Una Olenda Zizidila e Ntokani

“Ke nutokani ko mu kuma kia mbazi, kadi e lumbu kia mbazi kikala ye ntokani zandi.”—MATAI 6:34.

Aweyi disongele? Ke diambi ko mu tokanena e mambu ma lumbu. Kansi ke tufwete kudikila e ntokani zazi ko muna yindulanga diaka oma ma mbazi. Tokanenanga kaka mambu ma unu.

• Ntokani zilenda twasa ntelamw’amoyo. Teza vanga e diambu edi: Diantete, zaya dio vo e ntokani zankaka ke zilendi vengwa ko. Otokana mu kuma kia mambu mana kulendi singika ko dilenda kudikila e ntokani. Diazole, sungamena vo ezak’e ntangwa, e mambu mana tutokanenanga ke mesinga vangama ko.

“Kansi e ngangu za ntandu . . . za ntim’anleka.”—YAKOBO 3:17.

Aweyi disongele? Kuvavi ko vo mawonso makala malunga. Kala ye tezo muna mana ovingilanga kwa ngeye kibeni ye kwa akaka.

• Kala yo ntim’anleka, kalanga ye tezo yo zaya wo vo kiakala ngeye yovo wantu ankaka ke nu wantu alunga ko. Avo ovangidi wo, okulula e ntokani zaku ye za akaka. Ediadi dilenda sadisa e mpila okadilanga ye akaka, o mambu mpe malenda toma. Vana ntandu, kalanga nkwa kiese. Vava osevanga kana nkuntu vava vevangamanga vilwa, okululanga o ntelamw’a moyo.

“O nkwa umbakuzi, wavuvama kekalanga.”—NGANA 17:27.

Aweyi disongele? E ngindu zabendomoka zilenda kufila mu lembi toma yindula. Teza kala wavuvama.

• Zaya dina dikutokanesanga yo sia e sungididi una omonanga vava otokananga. Kasikil’owu, vava otokananga, fimpanga e ngindu zaku, una omonanga, kadilu kiaku yo soneka nkutu e mambu mama muna papela. Avo osidi e sungididi una omonanga, ediadi dikusadisa muna kulula e ntokani. Katula e diadi, yindula una olenda fokolwela e mambu mekutokanesanga. Avo kulendele mo fokola ko, vava mo kulula, nanga olenda vanga e nkubika yambote muna salu yaku yalumbu ke lumbu ye ntangw’aku.

• Vava badikila o mambu mu mpila yankaka. Mana mekutokanesanga nanga ke mau ko metokanesanga akaka. Olenda soba e mpila obadikilanga o mambu. Badika o mambu malende:

  1. Kuyindula vana vau ko vo o muntu kulukanu kavangidi e diambu. Kasikil’owu, avo mu nlonga wina, o muntu oviokele kuna ntwala aku, olenda yindula vo o muntu ndioyo fu yambi kena yau, ediadi dilenda kufungisa makasi. Dilenda kala vo o muntu kavangidi wo ku lukanu ko ye kakedi ye kani dia kulweka ko.

  2. Kala ye ngindu zasikila muna diambu divangamene. Kasikil’owu, dilenda vava vo wavingila e dotolo mu kolo kiandá yovo vingila e ndeki kuna yanzala kia ndeki. Ekolo ovingila, olenda sadila e ntangwa yayi muna tanga maka mambu muna kulula e ntokani, olenda tanga mambu matadidi salu yovo fimpulula e mensagem muna e-mails aku.

  3. Badikila e mambu mu mpila yambote. Ukiyuvula: Nga o mbazi yovo lumingu lukwiza, e diambu dikwamanana kala diampwena? Zayanga swasanesa e diambu diampwena ye diambu diakete.

“Kansi, mambu mawonso yambula mavangamena muna unsongi ye mpila yambote.”—1 KORINTO 14:40.

Aweyi disongele? Teza kubika o mambu muna zingu kiaku.

• Diambote mu kalanga ye tezo muna zingu kieto. E diambu dilenda fila o muntu mu lembi kala ye nkubika yambote yo tokana, ikala ye fu kia kimbazi-mbazi. Ediadi dilenda kufila mu kala ye salu yayingi mu vanga. Nga ke diambote ko wateza vanga mambu malende?

  1. Vanga e nkubika ya mambu olenda vanga yo sia e ngolo mu sadila yo.

  2. Zaya yo singika konso diambu kikufilanga mu kala ye fu kia kimbazi-mbazi.

“O vunda fiakete kusundidi ke mu salu kiangolo ko, kadi ediadi dina nze landa e tembwa.”—KIMPOVI 4:6.

Aweyi disongele? Wantu bekuyivananga kwayingi muna salu, ke bevuanga nluta mia ‘salu kiau kiangolo ko.’ O wantu awaya ke bekalanga ye ntangwa ko ngatu ngolo muna vua e nluta mia salu yau.

• Kalanga ye ngindu zasikila mu kuma kia salu ye nzimbu. O kala ye nzimbu zayingi ke disongele ko vo o muntu okala ye kiese kiayingi yovo ke tokana kwayingi ko. Kansi ediadi dilenda nkutu kutwasila mpasi zayingi. E sono kia Kimpovi 5:12 kivovanga vo: “E kimvuama kia mvuama ke kikunlekesanga tulu ko.” Muna kuma kiaki, kalanga ye luyangalalu muna ina una yau kala.

• Vaulanga e ntangwa muna vunda. Ovanga e mambu oyangalelanga dilenda kusadisa muna kulula e ntokani. Kansi, keba: Oviokesa ntangwa yayingi muna tala e TV, nanga ke dikusadisa ko muna kulula e ntokani.

• Kalanga ye tezo vava osadilanga internete. Venga e fu kia tanganga email, mensagem yo sadila e rede social e ntangwa zawonso. Olenda wo vanga avo divuilu kikilu o mfunu. Kutanginge mambu ma salu ko avo kuna ku salu ko.

“O nana e nitu nluta ditwasanga.”—1 TIMOTEO 4:8.

Aweyi disongele? O nana e nitu ntangwa zawonso dikusadisa mu kala yo vimpi wambote.

• Kalanga ye fu yambote ilenda tomesa o vimpi waku. O nana e nitu dilenda kusadisa mu kala ye ngindu zavuvama yo kusadisa muna lembi tokana kwayingi. Dianga madia malenda tomesa o vimpi waku ye kuviokesanga ola yayingi ko lembi dia. Diambote mpe walekanga kwayingi.

• Venga kuyivana muna fu yambi ye kani diakulula e ntokani, nze nua fomo, fomo zangolo yo viokesa e tezo muna malavu mankolwa. Kuna kulandanga, e lekwa yayi iwokesanga e ntokani zaku, kadi zitwasa mfwilu muna vimpi waku yo fokola nkutu e nzimbu zaku.

• Vava mawuku avo omwene vo e ntokani zaku ziwokele. Kumoni nsoni za vava madotolo.

“Zaya mambu masundidi o mfunu.”—FILIPI 1:10.

Aweyi disongele? Fimpa o mambu masundidi o mfunu kwa ngeye

• Vanga e lista yo soneka ntete e mambu mana masundidi o mfunu kwa ngeye i bosi mana ke mena mfunu wayingi ko. Ediadi dikusadisa mu sia e sungididi muna mambu masundidi o mfunu. Vana ntandu, dikusadisa mpe mu bakula e mambu olenda vanga lumbu kiankaka, mana olenda lombela lusadisu kwa muntu ankaka yo katula mana kuvanga ko.

• Muna lumingu lumosi soneka una osadidi e tangw’aku. I bosi, vava e mpila yambote olenda toma sadila e ntangw’aku. Avo ozeye e mpila yambote yasadila e ntangw’aku, okulula o ntelamw’a moyo.

• Vaulanga e ntangwa yavunda, kana nkutu mu kolo kiakete. Ediadi dikusadisa mu kala ye kiese yo kulula e ntokani zaku.

“E ntokani zasaka ziyoyesanga ntim’a muntu, Kansi, e diambu diambote dimwesanga wo e kiese.”—NGANA 12:25.

Aweyi disongele? E mvovo mia ngemba mia nkwa ngangu milenda kusadisa mu kala yo luvuvamu lwa ntima.

• Mokena yo muntu ona obundanga e vuvu yo kunzayisa una omonanga. O muntu ndioyo olenda kusadisa mu badikila o mambu mu mpila yambote yovo nkutu kuvana e ngindu zambote zina kwateka yindula ko. Omokena yo muntu dilenda kusadisa mu kala ye ngindu za vuvama.

• Kuvangi mawonso nge mosi ko. Nga olenda lomba lusadisu kwa muntu ankaka yovo kayanesa e salu kiaku ye akaka?

• Avo nkwaku a salu okutokanesanga, yindula dina olenda vanga muna singika e diambu. Kasikil’owu, kuna ndekwa ye ngemba zawonso nga olenda zayisa kwa muntu una omonanga mu kuma kia vamgu diandi? (Ngana 17:27) Avo kasobele ko, nanga olenda kumvavu fioti.

“Kiese kwa awana bazeye vo mambu ma Nzambi bavuidi o mfunu.”—MATAI 5:3.

Aweyi disongele? O wantu mayingi bevuanga o mfunu, ke madia kaka ko, mvuatu ngatu fulu kia leka. Yeto awonso ngwizani ambote yo Nzambi tuvuidi o mfunu. Avo tuzolele kala ye kiese, tufwete sianga e sungididi muna diambu diadi yo lungisa dio.

• E sambu kilenda kutusadisa muna lungisa e diambu diadi. Nzambi okulombanga vo ‘wayekekanga kwa yandi mawonso mekutokanesanga, kadi mfunu kekuvuanga.’ (1 Petelo 5:7) O samba yo yindula e mambu mambote, dilenda kusadisa mu kala yo luvuvamu lwa ntima.—Filipi 4:6, 7.

• Tanganga e mambu malenda kusadisa muna finama Nzambi. E mambu mena mu Sikama! e diadi mu Bibila matukidi una vo i nkanda wasonekwa muna lungisa e santu zeto za finama Nzambi. E Bibila mpe kikutusadisanga muna kala ye “gangu za vimpi ye ndwenga.” (Ngana 3:21) Nga olenda yantika tanga e Bibila? O nkand’a Ngana, i nkanda wambote kikilu muna yantikila e ntangilu aku.