KAPU KIA 16
“Vang’owu Wansongi” Muna Kangala yo Nzambi
1-3. (a) Ekuma tunina ye mfuka kwa Yave? (b) O Nkûdi eto anzodi adieyi kelombanga twavanga?
YINDULA vo mu nzaza se idimuka una. Vava omwene vo ke vena diaka vuvu kia vuluka ko, o nkûdi wizidi, unete vana fulu kiavuvama. Nkia mpila luvevoko omwene vava kavovese vo: “Owau ovulukidi”! Nga ke wau ko vo mfuka una yau kwa muntu ndioyo? Dialudi, olenda vova vo oyandi i mvuluzi aku.
2 Ediadi disonganga dina kavanga Yave kwa yeto. Kieleka vo, mfuka tuna yau kwa yandi. Kadi, wakubika lukulu, mpasi vo twavuluzwa mun’esumu ye lufwa. Tuna ye vuvu wau tuzeye vo ekolo tukwikilanga muna kimenga kiaki kiantalu, masumu meto melolokwa yo vwa zingu kiakwele mvu kuna sentu. (1 Yoane 1:7; 4:9) Nze una tumwene muna Kapu kia 14, o lukulu i sinsu kianene kia zola ye unsongi wa Yave. Aweyi tulenda tambulwila e nzola yayi?
3 Difwene kikilu twayindulanga kana Nkûdi eto wanzolwa adieyi kevavanga kwa yeto. O Yave wavova muna Mika wa ngunza vo: “Usongele edi [diam]bote, e muntu; aweyi ketombel’omo ngeye o Yave? O vang’owu wansongi, yo zola nkenda, yo kangala yo Nzambi aku muna lusakalalu lua ntima.” (Mika 6:8) Zaya dio vo dimosi kelombanga Yave kwa yeto i “vang’owu wansongi.” Mbula twabadika ezak’e mpila tulenda wo vangila.
Nuvanga ‘Unsongi Wakieleka’
4. Aweyi tuzayidi wo vo o Yave ovavanga vo twazingila mun’owu wa nsiku miandi miansongi?
4 O Yave ovavanga vo twazingila mun’owu wa nsiku miandi muna edi diambote y’edi diambi. Wau vo e nsiku miandi miansongi vava tulemvokelanga mio unsongi tuvanganga. Yesaya 1:17 owu kavovele: “Nulongw’o vanga wete.” E Diambu dia Nzambi dikutulonganga ‘twavava unsongi.’ (Sefaniya 2:3) Dikutukasakesanga mpe ‘twavwat’o wuntu wampa, una uvangamène kontwa kwa Nzambi, muna ndungidi.’ (Efeso 4:24) Unsongi wakieleka—uvengang’o bi, usafu, ye zumba wau vo e fu yayi yikululang’o zitu wa eki kiavelela.—Nkunga 11:5; Efeso 5:3-5.
5, 6. (a) Ekuma ke dinina zitu ko kwa yeto dia zingila muna nsiku mia Yave? (b) O Nkand’a Nzambi aweyi usongelanga vo e nkala unsongi vangu dia ntangwa zawonso?
5 Nga diabala kwa yeto dia lunda e nsiku miansongi mia Yave? Ve. Kele vo tufinama Yave mu ntima mosi ke tubadikila dio zitu ko dina kevavanga. Wau vo tuzolanga Nzambi eto ye mawonso ma kiwuntu kiandi tuvav’o zinga muna mpila ikunyangidikanga. (1 Yoane 5:3) Sungamena dio vo o Yave ‘ozolanga unsongi.’ (Nkunga 11:7) Muna lenda tanginina unsongi wa Nzambi tufwete zola mana kezolang’o Yave yo menga mana kemenganga.—Nkunga 97:10.
6 Dialudi vo, ke diasazu ko kwa wantu asumuki diakal’e nkala unsongi. Tufwete katula uwuntu wankulu ye mavangu mandi m’esumu yo vwata uwuntu wampa. Nkand’a Nzambi uvovanga vo o uwuntu wampa “uvangululwa[nga]” muna zayi wa ludi. (Kolosai 3:9, 10) O mvovo wau “vangululwa[nga]” usonganga vo muna vwata uwuntu wampa ngolo divavanga ye vangu dia ntangwa zawonso. Kana nkia ngolo nkutu tusia muna vanga edi diansongi, vekala ye ntangwa o usumuki weto ukututesa esakuba muna ngindu, mvovo, ye mu mavangu.—Roma 7:14-20; Yakobo 3:2.
7. Ekolo tusianga e ngolo za vanga owu wansongi, aweyi tufwete badikila mpilakanu zeto?
7 Aweyi tufwete badikilanga e mpilakanu zeto vava tusianga ngolo mu vang’owu wansongi? Dialudi vo, katufwete veza ko e vonza ki’esumu. Kansi, katufwete mpe yambula ko o sia e ngolo mu banzanga vo ke twafwana ko mu sadila Yave mu kuma kia mpilakanu zeto. O Nzambi eto ambote wateta e nzila kimana vo ana bevilukang’e ntima bavutuk’o vwa edienga diandi. Badika mvovo mia lufiaulwisu mia Yoane wa ntumwa: ‘Inusonekene omama nwalembi sumuka.’ Kansi, wakudikil’o vova: “Ovo muntu osumuka, tuna ye kimpovela yo Se, Yesu Kristu.” (1 Yoane 2:1) Elo, o Yave wakubika kimenga kia lukulu lwa Yesu kimana twansadila una ufwene kana una vo tu’asumuki. Ediadi nga kedikutufilanga ko mu vav’o vanga mana tulenda mu yangidika Yave?
Nsangu Zambote ye Unsongi wa Nzambi
8, 9. O samuna nsangu zambote aweyi kusongelanga unsongi wa Yave?
8 Kieleka vo, tulenda vang’owu wansongi—yovo tanginina unsongi wa Nzambi muna kuyisia mvimba mu salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi kw’akaka. Nkia ngwizani ina muna unsongi wa Yave ye nsangu zambote?
9 O Yave kefwasa nza yayi yambi ko lembi lukisa ntete wantu. O Yesu wavova muna ungunza wandi mu kuma kia mana mebwa mu lumbu yambaninu vo: “E nsangu zambote zateka samunwinw’ekulu muna zula yawonso.” (Maku 13:10; Matai 24:3) E mvovo wau “ekulu” usonganga vo vena ye mambu makaka melandila salu kia teleka e nsangu. Dimosi muna mambu mama i ntangwa mpasi zayingi yasakulwa ina vo e yimpumbulu yawonso yifwaswa yo sisa e nzila kwa nz’ampa yansongi. (Matai 24:14, 21, 22) Kieleka, ke vena mosi ko olenda kumba Yave vo kasonga unsongi ko kwa yimpumbulu. Muna vananga lulukisu ovananga kwa yimpumbulu elau dia soba e zingu yau mu vuluka.—Yona 3:1-10.
10, 11. Nkia mpila tusongelanga unsongi wa Nzambi muna salu kieto kia samuna nsangu zambote?
10 E salu kieto kia samuna nsangu zambote aweyi kisongelanga unsongi wa Nzambi? Ediantete, osi’e ngolo muna sadisa akaka bavuluka i diambu diansongi tulenda vanga. Badika diaka e nona kia vuluzwa muna nzaza yidimukanga. Owau se una muna nzaz’a mvuluzi ka lukatikisu ko vo ovava sadisa akaka ana basidi muna maza. Diau adimosi mpe, tuvwidi kiyekwa kia sadisa awana bena muna “maza” ma nza yayi yambi. Dialudi vo, ndonga bebembolanga nsangu zeto. Kansi, wau vo Yave wakinu songa luzindalalu kwa wantu, tuvwidi mbebe muna kubavana elau dia ‘viluk’o ntima’ kimana bavuluzwa.—2 Petelo 3:9.
11 Vava tusamunanga nsangu zambote kw’awonso tuwanananga yau, tusonganga unsongi mu mpila yakaka yamfunu: Lembi sia mpambula. Sungamena dio vo o “Nzambi ke [swaswanisanga wantu, NW] ko: kansi muna zula yawonso, on’okumvumina yo vanga nsongi, wina y’edieng’oku kena.” (Mavangu 10:34, 35) Kele vo tuzolele tanginina unsongi wandi ke tufwete fundisanga wantu ko. Kansi, tufwete samuna e nsangu zambote kw’akaka lembi tala se kia nitu, mpila zingu yovo mavwa mau. Muna mpila yayi tuvananga kw’awonso bena ye luzolo lwambote elau dia wa yo tambulwila e nsangu zambote.—Roma 10:11-13.
Mpila Tukadilanga ye Akaka
12, 13. (a) Ekuma ke tufwete zabuziokelanga fundisa akaka ko? (b) Nki i nsasa elongi dia Yesu dia ‘yambul’o fundisa’ ye ‘yambul’o tumba’? (Tala sinsu kina vana yanda.)
12 Tulenda mpe songa unsongi muna kadilanga ye akaka una Yave kekadilanga yeto. Diasazu kikilu mu fundisa akaka, yo yika e mpilakanwa zau yo katikisa e salu yau. Kansi, nga nani mu yeto olenda yangalela vo o Yave kafimpanga e salu ye lutovoko ye mpilakanwa zandi konda nkenda? Ke wau ko kekadilanga yeto o Yave. O ntozi a nkunga wavova vo: “E Yave, kala vo otona bi, e Mfumu, nga nani otelama?” (Nkunga 130:3) Nga ke tuyangalalanga ko vo o Nzambi eto ansongi ye nkenda ketalanga mpilakanwa zeto ko? (Nkunga 103:8-10) Ozevo aweyi tufwete kadilanga ye akaka?
13 Kele vo tubakwidi e nkenda za unsongi wa Nzambi, ke tuzabuziok’o fundisa akaka ko mu dina ke tunina ye wisa ko, ngatu kubayikang’aka mu mambu ke mena mfunu beni ko. Mun’Elongi diandi vana Mongo, o Yesu walukisa vo: “Ke nufundisa ko, nwalembi fundiswa.” (Matai 7:1) Muna nkanda a Luka o Yesu wakudikil’o vova vo: “Ke nutumbi ko, ozevo ke nutumbwa ko.”a (Luka 6:37, NW) O Yesu wazayanga wo vo wantu asumuki bevavang’o fundisa akaka. Konso muntu muna awana banwanga wakala ye fu kia fundisa akaka yo ntim’a mbadi, wafwana kio yambula.
14. Ekuma tufwete ‘yambulwil’o fundisa’ akaka?
14 Ekuma “ka [tufwete] fundisila ko” akaka? E kuma kadi e wisa kieto kia tezo. O Yakobo wa nlongoki okutusungamesanga vo: “Mosi kaka i munsìa-nsiku, yo mfundisi”—Yave. Ikuma kayuvulwila: “Ongeye u nani, ofundisa nkw’aku?” (Yakobo 4:12; Roma 14:1-4) O sumuka kweto mpe kulenda kutufila mu fundisila kuna vilwa. Mambu mayingi ye makani—nze i ngindu zalembi songa mu kuma ki’akaka, lukendalalu, kimpala ye kuyibadikila vo wansongi—malenda yivisa e mpila tukadilanga ye akaka. Vana ntandu, tuvwidi mpe mambu makaka malembi fwana obadikanga mo malenda kutusadisa mu lembi vavang’o bi w’akaka. Ka tulendi zaya oma mena mu ntima muntu ko, ngatu mpasi zawonso benwananga zau. Oyeto nga tu nani muna katikisanga minkwikizi y’akweto yovo veza e ngolo zau za sadila Nzambi? Nkia mpila wete dina mu tanginina Yave muna vavanga edi diambote kw’ampangi zeto zamakala ye zamakento ke muvavang’aka e mpilakanwa zau ko!
15. Nkia mvovo ye fu ke ina fulu ko vana vena asambidi a Nzambi, ekuma?
15 Adieyi tuvova mu kuma kia esi nzo zeto? Diankenda kikilu omu nza o unu o wantu bebangikwanga muna nzo—eyi yafwana kala se fulu kia luvuvamu. Tutoma wanga akala, akento, yovo mase “bebangikanga” esi nzo zau muna kubawandanga mu nitu yovo mu mvovo. Kansi, e mvovo mia malevo ye nsoki ke mina ye fulu ko vana vena asambidi a Nzambi. (Efeso 4:29, 31; 5:33; 6:4) Elongi dia Yesu dia ‘yambul’o fundisa’ ye ‘yambula tumba’ difwete sadilwa mpe muna nzo. Sungamena dio vo okala ye unsongi divavanga vo twakadila ye akaka e mpila Yave kekadilanga yeto. O Nzambi eto kekalanga yo ntim’a mbadi ko yovo nsoki muna mpila kekadilanga yeto. Kansi, “nkwa walakazi wingi” kw’awana bekunzolanga. (Yakobo 5:11) Ekwe mbandu ambote muna tanginina!
Akuluntu Besadilanga “Muna Ndungidi”
16, 17. (a) O Yave adieyi kevavanga kwa akuluntu? (b) Adieyi difwete vangwa vav’o nsumuki kezolanga viluka ntima ko, ekuma?
16 Yeto awonso tuvwidi mbebe yakala ye unsongi, kansi akuluntu muna nkutakani ya Kikristu bavwidi mbebe isundidi mu diambu diadi. Tala owu kasoneka Yesaya wa ngunza mu kuma kia “wan’antinu,” yovo akuluntu: “O Ntinu oyadila muna unsongi, y’akuluntu beyadila muna ndungidi.” (Yesaya 32:1) Elo, Yave ovavanga vo akuluntu basadila muna unsongi. Aweyi balenda wo vangila?
17 O wantu awaya bazikuka muna mwanda batomene wo zaya vo unsongi yovo ndungidi ivavanga vo e nkutakani yakala yavelela. Ezak’e ntangwa, divavwanga vo akuluntu bafundisa mavangu mambi. Vava bevanganga wo, besungamenanga vo e ndungidi a Nzambi yivavanga avo dilendakana basonga e nkenda. Muna mpila yayi besadisanga nsumuki mu viluk’o ntima. Kansi, aweyi kele vo o nsumuki kazolele viluka ntima ko kana una vo oveno lusadisu? Muna ndungidi, e Diambu dia Yave disonganga e nzengo zasikila zifwete bakwa oku vo: “Nukul’o muntu ambi vovo nwina.” I sia vo kumvaikisa muna nkutakani. (1 Korinto 5:11-13; 2 Yoane 9-11) Muna baka e nzengo zazi akuluntu bekendalalanga, kansi bazeye wo vo ediadi mfunu dina muna tanina ovelela kwa ngindu ye mwanda a nkutakani. Kana una vo i wau, bekalanga ye vuvu vo o nsumuki olenda viluk’o ntima yo vutuka mu nkutakani.—Luka 15:17, 18.
18. Akuluntu adieyi bafwete sungamenanga ekolo bevananga luludiku lwa Nkand’a Nzambi kw’akaka?
18 Sadila muna unsongi divavanga mpe vo bavananga malongi ma Nkand’a Nzambi vava divuwang’o mfunu. Dialudi vo, akuluntu ke bevavanga masakuba m’akaka ko, yovo vanang’aka elongi muna konso diambu. Kansi, o nkwikidi wankw’eto nanga olenda “[bwa] mu’nesumu” lembi wo zaya. Muna sungamenanga vo unsongi wa Nzambi ke wansoki ko yovo wambadi akuluntu bevavang’o “ludikila ndiona wina wau, muna mwand’alembama.” (Ngalatia 6:1) Mu kuma kiaki, akuluntu ke bafwete fwemena ndion’ovenge esumu ko yovo kumvovesela mu mvovo mia mbadi. Kansi, elongi divewanga kuna zola dikasakesanga o muntu. Kana nkutu vava bevananga e tumbu kiafwana—yo songa e mpasi ditwasa esumu kavenge—akuluntu besungamenanga vo o nkwikidi wankw’au on’osumukini ememe mun’ekambi dia Yave.b (Luka 15:7) Vava elongi yovo tumbu kivewanga mu mpila ya kiá ye zola, o nsumuki nanga olenda singika e ngindu yovo soba e fu yandi.
19. Akuluntu nkia nzengo bebakanga, ye nkia luludiku bafwete sadila muna baka e nzengo zazi?
19 Ntangwa zayingi, akuluntu bebakanga e nzengo muna wete dia minkwikizi y’akwau. Kasikil’owu, akuluntu ntangwa ke ntangwa bekutakananga mu badika ampangi zakaka bafwene mu kituka se akuluntu yovo selo yasalu muna nkutakani. Akuluntu bazeye mfunu walembi sianga e mpambula. Beyambulanga vo e nkanikinu mia Nzambi miabafila muna baka e nzengo za nsola zazi ke mu ngindu za yau kibeni ko. Muna kuma kiaki ‘ke bevanganga diambu ko muna kuyisia kusambu dimosi.’—1 Timoteo 5:21.
20, 21. (a) Akuluntu nkia ngolo besianga ye nkia kuma? (b) Akuluntu adieyi bafwete vanga muna sadisa akwa ‘ntima mia nkenda’?
20 Akuluntu besadilanga ndungidi a Nzambi muna mpila zakaka. Vava kavova vo akuluntu bafwete sadila muna “ndungidi” o Yesaya wakudikila: “O muntu okal’etininu muna tembwa, y’eswekameno muna nkuka; nze nkoko mia maza muna fulu kia kaya, nze vevelo kia mbek’ampwena muna nsi a lunioko.” (Yesaya 32:2) Ozevo, akuluntu besianga ngolo mu kala se nto ya lufiaulwisu ye lukasakeso kw’asambidi akw’au.
21 Muna kuma kia ulolo wa mambu mekendelekang’o ntima o unu, ndonga bavwidi mfunu wa lukasakeso. Akuluntu, adieyi nulenda vanga muna sadisa “akwa ntima mia [nkenda, NW]”? (1 Tesalonika 5:14) Ubawila kuna ngemba. (Yakobo 1:19) Oyau nanga bazolele songa e ‘nkenda za ntima miau’ kwa ndiona bebundang’e vuvu. (Ngana 12:25) Ubasonga vo mfunu bena, bazaya vo bezolwanga—kwa Yave ye kw’ampangi zau zamakala ye zamankento. (1 Petelo 1:22; 5:6, 7) Vana ntandu, olenda samba yau kumosi muna wete diau. Dialukasakeso dikalanga mu wá e sambu kia nsi a ntima kia nkuluntu muna wete dieto. (Yakobo 5:14, 15) E ngolo nuvanganga mu sadisa akwa ntima mia nkenda ke zivilakanwa ko kwa Nzambi ansongi.
Akuluntu besonganga unsongi wa Yave vava bekasakesanga akwa ntima mia nkenda
22. Aweyi tulenda tanginina unsongi wa Yave, ye nkia nluta ditwasa?
22 Kieleka, tufinama Yave muna tangininanga unsongi wandi! Vava tulemvokelanga nsiku miandi miansongi, vava tusamunanga e nsangu zambote za luvuluzu kw’akaka, ye vava tuvavanga edi diambote kw’akaka ke mu vava o bi wau ko, tusonganga unsongi wa Nzambi. Akuluntu vava nutaninanga o velela kwa nkutakani, vava nuvananga tuludiku twafwana twa Nkand’a Nzambi, vava nubakang’e nzengo yo lembi sia mpambula, ye vava nukasakesanga akwa ntima mia nkenda nusonganga unsongi wa Nzambi. Ekwe mpila uyangalelanga ntim’a Yave vava ketalanga tuka kun’ezulu yo mona nkangu andi bevanganga mana balenda mu “vang’owu wansongi” muna kangala yo Nzambi au!
a E nsekola zakaka zivovanga vo “ke nufundisa ko” ye “ke nutumbi ko.” E mvovo miami misonganga vo ‘ka tufwete yantik’o fundisa ko’ ye ‘ka tufwete yantik’o tumba ko.’ Kansi, asoneki a Nkand’a Nzambi e mpila basadila e mvovo miami isonganga vo e fu kiaki kiakalanga muna ntangwa yayina ye kifwete yambulwa.
b Muna 2 Timoteo 4:2 o Nkand’a Nzambi uvovanga vo akuluntu ezak’e ntangwa bafwete “tumba, kanikina, wondelela.” O mvovo wa Kingerekia usekolwanga vo “wondelela” (pa·ra·ka·leʹo) ulenda songa vo “kasakesa.” Mu mvovo wakaka wa Kingerekia pa·raʹkle·tos ulenda songa vo kimpovela muna mambu ma mfundu. Muna kuma kiaki, kana nkutu akuluntu bavene tumbu kiafwana, bafwete kala se asadisi kw’awana bevavanga lusadisu lwa mwanda.