bo. (Ezekiele 43:7) Na baverse 4 ti 5, Yoane kelanda na kutuba nde: “Yandi [Yehowa] ta kusula mansanga yonso na meso na bo. Lufwa ta vandaka diaka ve, bantu [tasala mafwa] diaka ve, bo ta dilaka diaka ve, bo mpi ta waka diaka mpasi ve. Na ntangu yina mambu ya ntama ta vanda me vila. Ebuna muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu tubaka nde: ‘Ntangu yai mono ke sala bima yonso ya mpa!’ Yandi tubilaka mono mpi nde: ‘Sonika mambu yai, sambu mambu yai ya mono ke tuba kele ya kieleka, nge lunga tula ntima na yo.’” Yai mbikudulu mosi ya kepesa mpenza kikesa ti kyese!

²² Vanda fyoti pima sambu na kuwa mambu yai ya kitoko ya Biblia ketuba. ‘Nzambi ta kusula mansanga yonso na meso na bo.’ Mansanga yai lenda vanda ve mansanga yina kebasikaka na meso na beto sambu na mawi, to mansanga yina kebasikaka sambu na kyese. Ve, mansanga yai ya Nzambi takusula kele mansanga ya kebasikaka sambu na mpasi, mawa, ti munyokudi. Inki mutindu beto kezaba nde yo kele mpidina? Beto kezaba yo sambu lusilu yai ya kitoko Nzambi kekangisa yo kumosi ti yina ya ketuba nde ‘lufwa, mpidi, kudila, ti mpasi tavanda diaka ve.’​—Yoane 11:35.

23. Mbikudulu ya Yoane kendimisa beto nde nki mambu tavanda dyaka ve?

²³ Keti mambu yai kemonisa ve nde maladi ya kansere, maladi ya kebwisaka muntu ngambu, ti maladi ya ntima, ata nkutu lufwa tavanda dyaka ve? Nani na kati na beto mefwilaka ntete ve na maladi muntu ya yandi vandaka kuzola, na aksida to na dyambu mosi ya mpasi yina kubwaka na kintulumukina? Awa Nzambi kesila nde lufwa tavanda dyaka ve, pana lusilu na yandi kezola kutuba nde bana yina tabutuka na ntangu yina, bo tabutuka ve sambu nde bo yela, bo nuna, ebuna nsukansuka bo fwa. Mbikudulu yai kezola kutuba mpi nde bamaladi mingi ya minunu kebelaka tavanda dyaka ve. Mu mbandu, Alzheimer, tumeur fibroïde, ostéoporose, glaucome, ti maladi ya meso.

24. Inki mutindu “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa” tavanda lusakumunu, mpi nki kima beto tatubila dyaka?

²⁴ Nge tandima kukonda ntembe nde matanga ti kudila tamana kana lufwa, kimununu, ti bamaladi, bonso yina ya beto metanga kukatuka. Ebuna, nki tasalama sambu na yina metala bunsukami, kubebisa bana, ti kunyokula bantu yankaka kaka sambu luzingu na bo ti mpusu ya nitu na bo kele ya kuswaswana? Kana mambu ya mutindu yai ya beto kekutanaka na yo bubu yai tavandaka kaka, tuba nde matanga ti kudila mpi takatuka ve. Yo yina, luzingu yai ya “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa” tavanda ve na mambu yai ya kenatilaka beto kyadi. Mambu tabaluka kibeni! Kansi, beto metadila kaka bisika tatu na kati ya bisika iya ya Biblia ketubilaka bangogo “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa.” Kisika yankaka mpi kele ya kewakana na mambu ya beto mekatuka kulonguka mpi ya kemonisa sambu na nki beto kele na kikuma ya mbote ya kukinga ntangu ti mpila Nzambi talungisa lusilu na yandi ya ‘kukumisa bima yonso ya mpa.’ Disolo ya kelanda ketubila mbikudulu yina mpi nki yo lenda tendula sambu na kyese na beto.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Nge Mesimba?

• Inki bisika tatu yina Biblia ketubila “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa”?

• Inki mutindu Bayuda ya ntama kumonaka kulungana ya “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa”?

• Inki mitindu “zulu ya mpa ti ntoto ya mpa” kelungana mutindu Piere kutubaka?

• Inki mutindu Kusonga kapu 21 kemonisa nde beto kele penepene na luzingu ya mbote na bilumbu kekwisa?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Kaka mutindu Yehowa kuzabisaka yo, Sirusi kuyidikaka mambu sambu Bayuda kuvutuka na insi na bo na mvu 537 ya N.T.B.