Mekolá kondima na bango

Asalaki na bokɛngi

ABIGAILI amonaki ete elenge mobali azalaki na nsɔmɔ. Elenge yango azalaki kobanga makasi mpe kobanga na ye ezalaki na ntina. Likama monene ezalaki koyela bango. Na ntango yango, babundi soki 400 bazalaki koya, bazalaki na mokano ya koboma mibali nyonso ya ndako ya Nabala, mobali ya Abigaili. Mpo na nini?

Nabala nde alukaki makambo. Asalaki makambo ya nko mpe ya kozanga limemya, ndenge amesaná. Kasi, na mbala oyo afingaki moto oyo azalaki mokambi ya etuluku moko ya babundi oyo balingaki mokonzi na bango mpe bazalaki sembo epai na ye. Sikoyo, elenge moko oyo azalaki mosali ya Nabala, mbala mosusu mobateli ya mpate, ayaki epai ya Abigaili na elikya ete mwasi yango akozwa mayele ya kobikisa bango. Kasi, mwasi moko akokaki kosala nini liboso ya limpinga ya basoda?

Liboso, tóluka naino koyeba mwa makambo etali mwasi wana oyo asalaki makambo ya kokamwa. Abigaili azalaki nani? Matata wana ebimaki ndenge nini? Mpe ndakisa na ye ya kondima ekoki koteya biso nini?

“Azalaki na bokɛngi mpenza mpe azalaki kitoko mingi”

Libala ya Nabala ná Abigaili esangisaki bato oyo bakesanaki mpenza. Abigaili azalaki na bizaleli malamu mingi; nzokande, Nabala azalaki moto ya makambo mabe mpenza. Nabala akokaki te kozwa mwasi malamu koleka oyo wana, nzokande Abigaili abalaki moto oyo akokaki kozala mabe koleka Nabala te. Ya solo, Nabala azalaki moto ya mbongo. Na yango, azalaki komimona moto ya ntina mingi, kasi ndenge nini basusu bazalaki kotalela ye? Ezali na bato mingi te oyo Biblia elobeli bango na maloba ya mabe ndenge esali yango mpo na Nabala. Kutu, nkombo na ye elimboli “Azangá mayele,” to “Zoba.” Toyebi te soki baboti na ye nde bapesaki ye nkombo yango ntango abotamaki, to ezali nkombo oyo azwaki na nsima mpo na bizaleli na ye. Ata soki Nabala azwaki nkombo yango ndenge nini, Biblia emonisi ete azalaki mpenza zoba. Nabala azalaki “makambo makasimakasi mpe bizaleli mabe.” Azalaki konyokola basusu mpe azalaki molangwi-masanga; bato bazalaki kobanga mpe koyina ye.​—1 Samwele 25:2, 3, 17, 21, 25, NW.

Abigaili akesenaki na ye mpenza. Nkombo na ye elimboli “Tata na ngai amikómisi esengo.” Batata mingi basepelaka kozala na mwana mwasi ya kitoko, kasi tata ya bwanya ayokaka esengo koleka soki ayebi ete mwana na ye azali na bizaleli ya kitoko. Mbala mingi, moto oyo azali kitoko amonaka ntina te ya kokolisa bizaleli lokola bokɛngi, bwanya, mpiko, to kondima. Kasi, ezalaki bongo te mpo na Abigaili. Biblia elobi ete “azalaki na bokɛngi mpenza mpe azalaki kitoko mingi.”​—1 Samwele 25:3, NW.

Lelo oyo, bato mosusu bakoki komituna mpo na nini elenge mwasi ya mayele ndenge wana abalanaki na mobali ya zoba motindo wana. Tóbosana te ete na ntango ya kala, mbala mingi baboti nde bazalaki koponela bana na bango balongani. Ata soki esalemi bongo te, mbala mingi libala ezalaki kosalema kaka soki baboti bandimi. Baboti ya Abigaili balingaki libala yango, to bango nde babongisaki yango, mpo babendamaki na bomɛngo mpe lokumu ya Nabala? Babalisaki mwana na bango epai ya Nabala mpo bazalaki babola? Ezala ndenge nini, Nabala azalaki mobali ya malamu te, atako azalaki na mbongo mingi.

Baboti oyo bazali na bwanya bateyaka bana na bango báyeba kopesa libala lokumu. Batindaka bana na bango na makasi te ete bábala moto mpo na mbongo, to bándima soki moto atuni bango libala ntango bazali naino bilenge mingi mpe bakoki naino te kokokisa mikumba ya mikóló. (1 Bakolinti 7:36) Kasi, Abigaili asilaki kobala mpe akokaki lisusu kotalela nyonso wana te. Lokola Nabala asilaki kobala ye, mokano ya Abigaili ezalaki kaka ya kosala nyonso mpo azala na esengo atako azalaki na mobali ya matata.

‘Apamelaki bango makasi’

Nabala asalaki likambo oyo ebendelaki lisusu Abigaili mindɔndɔ. Moto oyo mobali yango afingaki ezalaki nde Davidi. Davidi azalaki mosaleli ya sembo ya Yehova oyo mosakoli Samwele apakolaki mpo na komonisa ete Nzambe aponi ye akitana Saulo lokola mokonzi. (1 Samwele 16:1, 2, 11-13) Lokola Davidi azalaki kokima Mokonzi Saulo oyo azalaki koyokela ye zuwa mpe koluka koboma ye, ye ná bato na ye 600 bazalaki kofanda na esobe.

Nabala azalaki kofanda na Maone kasi azalaki kosala misala na ye na engumba Kalemelea oyo ezalaki mosika te mpe mbala mosusu azalaki na mabelé kuna. Mokili zingazinga ya bamboka yango ezalaki na mwa bangomba oyo ezalaki na matiti ya mobesu ebele epai bakokaki koleisa bampate; kutu, Nabala azalaki na bampate 3 000. Kasi, pembeni na yango, ezalaki mpe na esobe. Na sudi, ezalaki na esobe monene ya Palana. Na ɛsti, nzela oyo ekei na Mbu ya Mungwa elekaki na bisobe oyo ezali na mabwaku mpe madusu. Na bisika yango, Davidi ná bato na ye bazalaki na bomoi ya mpasi, na ntembe te bazalaki koboma banyama ya zamba mpo na kolya mpe bazalaki kokutana na mikakatano mingi. Mbala mingi, bazalaki kokutana na bilenge mibali oyo bazalaki kobatela bampate ya Nabala, moto ya bomɛngo.

Ndenge nini basoda yango oyo bazalaki kosala mosala makasi bazalaki na babateli ya mpate? Bakokaki koyiba bampate mbala na mbala mpo bálya, kasi basalaki yango te. Kutu, bakómaki nde kobatela bibwɛlɛ ya Nabala mpe basali na ye. (1 Samwele 25:15, 16) Bampate ná babateli na yango bazalaki na makama mingi. Na ntango wana, banyama mabe ezalaki mingi. Mpe ndelo ya sudi ya Yisalaele ezalaki mosika te, yango wana bapunzi mpe miyibi oyo bazalaki kouta na bikólo mosusu bazalaki mbala na mbala kokɔta na Yisalaele mpo na koyiba.b

Koleisa bato wana nyonso na esobe ezalaki mokumba monene. Na yango, mokolo moko Davidi atindaki bato na ye zomi bákende kosɛnga Nabala lisalisi. Davidi aponaki ntango ya malamu. Ezalaki eleko oyo bazalaki kokata nsuki ya bampate; na ntango yango bato bazalaki kosepela mpe kokabela bazalani na bango biloko. Davidi aponaki mpe maloba ya malamu mpe ya bonkonde. Kutu atindaki báloba na Nabala ete “mwana na yo Davidi,” mbala mosusu mpo na komonisa limemya mpo Nabala azalaki mokóló. Nabala asalaki nini?​—1 Samwele 25:5-8.

Asilikaki! Elenge mobali oyo tolobelaki na ebandeli ayebisaki Abigaili ete nsima ya koyoka basali ya Davidi, Nabala ‘apamelaki bango makasi.’ Lokola Nabala azalaki lobɔkɔ makasi, alobaki ete akoki te kozwa mampa, mai mpe misuni ya banyama na ye mpe kopesa yango na bato oyo ayebi te. Atyolaki Davidi mpe akokanisaki ye na mosali oyo akimá nkolo na ye. Mbala mosusu makanisi ya Nabala ezalaki ndenge moko na oyo ya Saulo, oyo azalaki koyina Davidi. Moko te kati na bango azalaki na makanisi ya Yehova. Nzambe azalaki kolinga Davidi mpe azalaki komona ye te lokola moombo oyo atombokeli nkolo na ye, kasi lokola moto oyo akokóma mokonzi ya Yisalaele.​—1 Samwele 25:10, 11, 14, NW.

Ntango bato oyo Davidi atindaki bayebisaki ye makambo oyo elekaki, Davidi asilikaki. Alobaki boye: “Moto na moto akanga mopanga na ye!” Ye moko azwaki mopanga mpe elongo na bato na ye 400, bakendaki kobunda. Akataki seleka ete akoboma mibali nyonso ya ndako ya Nabala. (1 Samwele 25:12, 13, 21, 22) Davidi azalaki na ntina ya koyoka nkanda, kasi ndenge oyo amonisaki yango ezalaki mabe. Biblia elobi boye: “Nkanda ya moto ekokisaka boyengebene ya Nzambe te.” (Yakobo 1:20) Kasi, ndenge nini Abigaili akokaki kobikisa bato ya ndako na ye?

“Tiká ete mayele na yo epambwama”

Tokoki koloba ete Abigaili asalaki likambo ya liboso mpo na kobongisa mabe monene wana. Na bokeseni na mobali na ye Nabala, Abigaili ayokaki. Elenge mosali wana alobaki na ntina na Nabala ete: “Azali moto mpamba, moto ayebi koloba na ye te.”c (1 Samwele 25:17) Likambo ya mawa, lokola Nabala azalaki komimona moto ya ntina mingi, azalaki koboya koyoka. Lelo oyo mpe, bato mingi bazali lolendo ndenge wana. Kasi, elenge mobali wana ayebaki ete Abigaili azali bongo te; na ntembe te, yango wana akendaki koyebisa ye likambo yango.

Abigaili akanisaki likambo oyo akosala mpe asalaki yango na lombangu. Biblia elobi ete “na mbala moko, Abigaili asalaki nokinoki.” Na lisolo yango, basaleli verbe “kosala nokinoki” mbala minei mobimba mpo na kolobela mwasi wana. Abongisaki likabo monene mpo na Davidi mpe bato na ye. Likabo yango ezalaki na biloko lokola mampa, vinyo, mpate, mbuma batumbá, bagato ya mbuma ya vinyo, mpe bagato ya figi. Emonani polele ete Abigaili ayebaki malamu biloko oyo azalaki na yango mpe azalaki kolandela makambo nyonso ya ndako na ye, kaka lokola mwasi ya makoki oyo na nsima, balobelaki na mokanda ya Masese. (Masese 31:10-31) Atindaki basali na ye mosusu bákende na biloko yango liboso, mpe ye moko alandaki na nsima. Biblia elobi boye: “Kasi, ayebisaki mobali na ye Nabala eloko moko te.”​—1 Samwele 25:18, 19, NW.

Yango elingi nde koloba ete Abigaili atosaki te bokonzi oyo Nzambe apesá mobali na ye? Ata moke te. Nabala asalelaki mopakolami ya Yehova mabe, likambo yango elingaki kobomisa bato mingi ya libota na ye oyo basalaki likambo te. Soki Abigaili asalaki eloko te, alingaki nde kozanga ngambo na mabe ya mobali na ye? Na makambo nyonso, asengelaki kotosa Nzambe liboso ya kotosa mobali na ye.

Eumelaki te, Abigaili akutanaki na Davidi mpe bato na ye. Asalaki lisusu nokinoki, na mbala oyo mpo na kokita na mpunda na ye mpe kofukama liboso ya Davidi. (1 Samwele 25:20, 23) Na nsima, ayebisaki Davidi makambo nyonso oyo azalaki na yango na motema, abondelaki ye mpenza ayokela mobali na ye mpe bato ya ndako na ye mawa. Mpo na nini maloba na ye esimbaki motema ya Davidi?

Atyaki likambo yango na mapeka na ye mpe asɛngaki Davidi alimbisa nde ye. Andimaki ete mobali na ye azali zoba ndenge nkombo na ye elimboli yango, mbala mosusu amonisaki ete Davidi akokitisa lokumu na ye soki apesi moto ya ndenge wana etumbu. Andimaki ete Davidi azali momonisi ya Yehova, mpe alobaki na ye ete azalaki kobunda “bitumba ya Yehova.” Amonisaki mpe ete ayebi elaka oyo Yehova apesaki ete Davidi akozala mokonzi, mpo alobaki ete: “Yehova . . . akotya yo mpenza mokambi ya Yisalaele.” Longola yango, asɛngaki Davidi asala ata likambo moko te oyo ekoki komemisa ye nyongo ya makila to oyo ekoki kosala ete na nsima akóma ‘kotengatenga’​—na ntembe te azalaki kolobela ndenge lisosoli na ye ekotungisama. (1 Samwele 25:24-31, NW) Oyo nde maloba ya boboto mpe ya kosimba motema!

Davidi asalaki nini? Andimaki biloko oyo Abigaili amemaki mpe alobaki boye: “Yehova Nzambe ya Yisalaele apambwama, ye oyo atindi yo okutana na ngai na mokolo ya lelo. Mpe tiká ete mayele na yo epambwama, mpe yo moko opambwama, yo moto opekisi ngai lelo ete namema ngambo ya makila.” Davidi akumisaki ye na ndenge asalaki nokinoki mpe na mpiko mpo na kokutana na ye, mpe andimaki ete apekisaki ye amema nyongo ya makila. Alobaki na ye boye: “Kende na kimya na ndako na yo.” Mpe na komikitisa nyonso abakisaki ete: “Nayoki mongongo na yo.”​—1 Samwele 25:32-35, NW.

“Moombo na yo ye oyo”

Ntango bakendaki, Abigaili abosanaki te bokutani wana; amonaki bokeseni makasi oyo ezalaki kati na Davidi, moto ya sembo mpe ya boboto, ná mobali na ye oyo azalaki moto ya makambo makasi. Kasi, azalaki kokanisa kaka makambo yango te. Biblia elobi boye: “Na nsima, Abigaili akɔtaki epai ya Nabala.” Ya solo, azongaki epai ya mobali na ye, azalaki kaka na mokano ya kokokisa mokumba na ye lokola mwasi ya libala. Asengelaki koyebisa mobali na ye ete apesaki Davidi ná bato na ye biloko. Mobali na ye azalaki na lotomo ya koyeba likambo yango. Asengelaki mpe koyebisa ye likama oyo elingaki kokómela bango liboso ayoka yango epai ya moto mosusu mpe epesa ye nsɔni koleka. Kasi, akokaki koyebisa ye yango na ntango wana te. Nabala azalaki kosala fɛti lokola fɛti ya mokonzi mpe alangwaki makasi.​—1 Samwele 25:36, NW.

Abigaili amonisaki lisusu mpiko mpe bokɛngi; azelaki tii na ntɔngɔ ntango kwiti ya mobali na ye ekosila. Na ntango yango, mobali na ye akoyoka ye malamu mpo mayele na ye ekozonga; kasi, yango ekoki mpe kozala likama mingi mpo na Abigaili na kotalela ezaleli ya mobali na ye. Atako bongo, akutanaki na ye mpe ayebisaki ye makambo nyonso oyo elekaki. Na ntembe te, azalaki kokanisa ete mobali na ye akotomboka makasi, ntango mosusu akobɛta ye. Kasi, mobali na ye afandaki kaka, azalaki koningana te.​—1 Samwele 25:37, NW.

Nini ekómelaki ye? “Motema na ye ekatanaki, mpe akómaki lokola libanga.” Mbala mosusu akangamaki mpema. Akufaki mikolo zomi na nsima, kasi mpo na maladi mpenzampenza te. “[Yehova] abɛtaki Nabala mpe akufaki.” (1 Samwele 25:38) Lokola Nabala akufaki, Abigaili asikwamaki na libala wana ya minyoko. Atako Yehova abomaka bato na ndenge ya likamwisi te lelo oyo, lisolo oyo ebongi mpo na kosalisa biso tóbosana te ete Nzambe amonaka ntango bato mosusu bazali konyokola balongani na bango mpe bazali kosalela bango makambo ya mabe. Na ntango oyo aponi, akokata makambo na bosembo.

Longola kosikolama na libala wana ya mabe, lipamboli mosusu ezalaki kozela Abigaili. Ntango Davidi ayokaki ete Nabala akufi, atindaki bato báyebisa Abigaili ete asepeli kobala ye. Abigaili alobaki boye: “Moombo na yo ye oyo, lokola mosaleli na yo, mpo na kosukola makolo ya basaleli ya nkolo na ngai.” Emonani polele ete akómaki na lolendo te mpo alingaki kokóma mwasi ya Davidi; kutu alobaki ete akozala mosaleli ya basaleli na ye! Na nsima, Biblia elobi ete asalaki lisusu nokinoki, na mbala oyo mpo na komibongisa mpo na kokende epai ya Davidi.​—1 Samwele 25:39-42, NW.

Yango elimboli te ete Abigaili alingaki lisusu kozala na mikakatano te; makambo nyonso ezalaki kaka pɛtɛɛ te na bomoi na ye nsima ya kokóma mwasi ya Davidi. Davidi azalaki na mwasi mosusu, Ahinoama, mpe libala ya bombanda ezalaki na mikakatano mpo na basi ya sembo.d Longola yango, Davidi akómaki naino mokonzi te; ezalaki na mikakatano mpe makambo mosusu ya mpasi oyo asengelaki kolonga liboso akóma mokonzi ya libota ya Yehova. Kasi, lokola Abigaili azalaki kosalisa Davidi na bomoi na ye mobimba, mpe nsukansuka abotaki na ye mwana ya mobali, amonaki ete mobali na ye azalaki kozwa ye na motuya mpe azalaki kobatela ye. Kutu mokolo moko, abikisaki ye na mabɔkɔ ya bapunzi! (1 Samwele 30:1-19) Na yango, Davidi amekolaki Yehova Nzambe, oyo alingaka mpe azwaka na motuya basi ya ndenge wana, oyo bazali na bokɛngi, na mpiko mpe na bosembo.

[Maloba na nse ya lokasa]

[Elilingi na lokasa 19]

Na bokeseni na mobali na ye, Abigaili azalaki moyoki malamu

[Elilingi na lokasa 20]

Abigaili amonisaki komikitisa, mpiko mpe mayele ntango asololaki na Davidi