Mokolo ya Yehova ebɛlɛmi
“Bóyoka oyo, bino mibange! Bósembola litoi, bino bafandi nyonso na mokili!”—YOELE 1:2.
1, 2. Yoele apemamaki na Yehova mpo na koyebisa esakweli na ye ya nguya na ntina na ezalela nini oyo emonanaki na Yuda?
“MAWA mpo na mokolo yango! Zambi mokolo na [Yehova] ebɛlɛmi, ezali koya lokola libebisami uta na Oyo-na-Nguya-Nyonso.” Oyo nde nsango ya nsɔmɔ! Yango ezali bongo nsango oyo Nzambe atindelaki libota na ye na nzela ya mosakoli Yoele.
2 Maloba yango ya Yoele 1:15 makomamaki na Yuda, ekoki kozala pene na mobu 820 L.T.B. Na ntango yango bangomba mike etondi na matiti ezalaki kokembisa mokili. Mbuma mpe masangu ezalaki bebo. Bisika mpo na koleisa bitonga bizalaki minene mpe bitondaki na matiti. Kasi, likambo moko ezalaki mabe mpenza. Losambo ya Baala ekolaki na Yelusaleme mpe na mokili ya Yuda. Bato bamipesaki na milulu ya mbindo mpe na molangwa liboso ya nzambe yango ya lokuta. (Kokanisá na 2 Ntango 21:4-6, 11.) Yehova alingaki nde kotika nzela ete likambo yango elanda kosalema?
3. Yehova apesaki makebisi na likambo nini, mpe mabota masengeli komibongisa mpo na likambo nini?
3 Mokanda ya Yoele epesi eyano ya polele na motuna yango. Yehova Nzambe alingaki kolongisa bokonzi na ye mpe kobulisa nkombo na ye mosantu. Mokolo monene ya Yehova ebɛlɛmaki. Na ntango yango, Nzambe alingaki kopesa mabota nyonso etumbu na “lobwaku na Yosafata.” (Yoele 3:12) Tiká ete bámilɛngɛla mpo na etumba na Yehova, Mozwi-na-Nguya-Nyonso. Mokolo monene ya Yehova ezali mpe liboso na biso. Na yango, tótalela na likebi maloba ya esakweli ya Yoele mpo na mikolo na biso mpe mpo na ntango ya kala.
Nyamankɛkɛ etondi na mokili
4. Likambo oyo Yoele apesaki makebisi mpo na yango ekozala monene ndenge nini?
4 Yehova alobi na nzela ya mosakoli na ye ete: “Bóyoka oyo, bino mibange! Bósembola litoi, bino bafandi nyonso na mokili! Likambo na lolenge oyo ezalaki nde na mikolo na bino to na mikolo na batata na bino? Bóyebisa bana na bino mpo na yango, tiká ete bana na bino báyebisa mpe bana na bango mpe na bana na bango libota mosusu.” (Yoele 1:2, 3) Mibange mpe bato nyonso basengelaki kozela likambo moko oyo esalemaki naino te na mikolo na bango to na mikolo ya bankɔkɔ na bango. Yango esengelaki kozala nsɔmɔ mpenza na boye ete balingaki koyebisa nsango na yango kino na libota ya misato! Likambo monene yango ezalaki nini? Mpo na koyeba yango, tókanisa ete biso mpenza tozali na mikolo ya Yoele.
5, 6. (a) Lobelá bolɔzi oyo Yoele asakoli. (b) Nani azalaki Mobandisi ya bolɔzi yango?
5 Yoká! Yoele azali koyoka konguluma na mosika. Likoló eyindi, mpe lokito yango ya kobangisa ezali kobakisama wana molili ezali kozipa mokili mobimba. Na nsima, lipata moko lokola molinga ezali kokita. Ezali bongo limpinga ya bamilio ya nyamankɛkɛ. Mpe bazali kobebisa mpenza! Sikawa tótalela Yoele 1:4. Nyamankɛkɛ yango esuki te bobele na mayoyo oyo mazali na mapapu mpe makosalaka mibembo. Oh, mawa! Lisusu, ebele na mayoyo mazangi mapapu mazali kotambola na nse; mayoyo yango mazali na nzala. Komemamáká na mopɛpɛ, mayoyo mazali koya na mbala moko mpe lokito na yango ezali lokola lokito ya makalo. (Yoele 2:5) Mpo na nzala mingi oyo bazali na yango, bamilio ya mayoyo yango bakoki na mbala moko kokómisa mokili oyo ezalaki lokola paladiso mokili mokauki.
6 Mbinzo, yango mpe etikali nsima te—ezali bongo bana ya mpomboli oyo ebimi naino mapapu te. Mampinga minene ya mbinzo oyo ezali na nzala makasi ekoki kosilisa na kolya lititi mokomoko, nkasa ya nzete mokomoko kino nzete nyonso ekotikala mpamba. Mpe biloko oyo ezali kotika, mayoyo ezali kolya yango. Mpe oyo mayoyo ezali kotika, mpese oyo ekotambolaka mbangu ekoya kosilisa yango nyɛɛ. Kasi simbá likambo oyo: Na Yoele mokapo 2, vɛrsɛ 11, Nzambe abéngi limpinga ya mayoyo ete “basoda na ye.” Ɛɛ, ye nde Mobandisi ya bolɔzi ya mayoyo oyo ebebisi mokili mpe ekɔtisi nzala makasi. Ntango nini? Mwa moke liboso ya “mokolo na Yehova.”
“Bólamuka, bino balangwi masanga”!
7. (a) Bakonzi ya lingomba ya Yuda bazalaki na ezalela nini? (b) Na lolenge nini lelo oyo bakonzi ya mangomba ya boklisto bazali na ezalela motindo moko na oyo ya bakonzi ya mangomba ya Yuda?
7 Etuluku ya batyoli, elingi koloba bakonzi ya mangomba ya Yuda batɔndɔlami ntango etinda ebimi ete: “Bólamuka, bino balangwi masanga, bólela mpe. Bónguluma bino bameli na vinyo mpo na vinyo na [elɛngi, NW], zambi elongolami na monɔkɔ na bino.” (Yoele 1:5) Ɛɛ, bayebisi balangwi masanga na elimo oyo bazalaki na Yuda ete ‘bálamuka,’ bátika molangwa. Kasi, tókanisa te ete yango ezali bobele lisolo ya kala. Sikawa, liboso ete mokolo monene ya Yehova eya, na elobeli ya elilingi, bakonzi ya mangomba ya boklisto bamipesi na vinyo ya elɛngi na boye ete bazali kotya likebi te na etinda oyo euti na Oyo-Aleki-Likoló. Bakosutuka mpenza ntango bakolamusa bango na molangwa ya elimo na mokolo monene mpe na nsɔmɔ mingi ya Yehova!
8, 9. (a) Lolenge nini Yoele alobeli mayoyo mpe bopusi ya bolɔzi oyo bazali koyeisa? (b) Mayoyo yango mazali elilingi ya banani lelo oyo?
8 Talá limpinga yango monene ya mayoyo! “Libota eyei kino mokili na ngai na nguya mpe na motuya moyebi kotángama te. Mino na ye izali mino na nkosi; azali mpe na mino minene na mwasi na nkosi. Akómisi miwiti na ngai mpamba, atuti nzete na ngai na mosuke na ndambo mike; alongoli loposo na yango mpe abwaki yango na nse, bitape na yango izalisami pɛɛ. Lelá lokola moseka oyo alati ngɔtɔ mpo na moninga mobali na bolenge na ye.”—Yoele 1:6-8.
9 Yango ezali se esakweli oyo elobeli “libota” ya mayoyo, liboke ya mayoyo etondi na Yuda? Te, esakweli ezali na ndimbola mosusu ya monene. Na Yoele 1:6 mpe na Emoniseli 9:7, libota ya Nzambe emonisami lokola mayoyo. Limpinga ya mayoyo na mikolo na biso ezali eloko mosusu te bobele limpinga ya basoda, mayoyo ya bapakolami ya Yehova, oyo basangani sikawa na “bampate mosusu” ya Yesu na motángo ya bato soko 5 600 000. (Yoane 10:16) Ozali na esengo te ya kozala mosangani ya ebele monene oyo ya basambeli ya Yehova?
10. Bolɔzi ya mayoyo esalaki bopusi nini na mokili ya Yuda?
10 Tozali kotánga bolɔzi oyo mayoyo yango bayeisi na Yoele 1:9-12. Limpinga moko nsima na mosusu ezali kotika mokili mpamba. Lokola masangu, vinyo, mpe mafuta ezangi, banganga bapɛngwi bakoki kokoba misala na bango te. Ata mpe mabelé mazali kolela, mpamba te mayoyo masilisi milona na yango, mpe nzete ekobotaka mbuma etikali mpamba. Bikango ya miwiti bibebisami, vinyo ezali lisusu te mpo na basambeli ya Baala oyo bazalaki mpe bamɛli-mokongó mpe balangwi masanga na elimo.
‘Bino banganga, bólela’
11, 12. (a) Banani bazali koloba ete bazali banganga ya Nzambe lelo oyo? (b) Bolɔzi oyo mayoyo ya mikolo na biso ememi ezali kosala nini epai na bakonzi ya mangomba ya boklisto?
11 Yoká nsango ya Yehova epai na banganga batomboki: “Ɛ bino banganga, bómilatisa ngɔtɔ mpe bólela, bónganga, bino basaleli na etumbelo.” (Yoele 1:13) Na kokokisama ya liboso ya esakweli ya Yoele, ezali bongo banganga Balevi nde bazalaki kosala na etumbelo. Kasi ezali boni mpo na kokokisama na yango ya nsuka? Lelo oyo, bakonzi ya mangomba ya boklisto bamipesi lotomo ya kosala na etumbelo ya Nzambe, kolobáká ete bazali baministre na ye, to “banganga” na ye. Nzokande, likambo nini lizali kosalema sikawa wana mayoyo ya Nzambe na mikolo na biso mazali kotambola?
12 Ntango “banganga” ya mangomba ya boklisto bazali komona basaleli ya Yehova kosala mosala mpe bazali koyoka makebisi na bango na ntina na lisambisi ya Nzambe, nkanda na bango ezali kongala. Bazali kobɛta ntolo na bango na nkanda mpe na nkɛlɛ na komona ndenge nsango ya Bokonzi ezali kotɔndɔla bango. Mpe bazali konguluma wana bitonga na bango ezali kokima bango. Lokola bitando ya matiti ya koleisa bitonga na bango bitikali mpamba, tiká ete butu mobimba bálata ngɔtɔ, bálela mpo ete baoyo bapesaka bango bozwi bazali lisusu te. Mosika te, bakozanga mpe misala! Ɛɛ, Nzambe ayebisi bango ete bálela butu mobimba mpamba te nsuka na bango ekómi pene.
13. Tokoki nde kolikya ete mangomba ya boklisto ekotya likebi na makebisi ya Yehova?
13 Engebene Yoele 1:14 (NW), bazali bobele na elikya moko: kobongola motema mpe kobelela “Yehova mpo na kozwa lisungi.” Tokoki nde kolikya ete bakonzi nyonso ya mangomba ya boklisto bábongwana epai na Yehova? Te! Bamosusu kati na bango bakoki koyoka makebisi ya Yehova. Kasi, bakonzi yango ya mangomba mpe bandimi na bango lokola etuluku bakozala ntango nyonso na nzala ya elimo. Amosa asakolaki ete: “Nkolo [Yehova] alobi ete, Talá, mikolo ikoya wana nakotinda nzala kati na mokili. Ekozala nzala na kwanga te, kozanga na mai mpe te; ekozala nzala na koyoka maloba na [Yehova].” (Amosa 8:11) Na ngámbo mosusu, biso tozali mpenza na botɔ́ndi mpo na bilei kitoko ya elimo oyo Nzambe azali kopesa na bolingo nyonso na nzela ya “moombo ya sembo mpe ya mayele”!—Matai 24:45-47.
14. Bolɔzi oyo mayoyo bamemi ezali kofungola nzela na likambo nini oyo ekoya na nsima?
14 Bolɔzi ya mayoyo ezalaki mpe ezali kofungola nzela na likambo moko esengeli koya na nsima. Likambo nini? Yoele ayebisi biso polele ete: “Mawa mpo na mokolo yango! Zambi mokolo na [Yehova] ebɛlɛmi, ezali koya lokola libebisami uta na Oyo-na-Nguya-Nyonso.” (Yoele 1:15) Lolenge oyo mayoyo ya Nzambe mazali kopalangana na mokili mobimba emonisi ete mokolo monene mpe ya nsɔmɔ mingi ya Yehova ekómi pene. Na ntembe te, bato nyonso ya motema sembo bazali kozela na mposa mingi mokolo wana monene ya kobekola ntango Nzambe akopesa bato mabe etumbu mpe ntango Yehova akomimonisa molongi lokola Mokonzi ya molɔ́ngɔ́ mobimba.
15. Na kotalela lolenge mokili ebebisami, baoyo bazali koyoka makebisi ya Nzambe bazali kosala nini?
15 Lokola Yoele 1:16-20 emonisi yango, bilei ezangaki na Yuda ya kala. Esengo mpe ezalaki te. Bibombelo bitikalaki mpamba, mpe basengelaki kokweisa mapango ya kobomba banyama. Lokola bitando ya koleisa bibwele ezangaki mpo ete mayoyo esilisaki nkasa nyonso, bangɔmbɛ bayengayengaki na mobulungano mpe bitonga ya bampate ekufaki. Talá likama! Kati na ezalela motindo wana, nini ekómelaki Yoele? Engebene vɛrsɛ 19, alobaki ete: “Ɛ [Yehova], nakonganga epai na yo.” Lelo oyo mpe, bato mingi bazali koyoka makebisi ya Nzambe mpe bazali kobelela Yehova Nzambe na kondima nyonso.
‘Mokolo ya Yehova ebɛlɛmi’
16. Mpo na nini “bafandi na mokili” basengeli kolɛngalɛnga?
16 Yoká etinda oyo euti epai na Nzambe: “Bóbɛta mondule kati na Siona, bóyokisa mongongo na kokebisa likoló na ngomba na ngai na bulɛɛ; tiká ete bafandi nyonso na mokili bálɛngalɛnga.” (Yoele 2:1) Mpo na nini kosala motindo wana? Esakweli eyanoli ete: “Zambi mokolo na [Yehova] ezali kobɛlɛma. Mokolo na molili mpe kozanga pole, mokolo na mapata mpe na molili tuu.” (Yoele 2:1, 2) Koya ya mokolo ya Yehova ezali kosɛngisa biso ete tósala na lombangu.
17. Mokili mpe bato ya Yuda ekómaki ndenge nini nsima ya kobɛtama na bolɔzi ya mayoyo?
17 Kanisá bopusi ya emonaneli ya mosakoli wana mayoyo oyo mazali kolɛmba te makómisi esika oyo ezalaki lokola elanga ya Edene mokili ya mpamba. Yoká ndenge limpinga ya mayoyo elobelami: “Bamonani lokola ekomonanaka bambalata; lokola bambalata na etumba bazali kopota mbangu. Na mongongo na makalo bakopombwaka likoló na ngomba, lokola mongongo na mɔ́tɔ mozali kolya mpumbulu, lokola bato makasi babongisami mpo na etumba. Liboso na bango mabota bayoki mpasi, bilongi nyonso ikobangaka.” (Yoele 2:4-6) Na mikolo ya Yoele, ntango mayoyo eyeisaki bolɔzi, mawa ya basambeli ya Baala ebakisamaki, mpe mitungisi ekokaki komonana na bilongi na bango.
18, 19. Lolenge nini mosala ya bato ya Nzambe na mikolo na biso ekokani na bolɔzi ya mayoyo?
18 Eloko moko te epekisaki mayoyo yango oyo mazalaki kotambola na molɔngɔ, mpe na mpiko. Bazalaki kopota mbangu “lokola bato na etumba,” mpe ata komata likoló na bifelo. Soki ‘bamoko kati na bango bakweaki kati na bibundeli ya kobwakela, basusu batikaki kopota te.’ (Yoele 2:7, 8, NW) Esakweli oyo ezali mpenza komonisa limpinga ya mayoyo ya Nzambe na elilingi na mikolo na biso! Lelo oyo mpe, mayoyo ya Yehova mazali kokoba kotambola liboso. “Efelo” moko te ya botɛmɛli ezali kolɛmbisa bango nzoto. Bazali kobatela bosembo na bango epai na Nzambe mpe bazali kobanga liwa te, lolenge moko na bankóto ya Batatoli oyo ‘bakweaki kati na bibundeli ya kobwakela’ mpamba te baboyaki kopesa Hitler losako oyo ezalaki elembo ya losambo na boumeli ya boyangeli ya Nazi na Allemagne.
19 Limpinga ya mayoyo ya Nzambe na mikolo na biso epesi litatoli ya mozindo na “mboka” ya boklisto. (Yoele 2:9) Basali bongo kati na mokili mobimba. Bazali ntango nyonso kolonga bipekiseli nyonso, kokɔta na bamilio ya bandako, kosolola na bato na balabala, kosolola na bango na nzela ya telefone, kokutana na bango na nzela nyonso oyo ekoki kosalelama mpo na koyebisa bango nsango ya Yehova. Ɛɛ, bakaboli bamiliare ya mikanda mikolimbolaka Biblia mpe bakokoba kokabola mingi lisusu koleka na mosala na bango ya kosakola oyo bakoki kotika yango te—ezala na bisika ya bato nyonso mpe na ndako na ndako.—Misala 20:20, 21.
20. Nani azali kopesa mayoyo ya mikolo na biso mabɔkɔ, mpe yango epesi mbano nini?
20 Yoele 2:10 emonisi ete limpinga monene ya mayoyo ezali lokola lipata oyo ekoki kozipa moi, sanza, mpe minzoto. (Kokanisá na Yisaya 60:8.) Tokoki nde kokakatana mpo na koyeba nani azali kotambwisa limpinga yango ya basoda? Likoló ya lokito ya nyamankɛkɛ yango, toyoki maloba oyo ya Yoele 2:11: “[Yehova] azali kobimisa mongongo na ye liboso na ebolo na basoda na ye; mpo ete ebolo na ye ezali monene mingi, ye oyo akosalaka lokola liloba na ye azali na nguya; zambi mokolo na [Yehova] ezali monene mpe na nsɔmɔ mingi; nani akokoka koyikela yango mpiko?” Ɛɛ, Yehova Nzambe azali sikawa kotinda mampinga na ye ya mayoyo—liboso ya mokolo na ye monene.
‘Yehova azali koumela te’
21. Nini ekosalema ntango ‘mokolo ya Yehova ekoya lokola moyibi’?
21 Lolenge moko na Yoele, ntoma Petelo alobaki na ntina na mokolo monene ya Yehova. Akomaki ete: “Mokolo na Nkolo ekoya lokola moyibi. Na yango, Likoló ekolimwa na makɛlɛlɛ monene mpe biloko bikonangwa na mɔ́tɔ makasi; nse mpe misala nyonso kati na yango ikotumbama.” (2 Petelo 3:10) Na bopusi ya Satana Zabolo, “makoló”—elingi koloba baguvernema mabe oyo—ezali koyangela “nse,” elingi koloba bato nyonso oyo batangwi mosika na Nzambe. (Baefese 6:12; 1 Yoane 5:19) Makoló mpe nse yango ya elilingi ekobika te na mɔ́tɔ ya nkanda ya Yehova na mokolo na ye monene. Nzokande, bakokitanisa yango na “Likoló ya sika mpe nse ya sika, pelamoko elakaki ye; boyengebene ekofanda kati na yango.”—2 Petelo 3:13.
22, 23. (a) Ndenge nini tosengeli kotalela motema molai oyo Yehova azali komonisa na mawa? (b) Ndenge nini tosengeli kotalela koya ya mokolo ya Yehova oyo ekómi pene?
22 Na kotalela ebele ya makambo oyo mazali kopɛngwisa likebi mpe komekama ndenge na ndenge ya kondima, tokoki kobosana ete oyo ezali ntango ya kosala na lombangu. Kasi, wana mayoyo ya elilingi mazali kotambola ntango nyonso liboso, bato mingi bazali kondima nsango ya Bokonzi. Atako Nzambe atiki ntango mpo na likambo yango, tosengeli kosala bokeseni kati motema molai mpe koumela. “Nkolo akoumela nsima na elaka na ye te, lokola bamosusu bazali kokanisa ete akoumela. Kasi azali na motema molai epai na bino, alingi te ete bamosusu bábeba kasi ete bato nyonso bákóma kobongwana na motema.”—2 Petelo 3:9.
23 Wana tozali kozela mokolo monene ya Yehova, tiká ete tótya likebi na maloba ya Petelo oyo makomami kati na 2 Petelo 3:11, 12: “Na bongo, awa ezali biloko nyonso mpo na konangwa, ebongi na bino kozala bato boni na bizaleli na bulɛɛ mpe na [misala ya, NW] kosambela Nzambe, kotalela mpe koyeisa noki emonaneli na mokolo na Nkolo? Mpo na yango Likoló ekozika mɔ́tɔ, ekonangwa mpe biloko na Likoló bikonangwa mpo na mɔ́tɔ makasi.” Na ntembe te bizaleli mpe misala yango esangisi likambo oyo ete tozali kotambola elongo na limpinga ya mayoyo ya Yehova na kosanganáká ntango nyonso mpe na lolenge malamu na mosala ya kosakola nsango malamu ya Bokonzi liboso ete nsuka eya.—Malako 13:10.
24, 25. (a) Ndenge nini ozali kotalela libaku malamu ya kosangana na mosala ya limpinga ya mayoyo ya Yehova? (b) Motuna nini ya ntina mingi Yoele atuni?
24 Limpinga ya mayoyo ya Nzambe ekotika mosala na yango te kino mokolo monene mpe ya nsɔmɔ mingi ya Yehova ekoya. Likambo oyo ete limpinga yango ya mayoyo ekoki kopekisama te ezali elembeteli ya solosolo ete mokolo ya Yehova ekómi pene. Ozali nde na esengo ya kosala kati na mayoyo ya Nzambe elingi koloba bapakolami na elimo mpe baninga na bango na etumba ya nsuka liboso ya mokolo monene mpe ya nsɔmɔ mingi ya Yehova?
25 Mokolo ya Yehova ekozala solo mokolo monene! Tokoki kokamwa te ete motuna motunama: “Nani akokoka koyikela yango mpiko?” (Yoele 2:11) Motuna yango mpe mituna mosusu mikotalelama na masolo mibale oyo malandi.
Okoki kolimbola?
◻ Mpo na nini Yehova apesaki makebisi na ntina na bolɔzi ya nyamankɛkɛ na Yuda?
◻ Na kokokisama ya esakweli ya Yoele na mikolo na biso, banani bazali mayoyo ya Yehova?
◻ Bakonzi ya mangomba ya boklisto bazali kosala nini liboso ya bolɔzi ya mayoyo, mpe ndenge nini bamoko na bango bakoki kokima mpasi na yango?
◻ Na ekeke oyo ya 20, bolɔzi ya mayoyo epalangani na meko nini, mpe ekolandana kino ntango nini?
[Elilingi na lokasa 9]
Bolɔzi ya nyamankɛkɛ ezali kofungola nzela na likambo mosusu ya mabe koleka
[Eutelo ya bafɔtɔ]
Nzete esilá nkasa: FAO photo/G. Singh
[Elilingi na lokasa 10]
Yehova Nzambe nde azali kotinda bolɔzi ya mayoyo na mikolo na biso
[Maloba mpo na kolimbola eutelo ya bafɔtɔ na lokasa 8]
Liyoyo: FAO photo/G. Tortoli; limpinga ya mayoyo: FAO photo/Desert Locust Survey