APPENDICE
Bitini ya Fyoti-Fyoti ya Menga mpi Bametode ya Kupasudila Bantu
Bitini ya fyoti-fyoti ya menga. Bitini ya fyoti-fyoti kekatukaka na bima iya ya ntetentete ya menga: baselile ya mbwaki, baselile ya mpembe, baplaketi, mpi plazma. Mu mbandu, baselile ya mbwaki kevandaka ti proteine ya bo kebingaka nde hémoglobine. Bo mesadilaka bankisi yina bo kesalaka na nsadisa ya hémoglobine ya bantu to ya bambisi sambu na kusansa bambefo yina kemanaka menga to yina mevidisa menga mingi.
Plazma, yina kevandaka ti masa kiteso ya 90 na kati ya nkama, kevandaka ti kiteso ya mingi ya ba hormone, ya sels inorganiques, ya ba enzymes, mpi ya bima yina kedisaka nitu bonso mungwa mpi sukadi. Plazma kevandaka mpi ti bima yina kesalaka nde menga kukangama, ba anticorps yina kenwanaka ti bimbefo, mpi baproteine bonso albimine. Kana muntu mosi kezola kubaka kimbefo mosi, minganga lenda tobula yandi gammaglobuline yina bo kebakaka na plazma ya muntu yina lenda baka ve kimbefo yina. Baselile ya mpembe kebasisaka ba interféron mpi ba interleukine yina bo kesadilaka sambu na kusansa bimbefo yina kekatukaka na ba virus mpi kansere.
Keti Bakristu fwete ndima lusansu yina kesadilaka bitini ya fyoti-fyoti ya menga? Biblia kepesa ve bantuma ya sikisiki, yo yina konso muntu fwete sadila kansansa na yandi sambu na kubaka desizio na yandi na ntwala ya Nzambi. Bankaka lenda buya bitini ya fyotifyoti yonso ya menga, na kuyindulaka nde Nsiku ya Nzambi kupesaka bantu ya Izraele vandaka kulomba nde bo ‘losa na ntoto’ menga yina bo vandaka kubasisa na bambisi. (Kulonga 12:22-24) Bankaka, ata bo tabuya nde bo vutula bo menga ya mvimba to bima na yo ya ntetentete, lenda ndima balusansu yina kesadilaka kitini mosi ya fyoti ya menga. Bo lenda yindula nde bitini ya fyoti-fyoti yina bo mebaka na menga kemonisaka dyaka ve luzingu ya kigangwa kisika bo bakaka menga yina.
Ntangu nge kebaka desizio ya ketadila bitini ya fyoti-fyoti ya menga, kudiyula bangyufula yai: Keti mu kebakisa nde kana mu buya bitini ya fyoti-fyoti yonso ya menga yo ketendula nde mu kebuya kubaka bankisi yina kenwanaka ti bimbefo to yina lenda sadisa menga na kukangama kana yo kebasika mingi? Keti mu lenda tendudila munganga sambu na nki mu kebuya to kendima nde bo sadila kitini mosi to bitini mingi ya fyoti-fyoti ya menga?
Bametode ya kupasudila bantu. Bametode yai ketadila hémodilution mpi récupération du sang épanché. Na hémodilution, bo kelutisaka menga na nzila yankaka, bo keyingisaka yo ti restaurateur du volume sanguin, mpi na nima bo kevutulaka menga yina na nitu ya mbefo. Récupération du sang épanché ketendula kulokuta menga yina kebasikaka na ntangu ya operasio mpi kuvutula yo na nitu ya mbefo. Bo kekongulaka menga yina kebasikaka na mputa to kisika yankaka na nitu ya mbefo, bo keyobisaka to keyungulaka yo, mpi na nima bo kevutulaka yo na nitu na yandi. Sambu mutindu ya kusadila bametode yai lenda soba na kutadila munganga yina kesadila yo, Mukristu fwete yula munganga na ntwala mambu yina yandi kezola kusala.
Ntangu nge kebaka badesizio ya ketadila bametode yai, kudiyula nde: ‘Kana bo talutisa menga na mono yankaka na nganda ya nitu na mono mpi kukangisa nkutu nde yo kulumuka ve sambu na mwa ntangu fyoti, keti kansansa na mono tapesa mono nzila ya kumona nde menga yai kele kaka ya mono, mpi kulomba ve nde bo “losa yo na ntoto”? (Kulonga 12:23, 24) Keti kansansa na mono ya melongamaka na Biblia tayangisa mono kana na ntangu ya operasio bo baka ndambu ya menga na mono, bo soba yo, mpi bo vutula yo dyaka na nitu na mono? Keti mu kebakisa nde kubuya batekiniki ya lusansu yonso ya kesadilaka menga na mono mosi ketendula nde mu lenda ndima ve ekzame ya kelombaka nde muntu kupesa menga na yandi, hémodialyse, to kusadila mashini ya kesalaka bonso ntima mpi pumo sambu na kulutisa menga?’
Konso Mukristu fwete baka lukanu yandi mosi na yina metala mutindu bo tasadila menga na yandi na ntangu ya operasio. Yo kele mutindu mosi na yina metala baekzame ya menga mpi balusansu ya bo kesadilaka bubu yai yina kelombaka kubaka ndambu ya menga ya muntu, mbala yankaka kusoba yo na mutindu mosi buna, mpi na nima kutobula yandi yo dyaka.