“Diasonama”

1-3. Adieyi kavava Yesu vo nkangu wa Nazarete babakula? Nkia ziku kasonga?

KUNA lubantiku lwa salu kiandi, Yesu Kristu wavutuka kuna mbanza Nazarete ina kawutukila. Wakala yekani dia sadisa wantu babakula e diambu diadi diamfunu vo: Yandi i Masia ona wasilw’o nsilu. Nkia ziku kasonga?

² Dialudi vo ayingi muna yau, masivi bavavanga o mona. Kadi bawa e nsangu za masivi mena kavanga o Yesu. Kansi, o Yesu kabasonga kana sinsu kimosi ko. Wau vo i fu kiandi, wayenda mun’esambilu. Vava katelama mu tanga, wavewa o nkanda wa Yesaya. O nkanda wau wazingwa mu nti miole. O Yesu oyalumwini o nkanda yo solola e tini kina kavavanga. Watanga mu ndinga ngolo mana mena muna Yesaya 61:1-3.—Luka 4:16-19.

³ O nkangu utomene zaya e sono kiaki. O wau i ungunza wasakulwa mu kuma kia Masia. Wantu awonso mun’esambilu batadidi Yesu e tuku-tuku. Bakedi e pii. I bosi, o Yesu ubavovese vo: “O unu e sono kiaki kilunganini muna matu meno.” O nkangu usivikidi mu kuma kia mambu mangemba mavaikidi muna nu’andi, kansi ayingi muna yau bakinu vingila kaka mona masivi. Kansi, o Yesu kuna unkabu wawonso wasadila e nona kia Nkand’a Nzambi mu senzeka o kondwa kwau kwa lukwikilu. Ke kolo ko, o nkangu wa Nazarete wavava kumvonda.—Luka 4:20-30.

 4. O Yesu nkia mbandu kasisa muna uselo wandi? Nkia diambu tubadika mu kapu kiaki?

⁴ Yesu wasisa mbandu ambote muna uselo wandi. Mawonso kavovanga yo vanga muna uselo wandi mu Diambu dia Nzambi dia vumunwinwa matukanga. Kieleka, o masivi kavanga mfunu makala mu songa vo mwand’a Nzambi wakala muna yandi. Kansi, kwa Yesu ke vakala diambu diakaka dialuta mfunu ko, avo ke Sono yavumunwinwa ko. Yambula twafimpa e mbandu yasisa Yesu mu diambu diadi. Tubadika una Mfumu eto kayikila yo tanina yo sasila e Diambu dia Nzambi.

 5. O Yesu aweyi kasongela kwa nkangu etuku dia malongi mandi? Aweyi kasongela e ludi kia mvovo miandi?

⁵ Yesu wazola vo nkangu wabakula etuku dia malongi mandi. Wavova vo: “Elongi diame ke diame ko, dia ndiona wantuma kaka.” (Yoane 7:16) Lumbu kiakaka, wavova vo: “Omono mpe kikuvangila diambu ko, wauna yalongwa kaka kwa Se, i nsamuna mama.” (Yoane 8:28) I bosi, wavova diaka vo: “E mvovo mina inuvovese, kikuvovela mio ko: kansi kadi, o Se okalang’omu mono, ovanganga mavangu mandi.” (Yoane 14:10) O Yesu muna songa e ludi kia mvovo miami, Nkand’a Nzambi kasadilanga ntangwa zawonso.

6, 7. (a) O Yesu nkia tezo kayikilanga e Sono ya Kiyibere? Ekuma ediadi dinina diasivi? (b) E malongi ma Yesu aweyi maswaswanena ye malongi ma Asoneki?

⁶ Avo tomene longoka malongi ma Yesu, omona vo muna mawonso kavova, mayingi mu Sono ya Kiyibere matuka. Ediadi nanga ke diasivi ko. Olenda yuvula, muna mvu ntatu ye ndambu mia salu kiandi kia longa yo samuna nsangu zambote, ekuma kalembi yikila e sono yawonso ya nkanda miavumunwinwa? Nanga wayika mio. Sungamena dio vo, ndambu kaka ya mvovo ye mavangu ma Yesu masonekwa. (Yoane 21:25) Kieleka, e mambu mawonso masonama ma Yesu nanga lenda mo tanga mu ntangwa yakete. Se yindudi ovova mu kuma kia Nzambi ye Kintinu kiandi mu ntangwa yakete yo yika e sono yayingi ya Kiyibere! Zaya mpe vo, Yesu kakala ye nkanda ko vava kalonganga. Mun’elongi diandi vana Mongo, wayika Sono yayingi ya Kiyibere, yawonso mu ngindu yatukanga.

⁷ Muna yikang’e sono, Yesu wasonga o vumi wandi muna Diambu dia Nzambi. Ana banwanga “bayizèngenekènene elongi diandi: kadi ubalongele e ndong’a nkwa wisa, ke ndong’asoneki ko.” (Maku 1:22) Asoneki lusansu lwa wantu ye ndongoka za akwa ngangu a nz’ankulu balonganga. Malongi ma Yesu ke matukanga mu nsiku miasasilwa ko yovo mu ndongoka z’akwa ngangu. Kwa yandi, e Diambu dia Nzambi dialuta o nkuma. Nkumbu miayingi kavovanga vo: “Diasomana.” Wasadilanga e mvovo wau mu longa alandi andi yo singika e ngindu zambi.

8, 9. (a) O Yesu aweyi katanina Diambu dia Nzambi vava kavelelesa e tempelo? (b) Afidi a nsambila aweyi basongela kondwa kwa luzitu muna Diambu dia Nzambi muna tempelo?

⁸ Vava Yesu kavelelesa e tempelo muna Yerusaleme, wavova vo: “Diasonama vo, e nzo ame iyikilwa vo, Nzo a sambila: kansi oyeno nukitwidi yo se nzimb’a mivi.” (Matai 21:12, 13; Yesaya 56:7; Yeremiya 7:11) Vava kamana velelesa tempelo, wavanga mambu mayingi masivi. Aleke batoma mo sivika yo kunkembelela. Kansi, afidi a nsambila bamenga wo yo yuvula Yesu kana vo wawa mana bavovanga aleke. Wabavutula vo: “Ingeta: nga ke nutangidi wo nkutu ko, ovo, muna nua mia nsedia ye ngyemo i’kunkulwidi o lusanisinu e?” (Matai 21:16; Nkunga 8:2) Yesu wazola vo wantu awaya bazaya vo dina bavanga aleke diasonama muna Nkand’a Nzambi.

⁹ Afidi a nsambila awaya bakutakana diaka mu tantana yo Yesu yo kunyuvula: “Muna nkia wis’ovangilanga mama?” (Matai 21:23) Nkumbu miayingi Yesu wasonganga Etuku dia wisa kiandi. Kasobanga ngindu ko ngatu soka malongi mampa. Mawonso kalonganga mu Diambu diavumunwinwa kwa S’andi matukanga. Kansi, anganga ye asoneki ke bazitisanga Yave ko ye Diambu diandi. Muna kuma kiaki, Yesu wabatumba vava kasenzeka o bi wau.—Matai 21:23-46.

10. Aweyi tulenda tanginina Yesu mu mpila ina kasadilanga Nkand’a Nzambi? Nkia salanganu tuna yau ina o Yesu kakala yau ko?

¹⁰ Nze Yesu, o unu Akristu a kieleka besadilanga Diambu dia Nzambi muna salu kiau kia umbangi. Mbangi za Yave bazayakene mu nza yawonso mu kuma ki’etima diau dia samuna e nsangu za Nkand’a Nzambi kw’akaka. E nkanda mieto mitoma sasilanga yo yika sono ya Nkand’a Nzambi. Diau adimosi tuvanganga vava tukalanga muna salu kia umbangi, tusianga e ngolo za tanga o Nkand’a Nzambi konso ntangwa tumokenanga yo wantu. (2 Timoteo 3:16) Tukalanga ye kiese kiayingi vava o muntu kekutuvananga e ntangwa ya tanga Nkand’a Nzambi yo kunsonga o mfunu ye nsas’a Diambu dia Nzambi. Ke tuna ye nyindu alunga ko nze Yesu, kansi tuvwidi salanganu yayingi ina o Yesu kakala yau ko. Vana ntandu a Nkand’a Nzambi wasekolwa mu ndinga zayingi, tuna mpe ye nkanda mikutusadisanga mu solola konso sono tuvavanga. Yambula twayikanga oma ma Nkand’a Nzambi yo fila wantu mu tanga wo konso elau tukalanga diau.

11. Ekuma Yesu katanina e Diambu dia Nzambi nkumbu miayingi?

¹¹ Yesu wamona vo o Nkand’a Nzambi kitantu wasiwanga, kansi ediadi ke diakala diasivi ko kwa yandi. Muna kuma kiaki, wavova kw’Es’andi muna sambu vo: “E diambu diaku i ludi.” (Yoane 17:17) Yesu wazaya wo vo Satana wa “nyadi a nza yayi nkwa luvunu kwandi, ese mpe dia luvunu.” (Yoane 8:44; 14:30) Muna venga e ntonta za Satana, o Yesu wayika e sono ya Nkand’a Nzambi nkumbu ntatu. Satana wayika mpe sono kia Nkand’a Nzambi mu mpila yambi, kansi Yesu watanina kio.—Matai 4:6, 7.

12-14. (a) Afidi a nsambila aweyi bavezelanga e Nsiku a Mose? (b) O Yesu aweyi katanina e Diambu dia Nzambi?

¹² Nkumbu miayingi Yesu watanina e Sono Yavelela vava yasadilwanga mu mpila yambi. Alongi a nsambila muna lumbu yandi mu mpila yambi balongelanga e Diambu dia Nzambi. Bavavanga lunda ndambu ya Nsiku a Mose, kansi ke batoma sadilanga e nkanikinu mia nsiku wau ko. Nsambila ya kivunina basadilanga muna tokanenanga e mpwa za wantu ke mu mambu masundidi o mfunu ko nze unsongi, nkenda ye kwikizi. (Matai 23:23) O Yesu aweyi katanina e Nsiku mia Nzambi?

¹³ Mun’elongi diandi vana Mongo, Yesu muna songa o mfunu a Nsiku a Mose, nkumbu miayingi wavutukilanga e mvovo wau, “nwawidi wo wavovwa vo.” Kansi muna songa e ziku kia diambu ke mu landa kaka Nsiku ko, wakudikilanga vo “kansi omono inusamunwini.” Nga Nsiku kavezanga? Ve, nsiku kataninanga. Kasikil’owu, nkangu watoma zaya o nsiku wau “Ke nuvondi ko.” Kansi o Yesu wabavovesa vo, ndiona omenganga nkw’andi okululanga nsiku wau. Diau adimosi, ndiona olengokelanga nkaz’angani moyo, okululanga nsiku a Nzambi mu kuma kia zumba.—Matai 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

¹⁴ Kuna mfoko, Yesu wavova vo: “Nwawidi wo wavovoka vo, Ozola nkw’aku, osaula ntantu aku: kansi omono inusamunwini vo, Nuzol’atantu eno, nubasambil’ana bekunubangika.” (Matai 5:43, 44) Nga nkanikinu wau ‘saula ntantu aku’ mu Diambu dia Nzambi watuka? Ve, o nkanikinu wau wa saula ntantu aku afidi a dibundu balonganga wo. Muna landang’e ngindu za wantu, bavezanga e Nsiku mialunga mia Nzambi. Kuna unkabu wawonso Yesu watumba mavangu mambi ye lusansu lwa wantu lwakululanga Diambu dia Nzambi.—Maku 7:9-13.

15. O Yesu aweyi katanani e Nsiku mia Nzambi vava wantu babadikilanga mio se nkaku yovo miabala?

¹⁵ Afidi a nsambila bavezanga mpe Nsiku mia Nzambi muna filanga wantu mu badikila mio se nkaku yovo miabala. Vava alongoki a Yesu batolola ntu mia masa una baviokanga muna mpatu, Afarisi akaka bavova vo Lumbu kia Vundu bakulula. O Yesu muna tumba e ngindu zau zambi yo tanina e Diambu dia Nzambi, wasadila e nona kia Nkand’a Nzambi. Wayika e Sono kiyikanga Davidi ye wantu andi badia e mbolo zavauka muna tempelo. Yesu wasonga kwa Afarisi awaya vo edi bavilakananga dia sia vo Yave nkwa nkenda yo walakazi.—Maku 2:23-27.

16. Afidi a nsambila aweyi babendomwena nkanikinu a Mose mu kuma kia longo? O Yesu aweyi kasingikila e diambu diadi?

¹⁶ Afidi a nsambila basoka mpe nsiku mia yau kibeni mu yoyesa e Nsiku mia Nzambi. Kasikil’owu, Nsiku wavovanga vo yakala kalenda vambana yo nkaz’andi kele vo osolwele ‘owu wambi,’ muna yandi yovo diambu diampasi dilenda twasa nsoni kwa esi nzo. (Nsiku 24:1) Kansi, muna lumbu ya Yesu, afidi a nsambila basadilanga e nsiku wau mu vana nswa kw’akala basindikanga akazi au muna konso diambu, kana nkutu mu kuma kia madia.a Yesu wasonga vo mvovo mia Mose miavumunwinwa babendomonanga. I bosi, wavutulwisa nkanikinu wantete wa Yave wa sompa nkento mosi kaka yo songa vo zumba kaka kilenda vambanesa yakala yo nkento.—Matai 19:3-12.

17. O unu aweyi Akristu ayingi betangininanga Yesu mu zitisa Diambu dia Nzambi?

¹⁷ Alandi a Kristu o unu diau adimosi bevanganga, bezitisanga o Nkand’a Nzambi muna konso luvunu. Vava afidi a nsambila bevovanga vo nsiku mia nkal’ambote mia Nkand’a Nzambi miaviokela e ntangwa, zitu wa Nkand’a Nzambi bekululanga. Nkand’a Nzambi utumbwanga mpe vava nsambila zaluvunu ziyikanga vo malongi mau mu Nkand’a Nzambi metukanga. Oyeto tuvwidi elau dia zitisa e Diambu dia ludi kia Nzambi yo songa vo Nzambi ke nzambi Muntatu ko. (Nsiku 4:39) Vana vau, tutaninanga e Diambu dia Nzambi kuna lembama ye zitu wawonso.—1 Petelo 3:15.

18, 19. Nkia nona kisonganga vo Yesu wakala ye ngangu zafwana za sasila e Diambu dia Nzambi?

¹⁸ Yesu kun’ezulu kakala vava e Sono ya Kiyibere yasonekwa. Wayangalela elau dia kwiza ova ntoto mu sasila e Diambu dia Nzambi. Kasikil’owu, yindula e lumbu kakilendi vilakana ko, vava kafuluka, kawanana ye alongoki andi wole muna nzila a Emau. Wau balembi bakula kana nani bamokenanga yandi, banzayisa ntantu yo lukendalalu lwau mu kuma kia lufwa lwa Mfumu au. Nkia mvutu kabavana? “Tuka muna Mose, yo muna ngunza zawonso, osimbidi kubabâkila muna sono yawonso o mambu mena muna yandi.” Adieyi bamona? Bakiyuvula vo: “Nga mioyo mieto ke mizinininge ko, una katumokesenge muna nzila, yo kututendwel’e sono?”—Luka 24:15-32.

¹⁹ Muna lumbu kiakina, Yesu wawanana ye ntumwa zandi ye akaka. Tala edi kavanga muna wete diau: ‘Wabatendwela e ntima bazay’e sono.’ (Luka 24:45) Ka lukatikisu ko vo, e lumbu kiakina kiakiese, kiabasungamesa mambu mayingi mana o Yesu kavanga mu kuma kiau ye awonso bawa mo. Nkumbu miayingi wabasasilanga e sono kitomene zayakana mu mpila ina e diambu dilenda kotela muna ntima mi’awana bawa yo bakula e diambu diampa dia Nkand’a Nzambi.

20, 21. O Yesu aweyi kasasila e mvovo mia Yave mina kavova kwa Mose vana finti fialemanga o tiya?

²⁰ Lumbu kimosi, Yesu wamokena ye buka kia Asaduki, buka ki’anganga z’Ayuda ke bakwikilanga lufuluku ko. Yesu wabazayisa vo: “Vo i lufuluku lua mafwa, ke nwatanga dio ko, dina nwavoveswa kwa Nzambi e? ovo, Omono i Nzambi a Abarayama, i Nzambi a Isaki, i Nzambi a Yakobo. O Nzambi ke Nzambi a mafwa ko, w’awana bena yo moyo kaka.” (Matai 22:31, 32) E sono kiaki batoma kio zaya, kiasonekwa kwa Mose ona Asaduki bavuminanga. Nga mwene e mpila ina Yesu kasongela e diambu?

²¹ Muna mvu wa 1514, vitila Kristu, Mose wamokena yo Yave vana finti fialemanga o tiya. (Luvaiku 3:2, 6) Muna ntangwa yayina, Abarayama wafwa se vioka mvu 329, Isaki vioka mvu 224 ye Yakobo vioka mvu 197. Kana una vo i wau, Yave wakinu o vova vo: ‘omono i’ Nzambi au. Asaduki awaya bazaya wo vo Yave ke nzambi a bubu ko ona oyalanga e nsi afwa. Ve, yandi i Nzambi “amoyo,” nze una wavova Yesu. Aweyi disongele ediadi? Kuna mfoko Yesu wavova vo: ‘O wantu awonso muna yandi i bena moyo.’ (Luka 20:38) Selo ya Yave ya zolwa yafwa, bena muna nyindu a Nzambi. Wau vo ekani dia Yave dia fula wantu awaya dia ziku, i kuma tulenda kubayikila vo bamoyo. (Roma 4:16, 17) Nga yayi ke mpila ambote ko ya sasila e Diambu dia Nzambi? Ke diasivi ko vo ‘e ndonga . . . yayizengeneka.’—Matai 22:33.

22, 23. (a) Aweyi tulenda tanginina Yesu muna sasilanga e Diambu dia Nzambi? (b) Adieyi tulongoka muna kapu kilanda?

²² O unu Akristu bavwidi elau dia tanginina e mpila in’o Yesu kasasilanga e Diambu dia Nzambi. Tuzeye wo vo ke tuna ye nyindu alunga ko. Kansi, ntangwa zayingi muna mokena y’akaka tusadilanga e sono kia Nkand’a Nzambi kina bazeye yo kubasasila e maka mambu mena mo mana ke babakula ko. Kasikil’owu, muna zingu kiau kiawonso nanga bevovololanga e mvovo wau: “Yambula nkumbu aku yazitiswa,” “E kintinu kiaku kiza.” Kansi ke bazeye nkumbu a Nzambi ko yovo nki i Kintinu kiandi. (Matai 6:9, 10) Tukalanga y’elau diampwena vava wantu beyambulanga vo twabazaisa e ludi kiaki kia Nkand’a Nzambi mu mpila yakia.

²³ Yika e sono kia Nkand’a Nzambi, tanina yo sasila kio i mpila yambote ya tanginina una Yesu kasamunwinanga e ludi. Mun’elongi dilanda tuwa mpila zayingi kasadila o Yesu mu kotesa e ludi kia Nkand’a Nzambi muna ntima mia wantu.