Nani I Yesu Kristu?

1, 2. (a) Nga olenda vova vo ozeye muntu a tunda avo mu nkumbu kaka unzayidi? Sasila. (b) Adieyi akaka bevovanga mu kuma kia Yesu?

VENA ye ulolo wa wantu a tunda ova nza. Nanga ozeye nkumbu z’akaka muna yau. Kansi, ozaya e nkumbu zau ke disongele ko vo otomene kubazaya. Kadi kuzeye mawonso ma zingu kiau ko ngatu zaya e mpila wantu bena.

² Nanga wawá kala e nsangu mu kuma kia Yesu Kristu, kanele vo tezo kia mvu 2.000 miviokele kala tuka kakadila ova ntoto. Kansi, ndonga ke bazeye ko kana nkia mpila muntu Yesu kakala. Akaka bevovanga vo muntu ambote kakala. Akaka vo ngunza. Akaka nkutu bekwikilanga vo yandi i Nzambi. Adieyi obenze?—Tala e Mvovo Misasilu 12.

 3. Ekuma dinina o mfunu vo wazaya Yave wa Nzambi yo Yesu Kristu?

³ Diamfunu mu zaya e ludi mu kuma kia Yesu. Ekuma? Kadi muna Bibila tutanganga vo: “Muna vua moyo a mvu ya mvu, divavanga vo batoma kuzaya, ngeye Nzambi mosi kaka aludi yo Yesu Kristu ona watuma.” (Yoane 17:3) Elo, o zaya e ludi mu kuma kia Yave yo Yesu, dikusadisa mu vua moyo a mvu ya mvu muna paradiso ova ntoto. (Yoane 14:6) Vana ntandu, o zaya oma ma Yesu dikusadisa, kadi wasonga mbandu ambote ya mpila ya zingila ye una tufwete kadilanga ye akaka. (Yoane 13:34, 35) Muna kapu kia 1 kia nkanda wau, twalongokele e ludi mu kuma kia Nzambi. Owau, tuzaya dina Bibila kilonganga mu kuma kia Yesu.

 4. Ayeyi i nsas’a mvovo “Masia” yo “Kristu”?

⁴ Vitila Yesu kawutuka, Yave wasia nsilu muna Bibila vo ofila Masia yovo Kristu. O mvovo “Masia” mu nding’a Kiyibere watuka, o mvovo “Kristu” mu nding’a Kingerekia. E mvovo miami miau miole mina ye nsasa vo kusua, i sia vo ona wasolwa kwa Nzambi yo kumvana kiyekwa kiamfunu. Masia olungisa nsilu miawonso mia Nzambi. Yesu olenda mpe kusadisa tuka owau. Vitila Yesu kawutuka, ndonga bavavanga zaya kana ‘Nani okala se Masia?’

 5. Nga alongoki a Yesu bakwikilanga vo Yesu i Masia?

⁵ Alongoki a Yesu ke bakala yo lukatikisu ko vo Yesu i Masia wasilwa o nsilu. (Yoane 1:41) Kasikil’owu, Simone Petelo wavovesa Yesu vo: “Ongeye u Kristu.” (Matai 16:16) Aweyi tulenda kadila ye ziku vo Yesu i Masia?

 6. Aweyi Yave kasadisila akwa ntima miansongi mu zaya Masia?

⁶ Vitila Yesu kawutuka, ngunza za Nzambi basoneka mambu mayingi mu sadisa wantu bazaya Masia. Aweyi mambu mama masadisila? Yindula vo batumini wenda kika nzenza ona kuzeye ko vana fulu kiningamenanga makalu. Avo batomene kusasila una kena yovo mpw’andi, olenda kunsolola. Diau dimosi mpe, Yave wasadila ngunza zandi kimana batuzayisa mana kevanga o Masia ye mana mekumbwila. E ndungan’a ungunza wau isadisanga akwa ntima miansongi mu zaya vo Yesu i Masia.

 7. Nkia ungunza wole usonganga e ziku vo Yesu i Masia?

⁷ Yambula twabadika ungunza wole muna ungunza wau. Wantete, 700 za mvu vitila Yesu kawutuka, Mika wasakula vo Masia muna vata diakete dia Beteleme kewutukila. (Mika 5:2) I mûna mpe Yesu kawutukila. (Matai 2:1, 3-9) Wazole, Daniele wasakula vo Masia omoneka muna mvu wa 29 wa tandu kieto. (Daniele 9:25) Owau i ungunza wole kaka muna ungunza wayingi usonganga e ziku vo Yesu i Masia wasilwa o nsilu.—Tala e Mvovo Misasilu 13.

8, 9. Nkia diambu diavangama vava Yesu kavubwa disonganga vo yandi i Masia?

⁸ Yave watoma kiesesa vo Yesu i Masia. Nzambi wasia nsilu wa vana sinsu kwa Yoane wa Mvubi kimana kazaya kana nani i Masia. Vava Yesu kayenda kwa Yoane kimana kavubwa muna Nkoko a Yodani muna mvu wa 29 wa tandu kieto, Yoane wamona e sinsu kiaki. Bibila kikutuzayisanga dina diavangama: “Vava kavubilu, Yesu vana vau otombokele muna maza, e zulu diziukidi, omwene mwand’a Nzambi unkulumukini nze yembe. I bosi, e ndinga itukidi kuna zulu, oku vo: ‘Ndioyo i Mwan’ame anzolwa, ona iyangalelanga.’” (Matai 3:16, 17) Vava kawá yo mona dina diavangama, Yoane wabakula vo Yesu i Masia. (Yoane 1:32-34) Muna lumbu kiakina, vava Yave kabungula mwand’andi avelela kwa Yesu, wakituka se Masia. Nzambi wasola Yesu mu kala Mfidi ye Ntinu.—Yesaya 55:4.

⁹ Ungunza wa Bibila, mvovo mia yandi kibeni Yave ye sinsu kavana muna lumbu kia luvubu lwa Yesu, mawonso mama mesonganga vo Yesu i Masia. Kansi, akweyi Yesu katuka? Nkia mpila muntu kakala? Yambula twazaya dina Bibila kivovanga.

10. Adieyi Bibila kilonganga mu kuma kia zingu kia Yesu vitila keza ova ntoto?

¹⁰ Bibila kilonganga vo Yesu wateka zinga kolo kiayingi kuna zulu vitila keza ova ntoto. Mika wavova vo e tuku dia Masia “dia nz’ankulu.” (Mika 5:2) Yesu nkumbu miayingi kavovanga vo wateka kala kuna zulu vitila kawutuka ova ntoto. (Tanga Yoane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Kana nkutu vitila keza ova ntoto, Yesu wakala ye ngwizani ambote yo Yave.

11. Ekuma Yesu kenena wa mfunu kwa Yave?

¹¹ O Yesu mfunu kikilu kena kwa Yave. Ekuma? Kadi Yave wansema vitila kasema lekwa yawonso. Muna kuma kiaki, Yesu oyikilwanga vo “mwan’antete muna nsema wawonso.”a (Kolosai 1:15) Wau vo Yesu yandi kaka wasemwa kwa yandi kibeni Yave, ekiaki i kuma kiankaka kikunkitulanga se wamfunu. Ekiaki i kuma mpe keyikilwanga vo: “Mwan’andi mosi kaka.” (Yoane 3:16) Yesu yandi kaka mpe wasadilwa kwa Yave mu sema lekwa yawonso. (Kolosai 1:16) Yesu kaka oyikilwanga vo “Diambu,” kadi Yave wansadila mu nata e nsangu ye tuludiku kwa mbasi ye kwa wantu.—Yoane 1:14.

12. Aweyi tuzayidi wo vo Yesu yo Nzambi ke muntu mosi ko?

¹² Wantu ankaka bekwikilanga vo Yesu yo Nzambi muntu mosi. Kansi, ke diau ko Bibila kilonganga.b Bibila kivovanga vo Yesu semwa kasemwa, ediadi disongele vo una ye lubantiku. Kansi, Yave ona wasema lekwa yawonso, kena ye lubantiku ko. (Nkunga 90:2) O Mwan’a Nzambi, kasidi kuyibadikila nkutu ko vo yandi i Nzambi. Bibila kitoma kiesesanga vo Se osundidi o Mwana. (Tanga Yoane 14:28; 1 Korinto 11:3.) Yave kaka i “Nzambi a Mpungu-ngolo.” (Tuku 17:1) Ozevo, yandi kaka osundidi o mfunu yo nkuma mu Nsema wawonso.

13. Ekuma Bibila kivovelanga vo Yesu “i fwaniswa kia Nzambi olembi monekanga”?

¹³ Yave yo Yesu wa Mwan’andi, basala kumosi tuka mafunda ye mafunda ma mvu, vitila zulu ye nza yasemwa. Ekwe nzol’a mpwena bena yau! (Yoane 3:35; 14:31) Yesu watangininanga e fu ye kiwuntu kia Se diandi. Ekiaki i kuma Bibila kikunyikilanga vo “fwaniswa kia Nzambi olembi monekanga.”—Kolosai 1:15.

14. Aweyi Mwan’a Yave kawutukila se muntu ova ntoto?

¹⁴ Kuna mvevo wawonso, Mwan’a Yave wasisa e zulu yo wutuka ova ntoto nze muntu. Ediadi aweyi diavangamena? Muna mpila sivi, Yave wafila moyo a Mwan’andi tuka kuna zulu yamuna vumu kia mwenze Maria. Muna mpila yayi, ke diakala mfunu ko kwa Yesu kakala yo se dia kinitu. Muna mpila yayi, Maria wawuta mwana walunga yo kumvana e nkumbu Yesu.—Luka 1:30-35.

15. Aweyi olenda toma zayila Yave?

¹⁵ Olenda longoka mambu mayingi ma zingu kia Yesu ye fu yandi, muna tanganga Bibila muna Matai, Maku, Luka ye Yoane. E nkanda miami miyikilwanga vo Nsangu Zambote. Wau vo Yesu i fwaniswa kia Se, mana olongoka mekusadisa mu toma zaya Yave. Ekiaki i kuma Yesu kavovela vo: “Konso ona umbwene, omwene mpe o Se.”—Yoane 14:9.

16. Adieyi Yesu kalonganga? Akweyi kwatukanga malongi mandi?

¹⁶ Wantu ayingi bayikilanga Yesu vo “Nlongi.” (Yoane 1:38; 13:13) Dimosi muna mambu mamfunu kalonga, i “nsangu zambote za Kintinu.” Nki i Kintinu kiaki? I luyalu lwa Nzambi luyala e nza yawonso yo twasa nsambu zakwele mvu kwa wantu belemvokelanga Nzambi. (Matai 4:23) Mawonso Yesu kalonga, kwa Yave matuka. Yesu wavova vo: “Mana ilonganga ke mame ko, ma ndiona wantuma kaka.” (Yoane 7:16) Yesu wazaya wo vo Yave ozolele vo wantu bawá e nsangu zambote, i sia vo, Kintinu kia Nzambi kiyala e nza.

17. Akweyi Yesu kalongelanga? Ekuma kakivanina emvimba mu longa akaka?

¹⁷ Akweyi Yesu kalongelanga? Muna fulu yawonso kawananga o wantu. Walongelanga muna mavata, mbanza, mazandu, muna masambilu ye muna nzo za wantu. Yesu kavingilanga ko vo wantu banlwakila. Yandi kibeni wayendanga kubavava. (Maku 6:56; Luka 19:5, 6) Ekuma Yesu kakivanina emvimba yo sadila ntangwa ye ngolo zandi muna longa wantu? Kadi wazaya wo vo i luzolo lwa Nzambi, ntangwa zawonso wavanganga luzolo lwa Se diandi. (Yoane 8:28, 29) Yesu wasamuna mpe nsangu zambote kadi wafwilanga wantu e nkenda. (Tanga Matai 9:35, 36.) Wazaya wo vo afidi a mabundu ke balonganga ludi mu kuma kia Nzambi ko ye Kintinu kiandi. Muna kuma kiaki, wazola sadisa wantu ayingi bawá nsangu zambote.

18. Nkia fu kia Yesu kitoma kuyangidikanga?

¹⁸ Yesu wazolanga wantu ye wabavuanga o mfunu. Nkwa ngemba kakala ye ke diakalanga diampasi ko kwa wantu mu mokena yandi. Kana nkutu yingiana-ngiana bazolanga kala yandi. (Maku 10:13-16) Yesu wavanganga mambu mambote ntangwa zawonso. Wamenganga vilwa yo kondwa kwa unsongi. (Matai 21:12, 13) Wazinga muna kolo kina vo akento bavezwanga yo lembi zitiswa. Kansi, Yesu wabazitisanga yo kubasonga e ngemba. (Yoane 4:9, 27) O Yesu nlembami mpe kakala. Kasikil’owu, lumbu kimosi wasukula malu ma alongoki andi, e salu kiaki ntaudi kaka basalanga kio.—Yoane 13:2-5, 12-17.

19. Nkia nona kisonganga vo Yesu wazaya kikilu e nsatu za wantu ye wazola kubasadisa?

¹⁹ Yesu wazaya e nsatu za wantu ye wazola kubasadisa. Ediadi diatoma moneka vava kasadilanga nkum’a Nzambi mu wuka wantu mu mpil’a sivi. (Matai 14:14) Kasikil’owu, nkwa wazi mosi wayenda kwa Yesu yo vova vo: “Avo ozolele wo, umpelelesa.” Yesu wamona e mpasi za muntu ndioyo. Wamfwila e nkenda ye wazola kunsadisa. Muna kuma kiaki, Yesu walambula koko kwandi, wansimba yo kumvovesa vo: “Nzolele wo! Velela kwaku.” O nkwa wazi wasasuka! (Maku 1:40-42) Nga olenda yindula una muntu ndioyo kamona?

20, 21. Aweyi Yesu kasongela mbandu ambote ya lemvokela Nzambi?

²⁰ Yesu wasonga mbandu ambote ya lemvokela Nzambi. Muna mambu mawonso kawanana mau ye mpasi kamweswa kwa mbeni zandi, Yesu wasikila ye kwikizi kwa Se diandi. Kasikil’owu, Yesu kasumuka ko vava katontwa kwa Satana. (Matai 4:1-11) Akaka muna yitu yandi ke bakwikilanga ko vo yandi i Masia ye bavova nkutu vo “ozengomokene.” Kana una vo i wau, Yesu wakwamanana sala e salu kia Nzambi. (Maku 3:21) Vava mbeni zandi bambangikanga, Yesu wasikila ye kwikizi muna Nzambi ye kavutula mbi muna mbi ko.—1 Petelo 2:21-23.

²¹ Kana nkutu vava kamweswa e mpasi yamuna lufwa, Yesu wasikila ye kwikizi muna Yave. (Tanga Filipi 2:8.) Yindula e mpasi kazizidila muna lumbu kiansuka kia zingu kiandi! Wasiwa mu pelezo, mbangi za luvunu banyikila vo ntianguni, wazengelwa e tumbu kwa afundisi ambi, wavezwa kwa nkangu yo bangikwa kwa makesa, wakomwa vana nti. Vava kiafinama lufwa lwandi, wavova vo: “Dilunganene.” (Yoane 19:30) Vioka lumbu tatu tuka kafwila, Yave wamfutumuna yo kumvana nitu a kimwanda. (1 Petelo 3:18) Vava vavioka tumingu twakete, Yesu wavutuka kuna zulu. “Wavuanda kuna koko kwalunene kwa Nzambi” yo vingila kimana Nzambi kankitula se Ntinu.—Ayibere 10:12, 13.

22. Wau vo Yesu wasikila ye kwikizi kwa Se diandi, nkia lau tuna diau o unu?

²² Wau vo Yesu wasikila ye kwikizi kwa Se diandi, o unu tuna ye lau dia zinga yakwele mvu muna paradiso ova ntoto nze una Yave kakana. Muna kapu kilanda tulongoka una lufwa lwa Yesu lwaziulwila e nzila yayi.