Nga Olenda “Sauk’oku Makedonia”?
1. Adieyi diafila Paulu y’akw’andi mu kwenda kuna Makedonia?
1 Muna nkangalu andi wezole wa salu kia misionario muna mvu wa 49 mu tandu kieto, Paulu wa ntumwa wakatuka muna Suria ya Antiokia. Wakala y’ekani dia kwenda kingula Efeso ye mbanza zakaka za Ásia Menor. Kansi, watambula mboka ya mwand’avelela kimana ‘kasauka kuna Makedonia.’ Paulu y’akw’andi batambulwila e mboka yayi kuna ngemba, i bosi bakala y’elau dia ziula nkutakani yantete muna zunga kiakina. (Mav. 16:9, 10; 17:1, 2, 4) O unu, mu nsi zakaka asadi ayingi bavwilu o mfunu mu sala e salu kia nkutika. (Mat. 9:37, 38) Nga olenda kivana muna salu kiaki?
2. Ekuma akaka ke beyindulanga ko kwenda ku nsi za kinzenza?
2 Nanga ngeye mpe ozolele sala e salu kia missionario nze Paulu, kansi ke dilendakana ko mu kwenda mu nsi aki nzenza. Kasikil’owu, nanga kwafwana kota ko muna Sikola ya Ngiladi mu kuma kia ntel’aku yovo u mpangi a nkento a mpumpa yovo wan’akete una yau. Dilenda kala vo okatikisanga kwenda ku nsi aki nzenza mu kuma kia nkakalakani za longoka ndinga akaka. Nanga ku nsi aki nzenza wayaluka mu kuma kia mpasi za zingu, owau oyindulanga kana vo lenda vutuka mu nsi aku. Vava o samba mu kuma kiaki, nanga olenda mona vo mambu mama ka malendi kusima ko mu kwenda sadila mu nsi zakaka zivwidi o mfunu wa asadi ayingi.
3. O kwenda sadila salu kia umbangi muna nsi za kinzenza, ekuma ke divavilanga ko vo watanga ntete Sikola ya Ngiladi?
3 Nga Divavanga vo Wakota Sikola ya Ngiladi? Nki kiafwanisa Paulu y’akw’andi mu sala e salu kiau una ufwene? Babunda e vuvu muna Yave ye mwand’andi avelela. (2 Kor. 3:1-5) Muna kuma kiaki, kana una vo ke dilendakana ko mu kota mu Sikola ya Ngiladi, olenda kwenda mu nsi aki nzenza yo sala e salu kia umbangi una ufwene. Sungamena mpe malongi otambulanga muna Sikola ya Salu kia Kimfumu ye Lukutakanu lwa Salu. Avo una y’etima dia tanga Sikola ya Ngiladi yovo sikola yakaka, okwenda sadila ku nsi yakaka dilenda kuvana ngangu ye umbakuzi ulenda kusadisa vava obokelwa muna tanga sikola yayi.
4. Ekuma mpangi bena vo ambuta ke bafwete yindula ko vo ke balendi kwenda sadila mu nsi zakaka ko?
4 Ambuta: Mpangi bena vo ambuta azikuka muna mwanda bena yo vimpi wambote, balenda vana lusadisu lwampwena muna nsi zivwidi asadi ayingi o mfunu. Nga wayambula salu mu kuma kia kimbuta? Akaka kana una vo nzimbu zakete befutwanga, bekwendanga muna nsi za usukami muna balenda zingila mun’owu wa mbakilu au, kumosi ye mawuku mantalu akuluka.
5. Yina nona kia mpangi wayambula salu mu kuma kia kimbuta yo kwenda sadila salu kia umbangi mu nsi za kinzenza.
5 Mpangi mosi wayambula salu mu kuma kia kimbuta mu nsi ivovwanga Kingelezo, wayenda ku zunga kia nsi mosi kuna sude ya Asia kina kialwakilanga nzenza zayingi bevovanga ndinga Kingelezo eki kina ye buka kia 9 dia ateleki. E mpangi zazi basilanga umbangi kwa 30.000 ma nzenza bazingilanga mu zunga kiakina. Una kiavioka mvu miole, 50 ma wantu awaya bayendanga kuna tukutakanu. Mpangi wasoneka vo: “Oyaluka mu nsi yayi diantwasila nsambu zayingi. Kina ye ntangwa ko mu yika nsambu zawonso ivwanga.”
6. Yika e nona kia mpangi a nkento wayenda sadila ku nsi yivwidi asadi ayingi o mfunu.
6 Mpangi Z’akento Ampumpa: Yave osadilanga mpangi z’akento una ufwene mu samuna nsangu zambote muna nsi zivavanga asadi ayingi. (Nku. 68:11) Mpangi mosi wa nkento wakala y’ekani dia kwenda mu nsi a kinzenza mu wokesa e salu kiandi kia umbangi, kansi mase mandi muna vava kuntanina ke bazola ko kenda. Muna kuma kiaki, wasola nsi yavuvama yo soneka nkanda kuna vula mu vava zaya nsangu za nsi yayina. Nsambu zayingi kavwa muna mvu sambanu kakala muna nsi yayina. Wavova vo: “Vava yakala ku nsi ame kiakalanga y’elau dia longoka Nkand’a Nzambi yo wantu ayingi ko. Kansi, osadila mu nsi yivwidi o mfunu wa asadi ayingi, diansadisa mu longoka yo wantu ayingi yo wokesa e ndekwa zame za longa.”
7. Yika nona kimosi kia esi nzo bayenda sadila muna nsi a kinzenza.
7 Esi Nzo: Avo wana una yau, nga balenda kukakidila mu lembi kwenda ku nsi yakaka mu samuna nsangu zambote? Se dimosi yo nkaz’andi bena yo wana wole, mosi wa mvu nana, wakaka wa mvu kumi, babaka nzengo za kwenda ku nsi a kinzenza. Ngudi wasoneka vo: “Tuvwidi kiese kiayingi mu sansila wan’eto mu nsi yayi, kadi bavanga kikundi ye aviti a nzila a espesiale ye misionario. O sadila kuna kuvwilu mfunu wa asadi ayingi, diatomesa e zingu kieto.”
8. Nga muntu lenda kwenda mu nsi a kinzenza lembi longoka ndinga ya nsi yayina? Yika e nona.
8 Tokana mu Kuma kia Ndinga: Nga nkakalakani za longoka nding’a kinzenza zilenda kukakidila mu kwenda sadila mu nsi yakaka? Dilenda kala vo, nding’aku ivovwanga muna nsi zivwidi ateleki ayingi a Kintinu o mfunu. Yakala dimosi yo nkaz’andi bevovanga Kingelezo, bayenda muna nsi mosi ivovwanga Espanhola, wau vo kuna ye nzenza zayingi bevovanga Kingelezo. Vava batambula nsangu za vula zasonga vo nkutakani zayingi za Kingelezo zivwidi asadi ayingi o mfunu, basola nkutakani mosi yo kingula yo nkumbu miole. Vava bavutuka ku nzo, bakulula ntalu a nzimbu bafwasanga konso ngonde yo sweka nzimbu mu mvu wamvimba. Vava ntangwa ayaluka yafwana, ampangi muna nsi yayina babavavila nzo ya mfutila mu ntalu akuluka.
9, 10. Adieyi bafwete badikanga awana bayaluka muna nsi zau? Ekuma?
9 Anzenza: Nga mu nsi a kinzenza ozingilanga? Nga wayaluka muna nsi yayina una kwazeye ludi ko? Dilenda kala vo muna nsi aku wawutukila, ateleki ayingi bavwilu o mfunu. Nga olenda vutuka muna vana moko muna salu kia nkutika? Diasazu dikala kwa ngeye mu solola salu ye nzo ke mu nzenza ko. Nanga ozeye vova ndinga ya nsi aku. Vana ntandu, wantu balenda kala ye luzolo lwa wunikina e nsangu za Kintinu kwa ngeye ke kwa nzenza ko.
10 Muntayila mosi wa mwisi Albânia kuna Itália, wakala ye salu kiambote yo filanga nzimbu kwa esi nzo andi kuna Albânia. Vava kalongoka ludi, wayantika longa ndinga ya Albânia kwa buka kia aviti a nzila a espesiale ana bayenda sadila muna zunga yavavanga asadi ayingi. Mpangi wasoneka vo: “Batambulwidi kwenda kuna nsi yatuka. Ka bazeye vova ndinga ya nsi yayina ko, kansi bena y’etima dia kwenda. Albânia i nding’ame ye nsi ame. Nki isalanga kwaku Itália? ” Mpangi wabaka nzengo zavutuka kuna Albânia mu kuma kia nsangu zambote. Wavova vo: “Nga banza yikuyibanzanga wau yayambula e salu ye nzimbu kuna Itália? Ve kikilu. Yabaka e salu eki kisundidi mfunu. E salu kisundidi o mfunu yo kuntwasila kiese kiakieleka, i sadila Yave ye mavwa mame mawonso!”
11, 12. Adieyi bafwete vanga awana bazolele kwenda sadila muna nsi za kinzenza?
11 Dina Lenda Vanga: Vava ka bayenda ko kuna Makedonia, Paulu ye akw’andi a salu bakala y’ekani dia kwenda kuna weste, kansi vava ‘basimwa kwa mwand’avelela,’ bayenda kuna node. (Mav. 16:6) Una bafinama muna Bitunia, Yesu wabasima. (Mav. 16:7) Yave osadilanga Yesu muna fila e salu kia umbangi. (Mat. 28:20) Muna kuma kiaki, avo zolele kwenda sadila mu nsi ya kinzenza, lomba lusadisu lwa Yave muna sambu.—Luka 14:28-30; Yak. 1:5; tala babu “Una Lenda Zayila vo Muna Nsi Ozolele Kwenda Ateleki Ayingi Bavwilu o Mfunu.”
12 Lomba luludiku lwa ziku kwa akuluntu aku y’Akristu akaka azikuka. (Nga. 11:14; 15:22) Tanga malongi mevaikiswanga muna nkanda mieto mu kuma kia kwenda sadila mu nsi za kinzenza yo vava zaya mawonso ma nsi ina zolele kwenda sadila. Nga lenda teka kingula mu fikolo e nsi ina zolele kwenda sadila? Avo obakidi nzengo za kwenda sadila mu nsi a kinzenza, olenda soneka nkanda kwa vula dia nsi yayina kimana bazayisa mawonso. Sadila nzila ye lutangu lwa vula luna muna Anuário yampa. Vana fulu kia fila nkanda aku kuna vula, vana wo kwa akuluntu, kadi divava vo bakudikila mo mambu makaka i bosi, betwika wo.—Tala nkanda Organizados para Fazer a Vontade de Jeová, lukaya lwa 111-112.
13. Ampangi kuna vula aweyi balenda kusadisila, kansi nkia mbebe una yau ngeye kibeni?
13 Ampangi kuna vula muna kusadisa wa baka nzengo, bekuzayisa mawonso ovwidi mfunu mu kuma kia nsi ina ozolele kwenda. Kansi, ke yau ko bena ye mbebe ya kubika e tiki, nkanda mia luyalu ye fulu kia lwakila. Wau vo ediadi diambu dia ngeye kibeni, fwete toma kifimpa una kwa yalukidi ko. Vana ntandu, i mbebe aku ya kwenda kuna vula dia Nkambakani a nsi ina ozolele kwenda mu zaya mawonso melombwanga mu vewa nkanda wa nswa wakotela muna nsi yo vava e salu. Awana beyalukanga, bafwete kala akubama mu lungisa e nsatu zau ye nkanda miawonso mia luyalu.—Ngal. 6:5.
14. Ekuma tufwete lungalala avo tuzolele kingula yovo yaluka muna nsi zina vo salu kiasiwa nsiku?
14 Muna Nsi Zina vo Salu Kiasiwa Nsiku: Muna nsi zakaka, mpangi z’akala ye akento divavanga vo balungalala muna sambila Yave. (Mat. 10:16) Ateleki ana bekingulanga yovo kwenda zingila muna nsi zozo, lembi wo zaya balenda senzeka e salu kieto yo sia mpangi zeto mu vonza. Avo zolele kwenda muna nsi zozo, una kubakidi nzengo ko, diambote wateka soneka nkanda kwa ampangi kuna vula yo vana wo kwa buka kia akuluntu muna nkutakani aku.
15. Awana ka balendi yaluka ko muna nsi zakaka, aweyi balenda wokesela salu muna zunga kiau?
15 Avo Kulenda Yaluka Ko: Avo ke dilendakana ko kwa ngeye mu yaluka mu nsi a kinzenza, kukendalala ko. Nanga vena ye ‘mwelo akaka wampwena uziukìdi’ kwa ngeye. (1 Kor. 16:8, 9) Olenda kwenda mu mbanza yovo zunga kiakaka muna nsi aku kina kivwidi ateleki ayingi a Kintinu o mfunu. Dilenda kala vo nkengi aku a zunga ozeye fulu kivwidi ateleki ayingi o mfunu muna nsi aku. Olenda kwenda sadisa nkutakani yovo buka kia ndinga a kinzenza muna zunga. Olenda wokesa mpe e salu kiaku kia umbangi muna nkutakani aku. Kana nkutu nkakalakani una zau, edi disundidi o mfunu i sambila Yave ye nsi a ntima.—Kol. 3:23.
16. Adieyi tufwete vanga avo tuwidi vo vena ye ampangi bazolele yaluka muna nsi a kinzenza?
16 Nga ozeye Nkristu wazikuka una y’etima dia kwenda sadila muna nsi a kinzenza? Umvana lusadisu ye lukasakeso! Suria ya Antiokia ina kasisa Paulu, i mbanza ampwena yatatu muna Kintinu kia Roma (Roma ye Alexandria i mbanza zole zakaka). Wau vo mbanza ampwena yakala, ampangi muna nkutakani ya Antiokia lusadisu lwa Paulu bavwanga o mfunu. Ka lukatikisu ko, ntantu bamona wau bawá vo osinga kubasisa. Kansi, Nkand’a Nzambi ke usonganga ko vo ampangi bankakidila mu lembi yaluka. Vana fulu kia sia nsatu za zunga kiau va fulu kiantete, basungamena vo “e mpatu i nza.”—Mat. 13:38.
17. Nkia kuma bena kiau awana “besaukanga oku Makedonia”?
17 Paulu y’akw’andi nsambu zayingi bavwa vava batambulwila mboka ya kwenda kuna Makedonia. Ekolo bakala muna mbanza Filipi kuna Makedonia, bawanana yo Ludia “ndiona watendolw’o ntima kwa Nzambi, kasia mo muna matu, mana mavovwa kwa Paulu.” (Mav. 16:14) Yindula kiese bamona Paulu y’akw’andi vava Ludia y’esi nzo andi awonso bavubwa! Muna nsi zayingi, muna y’akwa ntima miansongi nze Ludia ana ke bena y’elau dia wá nsangu za Kintinu ko. Avo “saukidi oku Makedonia,” olenda mona e kiese kia kubasadisa.
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 5]
Una Lenda Zayila vo Muna Nsi Ozolele Kwenda Ateleki Ayingi Bavwilu o Mfunu
• Tala Anuário ya mvu wau. Tezanesa lutangu lwa ateleki ye lutangu lwa nkangu
• Sadila Índice muna solola nkanda ye lusansu lwa nsi.
• Mokena ye ateleki bakingula kala yovo zingila mu nsi zazi
• Avo zolele kwenda muna nsi ilenda kuvana elau dia sila umbangi muna ndinga aku, mu zaya lutangu lwa wantu bevovanga nding’aku muna nsi yoyo, vavulula muna nkanda mia nza ye muna Internet.