Baevanzile—Ntembe esili naino te

Yesu abotamaki mpenza na ndenge oyo elobelami na Baevanzile?

Ezali mpenza solo ete Yesu asalaki Lisolo likoló ya Ngomba?

Ezali mpenza solo ete Yesu asekwaki?

Yesu alobaki mpenza ete: “Ngai nazali nzela mpe solo mpe bomoi”?—YOANE 14:6.

BATO ya mayele soki 80 batalelaka mituna ya ndenge yango na likita moko oyo basalaka mbala mibale na mbula banda 1985, babengaka likita yango ete Seminɛrɛ mpo na Yesu. Biyano oyo bato yango bapesi na mituna yango ezali mpenza kokamwisa. Na likita na bango, bakabolaka nkasa ya voti mpe lokasa mokomoko etalelaka likambo mokomoko oyo Baevanzile eyebisi ete Yesu nde alobaki yango. Lokasa ya motane emonisi ete Yesu alobaki mpenza maloba yango. Lokasa ya roze emonisi ete maloba yango esali lokola ekokana na maloba oyo Yesu alobaki mpenza. Lokasa ya mpɛmbɛ-moindo emonisi ete maloba yango esali lokola ekokana na maloba ya Yesu, kasi ezali mpenza maloba na ye te. Lokasa ya moindo emonisi ete ezali maloba ya Yesu te, kasi maloba yango ekomamaki nsima mpenza na bato mosusu.

Nsima ya kosala voti na bango, bato yango ya Seminɛrɛ mpo na Yesu balobaki ete masolo oyo ebimisi mituna nyonso minei oyo totunaki na ebandeli ezali makambo ya solo te. Kutu, basalelaki mingi lokasa ya moindo mpo na maloba mingi koleka (82 %) oyo Baevanzile elobi ete Yesu nde alobaki yango. Mpo na bango, kaka makambo moke (16 %) ya Baevanzile mpe mikanda mosusu nde ekoki mpenza kozala maloba ya Yesu.

Ntembe ya ndenge yango likoló ya Baevanzile ezali likambo oyo ebandi lelo te. Na mobu 1774, mokanda moko ya nkasa 1 400 ebimaki, oyo ekomamaki na mabɔkɔ. Mokanda yango ezalaki kondima te makambo oyo Baevanzile elobi. Moto oyo akomaki yango nkombo na ye Hermann Reimarus, ye azalaki molakisi ya minɔkɔ ya Azia na Hambourg, na Allemagne. Mokanda yango ebimaki nsima ya liwa na ye. Na kati ya mokanda yango, Reimarus amonisaki ete azalaki mpenza kondima te ete makambo oyo Baevanzile elobaka ezali solo. Azwaki makanisi yango nsima ya kotalela malamumalamu lokota oyo bakomaki na yango Baevanzile mpe makambo oyo azalaki komona lokola elobelami ndenge moko te na Baevanzile minei oyo elobeli bomoi ya Yesu. Banda wana, bato mosusu ya mayele bazali kondima te makambo oyo Baevanzile elobi mpe yango esali ete bato mosusu bátyela mikanda yango lisusu motema te.

Bato yango nyonso bakanisaka ete masolo ya Baevanzile ezali masapo ya mangomba oyo bato ndenge na ndenge bakomaki. Mbala mingi bato yango batunaka mituna oyo: Ntango mosusu bindimeli ya bato oyo bakomaki Baevanzile nyonso minei etindaki bango bábakisa makambo mosusu oyo esalemaki te? Mayele mabe ya baklisto ya liboso etindaki bango bákoma to bábakisa makambo mosusu na lisolo ya bomoi ya Yesu? Makambo nini ya Baevanzile ezali komonana ete ezali mpenza solo kasi ezali masapo ya bato te?

Bato oyo babokwamá na makanisi ete Nzambe azali te to mpe balandaka makambo ya Nzambe te bakanisaka ete Biblia, na Baevanzile lokola, ezali mokanda moko oyo etondi na masapo. Bato mosusu mpe balɛmbá nzoto mpo na makambo oyo mangomba ya boklisto esalá, makambo lokola koboma bato, konyokola bato, bokabwani, mpe bizaleli mabe. Bato yango bamonaka ete kotánga mokanda mosantu ya mangomba ya boklisto ezali kolekisa ntango mpamba. Na makanisi na bango bamonaka ete mokanda oyo ebimisá lingomba ya lokuta esengeli kozala kaka masapo mpamba.

Bongo yo okanisi boni? Osengeli kotika ete mwa bato moke ya mayele oyo bazali kondima te mpe balobi ete makambo oyo Baevanzile elobi ezali solo te, bábenda yo mpe obanda koboya makambo yango? Ntango ozali koyoka bazali koloba ete likambo boye to boye ezali lisapo ya bato oyo bakomaki Baevanzile, osengeli kotika kotyela mikanda oyo bakomaki motema? Osengeli kokakatana mpo na kotyela Baevanzile motema mpo mangomba ya boklisto esalá makambo mabe? Tosɛngi na yo otalela mwa makambo mosusu.

[Elilingi na lokasa 4]

Baevanzile ezali masapo mpamba to makambo ya solo?

[Eutelo ya bafɔtɔ]

Yesu azali kotambola likoló ya mai/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications

[Maloba mpo na kolimbola eutelo ya bafɔtɔ na lokasa 3]

Na nsima ya bililingi, na nkasa 3-5 na 8: Na ndingisa ya Freer Gallery of Art, Smithsonian Institution, Washington, D.C.