Noa—Yandi “Tambulaka ti Nzambi ya Kieleka”

NOA ke benda mukongo na yandi mpi mikwa na yandi yina ke sala yandi mpasi. Meka kumona na mabanza mutindu Noa me vanda na zulu ya nti ya nda ya mabaya, ke pema na nima ya kisalu na yandi ntangu yandi ke tala kifwanisu ya nene ya maswa. Nsudi ya ngolo ya gudro ke wakana na mupepe; makelele ya bisadilu ya mabaya ke wakana. Tuka kisika yina yandi kele, Noa lenda mona bana na yandi ke sala ngolo na bitini ya kuswaswana ya kifwanisu yina ya nene. Bana na yandi, bankento na bo, mpi nkento na yandi ya zola, bo yonso ke sala ngolo ti yandi na kisalu yai tuka bamvula mingi. Bo me sala dezia mingi, kansi kisalu mingi me bikala!

Na ndambu yina, bantu vandaka kuyindula nde bo vandaka bazoba. Ntangu maswa kumaka kumonana mbote, bantu kumaka kuseka mingi dibanza ya masa ya mvula ya ngolo yina zolaka kufika ntoto ya mvimba. Mpasi yina Noa landaka kukebisa bo, vandaka kumonana bonso nde yo lenda salama ve, mpi yo vandaka diambu mosi ya ke sekisa! Bo lendaka ve ata fioti kundima nde muntu lenda bebisa luzingu na yandiLonga Beto Mutindu ya Kusamba | Kwenda Pene-Pene na Nzambi​—mpi luzingu ya dibuta na yandi—​na kisalu ya buzoba ya mutindu yina. Kansi, Yehowa, Nzambi ya Noa, vandaka ve kumona nde Noa vandaka zoba.

Ndinga ya Nzambi ke tuba nde: “Noa tambulaka ti Nzambi ya kieleka.” (Kuyantika 6:9, NW) Yo ke tendula inki? Yo ke tendula ve nde Nzambi tambulaka na ntoto, to nde Noa kwendaka na zulu. Kansi, yo ke tendula nde Noa lemfukilaka Nzambi na yandi na mutindu ya kukuka mpi zolaka yandi mingi kibeni yo yina yo vandaka bonso nde yandi ti Yehowa tambulaka kumosi bonso banduku. Mafunda ya bamvula na nima, Biblia ke tuba sambu na Noa nde: “Na nzila ya lukwikilu [na yandi] yandi bedisaka nsi-ntoto.” (Baebreo 11:7) Inki mutindu? Inki beto lenda longuka na mbandu ya lukwikilu na yandi bubu yai?

Noa yelaka na nsi-ntoto mosi yina vandaka kukuma kaka mbi. Yo vandaka mbi na bilumbu ya Enoki, tata ya ba-nkaka na yandi, muntu ya nkaka ya kwikama yina tambulaka ti Nzambi. Enoki tubaka na ntwala nde kilumbu ya lusambisu vandaka kukwisila bantu ya mbi ya nsi-ntoto. Ntangu yai, na bilumbu ya Noa, mambi kumaka ngolo kuluta. Ya kieleka, na meso ya Yehowa, ntoto bebaka, sambu yo fulukaka ti mubulu. (Kuyantika 5:22; 6:11; Yude 14, 15) Inki salamaka sambu mambu kukuma mbi mingi mutindu yina?

Diambu mosi ya mbi salamaka na kati ya bana ya Nzambi ya bampeve, bawanzio. Mosi na kati na bo vandaka me kolamaka dezia na Yehowa, yandi kumaka Satana Diabulu sambu yandi kusilaka Nzambi makambu mpi pukumunaka Adami ti Eva na kusala disumu. Na bilumbu ya Noa, bawanzio ya nkaka yantikaka kukolama na luyalu ya lunungu ya Yehowa. Bo yambulaka kisika yina Nzambi pesaka bo na zulu, bo kwisaka na ntoto, bo bakaka nitu ya kimuntu, mpi bo kwelaka bankento ya kitoko. Bawanzio ya lulendo mpi ya bwimi yina kolamaka vandaka ti bupusi ya mbi na kati ya bantu.​—Kuyantika 3:1-5; 6:1, 2; Yude 6, 7.

Diaka, makwela ya mbi na kati ya bawanzio yina bakaka nitu ya kimuntu mpi bankento basisaka bana yina vandaka nda mpi ngolo ya kuyituka. Biblia ke bingaka bo Banefilime, yina ke tendula ntete-ntete “Mibwisi”—bantu yina ke bwisaka bantu ya nkaka. Sambu bo vandaka bantu ya mbi yina vandaka kuniokula bantu, Banefilime kumisaka ngolo mpeve ya mubulu mpi ya kusala mambi na ntoto. Yo ke yitukisa ve na kumona nde, Ngangi “monaka nde na bisika yonso ya nsi-ntoto bantu vandaka kusala mambu ya mbi mingi, ntangu yonso bo vandaka kaka na bangindu ya mbi mpenza na ntima na bo.” Yehowa bakaka lukanu nde yandi ta katula bantu yina ya mbi na nima ya bamvula 120.​—Kuyantika 6:3-5.

Yindula mutindu yo vandaka mpasi na kumeka kusansa dibuta na nsi-ntoto ya mutindu yina! Kansi, Noa salaka mutindu yina. Yandi zwaka nkento ya mbote. Ntangu Noa kumaka ti bamvula 500, nkento na yandi butilaka yandi bana-babakala tatu​—Semi, Kami, mpi Yafeti.a Yo lombaka nde bibuti yina kutanina bana na bo na bupusi ya mbi yina vandaka na nziunga na bo. Bana ya fioti ke vandaka ti kikalulu ya kuzola mpi kusepela ti “bantu ya ngolo” mpi “bantu ya lukumu”​—mpi Banefilime vandaka bantu ya mutindu yina. Yo vandaka mpasi sambu na Noa ti nkento na yandi na kusala nde bana na bo kuwa ve bansangu ya mambu yina bantu ya ngolo vandaka kusala, kansi bo longaka bo kieleka ya kitoko ya me tala Yehowa Nzambi, muntu yina ke mengaka mambu yonso ya mbi. Bo sadisaka bana na bo na kumona nde Yehowa vandaka kuwa mawa sambu na mubulu mpi kukolama yina vandaka na nsi-ntoto.​—Kuyantika 6:6.

Bubu yai bibuti lenda kuditula na kisika ya Noa ti nkento na yandi. Mutindu mosi, nsi-ntoto na beto kele ya kubeba na mubulu mpi kukolama. Ata bansaka ya kulutisila ntangu yina bo ke songaka bana na televizio ke vandaka ti mambu mingi ya mubulu. Bibuti ya mayele ke salaka yonso sambu na kunwanisa bupusi ya mutindu yina na kulongaka bana na bo mambu ya me tala Yehowa, Nzambi ya ngemba, yina ta sukisa mubulu yonso na makwisa. (Nkunga 11:5; 37:10, 11) Beno lenda nunga! Noa ti nkento na yandi nungaka. Ntangu bana na bo yelaka, bo vandaka babakala ya mbote, mpi bo kwelaka bankento yina vandaka mpi ti mpusa ya kutula Yehowa, Nzambi ya kieleka, na kisika ya ntete na luzingu na bo.

Kilumbu mosi, luzingu ya Noa sobaka kimakulu. Yehowa solulaka ti nsadi na yandi yai ya zola mpi zabisaka yandi lukanu na Yandi ya kusukisa nsi-ntoto ya ntangu yina. Nzambi pesaka Noa ntuma yai: “Sala maswa sambu na nge mosi, sala yo na mabaya ya ngolo.”​—Kuyantika 6:14.

Yo vandaka ve maswa bonso yina beto kele na yo bubu, mutindu bantu ya nkaka ke yindulaka. Yo vandaka ve ti ntwala to nima, yenda to gido​—to bisika ya kufumbama (nkobe). Yo vandaka sanduku mosi ya nene. Yehowa pesaka Noa bamezire ya siki-siki ya maswa, mwa mambu ya ke tadila mutindu ya kusala yo, mpi bantuma ya ke tadila mutindu ya kutula yo gudro na kati mpi na nganda. Mpi yandi songaka Noa kikuma: “Mono ke tinda mvula ya ngolo na nsi-ntoto . . . Bima yonso na nsi-ntoto ta fwa.” Kansi, Yehowa salaka kuwakana yai ti Noa: “Nge, nkento na nge, bana na nge ya babakala ti bankento na bo, beno ta kwenda kukota na maswa.” Yo lombaka mpi nde Noa kukotisa mimonisi ya bambisi ya mitindu yonso. Kaka bantu yina ta kota na maswa ta guluka na Mvula ya Ngolo yina zolaka kunoka!​—Kuyantika 6:17-20.

Noa vandaka ti kisalu ya nene. Maswa zolaka kuvanda nene​—nda na yo kiteso ya bametre 133, nene na yo kiteso ya bametre 22, mpi ntela na yo kiteso ya bametre 13. Yo vandaka nene kibeni kuluta bamaswa ya mabaya ya kuluta nene yina ke kwendaka na nzadi-mungwa na bilumbu na beto. Keti Noa sosaka kutina kisalu yai, kubokuta sambu na bampasi na yo, to kusoba mambu ya nkaka sambu yo kuma pete? Biblia ke pesa mvutu yai: “Noa salaka na kulanda mambu yonso yina Nzambi pesaka yandi ntuma. Yandi salaka kaka mutindu yina.”​—Kuyantika 6:22, NW.

Kisalu yina bakaka bamvula mingi, ziku bamvula 40 to 50. Yo lombaka kuzenga banti, kudindumuna yo, kupasula mabaya, kuyidika yo, mpi kuvukisa yo. Yo lombaka nde maswa kuvanda ti banivo tatu, mwa basuku, mpi kielo na lueka na yo. Yo ke monana nde, yo vandaka ti banela na zulu na yo, mpi ti ludi yina mbala ya nkaka vandaka ti kisika ya kukulumuka sambu na kubasisa masa.—Kuyantika 6:14-16.

Na nima ya bamvula mpi ntangu maswa kumaka kumonana, yo fwete vanda nde Noa sepelaka na lusadisu ya dibuta na yandi! Ntembe kele ve nde, kuvandaka ti diambu ya nkaka yina vandaka mpasi mingi kuluta kutunga maswa. Biblia ke zabisa beto nde Noa vandaka “nsamuni ya lunungu.” (2 Piere 2:5) Yo yina, na kikesa yonso, yandi bakaka kisika ya ntete na kumeka kukebisa bantu ya nsi-ntoto yina ya mbi mpi ya vandaka kuvweza Nzambi na yina me tala lufwa yina vandaka kukwisa. Bantu yango salaka nki? Yezu Kristu yibukaka ntangu yina na nima; yandi tubaka nde bantu yina “tulaka ve dikebi.” Yandi tubaka nde bo kudipesaka kibeni na mambu ya luzingu ya konso kilumbu​—kudia, kunwa, mpi kukwela—​yo yina bo tulaka ve dikebi na Noa. (Matayo 24:37-39) Ntembe kele ve nde bantu mingi sekaka Noa ti dibuta na yandi; ziku bankaka bangisaka yandi mpi telaminaka yandi ngolo.

Ata mpidina, Noa ti dibuta na yandi yambulaka ve. Bo landaka kutunga maswa na kwikama yonso, ata bantu yina vandaka na nziunga na bo vandaka kuyindula nde yo vandaka mfunu ve, diambu ya mbi, to buzoba. Bubu yai mabuta ya Bakristu lenda longuka mambu mingi na lukwikilu ya Noa mpi ya dibuta na yandi. Ya kieleka, beto ke zinga na ntangu yina Biblia ke binga “bilumbu ya nsuka” ya ngidika yai ya mbi ya bima. (2 Timoteo 3:1) Yezu tubaka nde ntangu na beto ta vanda bonso ntangu yina Noa vandaka kutunga maswa. Kana bantu ya nsi-ntoto ke buya kuwa nsangu ya Kimfumu ya Nzambi, ke seka yo, to nkutu ke bangika bantu yina ke zabisa yo, Bakristu fwete yibuka mbandu ya Noa. Bo kele ve bantu ya ntete ya ke kutana ti bampasi ya mutindu yina.

Bamvula mingi lutaka, mpi malembe-malembe maswa kumaka kumana. Ntangu Noa vandaka kukuma pene-pene ya bamvula 600, yandi fwilaka muntu mosi ya yandi vandaka kuzola. Tata na yandi, Lameki, fwaka.b Bamvula tanu na nima, Metusela, tata ya Lameki, mpi nkaka ya Noa, fwaka ti bamvula 969​—sambu na kusukisa luzingu ya kuluta nda na disolo ya Biblia. (Kuyantika 5:27) Metusela mpi Lameki vandaka na mbandu mosi ti muntu ya ntete, Adami.

Ntangu yandi vandaka ti bamvula 600, Noa bakaka nsangu ya nkaka yina katukaka na Yehowa Nzambi: “Nge ti fami na nge yonso beno kota na maswa.” Na ntangu yina mosi, Nzambi zabisaka Noa na kukotisa bambisi ya mitindu yonso na maswa​—nsambwadi-nsambwadi sambu na bambisi ya bunkete, yina me fwana sambu na kupesa kimenga, mpi yina ya nkaka zole-zole.​—Kuyantika 7:1-3..

Yo vandaka diambu mosi ya bo lenda vila ve. Bo kotisaka mafunda ya bambisi yina vandaka​—kutambula na makulu to divumu, kupumbuka—​yonso vandaka ya kuswaswana kibeni na nene, mutindu na yo, mpi na nkadilu. Mfunu kele ve ya kumona na mabanza Noa ke meka kukota na kati ya lupangu ya bambisi, kunganina yo, ziku ke simba-simba na nitu bambisi ya mfinda ya mitindu yonso yina ke kota na kisika ya fioti na maswa. Disolo ke tuba nde “yo yonso kwendaka kukota na maswa . . . nzila mosi ti Noa.”​—Kuyantika 7:9.

Bantu ya nkaka ya ntembe lenda kudiyula nde: ‘Inki mutindu diambu yai lendaka kusalama? Mpi nki mutindu bambisi yina yonso zingaka kumosi na ngemba na kisika yina ya fioti?’ Yindula diambu yai: Keti Ngangi ya luyalanganu ya mvimba kele ve ti ngolo ya kuyala bambisi yina yandi gangaka, nkutu kukumisa bo mawete kana yo kele mfunu? Yibuka nde, Yehowa kele Nzambi yina kabulaka Nzadi-Mungwa ya Mbwaki mpi salaka nde ntangu kutelama. Keti yandi lendaka ve kulungisa mambu yonso yina bo ke tubila na disolo ya Noa? Ya kieleka, yandi lendaka mpi yandi salaka yo!

Ya kieleka, Nzambi lendaka kusola na kugulusa bambisi yina yandi gangaka na mutindu ya nkaka. Kansi, na mayele yonso, yandi solaka mutindu yina ke yibusa beto ntima yina yandi tudilaka bantu na luyantiku sambu na kukeba bima yonso ya moyo na ntoto yai. (Kuyantika 1:28) Bubu yai bibuti mingi ke sadilaka disolo ya Noa sambu na kulonga bana na bo nde Yehowa ke zolaka bantu mpi bambisi yina yandi me gangaka.

Yehowa zabisaka Noa nde Mvula ya Ngolo zolaka kukwisa na nima ya mposo mosi. Yo vandaka ntangu mosi ya kiese sambu na dibuta yina. Yindula kisalu ya ngolo ya kutula na ndonga bambisi yonso, madia sambu na bambisi yina, mpi dibuta, mpi kukotisa bima ya dibuta yina na maswa. Ziku nkento ya Noa mpi nkento ya Semi, Kami, mpi ya Yafeti vandaka kudiyangisa na yina me tala kusala nzo ya mbote na kati ya maswa.

Ebuna bantu yina vandaka na nziunga na bo salaka inki? Bo “tulaka ve dikebi”​—ata bo monaka banzikisa yonso nde Yehowa vandaka kusakumuna Noa mpi bikesa na yandi. Bo monaka bambisi ke kota na maswa. Kansi kukonda dikebi na bo fwete yitukisa beto ve. Bubu yai bantu ke tula ve dikebi na banzikisa mingi ya ke monisa nde beto ke zinga na bilumbu ya nsuka ya ngidika yai ya bima. Mpi mutindu ntumwa Piere tubaka, bantu ya ke sekaka me kwisaka ti kuseka na bo, bo ke seka bantu yina ke wa lukebisu ya Nzambi. (2 Piere 3:3-6) Mutindu mosi, ntembe kele ve nde bantu sekaka Noa ti dibuta na yandi.

Inki ntangu bo yambulaka kuseka? Disolo ke zabisa beto nde ntangu Noa kotisaka dibuta na yandi mpi bambisi na kati ya maswa, “Mfumu Nzambi kangaka kielo ya maswa.” Kana bantu ya nkaka yina vandaka kuseka vandaka pene-pene, ntembe kele ve nde diambu yina Nzambi salaka kangaka bo munoko. Kana mpidina ve, mvula salaka yo kibeni​—sambu yo nokaka mpi yo nokaka diaka!—​tii yo fulusaka ntoto, kaka mutindu Yehowa tubaka.​—Kuyantika 7:16-21.

Keti Yehowa sepelaka na lufwa ya bantu yina ya mbi? Ve! (Ezekiele 33:11) Nkutu, yandi pesaka bo ntangu mingi sambu na kusoba banzila na bo mpi kusala mambu ya mbote. Keti bo salaka mutindu yina? Luzingu ya Noa pesaka mvutu na ngiufula yina. Sambu yandi tambulaka ti Yehowa, yandi lemfukilaka Nzambi na mambu yonso, Noa monisaka nde mpila ya kuguluka vandaka. Na mutindu yina, lukwikilu na yandi bedisaka nsi-ntoto ya bilumbu yina; yo monisaka pwelele mbi ya bantu ya mbandu na yandi. Lukwikilu na yandi taninaka yandi mpi dibuta na yandi. Kana nge landa mbandu ya lukwikilu ya Noa, nge mpi lenda kudigulusa mpi kugulusa bantu yina nge ke zolaka. Bonso Noa, nge lenda tambula ti Yehowa Nzambi bonso Nduku na nge. Mpi kinduku yina lenda zinga kimakulu!