Mituna na batangi

◼ Elenge mwasi moyuda Estere asalaki pite elongo na mokonzi na Pelesi mpo andimama epai na ye mpe na bongo kozwa matomba?

Ezali yango nde bato bakanisaki wana ezali bango kotanga masolo na kala, kasi Biblia, oyo ezali ntango nyonso koloba solo, ezali kokweisa likanisi wana.

Mokomi na makambo na kala na Bayuda Flavius Joseph, ye moyuda azali koyebisa ete mokonzi mwasi na Pelesi Vaseti aboyaki komonana liboso na mobali na ye, Assuérus. Na ntina yango, mokonzi, ekoki kozala oyo bato na mokili babengaka xerxès 1er, oyo azalaki na bomoi na ekeke ya motoba liboso na ntango na biso, ayokaki nkanda mpe abenganaki Vaseti. Na nsima andimaki ete, kati na teritware nyonso ya bokonzi na ye, baluka mokonzi mwasi mosusu ya sika. Bayanganisaki bilenge baseka basi na bonzenga, mpe babongisaki bango mikolo mingi mpo na kongengisa bonzenga na bango.

“Na nsima, ntango [mokube na mokonzi] amonaki ete baseka babongisami malamu . . . mpe bakomi pene mpo na kokóta na mbeto na mokonzi, azalaki kotinda mokolo mokomoko elenge mwasi moko mpo na kolala na mokonzi. Nsima na kosangana elongo na ye, mokonzi azongisaki ye epai na mokube. Kasi ntango ngala na Estere ekokaki, mokonzi asepelaki na ye mingi, mpe alingaki ye mpe, akómisaki ye mwasi na ye.”​—Lisolo na kala ya Bayuda, Livre Xl, 184-202, engebene libongoli na Lingelesi ya Ralph Marcus (Livre 11, mokapo 6 kati na libongoli ya Arnauld D’Andilly).

Lisolo oyo ekoki kopesa likanisi lokola ete baseka yango basalaki pite elongo na mokonzi, bokeseni bobele moko kati na likambo ya Estere ete pite na ye wana esalisaki ye na kobala mpe kokoma mokonzi mwasi. Nzokande Biblia ezali kopesa bandimbola ya sikisiki mpe oyo ezali kosilisa ntembe kati na makanisi na biso.

Nsima na koyebisa kopetolama oyo ebongisamaki mpo na baseka. Biblia elobi ete: “Nsima na yango nde elenge mwasi [nyonso] aingelaki liboso na mokonzi. . . . Akendaki na ntango na mpokwa mpe na ntongo azongaki na ndako na mibale na basi na maboko na Sasagaza, mokube na mokonzi oyo azalaki kobatela bamakango; aingelaki lisusu epai na mokonzi te bobele ete mokonzi asepelaki na ye mpe abyangaki ye na nkombo.”​—Estere 2:13, 14.

Makomami malobi na biso ete “bakamataki Estere” mpe bamemaki ye na “ndako na basi” mpo na kopakola ye mafuta na malasi oyo mabongisami mpo na baseka na boumeli ya mwa ntango molai. “Na nsima Estere akambamaki epai na mokonzi Asueluse. . . . Mpe mokonzi alingaki Estere koleka basi nyonso. Bongo atyaki motolé na bokonzi na motó na ye mpe azalisaki ye mwasi na mokonzi na esika na Vaseti.”​—Estere 2:8, 9, 16, 17.

Nzokande, epai wapi, engebene lisolo na Biblia, basi bazalaki kokambama nsima na kolekisa butu mobimba elongo na mokonzi? ‘Kati na ndako na mibale na basi na maboko na Sasagaza, mokube na mokonzi oyo abatelaki bamakángo.’ Bakómaki bongo bamakángo. Mardochée, mokomi na mokanda na Estere, azalaki Moebele; mpe, epai na Baebele, na eleko wana, makángo azalaki kotalelama lokola mwasi mosusu ya ndako (épouse de second rang). Mobeko na Nzambe ezalaki kopesa ndingisa ete Moyisraele abala mwasi ya ekolo mosusu, oyo azali mokangami na etumba, oyo akokóma makángo na ye to mwasi na ye mosusu; mwasi motindo wana azalaki na balotómo mpe andimamaki na mibeko. (Deteronome 21:10-17; tala Exode 21:7-11.) Bana oyo babotamaki epai na makángo oyo andimamaki na mibeko bazalaki bana ya balabala te mpe bakokaki bongo kozala na lotómo ya kozwa libula. Bana 12 ya Yakobo, bankoko ya mabota 12 ya Yisraele, abotaki bango na basi na ye mpe na bamakángo na ye.​—Genese 30:3-13.

Makambo mazalaki nde koleka motindo boye: nsima na kokende epai na mokonzi na Pelesi, baseka bakambamaki na ndako na bamákango. Yango emonisi ete bakómaki basi na ye mosusu.

Ezali boni mpo na Estere? Biblia elobi te ete ye alalaki na mokonzi, kozwáká bongo boboto na ye. Elobi mpe te ete akambamaki kati na ndako ya bamakángo. Tala oyo tozali kotanga: “Na bongo Estere akambamaki na ndako na mokonzi . . . Mpe mokonzi alingaki Estere koleka basi nyonso.” Tobosana te ete liboso, “asepelisaki motema” ya ‘’Hegai, mobateli na basi,” mpe yango kozanga ete abebisa bizaleli na ye kitoko. Lisusu, “na ntango yango Estere azalaki kosepelisa mitema ya bato nyonso oyo bazalaki komona ye.” (Estere 2:8, 9, 15-17) Ezali bongo polele ete Estere asepelisaki mingi mokonzi mpe mokonzi apesaki ye limemya, lokola basilaki komemya ye liboso epai na bamosusu.

Tosengeli kozala na botondi epai na Nzambe, mpamba te, na lisalisi na Biblia, azali koyebisa biso makambo ya kala mpe kopesa biso nzela ete tokanga ntina na yango. Atako makambo oyo masila kosalema uta bikeke mingi, tokoki bongo kondimisama ete Estere asalaki na boyokani na bizaleli malamu mpe na mitinda na Nzambe.