Bau “Salaka Kaka Mutindu Yina”

“Yai kele disongidila ya zola ya Nzambi, kulunda bansiku na yandi.”​—1 YOANE 5:​3, NW.

 1. Inki beto lenda kutuba na yina metala kiteso ya zola ya Nzambi?

“NZAMBI KELE ZOLA.” Bantu yonso yina kekwisaka kuzaba Nzambi mpi kulemfuka na bansiku na yandi kekwisaka kuzwa kundimama ya ngolo sambu na zola yina ya mingi. “Kuzola yango kele mutindu yai: Yo kele ve nde beto bantu me zolaka Nzambi, kansi yandi muntu me zolaka beto bantu; yo yina, yandi tindaka Mwana na yandi sambu na kwisa kufwa sambu na kukatula masumu na beto.” Mutindu beto ketula lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya mbalu ya Yezu, beto ‘kebikala na zola ya Nzambi.’ (1 Yoane 4:​8-10, 16) Mpila yina, beto lenda kuvanda ti kimvwama ya balusakumunu ya kimpeve ntangu yai mpi na ngidika ya bima yina takwisa, luzingu ya mvula na mvula.​—Yoane 17:3; 1 Yoane 2:​15, 17.

 2. Inki mutindu kulanda bansiku ya Nzambi kupesaka mambote na bansadi na yandi?

² Nkenda ya Biblia kele ya kufuluka ti bambandu ya bantu yina kundimaka bansiku ya Nzambi mpi kusakumunamaka mingi na nsuka. Na kati na bau kele bambangi ya ntwala Bukristu; na yina metadila bankaka na kati na bau, Polo kusonikaka nde: “Bantu yina yonso vandaka na lukwikilu ntangu bo fwaka. Bo bakaka ve mambote yina ya Nzambi silaka bo, kansi bo monaka yo, bo mpi ndimaka yo ntangu bo vandaka ntama na yo. Ebuna bo tubaka nde: Beto kele kaka banzenza, beto ke na bwala ve awa na nsi-ntoto.” (Baebreo 11:13) Na nima, bansadi Bakristu ya Nzambi ya kudipesa bakaka “mambote ti mambu ya kieleka [yina] Yesu Kristu kwisaka na yo.” (Yoane 1:17) Na nsungi mosi ya kiteso ya bamvula 6 000 ya nkenda ya bantu, Yehowa mepesaka nsendo na bambangi ya kwikama yina kulenfukilaka bansiku na yandi, yina ya kele mpenza “mpasi ve na kulanda.”​—1 Yoane 5:2, 3.

Na Bilumbu ya Noa

 3. Na inki mitindu Noa kusalaka “kaka mutindu yina”?

³ Nsangu ya Biblia ketuba nde: “Noa, sambu na lukwikilu na yandi, yo yina Nzambi pesaka yandi atasio sambu na mambu yina ta bwa na ntwala, ya yandi me zaba ntete ve. Yandi lemfukaka na Nzambi, ebuna yandi tungaka maswa; yandi ti fami na yandi bo kotaka muna ebuna bo fwaka ve. Sambu na lukwikilu na yandi, yandi fundaka bantu yonso ya nsi-ntoto, ebuna bo bakaka ndola. Sambu na lukwikilu na yandi mpi, Nzambi ndimaka yandi.” Bonso “nsamuni ya lunungu,” Noa kuwilaka Nzambi mbotembote, yandi kebisaka inza ya nku ya ntwala-Mvula ya ngolo na yina metala mfundusu ya Nzambi yina vandaka penepene. (Baebreo 11:7; 2 Piere 2:5, NW) Na kutungaka maswa, yandi kulandaka ti dikebi yonso pula ya Nzambi kupesaka yandi. Na nima, yandi kukotisaka bambisi ya kuponamaka ti madya. “Noa salaka mambu yonso ya Nzambi songaka yandi. [Yandi salaka kaka mutindu yina, NW].”​—Kuyantika 6:22.

4, 5. (a) Inki mutindu bupusi ya imbi mekotilaka bantu tii bubu yai? (b) Sambu na inki beto fwete kusala “kaka mutindu yina” na kulandaka bansiku ya Nzambi?

⁴ Yau lombamaka nde Noa ti dibuta na yandi kunwana ti bupusi ya imbi ya bawanzio ya kukolamaka. Bana yina ya Nzambi kubakaka nitu ya kimuntu mpi kulalaka ti bankento, bau kubutaka bamilatre ya kuluta ngolo yina kunyokulaka bantu. “Nzambi monaka mbi na bo, mbi ti nku na bo mpi panzanaka na nsi-ntoto yonso.” Nzambi kutindaka Mvula ya ngolo sambu na kufwa mbandu ya mbi. (Kuyantika 6:​4, 11-17; 7:1) Tuka bilumbu ya Noa, bawanzio ya bademo kupesamaka inswa dyaka ve ya kulwata nitu ya kimuntu. Kansi ata mpila yina, ‘inza ya mvimba kele na nsi ya kiyeka ya nkwa mambi,’ Satana Diabulu. (1 Yoane 5:​19, NW; Kusonga 12:9) Na mbikudulu, Yezu kufwanisaka mbandu ya nkolama yina ya bilumbu ya Noa ti mbandu ya bantu yina mebuyaka yandi tuka ya kidimbu ya “kumonika” na yandi yantikaka kumonana pwelele na 1914.​—Matayo 24:​3, 34, 37-39; Luka 17:​26, 27.

⁵ Bubu yai, bonso na bilumbu ya Noa, Satana kele na kusalaka kikesa sambu na kunata bantu ti mweta na beto na lufwa. (Kusonga 11:​15-18) Ebuna, yau kelomba nde nswalu, beto kuwa ntuma ya kupemama yai: “Beno lwata binwaninu yonso ya Nzambi ke pesaka beno; mpidina mayele ya Satana ta zaba kubedisa beno ve.” (Efezo 6:11) Na dyambu yai, beto kebaka ngolo na kulongukaka Ndinga ya Nzambi mpi na kusadilaka yau na luzingu na beto. Dyaka, beto kele ti organizasio ya lutaninu ya Yehowa, ti “mpika ya kwikama mpi ya mayele” na yau ya kupakulama, kumosi ti bankuluntu na yau ya zola, sambu na kugungula beto ti nzizidi yonso, na nzila yina beto fwete kukwenda. Beto kele ti kisalu ya kusamuna ya kusala na kimvuka. (Matayo 24:​14, 45-47) Bonso Noa, yina kulemfukaka ti dikebi yonso na bantuma ya Nzambi, bika nde ntangu yonso “beto sala kaka mutindu yina.”

Moize—Muntu ya Kuluta Kudikulumusa

6, 7. (a) Inki nsola ya kenataka nsendo Moize kusalaka? (b) Inki mbandu ya kikesa Moize kubikisaka sambu na beto?

⁶ Beto tadila muntu ya nkaka ya lukwikilu​—Moize. Yandi lendaka kuzinga luzingu ya mbote na kati ya nkembo ya Ezipte. Kansi yandi “zolaka ve kuzinga na kiese ya masumu ata na mwa-ntangu fioti, kansi yandi zolaka kumona mpasi nzila mosi ti bantu ya Nzambi.” Bonso nsadi ya Yehowa ya kutindamaka, “meso na yandi vandaka ke tala kaka matabisi yina kele na ntwala [ye] tulaka kaka ngolo bonso nde yandi ke mona na meso na yandi Nzambi yina ke monikaka ve.”​—Baebreo 11:​23-28.

⁷ Na Kutanga 12:3, beto ketanga nde: “Kansi Moize vandaka muntu mosi ya [kudikulumusa, NW], kuluta bantu yonso ya nsi-ntoto.” Kansi, Farao kuvandaka muntu mosi ya lulendo kuluta bantu yonso. Ntangu Yehowa kutumaka Moize ti Aroni na kusamuna nkanu na yandi na Farao, inki mutindu bau kusalaka? Bau kezabisa beto nde: “Moize ti Aroni salaka kaka mutindu Mfumu Nzambi songaka bo.” (Kubasika 7:4-7) Inki mbandu ya kikesa sambu na beto bantu kesamunaka balukanu ya Nzambi bubu yai!

 8. Inki mutindu yau kulombamaka na bantu ya Izraele na kusala “kaka mutindu yina,” ye inki mutindu kyese yina kubutamaka lenda kufwanisama sesepi yai na makwisa?

⁸ Keti bana ya Izraele kukotilaka Moize? Ntangu Yehowa vandaka meyita kupesa Ezipte bandola uvwa na kati ya bandola kumi, yandi kupesaka Izraele bantuma ya pwelele sambu na mutindu ya kusala nkinsi ya Pake. “Bantu ya Israele fukamaka ilungi na ntoto, bo sambaka Mfumu Nzambi. Ebuna bo kwendaka kusala mambu yina ya yandi tubaka; bo salaka kaka mutindu yandi songaka Moize ti Aroni.” (Kubasika 12:​27, 28) Na midi ya mpimpa ya kilumbu ya nene yina, Nisani 14, 1513 N.T.B., wanzio ya Nzambi bandaka kufwa bana ya ntete ya Ezipte yonso, kansi wanzio kulutaka banzo ya bantu ya Izraele. Sambu na inki bana ya ntete ya Izraele kugulukaka? Sambu bau kuzwaka lutaninu ya menga ya mwana dimeme ya Pake, yina vandaka ya kupakula na bakyelo ya banzo na bau. Bau kusalaka kaka mutindu Yehowa kusongaka Moize ti Aroni. Ee, “bo salaka yo kaka mutindu yandi tubaka.” (Kubasika 12:​50, 51) Na Nzadi ya Mbwaki, Yehowa kusalaka kidimbu ya nkumbwa ya nkaka na kugulusaka bansadi na yandi ya bulemfu, mpi na kufwaka Farao ti minkangu na yandi ya ngolo. Kyese ya inki mutindu bantu ya Izraele kuwaka! Mutindu mosi bubu yai, bantu mingi yina melemfukaka na bansiku ya Nzambi tayangalala ntangu bau tavanda bamoni-mambu ya ndungunu na yandi na Armagedoni.​—Kubasika 15:​1, 2; Kusonga 15:​3, 4.

 9. Inki mabaku ya bilumbu yai kele ya kufwanisama na bisalu ya bantu ya Izraele yina metadila nkela ya santu yina bau salaka “kaka mutindu yina”?

⁹ Ntangu Yehowa kutumaka Izraele na kutula makabu sambu na kutunga nkela ya santu na ntoto ya makanga, bantu kumonisaka mpenza ntima ya mbote ya kupesa lusadisu na bau. Na nima, Moize ti bantu ya ntima ya mbote yina kutungaka ti yandi, kulandaka pula ya lutungu yina Yehowa kupesaka bau nkatu kubikisa ata kakifulu mosi. “Kisalu yonso ya kutunga [nkela ya santu ya, NW] Nzo-Nzambi ya ntenta manaka. Bantu ya Israele salaka bima yonso mutindu Mfumu Nzambi songaka Moize.” Kiteso mosi, na mbyekolo (inauguration) ya kinganga-Nzambi, “Moize salaka mambu yonso kaka mutindu Mfumu Nzambi songaka yandi.” (Kubasika 39:32; 40:16) Na bilumbu yai, beto kele na dibaku ya kupesa lusadisu ya ntima ya mvimba na kisalu ya kusamuna ti na bamanaka ya kulonga sambu na ngyalumuna ya Kimfumu. Yau kele dibaku na beto na kuvukana na kusala “kaka mutindu yina.”

Yozue​—Kikesa mpi Ngolo Mingi

10, 11. (a) Inki kukumisaka Yozue ya kukuka sambu na kununga? (b) Inki mutindu beto lenda kubaka kikesa ya kununga mimekamu ya bilumbu yai?

¹⁰ Ntangu Moize kutindaka Yozue na kukotisa Izraele na ntoto ya lusilu, yau fwete kuvanda nde Ndinga ya kupemama ya Yehowa ya kusonika kuvandaka kaka mikanda tanu ya Moize, nkunga mosi to zole, ti mukanda ya Yobi. Moize kuzabisaka Yozue na kuvukisa bantu ntangu bau takuma na Ntoto ya Lusilu ye “kutanga [bansiku] na meso ya bantu [sambu] konso muntu lenda kuwa.” (Kulonga 31:​10-12) Dyaka, Yehowa yandi mosi kutumaka Yozue nde: “Kuvila ve Mukanda ya Bansiku ata fioti. Nge fweti tangaka ti kuyindula yo mpimpa ti mwini na mpila nde na luzingu na nge ya mvimba nge ta landaka kaka mambu yina kele na mukanda yango; mpidina mambu yonso ya nge ta sala yo ta bonga.”​—Yozue 1:8.

¹¹ Lutangu ya lumbu na lumbu ya “mukanda” ya Yehowa kusadisaka Yozue na kununga mimekamu yina vandaka na ntwala, kaka mutindu lutangu ya lumbu na lumbu ya Ndinga ya Yehowa, Biblia, kepesaka kikesa na Bambangi na Yandi ya ntangu yai na kununga mimekamu ya “bilumbu ya nsuka” yai ya mpasi. (2 Timoteo 3:1) Mutindu beto kele ya kuzyungama na inza mosi ya nku, bika beto kutula na ntima lukebisu yai ya kupesamaka na Yozue: “Nge fweti vanda ngolo ti kikesa. Kuwa boma ve, kutekita mpi ve na ntwala ya bambeni, sambu mono Mfumu Nzambi, Nzambi na nge, ta vandaka ti nge bisika yonso ya nge ta kwenda.” (Yozue 1:9) Na nima ya kubotula ntoto ya Kanana, makanda ya Izraele kupesamaka nsendo ya nene ntangu bau bakaka bisika na difwa na bau. “Bantu ya Israele kabisaka ntoto kaka mutindu Mfumu Nzambi songaka Moize.” (Yozue 14:5) Nsendo ya mutindu mosi kele na kukinga beto yonso, bayina ketangaka Ndinga ya Nzambi bubu yai mpi kesadilaka yau na luzingu na beto, na kusalaka ti luzitu yonso “kaka mutindu yina.”

Bantotila​—⁠Ya Kwikama mpi ya Nkolama

12. (a) Inki ntuma kupesamaka na bantotila na Izraele? (b) Inki kubwaka ntangu bantotila kulandaka yau ve?

¹² Inki beto lenda kutuba sambu na bantotila ya Izraele? Yehowa kutulaka ntuma yai na zulu na bau: “Kana yandi me kuma ntotila, yandi fweti sala kopi ya mukanda ya bansiku ti malongi ya Nzambi, yina ya banganga-Nzambi bantu ya kikanda ya Levi ke kebaka. Mukanda yai fweti vandaka penepene na yandi ntangu yonso, yandi fweti tangaka yo mpi na luzingu na yandi yonso; mpidina yandi ta zaba kutina Mfumu Nzambi boma ti kulanda mbote-mbote mambu yonso ya mukanda yina ke tuba.” (Kulonga 17:​18, 19) Keti bantotila ya Izraele kulemfukaka na ntuma yina? Ntalu ya mingi kunungaka ve na kusala yau, yau yina bau kubakaka ndola ya balusingu yina kutubamaka na Kulonga 28:​15-68. Nsukansuka, Izraele kumwanganaka “na nsi-ntoto yonso, ndambu na ndambu.”

13. Inki mutindu beto lenda kubaka mambote, mutindu Davidi kubakaka, na kumonisaka zola ya Ndinga ya Nzambi?

¹³ Kansi, Davidi​—muntu ya ntete ya kuvandaka ntotila mosi ya kwikama na Izraele​—kumonisaka vumi yina lendaka kutesama ve sambu na Yehowa. Yandi kudimonisaka ‘mwana-ntambu ya Yuda’ yina vandaka kifwani ya Yezu Kristu, ‘ntambu ya kikanda ya Yuda, yina butukaka na kikanda ya Davidi, yina kunungaka.’ (Kuyantika 49:​8, 9; Kusonga 5:⁠5) Ngolo ya Davidi vandaka na kati ya inki? Yandi vandaka kundima mbotembote Ndinga ya kusonika ya Yehowa mpi vandaka kusadila yau. Na Nkunga 19, “nkunga ya Davidi,” beto ketanga nde: “Bansiku ya Mfumu Nzambi kele mbote mpenza.” Na nima ya kutubila bangibuka, bantuma, minsiku, mpi bankanu ya Yehowa, Davidi kelanda kutuba nde: “Mono ke zolaka yo kuluta wolo; yo me luta bwiki na sukadi. Yo ke pesaka mono muntu ya Nzambi mayele; Mfumu Nzambi ke pesaka mono matabisi kana mono landa yo.” (Nkunga 19:​8-12) Kana kutanga mpi kuyindula Ndinga ya Nzambi vandaka kupesa matabisi bamvula 3 000 meluta, na kiteso ya kuluta ya inki mutindu yau tapesa bubu yai!​—Nkunga 1:​1-3; 13:6; 119:72, 97, 111.

14. Na inki mutindu dyambu ya Salomo kemonisa mfunu ya kima ya nkaka na zulu ya nzayilu?

¹⁴ Na yau, yau melunga ve na kubaka kaka nzayilu mpamba. Yau kele mpi mfunu sambu na bansadi ya Nzambi na kusadila Nzayilu, kusadila yau na kulandaka luzolo ya Nzambi​—⁠ee, kusala “kaka mutindu yina.” Yau lenda kutendulama na mbandu ya mwana ya Davidi Salomo, yina Yehowa kuponaka “na kubaka kiti ya kimfumu ti kuyala Israele na zina ya Mfumu Nzambi.” Salomo kuzwaka mukumba ya kutunga tempelo, na kulandaka bapula ya lutungu yina Nzambi pesaka Davidi. (1 Bansangu 28:​5, 11-13) Inki mutindu Salomo kulungisaka kisalu yina ya nenenene? Na kupesaka mvutu na lusambu na yandi, Yehowa kupesaka yandi mayele ti nzayilu. Ti bima yai, mpi na kulandaka bapula ya Nzambi kupesaka yandi, Salomo kukaka kutunga inzo yina ya kitoko, yina kukumaka ya kufuluka ti nkembo ya Yehowa. (2 Bansangu 7:​2, 3) Kansi, na nima, Salomo kubwaka. Na inki dyambu? Nsiku ya Yehowa vandaka kutuba mpila yai na yina metala bantotila ya Izraele: “Ntotila na beno lenda vanda ve na bankento mingi, mbaimbai yandi ta vila Mfumu Nzambi.” (Kulonga 17:17) Kansi, Salomo kumaka “na bankento ya makwela nkama nsambwadi, bo vandaka bana-bantotila; yandi vandaka mpi na bankento ya makangu nkama tatu. Bankento yai yonso . . . bendaka yandi na kusamba banzambi ya nkaka.” Na bamvula na yandi ya nsuka, Salomo bikisaka kusala “kaka mutindu yina.”​—1 Bantotila 11:3, 4; Nehemia 13:26.

15. Inki mutindu Yoziasi kusalaka “kaka mutindu yina”?

¹⁵ Na Yuda, kuvandaka ti ndambu ya bantotila ya bulemfu, ya nsuka na kati na bau kuvandaka Yoziasi. Na mvu 648 N.T.B., yandi yantikaka na kukatula lusambu ya biteki na insi mpi na kuyidika tempelo ya Yehowa. Na kisika yango, nganga-Nzambi ya nene kumonaka “Mukanda ya Bansiku yina ya Mfumu Nzambi pesaka na Moize.” Inki Yoziasi kusadilaka yau? “[Ntotila] kwendaka ti bo na Nzo-Nzambi; banganga-Nzambi, bantu ya Levi ti bantu yonso ata nani, bo mpi kwendaka ti yandi. Ntangu yai ntotila tangaka na ntwala na bo yonso mukanda ya kuwakana ya bo monaka na Nzo-Nzambi. Yandi telamaka na kisika ya bantotila ke telamaka penepene na dikunzi kuna na munoko ya Nzo-Nzambi; yandi wakanaka diaka na Mfumu Nzambi na kulemfuka na yandi, na kulanda bansiku na yandi yonso na ntima na yandi ya mvimba ti na luzolo na yandi, ti na kusala mambu yonso ya bo sonikaka na mukanda yai ya kuwakana.” (2 Bansangu 34:14, 30, 31) Ee, Yoziasi “kusalaka kaka mutindu yina.” Lufutu ya nsadilu na yandi ya kwikama kuvandaka nde, nkanu ya Yehowa yina zolaka kuzengana kukingaka ntete tii na ntangu ya bana na yandi ya bimpumbulu.

Kusadila Ndinga ya Nzambi

16, 17. (a) Na inki mambu beto fwete kulanda bitambi ya Yezu? (b) Inki bansadi ya kwikama ya nkaka ya Nzambi kupesaka bambandu sambu na beto?

¹⁶ Na kati ya bantu yonso yina mezingaka, mbandu ya kuluta kitoko ya kuyindula Ndinga ya Nzambi mpi kusadila yau kele Mfumu Yezu Kristu. Ndinga ya Nzambi kuvandaka bonso madya sambu na yandi. (Yoane 4:34) Yandi kusongaka bawi na yandi nde: “Mwana ke salaka ata mambu mosi ve na ngolo na yandi mosi; yandi ke salaka kaka mambu yina ya yandi ke monaka na Tata na yandi. Konso mambu yina ya Tata ke salaka, Mwana mpi ke salaka yo.” (Yoane 5:19, 30; 7:28; 8:​28, 42) Yezu “kusalaka kaka mutindu yina,” yandi tubaka nde: “Mono katukaka na zulu sambu na kwisa kusala luzolo na mono mosi ve, kansi sambu na kwisa kusala luzolo ya muntu yina tindaka mono.” (Yoane 6:38) Beto bantu yina kele Bambangi ya kudipesa ya Yehowa kele na ntuma ya kusala “kaka mutindu yina” na kulandaka bitambi ya Yezu.​—Luka 9:23; 14:27; 1 Piere 2:21.

¹⁷ Kusala luzolo ya Nzambi kuvandaka kima ya ntete na mabanza ya Yezu. Yandi vandaka kibeni ya kuyikana ti Ndinga ya Nzambi ye vandaka, na mutindu yina, ya kubongisama sambu na kupesa bamvutu ya Masonuku. (Matayo 4:​1-11; 12:​24-31) Na kutulaka ntangu yonso dikebi na Ndinga ya Nzambi, beto mpi lenda kukuma “mpenza ya kukuka sambu na bisalu yonso ya mbote.” (2 Timoteo 3:​16, 17, NW) Bika nde beto kulanda mbandu ya bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama mpi ya ntangu ya mpa, ye ya kuluta bau yonso, mbandu ya Mfumu na beto Yezu Kristu, yina kutubaka nde: “Kansi bantu ya nsi-ntoto yai fweti zaba nde mono ke zolaka Tata; yo yina, mono ke salaka konso mambu yina ya yandi ke songaka mono na kusala.” (Yoane 14:31) Bika nde beto mpi kumonisa zola na beto na Nzambi na kulanda na kusala “kaka mutindu yina.”​—Marko 12:​29-31.

18. Inki fwete kupusa beto na kukituka “bantu yina kesadilaka ndinga,” ye inki beto tatadila na nima?

¹⁸ Mutindu beto keyindula banzila ya bulemfu ya bansadi ya Nzambi ya ntangu ya Biblia, keti beto mesyamisama ve na kusala bisalu ya kwikama na nsungi yai ya bilumbu ya nsuka ya ngidika ya imbi ya Satana? (Roma 15:4-6) Ya kyeleka, beto fwete kupusama na “kukuma bantu yina kesadilaka ndinga” na bumvimba na yau, mutindu disolo na beto ya kelanda ketendula yau.​—Yakobo 1:22, NW.

Keti Nge Keyibuka?

◻ “Zola ya Nzambi” fwete kutendula inki sambu na beto?

◻ Inki dilongi beto mebaka na mbandu ya Noa, Moize ti Yozue?

◻ Na inki kiteso bantotila ya Izraele kulemfukaka na “ndinga” ya Nzambi?

◻ Inki mutindu Yezu kele Mbandu na beto na kusala “kaka mutindu yina”?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 15]

Noa, Moize, mpi Yozue salaka “kaka mutindu yina”