“Undanda”

1-3. (a) O Yesu nkia mpila kasisila ntumwa zandi? Ekuma ke diakadila diambu dia nkenda ko? (b) Ekuma tufwete zayila oma ma zingu kia Yesu tuka kavutukila kun’ezulu?

WANTU kumi ye mosi batelamene vana mongo. Kuna zola yo sivika, mutala bena ona wa 12. E mpw’andi ya muntu, kansi i Yesu ona wafuluka, e mbasi a Yave on’osundidi nkuma. Yesu wakutakesa ntumwa zandi vana Mongo a Olive e nkumbu a nsuka.

² O matadi ma mongo wau, mayenda yakuna Nkoko a Kiderone watuka kuna Yerusaleme, masungamesa Yesu mambu mayingi. Kusambu dia mongo wau i kuna e mbanza Betania, muna Yesu kafudila Lazaro. Tumingu kaka twavioka, tuka Yesu kakotela muna Yerusaleme nze ntinu tuka kuna Betefangi yakala lukufi. E Mongo a Olive mu moneka una kuna ndambu a mpatu a Ngetesemane, kuna kakala Yesu muna ola za mbaninu za zingu kiandi ova ntoto, ekolo kabakamene ko. Owau vana mongo wau, Yesu okubamene mu sisa akundi ye alandi andi. Mu kubavovesa kena e mvovo mia nsuka. I bosi wayantika tomboka kun’ezulu. Antumwa batelamene vana mongo yo tala Mfumu au anzolwa ekolo ketombokanga kun’ezulu. Ke kolo ko, etuti diamfuka muna meso mau yo lembi kumona diaka.—Mavangu 1:6-12.

³ Nga oyindulanga vo e mvutuk’a Yesu kun’ezulu mpambana ya kiese ye nkenda? Ve kikilu. Kieleka, nze una mbasi zole zasonga kw’antumwa, o lusansu lwa Yesu ke lufokokele ko. (Mavangu 1:10, 11) Muna mpila zayingi, e ntombok’andi kun’ezulu lubantiku kaka. E Nkand’a Nzambi ukutusonganga oma malanda vava Yesu katomboka kun’ezulu. O longoka oma ma Yesu tuka kasisila ntoto diamfunu kikilu. Ekuma? Sungamena e mvovo mia Yesu kwa Petelo vo: “Undanda.” (Yoane 21:19, 22) Yeto awonso tufwete lemvokela e nkanikinu wau, ke mu fikolo ko kansi mu zingu kieto kiawonso. Muna vanga wo, tufwete zaya dina kevanganga e Mfumu eto owau ye salu kavewa kun’ezulu.

 4. O Nkand’a Nzambi aweyi kateka zayisila oma mevangama kun’ezulu vava Yesu kavutuka?

⁴ O Nkand’a Nzambi ke uyikanga diambu ko mu mpila ina Yesu katambulwilwa kun’ezulu ye kiese kiandi kia wanana ye S’andi. Kansi, Nkand’a Nzambi wateka songa mana mevangama kun’ezulu vava Yesu kelwaka. Nze una omona, tuka muna lumbu ya Mose yamu tandu kiantete, Ayuda bakembelanga nkinzi miavauka. Lumbu kimosi muna konso mvu, muna Lumbu kia Lubakanisu, ngang’a mbuta wakotanga muna Mumpungu-Vauka ya tempelo mu zazila e menga ma kimenga vana nkela y’ekangu. Muna lumbu kiakina, e ngang’ambuta vangu dia Masia kasonganga. Yesu vava kavutuka kun’ezulu walungisa nsas’a fuka kiakina. Muna sunzula kwa S’andi e ntalu ya kimenga kia lukûlu lwandi, wakisunzula vana ndose a Yave kun’ezulu, vana fulu kisundidi ovelela muna nsema wawonso. (Ayibere 9:11, 12, 24) Nga Yave watonda kio?

5, 6. (a) Nkia ziku kisonganga vo Yave watonda kimenga kia lukûlu lwa Kristu? (b) Aki nani betambulanga nluta mia lukûlu ye mu nkia mpila?

⁵ Tuzaya e mvutu muna fimpa mana mabwa vava Yesu katomboka kun’ezulu. Buka kiakete kia 120 m’Akristu bakutakana muna suku dia ntandu muna Yerusaleme, vana vau tubini tuna nze tiya tukedi vana konso muntu vana bena. Tubini tuna nze tiya tukedi vana ntu miau yo zala ye mwand’avelela yo yantika vova mu ndinga zakaka. (Mavangu 2:1-4) E yayi i ngutuk’a zula kiampa, Isaele ya mwanda, “mbandu asolwa” yampa ya Nzambi ye “mfumu za nganga” mu lungisa luzolo lwa Nzambi ova ntoto. (1 Petelo 2:9) Kieleka, Yave wa Nzambi watambula kimenga kia lukûlu lwa Kristu. O mwand’avelela wabungulwa i diantete muna nsambu za lukûlu.

⁶ Tuka muna ntangwa yayina, lukûlu lwa Kristu lutwasanga nluta kw’alandi andi ova ntoto. Kana tu akuswa, “finkambi-kambi,” ana beyala yo Kristu kun’ezulu yovo tu “mameme makaka,” ana bezinga ova ntoto, yeto awonso tubakanga nluta muna kimenga kiandi. (Luka 12:32; Yoane 10:16) E yayi i nto ya vuvu kieto ye luloloko lwa masumu meto. Ekolo ‘tukwikilanga’ muna lukûlu yo landa Yesu lumbu ke lumbu, tulenda kala ye ntona zambote ye vuvu kia kusentu.—Yoane 3:16.

 7. O Yesu nkia wisa kavewa vava katomboka kun’ezulu? Aweyi olenda kunyikamena?

⁷ Yesu nkia salu kesalanga tuka kavutukila kun’ezulu? Wavewa e wisa kiampwena. (Matai 28:18) Elo, Yave wamvana wisa kia yala nkutakani a Kikristu ye olungisanga e salu kiaki mu mpila yambote ye zola kwawonso. (Kolosai 1:13) Nze una wateka zayiswa, Yesu wavana kiyekwa kwa wantu mu dikila ekambi diandi. (Efeso 4:8) Kasikil’owu, wasola Paulu mu kala se “ntumw’azula” yo kumfila mu samuna nsangu zambote muna fulu yanda. (Roma 11:13; 1 Timoteo 2:7) Kuna mfoko a tandu kiantete, Yesu wasanisina, ludika yo tumba nkutakani nsambwadi kuna zunga kia Roma kuna Asia. (Lusengomono, kapu kia 2-3) Nga ozeye wo vo Yesu i Ntu a nkutakani a Kikristu? (Efeso 5:23) Muna landa Yesu, ofwete songanga o lemvo ye fu kia sala entwadi ye ampangi muna nkutakani eno.

8, 9. O Yesu nkia wisa kavewa muna mvu a 1914? Aweyi difwete kutufidila muna zingu kieto kia lumbu ke lumbu?

⁸ Muna mvu a 1914 Yesu wavewa diaka wisa kiakaka. Muna mvu wauna wayadikwa se Ntinu muna Kintinu kia Masia kia Yave. Vava Yesu kayantika o yala, “kukedi vita kun’ezulu.” Nkia mfoko yatwasa? Satana ye nkwiya miandi batubwa ova ntoto yo twasa e mpasi. O wokela kwa vita, umpumbulu, nsoki, mayela, nzakama za ntoto ye nzala zimwesanga wantu e mpasi, zikutusungamesanga vo Yesu mu yala kena kun’ezulu. Satana wakinu ‘yala e nza yayi’ mu “kolo kiandwelo.” (Lusengomono 12:7-12; Yoane 12:31; Matai 24:3-7; Luka 21:11) Kansi, Yesu ovananga kwa wantu a nza yawonso elau dia tonda luyalu Lwandi.

⁹ Diamfunu twakala kun’esambu dia Kintinu kia Masia. Muna zingu kieto kia lumbu ke lumbu, tufwete vavanga dina diyangidika Yesu, ke mu nza yayi yambi ko. Ekolo “Ntinu a ntinu, wa Mfumu a mfumu” kefimpanga wantu, o ntim’andi wazala ye makasi ye kiese. (Lusengomono 19:16) Ekuma?

10. Akieyi i fu kia Yesu? Kansi, adieyi difungisanga Mfumu eto makasi mansongi?

¹⁰ Nze una wina Ese diandi, Mfumu eto nkwa kiese. (1 Timoteo 1:11) Vava kakala ova ntoto, Yesu kakala nkwa ntim’ambadi ko ye ke diakala mpasi ko muna kunyangidika. Kana una vo i wau, vena ye mambu mayingi mebwanga ova ntoto o unu, mana ke mekunyangidikanga ko. Una ye makasi mayingi mu kuma kia nsambila zawonso za luvunu ziyikanga vo yandi belandanga. Wateka dio vova vo: “Ke yandi ko okumpovesanga vo, e Mfumu, e Mfumu, i yun’okota muna kintinu ki’ezulu; ndiona kak’ovangang’o luzolo lu’Es’ame wina kun’ezulu. E lumbu kiakina, engi bekumpovesa vo, e Mfumu, e Mfumu, ke yeto ko . . . twavangila mavangu mayingi mankum’e? I bosi ikubakiesesela wo vo, kianuzaya nkutu ko: nukatuk’ova ngina, yeno avangi a umpumbulu.”—Matai 7:21-23.

11-13. Ekuma akaka bekatikisilanga e mvovo mia Yesu kw’awana bevovanga vo “mavangu mayingi mankuma” bevanganga muna nkumbu andi? Ekuma kefungila makasi? Yika e nona.

¹¹ Ayingi ana bekiyikilanga vo Akristu nanga balenda katikisa mvovo miami. Ekuma Yesu kevovela mvovo miami miabala kw’awana bevovanga vo “mavangu mayingi” bevanganga muna nkumbu andi? Mabundu ma Kikristu kia Kimpangila mevananga tukau twa nkenda, sadisa asukami, tunga tupitalu ye sikola yo vanga salu yakaka. Muna zaya ekuma Yesu kekubafungilanga makasi, badika e nona eki.

¹² O se yo ngudi bazolele kangala. Kansi, ke bazolele nata wan’au ko, mu kuma kiaki bavavidi ndezi. O luludiku bamvene ke luampasi ko: “Lunga-lunga wan’eto. Ubadikila, ubasukula yo kubatanina muna vonza.” Vava mase bavutuka, bakendalala mu mona vo wan’au nzala befwanga. Ke besukulwanga ko, bayela yo mana tanda. Lusadisu lwa ndezi bevavanga, kansi o yandi ke kubatalanga nkutu ko. Ekuma? Ekuma kadi nzo kakubikidingi. Kuna makasi mawonso, mase bazolele zaya e nsasa diambu diadi. Yandi ovutwidi vo: “Tala mawonso mpangidi. Nga nzo ke yivelele ko? E nzo yawonso mpangulwidi yo muna wete dieno.” Nga mase bayangalala? Ve kikilu. Ke bamvana salu kia kubika nzo ko; kansi salu kia lunga-lunga wana bamvana. Wau kalembi landa luludiku lwau, bamfungila makasi.

¹³ Nze ndezi ndioyo, Kikristu kia Kimpangila diau adimosi mpe bevanganga. Yesu wavana luludiku kw’awana bekunlandanga mu dikila wantu muna mwanda, kubalonga e ludi kia Nkand’a Nzambi yo kubasadisa mu kala avelela muna mwanda. (Yoane 21:15-17) Kansi, e Kikristu kia Kimpangila ke kilandanga luludiku lwalu ko. Ovondanga wantu e nzala muna mwanda, kubavunginika yo malongi ma luvunu yo veza e ludi kia Nkand’a Nzambi. (Yesaya 65:13; Amose 8:11) Kana nkutu ovanganga e ngolo zazi mu singika e nza, kena ye ndungidi ko muna ukolami wandi. Vana ntandu, e tandu kiaki kia Satana kina nze nzo ivavwanga ulwa. Diambu dia Nzambi ditoma songanga vo ke kolo ko e tandu kia Satana kifwaswa.—1 Yoane 2:15-17.

14. Nkia salu kiyangidikanga Yesu o unu? Ekuma?

¹⁴ Kuna diak’esambu, Yesu kiese kiayingi kemonanga vava ketalanga tuka kun’ezulu ulolo wa wantu belungisanga e salu kia kitula wantu s’alongoki kina kavana kw’alandi andi vava kavutuka kun’ezulu. (Matai 28:19, 20) Ekiaki i salu kisundidi o mfunu kivananga e kiese kwa Masia wa Ntinu. Yambula twakala y’etima dia yikamanga “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.” (Matai 24:45) Nswaswani ye mfumu za Kikristu kia Kimpangila, e buka ki’Akristu akuswa bevitang’o ntu kuna lembama mu samuna nsangu zambote yo dikila mameme ma Kristu ye kiese kiawonso.

15, 16. (a) O Yesu aweyi kemwenanga o kondwa kwa zola kuwokelanga unu? Aweyi tuzayidi wo? (b) Kikristu kia Kimpangila aweyi kifungisilanga Yesu makasi?

¹⁵ Tulenda kala ye ziku vo o Ntinu makasi kefunganga vava kemonanga kondwa kwa zola kuwokelanga ova ntoto unu. Tulenda sungamena una Afarisi batumbila Yesu vava kawuka wantu mu Lumbu kia Vundu. Akwa ntima miabala bakala, nsiku mia yau kibeni kaka balandanga yo sia nsasa zau zambi muna Nsiku a Mose. Masivi ma Yesu matwasa nluta miakonda tezo. Kansi e kiese, luvevoko ye mpila masivi mama makumikinanga lukwikilu ke diakala mfunu ko kwa wantu awaya. O Yesu adieyi kamona mu kuma kiau? Ubatadidi “kuna makasi, wau kamwenene bala kwa ntima miau e ntantu.”—Maku 3:5.

¹⁶ O unu, Yesu mayingi kemonanga mekumwesanga “makasi.” Afidi a Kikristu kia Kimpangila bavondw’o meso kwa tusansu ye malongi ke mena ngwizani ko ye Nkand’a Nzambi. Vana ntandu, ke beyangalelanga ko e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi zisamunwanga. Muna nsi zayingi, afidi a mabundu bevitanga ntu mu bangika Akristu ana besamunanga e nsangu zina kasamuna o Yesu. (Yoane 16:2; Lusengomono 18:4, 24) Kuna diak’esambu, afidi awaya nkumbu miayingi befilanga alandi au mu kwenda mu vita yo vonda akaka, nze vika sia vo ovanga wo Yesu Kristu diyangidika.

17. Alandi akielek’a Yesu aweyi beyangidikilanga ntim’andi?

¹⁷ Nswaswani ye Kikristu kia Kimpangila, alandi akieleka a Yesu besianga e ngolo za songa zola kw’akaka. Kana una vo besiwanga kitantu, besamunanga nsangu zambote kwa ‘wantu a mpila zawonso,’ nze una kavanga o Yesu. (1 Timoteo 2:4) O zola besonganga muntu yo nkw’andi kutoma monekanga; i sinsu kikubaswaswanesanga. (Yoane 13:34, 35) Ekolo bekadilanga ye Akristu akw’au kuna zola yo luzitu lwawonso, belandanga kieleka Yesu yo yangidika ntim’a Masia wa Ntinu.

18. Adieyi dikendelekanga Mfumu eto? Aweyi tulenda kunyangidikila?

¹⁸ Tusungamena mpe vo e Mfumu eto okendalalanga vava alandi andi beyambulanga zindalala yo yambula vo o zola kwau muna Yave kwavola yo yambula kunsadila. (Lusengomono 2:4, 5) Kansi, Yesu oyangalelang’awana bezindalalanga yakuna mbaninu. (Matai 24:13) Muna kuma kiaki, yambula twasungamena nkanikinu a Kristu vo: “Undanda.” (Yoane 21:19) Yambula twabadika e nsambu ketwasa Masia wa Ntinu kw’awana bezindalala yakuna mbaninu.

19, 20. (a) O landa Yesu nkia nluta ditwasanga tuka wau? (b) O landa Kristu aweyi dilenda kutusadisila mu lungisa e nsatu zakala ye se?

¹⁹ Landa Yesu i mpila tulenda sambulwilwa tuka wau. Avo tutambula Kristu nze Mfumu eto, landa luludiku lwandi yo landa mbandu andi nze mfidi eto, tusolola lusalu lwantalu luna bevavanga wantu a nza yo lembi lo solola. Tusambulwa ye salu yayingi, e zingu kieto kikala yo mfunu ye nsasa, tuyikana muna kintwadi kia wan’angudi ye Akristu akw’eto, tukala ye ntona zambote ye luvuvamu lwa ntima. Mu mvovo miakete, tukala ye zingu kia kiese ye kiamfunu. Tubaka nluta miayingi.

²⁰ Yave wakitula Yesu ‘s’Ese dia mvu ya mvu’ kw’awana bena ye vuvu kia zinga yakwele mvu ova ntoto. Yesu ovinga vana fulu kia Adami, una vo i se dia wantu awonso, ona wateka wan’andi muna sumu ye lufwa. (Yesaya 9:6, 7) Avo tutambula Yesu nze “Ese dia mvu ya mvu” yo kwikila muna yandi, tukala ye vuvu kia moyo wa mvu ya mvu. Vana ntandu, tufinama Yave wa Nzambi. Nze una tulongokeke, o sia e ngolo muna landa mbandu a Yesu lumbu ke lumbu i mpila yambote tulenda lemvokela nkanikinu vo: “Nukadi nu atanginini a Nzambi nze wan’anzolwa.”—Efeso 5:1.

21. Alandi a Yesu aweyi betemesenanga o ntemo mu nza yayi yatombe?

²¹ Ekolo tutangininanga Yesu yo Yave w’eS’andi, tukala y’elau dia vanga edi diambote. Tutemesa o ntemo. Mu nza yayi yatombe, ulolo wa wantu babendomonwanga kwa Satana yo tanginina fu yandi. Kansi, yeto Kristu tulandanga, mu temesa ntemo a ludi kia Nkand’a Nzambi, tusonganga fu yambote y’Akristu, tukalanga ye kiese, luvuvamu ye zola kwakieleka. Vana vau, tufinamanga Yave kadi ediadi i diambu disundidi o mfunu kwa konso vangwa kia ngangu.

22, 23. (a) Nkia nsambu za kusentu betambula awana bekwamanana landa Yesu? (b) Nkia kani tufwete kala diau?

²² Yindula mpe dina kazolele vanga Yave mu kuma kiaku kusentu muna Masia wa Ntinu andi. Ke kolo ko, o Ntinu ndioyo onwana e vita ansongi ye nza yayi yambi ya Satana. Yesu osunda muna vita yayi. (Lusengomono 19:11-15) I bosi, Kristu oyantika Luyalu lwandi Lw’ezunda dia Mvu ova ntoto. Luyalu lwandi lw’ezulu lutwasa nluta mia lukulu kw’akwikidi awonso yo kubalwakisa muna nkala wantu alunga. Yindula vo se una ye vimpi wambote, utoko diankuma, osalanga salu kiambote yo esi nzo mu kitula e nza yawonso se paradiso! Kuna nsuk’a Luyalu Lw’ezunda dia Mvu, Yesu ovutula luyalu lwalu vana moko m’eS’andi. (1 Korinto 15:24) Avo ozindalala landa Kristu, obaka nluta mia ‘luvevoko lwa nkembo a wan’a Nzambi.’ (Roma 8:21) Elo, tuvwa nsambu zawonso zina zavidisa Adami yo Eva. Wan’awonso a Yave ova ntoto bevevoka yakwele mvu mun’esumu dia Adami. Kieleka, “o lufwa ke lukala diaka ko.”—Lusengomono 21:4.

²³ Sungamena e toko dia mvwama twalongoka muna Kapu kia 1. Watina mbok’a Yesu vo: “Wiz’andandi.” (Maku 10:17-22) Kuvangi kizowa kia mpila yayi ko. Tambulwila e mboka a Yesu ye kiese kiawonso. Kala y’ekani dia zindalala landa Mvungudi Ambote lumbu ke lumbu, mvu ke mvu, kimana wamona ndungan’a makani mawonso ma Yave.