Inki Yezu Kulongaka na Yina Metala Bilungi?

Yezu kutubaka nde: “Kana disu na nge ke benda nge na kusala masumu, katula yo. Kuluta mbote nge na kuvanda na disu mosi, ebuna nge kota na Kimfumu ya Nzambi; kansi ke mbote ve nge na kuvanda na meso zole, ebuna Nzambi kulosa nge na bilungi. Kuna, ‘bamikuni yina ke diaka misuni ya bantu bo ke fwaka ve, tiya mpi ke manaka ve.’”​—MARKO 9:47, 48.

Kilumbu yankaka, Yezu kutubilaka nsungi ya kusambisa ntangu yandi tazabisa bantu ya mbi nde: “Beno bantu ya Nzambi me singa, beno katuka awa na meso na mono! Beno kwenda na tiya ya mvula na mvula yina ya Nzambi me yidikaka sambu na Satana ti bawanzio na yandi!” Yandi tubaka mpi nde bantu yai “ta kwenda kubaka ndola ya mvula na mvula.”​—MATAYO 25:41, 46.

KANA nge tanga mbala ya ntete bangogo ya Yezu ya kele na zulu, yo lenda monana bonso nde yandi kelonga dilongi ya bilungi ya tiya. Ya kyeleka, lukanu ya Yezu kuvandaka ve ya kutuba mambu yina kewakana ve ti Ndinga ya Nzambi, yina ketuba na pwelele nde: “Bantu ya kufwa kuzaba kima ve.”​—Longi 9:5.

Kana mpidina, Yezu vandaka kutubila nki ntangu yandi tubaka nde bo talosa muntu “na bilungi”? “Tiya ya mvula na mvula” yina ya Yezu kukebisaka bantu kele ya kyeleka to ya kifwani? Na nki mutindu bantu ya mbi “ta kwenda kubaka ndola ya mvula na mvula”? Bika beto tadila bangyufula yai mosi-mosi.

Yezu vandaka kutubila nki ntangu yandi tubaka nde bo talosa muntu “na bilungi”? Ngogo ya kisina ya Kigreki ya bo balulaka nde “bilungi” na Marko 9:47 kele Geʹen·na. Ngogo yai mekatuka na ngogo ya Kiebreo Geh Hin·nomʹ, yina ketendula “Dibengi ya Inomi.” Dibengi ya Inomi kuvandaka na nganda ya Yeruzalemi ya ntama. Na bilumbu ya bantotila ya Izraele, bo vandaka kusadila dibengi yina sambu na kupesa bimenga ya bana, kikalulu ya mbi yina Nzambi kubedisaka. Nzambi kutubaka nde yandi tafwa bantu ya vandaka kusala dyambu yina ya lusambu ya luvunu. Na mutindu yina, bo lendaka kubinga Dibengi ya Inomi nde “dibengi ya kufwila bantu” kisika “bamvumbi” ya bantu yai talala kukonda bo zika yo. (Yeremia 7:30-34) Yo yina, Yehowa kutubaka nde Dibengi ya Inomi zolaka kukuma kisika ya kulosa bamvumbi kansi ve kisika ya kunyokula bantu ya kele na luzingu.

Na bilumbu ya Yezu, bantu ya Yeruzalemi vandaka kusadila Dibengi ya Inomi bonso fulu. Bo vandaka kulosa bamvumbi ya bantu yankaka ya nku na kati ya fulu yina mpi tiya vandaka kupela ntangu yonso sambu na kuyoka bima ya mvindu ti bamvumbi.

Ntangu Yezu kutubilaka bamikuni yina kefwaka ve mpi tiya yina kemanaka ve, ziku yandi vandaka kutubila Yezaya 66:24. Sambu na yina metala “bamvumbi ya bantu yina salaka [Nzambi] mubulu,” Yezaya ketuba nde “misobi yina ke dia-dia bo yo ta fwa ve, tiya yina ke yoka-yoka bo yo ta fwa mpi ve.” Yezu ti bawi na yandi kuzabaka nde bangogo ya Yezaya vandaka kutubila mambu yina bo tasala na bamvumbi ya bantu yina mefwana ve nde bo zika bo.

Yo yina, Yezu kusadilaka Dibengi ya Inomi, to Gehena, bonso kifwani ya mefwana ya lufwa ya kukonda kivuvu ya lufutumuku. Yandi tubilaka dyaka dibanza yai ntangu yandi kebisaka nde Nzambi “lenda fwa moyo ti nitu na Gehena.” (Matayo 10:28, Darby) Gehena kele kifwani ya lufwa ya mvula na mvula, kansi ve ya mpasi ya mvula na mvula.

“Tiya ya mvula na mvula” yina ya Yezu kukebisaka bantu kele ya kyeleka to ya kifwani? Simba nde “tiya ya mvula ya mvula” yina Yezu kutubilaka mpi ya bo mesonikaka na Matayo 25:41, bo meyidikaka yo “sambu na Satana ti bawanzio na yandi.” Keti nge keyindula nde tiya ya kyeleka lenda yoka bigangwa ya kimpeve? To keti Yezu vandaka kusadila ngogo “tiya” na mutindu ya kifwani? Ya kyeleka, “mameme” ti “bankombo” yina yandi tubilaka na diskure yina mosi kele ve ya kyeleka; yo kele bangogo ya kifwani yina kemonisa mitindu zole ya bantu. (Matayo 25:32, 33) Tiya ya mvula na mvula yina Yezu kutubilaka keyoka mpenza bantu ya mbi na mutindu ya kifwani.

Na nki mutindu bantu ya mbi “ta kwenda kubaka ndola ya mvula na mvula”? Ata bambalula mingi kesadilaka ngogo “ndola” na Matayo 25:46, ntendula ya ntetentete ya ngogo ya Kigreki koʹla·sin kele “kusakula balutangu ya banti,” to kuzenga balutangu na yo ya kukonda mfunu. Yo yina, na ntangu bantu ya mefwanana ti mameme kebaka luzingu ya mvula na mvula, bantu ya mefwanana ti bankombo mpi ya kebalula ve ntima kebaka “ndola ya mvula na mvula,” disongidila nde bo tazenga to takatula bo kimakulu na luzingu.

Inki Nge Keyindula?

Yezu kulongaka ve ata mbala mosi nde bantu kevandaka ti moyo ya kefwaka ve. Kansi, yandi longaka mbala mingi mambu ya metala lufutumuku ya bafwa. (Luka 14:13, 14; Yoane 5:25-29; 11:25) Sambu na nki Yezu zolaka kutuba nde bafwa tafutumuka kana yandi vandaka kukwikila nde myoyo na bo kefwaka ve?

Yezu kulongaka ve nde Nzambi zolaka kunyokula bantu ya mbi na nku yonso kimakulu. Kansi, yandi tubaka nde: “Nzambi me lutaka kuzola bantu yonso; yo yina yandi pesaka bo mwana mosi yina kele na yandi, sambu konso muntu yina me ndima yandi na ntima na yandi, yandi kufwa ve, kansi yandi kuvanda na moyo ya mvula na mvula.” (Yoane 3:16) Sambu na nki Yezu kutubaka nde bantu yina kendimaka yandi ve tafwa? Kana yandi zolaka kutuba nde bo tazinga mvula na mvula, mpi bo tamonaka mpasi na bilungi ya tiya, keti yandi zolaka ve kutuba yo?

Dilongi ya ketuba nde bilungi kele kisika ya mpasi mingi mekatuka ve na Biblia. Kansi, yo kele dilongi ya mimpani yina bo kemonisa bonso dilongi ya Bukristu. (Tala lupangu “Disolo ya Nkufi ya Bilungi,” na lutiti 6.) Ve, Nzambi kenyokulaka ve bantu na bilungi mvula na mvula. Inki mutindu kulonguka kyeleka na yina metala bilungi lenda vanda ti bupusi na mutindu nge ketadilaka Nzambi?

[Lupangu ya kele na lutiti 6]

DISOLO YA NKUFI YA BILUNGI

DILONGI YA BILUNGI KUYANTIKAKA NA BALUKWIKILU YA MIMPANI: Bantu ya Ezipte ya ntama vandaka kukwikila na bilungi ya tiya. Mukanda mosi (Amdouat) ya mvu 1375 N.T.B., ketuba sambu na bantu yina bo kelosa na mabulu ya tiya nde: “Beno takuka ve kubasika, to kutina.” Plutarque, filozofe mosi ya Greki (penepene ya bamvu 46-120 T.B.) kusonikaka sambu na bantu yina kele na nsi ya ntoto nde: “[Bo] kebokaka ngolo ntangu bo kekutana ti bampasi ya kepesa boma mpi bandola ya nsoni ti ya ngolo kibeni.”

DILONGI YANGO MEKOTA NA TUMABUNDU YA BAYUDA: Josèphe (37-penepene ya 100 T.B.), muntu ya kelongukaka mambu ya melutaka, kutubaka nde Baesene, bantu ya kadibundu mosi ya Bayuda, vandaka kukwikila nde “myoyo kefwaka ve, mpi kelandaka kuzinga kimakulu.” Yandi yikaka nde: “Dibanza yai mefwanana ti ya Bagreki . . . Bo keyindulaka nde bo kelosaka myoyo ya mbi na kisika mosi ya mudidi mpi ya boma, ya mefuluka ti bandola ya kemanaka ve.”

BO MEKOTISA DILONGI YANGO NA “KIKRISTU”: Na mvu-nkama ya zole T.B., mukanda ya kupemama ve ya Kusonga ya Piere kutubaka mutindu yai sambu na bantu ya mbi: “Bo kelosilaka bo tiya yina kefwaka ve.” Yo tubaka dyaka nde: “Ezraele, wanzyo ya makasi, kenataka babakala ti bankento yina katikati ya nitu na bo kele ya kuzika na tiya mpi kelosaka bo na kisika mosi ya mudidi, bilungi ya bantu; mpi mpeve mosi ya makasi kebulaka bo bafimbu.” Na nsungi yina mosi, nsoniki Teofile ya Antioshe kuvutukilaka bangogo ya profete ya nkento Sibyl ya Greki ntangu yandi tubaka na ntwala bandola ya bantu ya mbi nde: “Tiya ya kepela tabwa na zulu na beno, mpi beno tazikaka na tiya konso kilumbu tii kuna.” Mambu yai kele na kati ya mambu yina Teofile ketuba nde yo kele “ya kyeleka, mpi mfunu, mpi ya mefwana, mpi ya mbote sambu na bantu yonso.”

BANTU KUSADILAKA BILUNGI YA TIYA SAMBU NA KUSALA MUBULU NA MOYEN AGE: Bantu kusonikaka nde Maria I, ntotila-nkento ya Angleterre (1553-1558), yina kuyokaka bantu ya Misioni 300 na nti, kutubaka nde: “Sambu myoyo ya bantu yai ya Misioni tazika kimakulu na bilungi banda na ntangu yai tii kuna, kele ve ti kima mosi ya mbote ya mu fwete sala kuluta kufulula makasi ya Nzambi na kuyokaka bo na tiya awa na ntoto.”

NTENDULA MOSI YA MPA: Na bamvula ya mekatuka kuluta, mabundu yankaka mesobaka malongi na bo na yina metala bilungi. Mu mbandu, Commission ya Malongi ya Dibundu ya Angleterre kutubaka mutindu yai na mvu 1995: “Bilungi kele ve bampasi ya mvula na mvula, kansi yo kele nsola ya nsuka mpi ya bo lenda soba ve ya bantu yina kezitisaka ve Nzambi ata fyoti na mpila nde nsuka na bo kele kaka kukonda luzingu kimakulu.”

[Lupangu/​Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

“DIZANGA YA TIYA” KELE INKI?

Kusonga 20:10 ketuba nde bo talosa Dyabulu na “dizanga ya tiya” mpi ‘bo tamonisaka yandi mpasi kuna mpimpa ti mwini, mvula na mvula.’ Kana yo lombaka nde Dyabulu kunyokwama mvula na mvula, yo zolaka kulomba nde Nzambi kubika yandi na luzingu, kansi Biblia ketuba nde Yezu ‘tafwa’ yandi. (Baebreo 2:14) Dizanga ya tiya ya kifwani ketendula “lufwa ya zole.” (Kusonga 21:8) Yo kele ve lufwa yina bo ketubila ntete na Biblia, disongidila lufwa sambu na disumu ya Adami, lufwa yina muntu lenda futumuka. (1 Korinto 15:21, 22) Sambu Biblia ketuba ve nde “dizanga ya tiya” tabasisa bantu yina kele na kati na yo, “lufwa ya zole” fwete tendula lufwa yankaka, lufwa yina muntu lenda futumuka ve.

Na nki mutindu bantu yina kele na kati ya “dizanga ya tiya” tamonaka mpasi mvula na mvula? Bantangu yankaka, “kumonisa mpasi” lenda tendula “kukanga” muntu mosi. Kilumbu mosi ntangu Yezu kutanaka ti bademo, bo tubaka na ndinga ya ngolo nde: “Keti nge me kwisa awa sambu na kuyangisa beto [kukanga beto na dibulu ya nda] ntangu ntangu na beto me lunga ntete ve?” (Matayo 8:29; Luka 8:30, 31) Yo yina, bantu yonso yina kele na kati ya “dizanga ya tiya” “tamona mpasi” ya kukanga ya mvula na mvula, to “lufwa ya zole.”