“Nsonga ya Inza Yai Ke na Kubaluka”

“Bampangi, mono ke zola tuba nde: Ntangu me bika diaka mingi ve.”​—1 KORINTO 7:29.

1, 2. Inki bansoba ya mesalamaka na inza nge memonaka na luzingu na nge?

INKI bansoba ya mesalamaka na inza nge memonaka na luzingu na nge? Keti nge lenda tubila ndambu na kati na yo? Mu mbandu, mayele ya baminganga metomaka. Na nsadisa ya bansosa yina mesalamaka na mutindu ya kusansa bantu, bunda ya luzingu ya bantu metomaka na bansi mingi. Na luyantiku ya mvu-nkama ya 20, bantu vandaka kuzinga bamvula 50, kansi bamvula yai bo mekumaka kuzinga bamvula 70! Yindula mpi mambote ya beto mebakaka na mutindu ya mbote ya kusadila radio, televizio, telefone ya maboko, mpi bamasini ya faksi. Mambu metomaka mingi dyaka na yina metala kulonga, transpore, ti banswa ya bantu. Mambu yai yonso metomisaka luzingu ya bantu mingi.

² Ya kyeleka, bansoba yonso ve menataka mambote. Beto yonso mezaba mutindu nku, bikalulu ya mbi, kusadila bima ya kelausaka, kufwa makwela, kumata ya ntalu ya bima, mpi kiterorizme ke na kukuma kaka mingi. Ntembe kele ve nde, nge tandima mpenza mambu ya ntumwa Polo kusonikaka tuka ntama nde: “Nsonga ya inza yai ke na kubaluka.”​—1 Korinto 7:31, NW.

 3. Inki Polo zolaka kutuba ntangu yandi sonikaka nde “nsonga ya inza yai ke na kubaluka”?

³ Ntangu Polo kutubaka dyambu yai, yandi vandaka kumonisa nde inza kele bonso kisika mosi ya teatre kesalama. Bantu ya kesala teatre na kisika yango (bamfumu ya politiki, ya mabundu, ti bantu ya lukumu) kebasika, kesala kitini ya teatre na bo, na nima bo kekatuka sambu na kubikila bankaka kisika. Mambu yai kesalamaka banda ntama. Na ntangu ya ntama, kimfumu mosi vandaka kuyala bamvula mingi, to nkutu bamvu-nkama mingi mpi mambu vandaka kusoba mingi ve. Kansi bubu yai, makambu mesobaka. Kana mfumu mosi ke na kuyala, yankaka kukwisa, yandi fwa yina keyala ebuna yandi botula kimfumu! Ya kyeleka, na bantangu yai ya mavwanga, beto kezabaka ve mambu yina tabwa mbasi.

 4. (a) Inki dibanza ya bukatikati Bakristu fwete vanda na yo na yina metala mambu ya keluta na inza? (b) Tanga mambu zole ya beto tatadila yina kendimisa beto nsuka ya inza.

⁴ Kana inza kele kisika yina teatre kesalama mpi bamfumu na yo kele bantu ya kesalaka teatre, ebuna Bakristu ketalaka mutindu teatre yango kesalama.a Kansi, sambu bo “kele bantu ya nsi-ntoto yai ve,” kima ya kebendaka dikebi na bo mingi kele ve mutindu teatre yango kesalama to nkutu bantu ya kesala yo. (Yoane 17:16) Kansi, bampusa na bo ya ngolo kevandaka ya kusosa kuzaba mambu yina lenda monisa bo nde teatre yango ke na kukuma na nsuka, yo kemana na mpasi, sambu bo mezaba nde ngidika yai fwete suka na ntwala nde Yehowa kutula inza ya mpa ya lunungu ya beto kekingaka banda ntama.b Yo yina, bika beto tadila mambu zole ya kemonisa nde beto kezinga na ntangu ya nsuka mpi nde inza ya mpa mekuma penepene. Mambu yango kele yai: (1) Kronolozi ya Biblia mpi (2) kubeba ya mambu na inza.​—Matayo 24:21; 2 Piere 3:13.

Nsukansuka Diswekamu Mezabana!

 5. “Bantangu ya kupesamaka na makanda” ketendula inki, mpi sambu na nki yo kebenda dikebi na beto?

⁵ Kronolozi kelongukaka ngwisana yina kevandaka na kati ya badati ti mambu yina kesalamaka. Yezu kutubilaka nsungi yina bamfumu ya inza tasalaka teatre kaka bo mosi, kukonda nde Kimfumu ya Nzambi kukanga bo nzila. Yezu kubingaka nsungi yina nde “bantangu ya kupesamaka na makanda.” (Luka 21:24, NW) Na nsuka ya “bantangu” yina “ya kupesamaka,” yo lombaka nde Kimfumu ya zulu ya Nzambi kuyantika kuyala, mpi Yezu muntu kufwanaka na kuvanda Ntotila na yo. Ntetentete, yo lombaka nde Yezu kuyala na kati ya “bambeni na [yandi].” (Nkunga 110:2) Na nima, mutindu Daniele 2:44 ketuba, Kimfumu yango “ta fwa” baluyalu yonso ya bantu, mpi yo tayalaka mvula na mvula.

 6. Inki ntangu “bantangu ya kupesamaka na makanda” yantikaka, yo salaka bamvula ikwa, mpi yo sukaka nki ntangu?

⁶ Inki ntangu “bantangu ya kupesamaka na makanda” tasuka mpi nki ntangu Kimfumu ya Nzambi tayantika kuyala? Yo kelomba kutadila kronolozi ya Biblia sambu na kubaka mvutu yina ‘kubumbanaka tii kuna ntangu ya nsuka kukwisa.’ (Daniele 12:9) Lere “ntangu” yango kukumaka penepene, Yehowa kubongisaka mambu yonso sambu na kusonga mvutu yango na kibuka mosi ya bantu ya kudikulumusa yina vandaka kulonguka Biblia. Na nsadisa ya mpeve ya Nzambi, bo bakisaka nde “bantangu ya kupesamaka na makanda” kuyantikaka ntangu Yeruzalemi kufwaka na mvu 607 ya N.T.B. mpi nde “bantangu” yango kuvandaka nsungi mosi ya bamvula 2 520. Kubanda na ntangu yina, bo bakisaka nde “bantangu ya kupesamaka na makanda” kusukaka na mvu 1914. Bo bakisaka dyaka nde nsuka ya ngidika ya bima yai kuyantikaka na mvu 1914. Kana nge kelongukaka Biblia, keti nge lenda kuka kusadila Masonuku sambu na kuzaba mutindu beto kezwa dati ya 1914?c

 7. Inki baverse kesadisa beto na kubakisa luyantiku, nsungi, mpi nsuka ya bantangu nsambwadi yina mukanda ya Daniele ketubila?

⁷ Kima ya ntete ya kesadisa beto na kubaka mvutu kele ya kubumbana na mukanda ya Daniele. Sambu Yehowa kusadilaka Ntotila Nabukodonozore ya Babilone sambu na kufwa Yeruzalemi na luyantiku ya “bantangu ya kupesamaka,” na mvu 607 ya N.T.B., Yandi songaka ntotila yina nde makanda talanda na kuyala na nsungi mosi ya bantangu nsambwadi ya kifwani, kukonda nde Nzambi kukanga bo nzila. (Ezekiele 21:26, 27; Daniele 4:16, 23-25) Bantangu nsambwadi kele nsungi mosi ya bantangu ikwa? Na kutadila Kusonga 11:2, 3, mpi 12:6, 14, bantangu tatu ti ndambu kele nsungi mosi ya bilumbu 1 260. Yo yina, bantangu nsambwadi fwete vanda bilumbu 1 260 fokula na zole, to bilumbu 2 520. Keti yo mesuka pana? Ve, sambu Yehowa kupesaka profete Ezekiele, yina kuzingaka nsungi mosi ti Daniele, nswa ya kutendula bilumbu yina ya kifwani nde: “Mono mepesa nge kilumbu mosi sambu na mvula mosi, kilumbu mosi sambu na mvula mosi.” (Ezekiele 4:6) Mpidina, bantangu nsambwadi fwete vanda nsungi mosi ya bamvula 2 520. Kana beto baka mvu 607 ya N.T.B. bonso dati ya luyantiku mpi 2 520 bonso nsungi, beto lenda tuba nde bantangu ya kupesamaka kusukaka na mvu 1914.

“Ntangu ya Nsuka” Mendimisama

 8. Inki dyambu nge lenda tubila sambu na kumonisa nde luzingu ya inza mebebaka mpenza banda na mvu 1914?

⁸ Mambu ya kesalama na inza banda na mvu 1914 kendimisa nde kronolozi ya Biblia ya beto mekatuka kubakisa awa na zulu kele mpenza ya kyeleka. Yezu yandi mosi kutubaka nde bamvita, banzala ti maladi tavanda na “nsuka ya ngidika ya bima.” (Matayo 24:3-8, NW; Kusonga 6:2-8) Ya kyeleka, mambu yai kesalamaka banda na mvu 1914. Ntumwa Polo kutubilaka dyaka mambu yankaka mingi yina tasalama na ntangu ya nsuka. Yandi tubaka nde na ntangu yango, bantu tasoba mpenza mutindu na bo ya kutadila bankaka. Mambu ya yandi tubaka nde yo tabaluka, yina ya beto yonso kemonaka, kuvandaka mpenza ya kyeleka.​—2 Timoteo 3:1-5.

 9. Bantu yina ketalaka mambu ya kebaluka na inza ketuba nde nki sambu na yina metala luzingu ya inza banda na mvu 1914?

⁹ Keti ya kyeleka “nsonga ya inza yai” mebalukaka mingi banda na mvu 1914? Mukanda mosi (The Generation of 1914) ya Robert Wohl ketuba nde: “Bantu yina kuzingaka na ntangu mvita kusalamaka lenda tula ntembe ve na kukwikila nde inza mosi kusukaka mpi yankaka kuyantikaka na Augusti ya mvu 1914.” Sambu na kundima dibanza yai, Dr. Jorge A. Costa e Silva yina kele direktere ya Organisation mondiale de la santé, kusonikaka nde: “Beto kezinga na nsungi mosi yina mambu mebalukaka na vitesi mosi ya kuluta ngolo, yina kenata basusi ti mabanza kisakasaka na kiteso mosi ya mesalamaka ntete ve na istware ya bantu.” Keti nge mpi memonaka nde mambu kele mutindu yina?

10. Inki mutindu Biblia kesonga beto pwelele muntu yina ya menataka mavwanga na inza banda na mvu 1914?

¹⁰ Inki muntu ya mbi ketwadisa mambu yai yonso ya kebebisa inza? Kusonga 12:7-9 kepesa zina ya muntu yango: “Bitumba bwaka na kati ya zulu. Mishele [Yezu Kristu] ti bawanzio na yandi bo nwanaka ti dragoni [Satana Dyabulu] ti bawanzio na yandi. Dragoni belaka; yo yina yandi ti bawanzio na yandi bo vandaka diaka na nswa ve ya kuvanda na kati ya zulu. Dragoni yina ya nene, bo losaka yandi na [ntoto]. . . . Yandi muntu ke kusaka bantu yonso.” Yo kele pwelele nde Satana Dyabulu muntu kekotisaka mavwanga, mpi kukulama na yandi na zulu banda na mvu 1914 menataka “mawa mingi na ntoto ti na nzadi-mungwa! Sambu Satana me kwisa kukulumuka kuna na beno; yandi me dasuka, sambu yandi me zaba nde ntangu mingi ve me bika na yandi.”​—Kusonga 12:10, 12.

Mutindu Nsonga ya Nsuka Tasalama

11. (a) Inki bametode Satana kesadila sambu na kukusa “bantu yonso”? (b) Ntumwa Polo kubendaka dikebi na nki dyambu ya sikisiki ya Satana kesalaka kikesa na kulungisa?

¹¹ Sambu Satana mezaba nde nsuka na yandi mefinama, kubanda na mvu 1914 yandi keyikaka bikesa sambu na kukusa “bantu yonso.” Sambu yandi kele tata ya luvunu, Satana muntu ketwadisaka ntangu yonso bansonga yai ata bantu kemonaka yandi ve na meso. Yandi ketulaka bamfumu ya inza na bisika ya teatre kesalama mpi bo bantu kesalaka teatre yango. (2 Timoteo 3:13; 1 Yoane 5:19) Mosi na kati ya balukanu na yandi kele ya kukusa bantu na kuyindula nde mutindu na yandi ya kuyala lenda natila bo ngemba ya kyeleka. Na kutuba ya mbote, yandi menungaka na luvunu na yandi, sambu bantu kelanda kaka na kutula kivuvu ata bo kemona mambu yina kesonga nde luzingu kelanda kaka na kubeba. Ntumwa Polo kutubaka na ntwala nde luvunu ya Satana tamonana pwelele na ntwala nde ngidika ya bima yai kufwa. Yandi sonikaka nde: “Kana bantu kutuba nde: ‘Beto ke na ngemba, mambu yonso kele mbote,’ tuba nde, kaka na ntangu yo yina lufwa ta kwisila bo nswalu . . . Yo ta vanda bonso mpasi yina ke simbaka nkento ntangu yandi ke zola kubuta.”​—1 Tesalonika 5:3; Kusonga 16:13.

12. Inki bikesa bantu kelanda na kusala sambu na kutula ngemba na ntangu na beto?

¹² Na bamvula ya mekatuka kuluta, bantu ya politiki mesadilaka mbala mingi nsa “Beto ke na ngemba, mambu yonso kele mbote,” sambu na kutendula balukanu ya mitindu mingi ya bantu kebakaka. Nkutu, bo bingaka mvu 1986 nde Mvula mosi ya Ngemba na Inza ya Mvimba, ata ngemba yango kumonanaka ve na inza ya mvimba na mvula yina. Keti bikesa yina bamfumu ya inza kesala kelungisa verse ya 1 Tesalonika 5:3 na mumvimba na yo, to keti Polo vandaka kutubila dyambu mosi ya sikisiki ya kuluta nene yina tabenda dikebi ya inza?

13. Ntangu Polo kutubaka nde bantu taboka nde “Beto ke na ngemba, mambu yonso kele mbote,” yandi fwanisaka lufwa yina takwisila bantu yango na nima ti nki dyambu, mpi nki dilongi beto kebaka na dyambu yai?

¹³ Sambu mbala mingi beto kebakisaka mbotembote bambikudulu ya Biblia kaka na nima ya kulungana na yo to na ntangu yo ke na kulungana, yo talomba nde beto kinga sambu na kumona kulungana na yo. Kansi, yo kebenda dikebi na beto na kumona nde Polo kutubaka nde lufwa yina takwisa na kintulumukina ntangu bantu tamanisa na kutuba nde “Beto ke na ngemba, mambu yonso kele mbote,” tavanda bonso misongo ya nkento yina kezola kubuta. Na nsungi mosi ya bangonda kiteso ya nana, mama yina kekinga kubuta kebakisaka dyaka mingi mwana yina keyela na divumu na yandi. Yandi lenda wa mutindu ntima ya mwana na yandi kebula to mutindu mwana kenikana na divumu. Nkutu, mwana lenda bula-bulaka yandi. Bidimbu yango kekwendaka kaka na kukuma mingi tii kuna, kilumbu mosi, yandi tawa mpasi mingi kibeni to misongo, yina tasonga nde dyambu ya yandi vandaka kukinga (kubutuka ya mwana) kezola kusalama. Yo yina, ata mbikudulu yina ketuba nde “Beto ke na ngemba, mambu yonso kele mbote” talungana na nki mutindu, yo tanata mpasi na kintulumukina, kansi nsukansuka, yo tanata kyese: lufwa ya mambi mpi luyantiku ya inza ya mpa.

14. Mambu yina tasalama na bilumbu kekwisa talandana nki mutindu, mpi yo tasuka nki mutindu?

¹⁴ Lufwa yina kekwisa tapesa boma na Bakristu ya kwikama yina ketala teatre ya kesalama. Ntetentete, bantotila ya ntoto (kitini ya politiki ya organizasio ya Satana) tabalukila bantu yina kepesaka maboko na Babilone ya Nene (kitini ya lusambu) mpi tafwa bo. (Kusonga 17:1, 15-18) Ebuna, nsonga yango tasoba na mutindu mosi ya kuyituka. Kimfumu ya Satana yo mosi takabwana, kitini mosi tanwanisa kitini yankaka, mpi Satana tavanda ve ti ngolo ya kumanisa mavwanga yina. (Matayo 12:25, 26) Yehowa tatula na bantima ya bantotila ya ntoto na “kusala makani ya yandi,” (Luwawanu yampa) ya kukatula bantu ya lusambu yina kele bambeni na yandi. Na nima ya kufwa lusambu ya luvunu, Yezu Kristu tatwadisa basoda na yandi ya zulu sambu bo fwa kimakulu organizasio ya Satana yina tabikala: bantu ya mumbungu mpi ya politiki. Nsukansuka, Satana yandi mosi, bo takanga yandi sambu yandi kusala ve ata kima mosi. Ntangu mambu yai yonso talungana, rido ya teatre takangama, ebuna teatre ya nda yina meyantikaka kusalama banda ntama tasuka.​—Kusonga 16:14-16; 19:11-21; 20:1-3.

15, 16. Ngibusa yina ketuba nde “Ntangu me bika diaka mingi ve” fwete pusa beto na kusala inki?

¹⁵ Mambu yai yonso tasalama nki mutindu? Beto mezaba ve kilumbu to ntangu. (Matayo 24:36) Kansi, beto mezaba nde: “Ntangu me bika diaka mingi ve.” (1 Korinto 7:29) Yo yina, yo kele mfunu nde beto sadila ntangu ya mebikala na mayele yonso. Inki mutindu? Mutindu ntumwa Polo kutendulaka yo, beto fwete sumba “ntangu ya mbote” sambu na kusala bima ya kuluta mfunu mpi kukonda kusala bima yina kele mfunu ve mpi kusala na mpila nde konso kilumbu kuvanda ya mfunu. Sambu na inki? “Sambu bilumbu yai ya beto kele yo kele ya mbi.” Mpi ‘kuzaba mambu yina ya Yehowa kezolaka nde beto sala’ tasadisa beto na kukonda kubebisa ntangu fyoti ya mfunu ya mebikala.​—Efezo 5:15-17; 1 Piere 4:1-4.

¹⁶ Sambu beto mezaba nde ngidika ya bima ya inza ya mvimba tafwa, yo fwete pusa konso muntu na kati na beto na kusala inki? Ntumwa Piere kusonikaka mutindu yai sambu na mambote na beto: “Sambu mambu yonso kele na kusoba, bantu ya nki mutindu beno fwete vanda na bisalu ya bikalulu ya santu mpi na bisalu ya kukangama na Nzambi!” (2 Piere 3:11, NW) Beto fwete vanda mpenza bantu ya mutindu yina! Na kuwakana ti ndongisila ya mayele ya ntumwa Piere, beto fwete (1) salaka yonso sambu na kuvanda ti bikalulu ya santu, mpi (2) kuzikisa mbotembote sambu na kuzaba kana bisalu ya kikesa ya beto kesalaka ntangu yonso na kisalu ya Yehowa kemonisaka nde beto kezolaka yandi mingi.

17. Bakristu ya kwikama fwete kebaka ti nki mitambu ya Satana?

¹⁷ Zola ya beto kele na yo na Nzambi tabuyisa beto na kukangama ti inza yai sambu na bima na yo yina kebendaka bantu. Kana beto tadila mambu yina kekinga ngidika ya bima ya ntangu yai, yo kele mpenza kigonsa kana beto bika nde luzingu ya byese ya inza kubenda beto. Ata beto kezingaka mpi kesalaka na kati ya inza, beto fwete landa ndongisila ya mayele yina kelomba beto na kukonda kusadila inza na mambu yonso. (1 Korinto 7:31) Na kutuba ya mbote, beto fwete kebaka mingi mpenza na mpila nde bapropagande ya inza kupukumuna beto ve. Inza yai tanunga ve na kumanisa bampasi na yo. Yo talanda ve na kuzinga tii kuna. Sambu na nki beto kendima dyambu yai na ntima mosi? Sambu Ndinga ya kupemama ya Nzambi ketuba yo: “Nsi-ntoto ti bima yonso kele na yo ya bantu ke zolaka, yo ke mana, kansi muntu yina ke salaka mambu yina ya Nzambi ke zolaka, yandi ke zingaka mvula na mvula.”​—1 Yoane 2:17.

Mambu ya Mbote Kekwisa!

18, 19. Inki bansoba nge kekinga nde yo salama na inza ya mpa, mpi sambu na nki kukinga ya nge kekinga yo tavanda mpenza mfunu?

¹⁸ Kubika fyoti, Yehowa tafwa Satana ti bantu na yandi. Na nima, na lusakumunu ya Nzambi, bantu ya kwikama yina taguluka na nsuka ya ngidika yai tayantika kusala na “nsonga” yina tabaluka mpi tazinga mvula na mvula. Bamvita tabebisa dyaka ve nsonga yango; Nzambi tasukisa “bitumba na nsi-ntoto yonso.” (Nkunga 46:10) Olie nzala kuvanda, ‘ntoto tafuluka na ble mingi; yo tavanda mingi.’ (Nkunga 72:16) Baboloko, bapolisi, maladi ya kekatukaka na kuvukisa nitu, bima yina kelausaka, batribinale ya kefwaka makwela, kusimbisa bima na bamfuka, mpi kiterorizme tavanda dyaka ve.​—Nkunga 37:29; Yezaya 33:24; Kusonga 21:3-5.

¹⁹ Bamazyamu ya mbambuka tabikala ya mpamba, mpi bafwa mingi tafutumuka, bantu takuma dyaka mingi na nsonga yango. Yo tavanda kyese na kumona mutindu bantu ya kuzingaka na nsungi mosi buna tavukana dyaka ti bantu ya nsungi yankaka mpi bantu ya beto kezolaka yina beto kabwanaka na bo banda ntama tayambanaka na kyese yonso. Nsukansuka, bantu yonso yina tavanda na luzingu tasambila Yehowa. (Kusonga 5:13) Ntangu mambu yonso tamana na kusoba, inza ya mvimba takuma paladisu. Inki mutindu nge takudiwa na ntangu ya nge tamonaka mutindu teatre yonso kesalama? Ntembe kele ve nde nge tawa mpusa ya kutuba na ndinga ya ngolo nde, ‘Mu vandaka kukinga ntangu yai banda ntama, kansi yo vandaka mpenza mfunu nde mu kinga yo!’

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki mutindu bangogo ya ntumwa Polo yina ketuba nde “nsonga ya inza yai ke na kubaluka” kelungana na ntangu na beto?

• Inki mutindu kronolozi ya Biblia kemonisa mvula yina “bantangu ya kupesamaka na makanda” kulungaka?

• Inki mutindu mambu yina ke na kubaluka na inza kemonisa nde “ntangu ya nsuka” kuyantikaka na mvu 1914?

• Kubakisa nde “ntangu me bika diaka mingi ve” fwete pusa beto na kusala inki?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]

Nsukansuka, diswekamu mezabana!