Kibuka Mosi Ya Nene Kesala Kisalu Ya Busantu
“Bau kele na kusadila yandi kisalu ya busantu mpimpa ti mwini.”—KUSONGA 7:15, NW.
KILUMBU ya Mayi 31, 1935, kyese kuvandaka mingi na kati ya bawi na lukutakanu mosi ya nene ya Bambangi ya Yehowa na Washington, D.C. Kuna, na mbala ya ntete kibeni, mbidi ya nene (to kibuka ya nene, NW) ya Kusonga 7:9 kuzabanaka mbotembote, na kuwakana ti Biblia yonso mpi mambu yina kuvandaka meyantika ntete kusalama.
2 Kiteso ya bamposo sambanu na ntwala, na lusungiminu ya Madya ya Nkokila ya Mfumu na mabundu ya Bambangi ya Yehowa, bantu 10681 (mfinama na muntu 1 na kati ya 6) ya kuvandaka pana kudyaka ve dimpa mpi kunwaka ve vinu, ye na kati ya bantu yango, 3688 kuvandaka Bansamuni ya kikesa ya Kimfumu ya Nzambi. Sambu na inki bau kudyaka ve bidimbu yina? Sambu na kutadila mambu ya bau kulongukaka na Biblia, bau kubakisa nde Nzambi kubingaka bau ve na luzingu ya zulu, kansi nde bau tabaka mambote na bangidika ya zola ya Yehowa na mutindu ya nkaka. Yau yina, na lukutakanu yango, ntangu mutubi kuyulaka nde: “Keti bayina yonso kele na kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na ntoto lenda kutelema,” inki kubwaka? Mafuku kutelemaka, ye bantu kubulaka maboko nkatu kulemba.
3 Mambu ya bawi kulongukaka na lukutakanu yina kupesaka ngolo ya mpa na kisalu na bau. Bau kwisaka kubakisa nde sesepi, na ntwala ya nsuka ya ngidika yai, kaka mafunda ve, kansi mbidi ya nene ya bantu tapesama dibaku ya kukota na kati ya lubongisu ya Yehowa ya kugulusa luzingu, ti ngindu ya kuzinga mvula na mvula na paladisu ya ntoto. Inki nsangu ya kusyamisa sambu na bantu yina kezolaka kyeleka! Bambangi ya Yehowa kubakisaka nde kisalu ya nene vandaka kukinga bau—kisalu ya kyese. Bamvula mingi na nima, John Booth, yina kuvandaka mambere ya Nto-Kimvuka, kuyibukaka nde: “Lukutakanu yina kupesaka beto bikuma mingi ya kuyangalala.”
4 Na bamvula yina kulandaka, ntalu ya Bambangi ya Yehowa kumataka ngolo. Na kati ya munyoku ya kunikisaka bau ngolo na Bitumba ya zole ya Nza, ntalu na bau kufokulamaka mbala tatu na bamvula kumi. Mpi ntalu ya bansamuni 56153 ya vandaka kuta kimbangi na bantu yonso na 1935, kumataka kuluta ntalu ya bansamuni ya Kimfumu 4900000 na kati ya bansi kuluta 230, na 1994. Kivuvu ya ntalu ya mingi na kati na bau, mefuluka ti mpwisa ya ngolo ya kuvanda na kati ya bayina Yehowa tapesa nsendo ya luzingu ya kukuka na paladisu ya ntoto. Kana kutesa bau ti kibuka ya fyoti, bau mekumaka mpenza kibuka ya nene. Bau kele ve bayina ketubaka nde bau kele na lukwikilu kansi bau kemonisa yau ve. (Yakobo 1:22; 2:14-17) Bau yonso kekabulaka nsangu ya Kimfumu ya Nzambi ti bankaka. Keti nge mpi kele mosi na kati ya kibuka yina ya kyese? Kuvanda Mbangi ya kikesa kele kidimbu mosi, kansi mambu ya nkaka mingi melombama.
“Bau Metelema na Ntwala ya Kiti ya Kimfumu”
5 Na mbonameso ya kupesamaka na Yoane, yandi monaka bau “me telema na ntwala ya kiti ya kimfumu ti na ntwala ya Mwana-dimeme.” (Kusonga 7:9) Mutindu yau memonisama na mambu ya mezyunga mvese yai, kutelema na bau na ntwala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi ketendula nde bau kevutula matondo yonso na kimfumu ya Yehowa. Yau ketendula mambu mingi. Mu mbandu: (1) Bau kendima nswa ya Yehowa na kuzenga inki kele mbote to mbi sambu na bansadi na yandi. (Kusonga 2:16, 17; Yezaya 5:20, 21) (2) Bau ketula dikebi na mambu yina Yehowa ketubila bau na nsadisa ya Ndinga na yandi. (Kulonga 6:1-3; 2 Piere 1:19-21) (3) Bau kendima mfunu ya kulemfuka na bayina Yehowa mepesaka kinkengi. (1 Korinto 11:3; Efezo 5:22, 23; 6:1-3; Baebreo 13:17) (4) Ata ya kukonda kukuka, bau kesala kikesa na masonga yonso sambu na kundima lutwadisu ya teokrasi, na bantima zole ve, kansi na luzolo ya mvimba, na ntima mosi. (Bingana 3:1; Yakobo 3:17, 18) Bau kele na ntwala ya kiti ya kimfumu na kusadila Yehowa kisalu ya busantu, muntu yina bau kezitisaka mpenza mpi bau kezolaka mingi. Na yina metala kibuka yai ya nene, “kutelema” na bau na ntwala ya kiti ya kimfumu ketendula kundima na bau na yina mevanda na kiti. (Fwanisa na Kusonga 6:16, 17.) Kundima yango kele na inki lufulu?
“Bau Melwata Bamvwela ya Mpembe”
6 Ntendula ya ntumwa Yoane ya mambu ya yandi kumonaka ketendula nde bamambere ya kibuka ya nene “me lwata bamvwela ya mpembe.” Bamvwela yina ya mpembe kefwanisa kutelema na bau ya kusukuka, ya lunungu na ntwala ya Yehowa. Inki mpila bau kwisaka kukuma mutindu yina? Beto meyita kumona nde na mbonameso ya Yoane, bau vandaka kutelema “na ntwala ya Mwana-dimeme.” Bau kendima Yezu bonso “Mwana-dimeme ya Nzambi, yina ke katulaka masumu ya bantu yonso.” (Yoane 1:29) Yoane kuwaka mosi na kati ya bankuluntu yina, na mbonameso yango, kuvandaka na lweka ya kiti ya Kimfumu ya Nzambi ketendula nde: “Bo yobisaka bamvwela na bo, bo kumisaka yo mpembe na menga ya Mwana-dimeme. Yo yina bo me telema na ntwala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi.” (Kusonga 7:14, 15) Na mutindu ya kifwani, bau yobisaka bamvwela na bau, na kutulaka lukwikilu na menga ya lugulusu ya Yezu. Yau kele kundima na ngangu ve yina ya Biblia kelonga na yina metala nkudulu. Kundima sambu na yau kesimba kati ya kimuntu na bau, yau yina, bau ketulaka lukwikilu “ti ntima.” (Roma 10:9, 10) Yau kele ti bupusi ya ngolo mpenza na yina bau kesala na luzingu na bau. Na lukwikilu, bau kekudipesa bau mosi na Yehowa na lufulu ya kimenga ya Yezu, bau kemonisa kudipesa yina na mbotika ya masa, ya kyeleka, bau kezinga na kuwakana ti kudipesa na bau, yau yina, bau kekwisaka kusala luwisanu ya mendimama ti Nzambi. Inki dibaku ya kitoko—ya beto fwete kutanina mbotembote!—2 Korinto 5:14, 15.
7 Kimvuka ya Yehowa, na kutulaka dikebi na zola yonso na mambote na bau ya kimakulu, kebendaka mbala na mbala dikebi na nkadilu ti bikalulu yina ya lenda kubebisa to kukumisa bilele ya kezabanisa bau mvindu. Na mpila nde ata nkutu yandi kebasikaka na kisalu, muntu yango tafwanana ve mpenza na bantu yina metendulama na mbikudulu ya Kusonga 7:9, 10. (1 Piere 1:15, 16) Na kupesaka ngolo na mambu kusonamaka na ntwala, Nzozulu ya Nkengi, ya 1941 (ya Kifalansa) ti ya kulandaka, kusongaka mbala na mbala nde yau tavanda mfunu ve na beto kusamuna na bankaka ye na nima, kudilosa na kinsweki na bisalu bonso pite to bizumba. (1 Tesalonika 4:3; Baebreo 13:4) Na 1947 bau kutubilaka mingi nde, bansiku ya Yehowa sambu na yina metala makwela vandaka kutadila bansi yonso; ata nsiku yango kewakana ve ti mambu yina ya nsiku ya bambuta kendimaka; bayina landaka kukwela bankento mingi lendaka ve kuvanda dyaka Bambangi ya Yehowa.—Matayo 19:4-6; Tito 1:5, 6.
8 Na 1973, Bambangi ya Yehowa ya nza ya mvimba kuzabisamaka nde bau yonso fwete kubuya bankadilu ya nsumukunu ya nitu yonso bonso kunwa makaya, konso kisika yina—yau kuvanda na nzo ya Kimfumu kaka ve, kansi mpi na kisalu ya kusamuna, na kisalu ya kinsuni to na bisika yonso ya kubumbana, kuna ata muntu mosi ve kemona bau. (2 Korinto 7:1) Na 1987 na lukutakanu ya distrike ya Bambangi ya Yehowa, Bakristu ya batoko kubakaka bandongisila ya ngolo nde, sambu bau kuvandaka ya kutelema na kugedila na ntwala ya Nzambi, bau fwete kubuya luzingu ya mitindu zole. (Bankunga 26:1, 4) Mbala na mbala, Nzozulu ya Nkengi vandaka kukebisa bau na mitindu yonso ya mpeve ya nza sambu “luzingu ya kugedila mpi ya kukonda mvindu na ntwala ya Nzambi mpi Tata na beto” kelomba mpi kudibumba na kuvanda ya “kukonda matono ya nza.”—Yakobo 1:27, NW.
9 Kele kaka bayina ya lukwikilu ketinda na kuzinga luzingu ya gedila ya kimpeve mpi ya mabanza, tabikala ya “kutelema na ntwala ya kiti ya kimfumu” bonso bansadi ya kundimama ya Nzambi, na nima ya mpasi ya nene ya kekwisa. Bayayi kele ve bantu yina ya kebandaka kaka luzingu ya Bukristu, kansi bau kekwaminaka na kati na yau na kwikama yonso.—Efezo 4:24, NW.
“Na Maboko ya Konso Muntu, Vandaka ti Mandala ya Diba”
10 Na kati ya bidimbu ya ngituka ya kibuka ya nene, mutindu Yoane kutalaka bau mbotembote, kele nde, “na maboko ya konso muntu, vandaka ti mandala ya diba.” Inki kele ntendula na yau? Mbefula kele ve nde mandala kuvandaka keyibusa nkinzi ya nkela ya santu ya Bayuda, nkinzi ya kuluta kyese yina vandaka kusalama na nsuka ya nsungi ya ngyonzoko ya mbangala. Na kuwakana ti nsiku, mandala ti banta ya banti ya nkaka, vandaka bisadilu sambu na kutunga bisasa ya kuvandaka na ntangu ya nkinzi. (Levi 23:39-40; Nehemia 8:14-18) Bansambidi vandaka mpi kunikisa mandala na tempelo ntangu ya kuyimba nkunga ya Hallel (Bankunga 113-118). Kunikisa ya mandala na kibuka ya nene mbala ya nkaka mpi kuyibusaka Yoane ntangu ya Yezu kukotaka na Yeruzalemi ye bibuka ya bansambidi bandaka kunikisa mandala na kyese yonso mpi na kubokaka nde: “Lusakumunu kuvanda na yina ya kekwisa na zina ya Yehowa, na mfumu ya Izraele!” (Yoane 12:12, 13, NW) Yau yina, kunikana ya mandala kemonisa nde kibuka ya nene keyamba na kyese yonso Kimfumu ya Yehowa ti Mfumu na yandi ya Kusolama.
11 Ikele kaka mpeve ya kyese ya mutindu yai kibuka ya nene kele na kumonisa bubu yai na kusadilaka Yehowa. Yau ketendula ve nde bau kekutanaka ve ti bampasi to nde bau kewaka mawa ve to mpasi. Kansi luyangalalu ya kekatukaka na kusadila mpi kuyangidika Nzambi, kesadisaka na kulembika mambu yina. Yau yina misionere mosi ya kusalaka bamvula 45 na Guatemala ti bakala na yandi, kutubilaka mutindu ya luzingu ya nkulu ya bau kuvandaka na yau, kisalu mpi banzyetelo ya mpasi na luzingu na bau, na kusalaka ngolo na kukuma na babwala ya India ti nsangu ya Kimfumu. Yandi kusukisaka nde: “Yau vandaka ntangu ya luzingu na beto ya beto vandaka na kyese ya kuluta.” Ata nkutu yandi vandaka kutungisama mingi na kinunu ti maladi, na kati ya bangogo ya nsuka na bansonama na yandi beto lendaka kutanga nde: “Yau vandaka luzingu ya mbote, ya luyangalalu kibeni.” Na ntoto ya mvimba, Bambangi ya Yehowa kele na mawi ya kiteso mosi, na kisalu na bau ya kusamuna.
“Kisalu ya Busantu Mwini ti Mpimpa”
12 Bansambidi yai ya kyese kesadila Yehowa “kisalu ya busantu mwini ti mpimpa na tempelo na yandi.” (Kusonga 7:15, NW) Na zulu ya ntoto, mafunda kele na kivuvu na kisalu yai ya busantu. Kana mpimpa mebwa na bandambu ya nkaka ya ntoto mpi bantu kele ya kulala kuna, na bandambu ya nkaka ya ntangu mebasika ye Bambangi ya Yehowa kele na kati ya kuta kimbangi. Mutindu ntoto kebaluka ntangu yonso, mpimpa ti mwini, bau keyimba balukembisu ya Yehowa. (Bankunga 86:9) Kansi, kisalu ya mwini ti mpimpa ya metubilama na Kusonga 7:15 kele nkutu ya konso muntu.
13 Bantu ya kele na kati ya kibuka ya nene kesala kisalu ya busantu mwini ti mpimpa. Keti disongidila nde bima yonso ya bau kesalaka kele kisalu ya busantu? Yau kele ya kyeleka nde yonso ya bau kesalaka, bau kelongukaka na kusala yau na mutindu ya kekumisa Yehowa. (1 Korinto 10:31; Kolosai 3:23) Ata mpila yina, “kisalu ya busantu” kele kaka yina ya melombama na lusambu na nge ya Nzambi. Kukota na kisalu mosi mpimpa ti mwini, kelomba nde yau kusalama mbala na mbala, ti nkwamina ye mpi ti kikesa ya mingi.—Fwanisa na Yozue 1:8; Luka 2:37; Bisalu 20:31; 2 Tesalonika 3:8.
14 Mutindu bau kesala na kibansala ya ntoto ya tempelo ya kimpeve ya nene ya Nzambi, bayina kele na kibuka ya nene, kesalaka ngolo na kuvukana mbala na mbala mpi kekwamina na kisalu ya kusamuna. Na bamingi yau kele lukanu na kubasika na kisalu ya kusamuna konso mposo. Bankaka kesala bonso bapasudi nzila ya ntangu yonso, to bapasudi nzila nsadisi. Mbala na mbala, bau ketaka kimbangi na babalabala to na bamagazini na sukasuka. Na kusadisa bayina kemonisa mpwisa, Bambangi ya nkaka ketwadisaka balongoki ya Biblia na mpimpa. Bau ketaka kimbangi na ntangu bau kesumba, na ntangu bau kesala nzyetelo, na ntangu bau kedya, mpi na telefone.
15 Kuvukana na balukutakanu ya dibundu kele mpi ndambu ya nkaka ya kisalu ya busantu; ata kutunga ti kukengila bisika ya balukutakanu ya nene ya busantu. Ndambu ya nkaka kele kikesa yonso yina ya beto kesalaka na kusyamisa to na kusadisa bampangi Bakristu na kimpeve mpi na kinsuni sambu na kubikala ngolo na kisalu ya Yehowa. Kisalu ya Komite ya Kuvukana ti Balupitalu kele mpi na kati. Kisalu ya Béthel na mitindu na yau yonso, ti kisalu ya luzolo ya mbote na balukutakanu na beto ya nene, yonso yina kele kaka kisalu ya busantu. Ya kyeleka, kana luzingu na beto kezyunga kaka na lweka ya luwisanu na beto ti Yehowa, yau kele ya kufuluka ti kisalu ya busantu. Mpila Masonuku ketuba, bansadi ya Yehowa kesalaka “kisalu ya busantu mwini ti mpimpa,” ye bau kemonaka kyese mingi na kusala mutindu yina.—Bisalu 20:35; 1 Timoteo 1:11.
‘Bau Mebasika na Bansi Yonso ti na Bikanda yonso ti na Bantu Yonso ti na Bandinga Yonso’
16 Bantu ya kibuka ya nene mebasika na bansi yonso. Nzambi keponakaponaka ve, ye nkudulu ya Yezu Kristu mefutaka melunga na kugulusa bau yonso. Ntangu kibuka ya nene kuzabanaka na nsadisa ya Masonuku na 1935, Bambangi ya Yehowa vandaka kusala na bansi 115. Na Bamvula 1990, ntalu ya bansi kisika wapi bau vandaka kusosa bayina mefwanana na mameme, kufwokulamaka na kuluta mbala zole.—Marko 13:10.
17 Na kusosaka kisika bantu yina takuma bamambere ya kibuka ya nene, Bambangi ya Yehowa kutadilaka bansi kaka ve, kansi mpi bikanda, bantu ti bandinga mpi kele na kati ya bansi yina. Sambu na kukuma na bantu yango, Bambangi kebasisa mikanda ya kewakana ti Biblia na bandinga kuluta 300. Yau kelomba kulonga baekipi ya babaludi ya kulongama mbote, kupesa bau bisadilu, ordinatere ya bau lenda kusadila na bandinga yai yonso, mpi kunyema mikanda yango. Na Bamvula tanu ya meluta, bandinga 36, ya bantu 98000000 ketubaka, kuyikamaka. Dyaka, Bambangi kesalaka ngolo na kuvutukila bantu yango sambu na kusadisa bau na kubakisa Ndinga ya Nzambi.—Matayo 28:19, 20.
“Bau Mekatuka na Mpasi ya Nene”
18 Ntangu bawanzyo takangula mipepe ya lufwa ya metubilama na Kusonga 7:1, kaka “bampika ya Nzambi na beto” ya kusilama mpamba ve tazwa lutaninu ya zola ya Yehowa, kansi, kibuka ya nene mpi, ya mevukanaka na lusambu ya kyeleka ti bau. Mutindu bau songaka ntumwa Yoane, bantu ya kibuka ya nene “takatuka na kati ya mpasi ya nene” bonso baguluki. Inki mbokolo ya ntonda ti ya lukembisu tavanda ntangu bau tatuba nde: “Lugulusu beto fwete kupesa yau na Nzambi na beto, yina mevanda na zulu ya kiti ya kimfumu ti ya Mwana-dimeme”! Ye, bansadi ya Nzambi ya kwikama yonso na mazulu tayika bandinga na bau na kutubaka nde: “Amen! Lusakumunu ti nkembo ti mayele ti matondo ti nzitisu ti kiyeka ti ngolo kuvanda na Nzambi na beto ntangu yonso ye mvu na mvu. Amen.”—Kusonga 7:10-14.
19 Ntangu ya kyese ya inki mutindu yau tavanda! Bantu yonso ya tazinga, tavanda bansadi ya Nzambi ya kyeleka mosi kaka! Kyese ya kuluta mingi ya bau yonso tavanda kusadila Yehowa. Kisalu ya kusala tavanda mingi—kisalu ya kyese! Ntoto bau tabalula yau paladisu. Mafunda ya bafwa tafutumuka ye talongama na banzila ya Yehowa. Inki dibaku ya kyese yau tavanda na kuvukana na bisalu yango!
[Study Questions]
1. Inki kitambi ya mfunu mbakisa ya kimpeve kukumaka na yau na 1935?
2. Inki kesonga nde ntalu ya bantu mingi kubakisaka nde Nzambi kubingaka bau ve na luzingu ya mazulu?
3. Sambu na inki kuzabana ya kibuka ya nene kupesaka ngolo ya mpa na kisalu ya kusamuna ye inki kuvandaka mawi ya Bambangi sambu na yau?
4. (a) Tii na inki kiteso kuvukana ya kibuka ya nene mesalama mpenza kubanda 1935? (b) Na inki mutindu bantu ya kibuka ya nene kemonisa nde bau kele na lukwikilu ya kezingaka?
5. Mutindu kibuka ya nene “metelema na ntwala ya kiti ya kimfumu” ketendula inki?
6. (a) Mutindu kibuka ya nene “melwata bamvwela ya mpembe” ketendula inki? (b) inki mutindu kibuka ya nene fwanaka na kutelema ya lunungu na ntwala ya Yehowa? (c) Na inki kiteso lukwikilu na menga ya Yezu ya kutyamukaka kepesa luzingu ya kibuka ya nene?
7, 8. Inki mutindu kimvuka ya Yehowa mesadisaka kibuka ya nene sambu bau kukeba bilele na bau na nsumukunu yonso ya lenda kukwisa?
9. Nani kibeni tatelema ya kundimama na ntwala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi na nima ya mpasi ya nene?
10. Inki kele disongidila ya mandala ya Yoane kumonaka na maboko ya kibuka ya nene?
11. Sambu na inki bansadi ya Nzambi kevandaka na kyese mpenza na kusadilaka Nzambi?
12. Yau kuvanda na mwini to na mpimpa, inki Yehowa kemonaka awa na ntoto?
13. Inki mutindu Masonuku kemonisa ntendula ya kusala “mwini ti mpimpa”?
14. Inki lenda kukumisa kisalu na beto ya kusamuna kisalu mosi ya “mwini ti mpimpa”?
15. Katula kisalu ya kusamuna, inki kisalu ya nkaka kele na kati ya kisalu ya busantu?
16. Inki mutindu yau memonana pwelele nde kibuka ya nene mebasika na bansi yonso?
17. Inki kesalama na kusadisa bantu ya ‘bikanda, ya mabuta mpi bandinga’ yonso na kukota na kibuka ya nene?
18. (a) Ntangu mpasi ya nene tabwa, nani taguluka? (b) Inki bandinga ya kyese tabasika na nima?
19. Inki kisalu ya kyese baguluki tasala na mpwisa yonso?
[Caption on page 1]
[Bangyufula]
[Caption on page 28]
[Ntendula ya Bifwanisu ya lutiti 28]
Kisalu na bau ya busantu kesalama mbala na mbala, ti ngolo ye ti kikesa yonso
[Caption on page 30]
Komantere na Nge Kele Nde Inki?
◻ Inki malanda bansangu ya 1935 kuvandaka na yau na kisalu ya kusamuna ya Bambangi ya Yehowa?
◻ Mutindu kibuka ya nene “metelema na ntwala ya kiti ya kimfumu” ketendula inki?
◻ Inki mutindu lukwikilu na menga ya mwana ya kesoba luzingu na beto?
◻ Inki kele disongidila ya kunikisa mandala?
◻ Inki mutindu kibuka ya nene kesalaka kisalu ya busantu mwini ti mpimpa?