Liloba na Nzambe lizali solo
“Bulisa bango kati na solo; liloba na yo lizali solo.”—YOANE 17:17.
1. Ndenge nini mokomi na nzembo Moebele azalaki kotalela Biblia, kasi ndenge nini bato mingi bazali kotalela yango lelo?
’’LILOBA NA YO ezali mwinda na lokolo na ngai, mpe pole na nzela na ngai.” (Nzembo 119:105). Mokomi na nzembo Moebele alobaki bongo. Na mikolo na biso, bobele bato moke nde bazali na limemya motindo yango mpo na Liloba na Nzambe. Na ekeke ya ntuku mibale, Liloba yango esalami na lolenge ya mokanda: Biblia Mosantu. Ebongolamaki na minoko mingi mpe ekabolamaki mingi koleka mikanda mosusu nyonso kati na lisolo ya bato. Nzokande, bato mingi baboyi kondima yango lokola mwinda mpo na makolo na bango. Ezala kati na baoyo bazali komiloba ete bazali baklisto, mingi na bango balingi kolanda makanisi na bango moko na esika ete batika Biblia engengisa nzela na bango.—2 Timoté 3:5.
2, 3. Ndenge nini ba Témoins de Jéhovah bazali kotalela Biblia, mpe matomba nini ya malamu bazali kozwa?
2 Na bokeseni, biso ba Témoins de Jéhovah, tondimi maloba wana ya mokomi na nzembo. Mpo na biso, Biblia ezali motambwisi oyo Nzambe apesaki. Toyebi ete “Makomami nyonso mapemami na Nzambe, makoki kopesa litomba na mateya; na mpamela, mpo na kosembola mpe mpo na kosembola (MN) kati na boyengebene”. (2 Timote 3:16.) Na bokeseni na bato mingi ya ntango na biso, tokoluka koyeba na lolenge na biso moko te makambo matali bizaleli malamu mpe etamboli. Toyebi oyo ezali malamu mpo ete Biblia elakisi biso yango.
3 Ezalela motindo wana ekomemela biso matomba mingi ya malamu. Tokomi kino koyeba Jéhovah mpe toyekolaki mikano na ye kitoko oyo akanaki mpo na mabelé mpe mpo na bato. Ezali mpo na yango tondimisami ete tokomona avenire moko kitoko, biso mpe mabota na biso. Tondimi mpenza maloba oyo ya mokomi na nzembo: “Nalingi mobeko na yo na bolingo mingi! Nakokanisaka yango mokolo mobimba. Na malako na yo, opesi ngai mayele maleki yango na bayini na ngai, mpamba te mazali na ngai mikolo nyonso.”—Nzembo 119:97, 98.
Totatola na nzela ya etamboli na biso
4. Soki tondimi ete Biblia ezali Liloba na Nzambe, mokumba nini tozwi?
4 Na bongo tosengeli kondima maloba oyo Yesu ayebisaki epai na Tata na ye: “Liloba na yo ezali solo.” (Yoane 17:17). Kasi soki tondimi yango, tozwi mokumba, oyo ya kosalisa bazalani na biso bakanga ntina ete Liloba na Nzambe ezali solo. Bakoki bongo kosepela na matomba malamu lokola biso. Ndenge nini tokoki kopesa bango lisalisi yango? Esika mosusu, esengeli na biso moko kosala nyonso oyo tokoki mpo na kosalela mitinda ya Biblia kati na bomoi na biso. Na lolenge yango, bato ya mitema malamu bakomona ete nzela oyo Biblia elakisi ezali malamu mpenza.
5. Toli nini ya Petelo ezali kopusa biso na kopesa litatoli na nzela ya etamboli na biso?
5 Ezali wana ntina na toli oyo ntoma Petelo apesaki epai na basi baklisto baoyo mibali na bango bazali bandimi te: “Bobele bongo bino basi, botosa mibali na bino ete, ata bamosusu na bango bandimi liloba te, bazwama, kozanga maloba, na bizaleli malamu na basi na bango.” (1 Petelo 3:1). Yango ezali mpe motindo mozwami na toli oyo ntoma Petelo apesaki epai na baklisto nyonso mibali, basi mpe bana ete: “Bozala na bizaleli na bino malamu kati na bapakano, ete na likambo likotukaka bango bino lokola ete bozali bato mabe, awa ekomona bango misala na bino malamu, bakumisa Nzambe na mokolo wana ekoya ye kotala.”—1 Petelo 2:12; 3:16.
Mayele na Biblia maleki
6. Ndenge nini Petelo asalisi biso na kokanga ntina ete tosengeli kosalisa bazalani na biso ete basepela na Biblia?
6 Baklisto bakoki mpe kosalisa bazalani na bango basepela na Biblia na kolandaka toli oyo mosusu ya Petelo: “Bobulisa Klisto lokola Nkolo kati na mitema na bino, boselingwaka mikolo nyonso mpo na kozongisa monoko na moto na moto oyo akotuna bino mpo na ntina na elikya ezali kati na bino, bozongisaka monoko yango na bopolo mpe na limemya.” (1 Petelo 3:15). Baministre baklisto basengeli kozala na makoki ya kokotela Biblia mpe kolimbola epai na bamosusu ete Biblia ezali Liloba na Nzambe. Ndenge nini bakoki kolonga?
7. Nini emonisi ete Biblia ezali mpenzampenza Liloba na Nzambe?
7 Mokanda ya Masese mozali kopesa biso likanisi na kondimisa. Totangi na kati boye: “Mwana na ngai, soko okozwa maloba na ngai mpe okobomba maloba [mibeko, Mnl na ngai kati na yo, ete osembelo litoi na yo epai na mayele . . . okozwana na boyebi na koyeba Nzambe. Mpo ete Jehovah akopesaka mayele; boyebi mpe bososoli ekoutaka na monoko na ye.” (Masese 2:1-6). Nzambe azali kopesa mayele na nzela ya Biblia. Ntango moto azali kososola mayele mozindo ya Biblia, moto oyo azali sembo azali komona mbala moko ete mokanda yango ezali makanisi ya bato te.
8, 9. Eloko nini emonisi bosolo na toli ya Biblia oyo ezali kolendisa kozala na makanisi mabongi mpo na koluka bozwi?
8 Tozwa mwa bandakisa. Na mikolo na biso, mingimingi bato bazali kokanisa ete kolonga kati na bomoi etaleli bozwi oyo moto azali na yango. Wana moto azwi mosolo mingi, ezali komonana lokola ete alongi na bomoi. Nzokande, Biblia, epekisi kotya likebi mingi na biloko ya mosuni. Ntoma Paulo akomaki ete: “Baoyo bazali na mposa na kozwa mosolo, bakokwea na kati na komekama mpe na lilonga, mpe kati na mposa ezangi ntina mpe ekoyokisa mpasi, mposa yango ekozindisa bato na liwa mpe na libebi nyee. Mpamba te mposa na mosolo ezali ntina na mabe nyonso. Mpo na yango, bamosusu basili kopengwa longwa na kondima mpe bamitoboli bango mpenza na bolozi mingi,”—1 Timoté 6:9, 10; tala Matai 6:24.
9 Makambo mamonani na bomoi mamonisi ete likebisi yango ezali ya mayele. Psycologue moko (moto oyo ayekolaka makanisi to bomoi na bato) alobaki ete “kozwa esika ya lokumu to kozala mozwi ezali kopesa esengo te mpe ezali kopesa epai na moto likanisi ete akokisi likambo te, alingami mpenza te to bazali komemya ye te”. Ya solo mpenza, baoyo bazali kolekisa makasi na bango nyonso na kolukaka bozwi mbala mingi bazali kosuka na komiyina mpe kozanga nsai. Wana Makomami mandimi motuya na mosolo, mazali kolobela mingi mpo na eloko oyo eleki ntina: “Mayele ekobatelaka lokola ekobatelaka mosolo; kasi malamu na mayele (boyebi, MN), ezali ete mayele ekobikisa bomoi na baoyo bazali na yango.”—Mosakoli 7:12.
10. Mpo na nini tosengeli kolanda toli Biblia epesi ya kokeba na baninga mabe?
10 Biblia ezali na mitinda misusu mingi lokola wana. Mosusu yango oyo: “Ye oyo akotambola na bato na mayele akozala na mayele, nde mpasi ekozwa moto oyo azali kotambola elongo na bazoba (Masese 13:20,M). Lisusu, makambo na bomoi mazali komonisa bosolo na maloba yango. Wana ezali bango kopusama na baninga na bango, bilenge bazali komikotisa na molangwa, komela drogue, to bazali kokwea na etamboli ya mbindo. Oyo azali kosangana na baoyo bazali na elobeli ya bosoto akosuka bobele na kobimisa maloba na bosoto. Mingi bazali koyiba ba patrons na bango mpamba te ‘basali nyonso mosusu bazali koyiba’. Na bongo ezali solo mpenza wana Biblia elobi ete: “Baninga mabe babebisaka bizaleli malamu.”—1 Bakolinti 15:33,MN.
11. Ndenge nini boyekoli moko na ntina etali makanisi to bomoi na moto emonisaki ete ezali likambo ya mayele na kolanda Lilako lileki malamu?
11 Moko na batoli na Biblia oyo eyebani mingi ezali oyo babiangi Lilako lileki malamu: “Makambo nyonso malingi bino ete bato basalela bino yango, bino basalela bango bobele bongo.” (Matai 7:12). Soki moko na moko akokaki kolanda lilako yango mokili ekokaki kozala malamu mingi. Kasi ata soki bato mingi bazali kosalela lilako yango te, ezali malamu ete okoka kolanda yango yo moko. Mpo na ntina nini? Mpo ete tosalemaki na lolenge ete totalela matomba ya bamosusu mpe tomibanzabanza mpo na bango. (Misala 20:35). Tala bosukisi na boyekoli moko na makanisi to na bomoi oyo esalamaki na mokili ya Etats-Unis mpo na koyeba ndenge moto azali komiyoka ‘wana asalisi moto mosusu: “Ezali komonana bongo ete kotalela matomba ya bamosusu mpo na kosalisa bango ezali eteni na bomoi ya moto lokola kotalela matomba na yo moko.”—Matai 22:39.
Batoli ya Biblia: mayele oyo ekokani na mosusu te
12. Moko na bantina mpo na yango Biblia ekokani na mikanda mosusu te ezali nini?
12 Na mikolo na biso, ezali solo ete batoli ezali kouta bipai mingi longola oyo ezali kouta na Biblia. Bazulunalo ya mokili ezali kopesa batoli, mpe mikanda mitondi na bandako oyo batekaka yango, mikanda oyo mizali komonisa balolenge mingi ya kolonga mikakatano. Lisusu, bato oyo bayekolaka makanisi, bapesi toli mpe bato mosusu bazali kopesa batoli na makambo makeseni ya bomoi. Nzokande, Biblia ekokani na mikanda mosusu te na ntina na kopesa toli mpe na makambo misato. Ya yambo, batoli na yango ezali ntango nyonso na matomba malamu. Ezali makanisi mpamba te to ezali na likama te. Moto oyo alandi batoli na Biblia akoki bobele kondima maloba oyo mokomi moko na nzembo alobaki epai na Nzambe kati na libondeli: “Matatoli (Makebisi, Mn) na yo mazali na solo mpenza.”—Nzembo 93:5.
13. Nini emonisi ete Biblia eleki mosika mayele nyonso na bato?
13 Ya mibale, Biblia esili koumela mingi koleka mikanda nyonso mosusu. (1 Petelo 1:25; Yisaya 40:8) Emonanaka polele ete batoli oyo ezali kouta na bato ebongwanaka mpe oyo ezali kosepelisa bato lelo ekotyolama mbula mingi lobi. Nzokande, atako kokomama na yango esilaki esili koleka pene na mibu 2 000, Biblia ezali ntango nyonso na batoli ya mayele koleka, mpe maloba na yango mazali kosalelama bipai binso. Batoli na yango ezali kobimisa matomba ya motindo moko ata soki moto afandi epai wapi: ezala na Afrike, na Asie, na Amérique du Nord to du Sud, na Mpoto to na bisanga na mai-monana.
14. Na makambo nini batoli ya Biblia ekokani na batoli mosusu te?
14 Mpo na kosukisa Biblia ezali kopesa batoli ya lolenge nyonso oyo ekokani na mosusu te. Lisese moko ya Biblia elobi ete “Jéhovah ye moko akopesaka mayele” mpe, na mabaku nyonso, mayele oyo mazwami na kati ya Biblia mazali kosalisa biso na kosilisa mikakatano na biso mpe kozwa bikateli. (Masese 2:6) Bana mike, bilenge, baboti, mibangé, basali, ba patrons mpe bakonzi bango nyonso bandimi ete mayele ya Biblia mazali kozwila bango matomba malamu. (Masese 4:11) Ata tokutani na makambo oyo mayebanaki te na ntango ya Yesu mpe bantoma na ye, batoli ya Biblia ezali komonana ete ezali na matomba malamu. Na ndakisa, na ekeke ya liboso, komela likaya eyebanaki te na Moyen-Orient, nzokande na ntango na biso likambo yango esili kopalangana mingi. Nzokande, moto oyo azali kolanda toli ya Biblia ete ‘akondima kozala moombo na eloko moko te’ mpe ete asengeli komibatela na “mbindo nyonso na nzoto mpe na elimo” akomela likaya te, oyo ezali kokomisa moto moombo mpe kobebisa kolongono ya nzoto.—1 Bakolinti 6:12; 2 Bakolinti 7:1.
Mpo na bolamu na biso ya ntango molai
15. Mpo na nini bato mingi bazali koloba ete Biblia esili konuna to ezali na ntina lisusu te?
15 Ya solo, bato mingi bazali koloba ete Biblia esili konuna mpe ezali lisusu na ntina moko te na ekeke oyo ya ntuku mibale. Kasi, soki bazali kokanisa ndenge wana, ezali mpenza mpo ete Biblia ezali koloba te oyo bango balingi koyoka. Malako na Biblia mazali mpo na bolamu na biso ya ntango molai, kasi kosalela yango ezali mingimingi kosenga kozala na motema molai, disipline mpe komikitisa bizaleli oyo bizali kosepelisa bato te na mokolo ya lelo kati na mokili oyo ezali kolendisa boluki ya bisengo nokinoki.—Masese 1:1-3.
16, 17. Mitinda nini mitombwami koleka Biblia epesi mpo na makambo matali kosangisa nzoto, mpe ndenge nini mitinda yango mityolami na mikolo na biso.
16 Totalela naino likambo litali kosangisa nzoto. Biblia epesi mitinda makasi mpo na likambo yango. Epesi nzela ya kosangisa nzoto bobele kati na libala. Tozali kotanga boye: “Bato na pite mpe basambeli na bikeko mpe bato na ekobo mpe bakambi na nsoni mpe mibali bamibebisi na mibali . . . bakosangola Bokonzi na Nzambe te.” (1 Bakolinti 6:9, 10). Lisusu, mpo na baklisto, Biblia esengi kozala na mwasi moko: mobali moko mpo na mwasi moko. (1 Timoté 3:2) Biblia ezali komonisa mingimingi libala lokola ekanganeli ya bomoi mobimba, longola makambo oyo maleki ndeko oyo makoki kopesa nzela na koboma libala to kokabwana Yesu alobaki ete: “Ye oyo asalaki bango longwa na ebandeli, asalaki bango mobali mpe mwasi, alobi mpe ete: ‘Mpo na ntina oyo, moto akotika tata na ye mpe mama na ye mpe akosangana na mwasi na ye mpe bango mibale bakozala nzoto moko’. Bongo bazali lisusu mibale te kasi nzoto moko. Na yango, oyo nde Nzambe asili kokanga, tika te ete moto akangola yango.”—Matai 19:4-6, 9; 1 Bakolinti 7:12-16.
17 Lelo oyo mitinda yango mityolami mingi Bizaleli na etamboli mabe bipesameli nzela. Kosangisa nzoto kati na bilenge endimami na miso na bato. Mibali na basi bafandi lokola makango kozanga kobalana na ndenge elongobani. Epai na baoyo babalani, mbala mingi moko to mosusu azali kosala ekobo. Epai mosusu, mabala mazali kokufa mingi na mokili ya lelo. Kopesama nzela na makambo oyo ememaki na bolamu te. Makama oyo na mpasi ezali elembeteli ete Biblia ezalaki na elonga na kotia mitinda makasi na bizaleli malamu.
18, 19. Mbuma nini ebimisami mpo na botioli ya mitinda na bizaleli malamu oyo Jéhovah apesi?
18 Zulunalo moko (Ladies’ Home Journal) ekomaki: “Kolobela mingi mpo na kosangisa nzoto na ba 1960 mpe 1970, na esika epesa bolamu ya solo epai ya moto ememelaki ye nde bampasi mingi.” Kati na “bampasi” yango, totanga mpasi na makanisi oyo bana bazali komona ntango baboti na bango babomi libala, to mpasi ya konyokwama makasi na mayoki oyo ezali kozwa bato oyo babomi libala. Totanga mpe mabota oyo etikali bobele na moboti moko mpe kopalangana mingi ya bazemi epai na bilenge basi. Kati na bampasi oyo, totanga lisusu bamaladi oyo epalangani mingi na ntina etali kosangisa nzoto, lokola herpès génital, blennorragie, syphilis, mpe SIDA.
19 Mpo na oyo nyonso euti koleka, profesere moko ya sociologie alobaki: “Mbala mosusu tokomi sikawa mikólo mpo tomituna soki ebongiseli ya bato ekokaki te mpo na litomba na bango kolendisa ezalela ya kotika bosangisi nzoto liboso ya libula, oyo ezali kokokisa malamu mposa ya ba citoyens na biso mpe ezali kokotela lotomo na bango mpo na bonsomi; bonsomi oyo ya kozanga kobela to ya kozanga kozwa zemi oyo ekanelami te.” Biblia elobi solo mpenza ete: “Esengo ezali na moto oyo alikyi epai na Jéhovah, ye oyo ebongwani epai na bato bakotosaka mibeko te, mpe bango baoyo bakopengwa na nkuta.” (Nzembo 40:4) Baoyo bazali kotya motema na mayele ya Biblia bazali kokosama te na lokuta ya baoyo bazali kotyola yango mpe baoyo bazali koloba ete mokanda na mibeko na petepete na ntina na bizaleli malamu nde ekoki kopesa bolamu. Mitinda makasi, kasi ya mayele, ya Biblia ezali mpo na bolamu na biso.
Makambo ya mpasi na bomoi
20. Mitinda nini ya Biblia mipesi elendiseli epai na baoyo bazali kati na bobola mpenza?
20 Mayele ya Biblia mazali kosalisa biso na kolonga mpe makambo ya mpasi na bomoi. Na ndakisa, kati na mikili mingi, baklisto bazali babola mpenza. Ata bongo, bazali koyika mpiko na bobola na bango mpe bazali kozwa esengo. Ndenge nini? Bazali kotosa Liloba lipemami na Nzambe. Basimbi na mitema na bango maloba na kolendisa oyo mazwami na Nzembo 55:22, epai tozali kotanga ete: “Kitisa mokumba na yo epai na Jéhovah mpe ye akokumba yo.” Baklisto yango bazali kotalela Nzambe mpo na kozwa bokasi ya koyika mpiko na mikakatano na bango. Lisusu bazali kosalela mitinda na Biblia mpe bazali kobwaka bizaleli mabe mpe oyo ezali kobebisa mosolo, lokola komela likaya to kolangwa masanga. Bazali basali na molende, lokola Biblia ezali kosenga yango, kino ete mingimingi bazali kokoka koleisa mabota na bango, na bokeseni na bato oyo bazali bagoigoi to baoyo balembi na mitema mpo na kozanga elikya. (Masese 6:6-11; 10:26) Bazali mpe kotosa toli oyo na Biblia ete: “Omitungisa te mpo na bato na masumu.” (Nzembo 37:1). Bazali kosala te masano ya mbongo to misala oyo mikoki koboma, lokola koteka drogue to bangi. Makambo wana makoki “kosalisa” bango nokinoki mpo na kozwa mbongo, nzokande nsuka na yango ezali komema mpasi.
20 Masengami na Biblia mazali kosalisa mpenza baoyo bazali babola? Ee, lokola emonisami na makambo mingi oyo mazwaki baklisto kati na bomoi na bango. Moklisto moko ya mwasi na mokili ya Asie oyo akomaki mwasi mokufeli mobali akomi: “Atako nazali mobola mpenza, nazali koyoka likunya te to nkanda te. Solo ya Biblia esalisi ngai na kotalela ntango ekoya na elikya.” Amonaki mpe bosolo na elaka oyo na Yesu: “Bolukaka nde liboso bokonzi na Nzambe mpe boyengebene na Ye, mpe biloko oyo nyonso ekobakisama na bino.” (Matai 6:33). Alobi mpe ete na kotiaka liboso mosala ya Nzambe azali kozwa ntango nyonso, na lolenge moko to mosusu, makambo oyo azali na yango mposa na mosuni. Mpe mosala na ye ya boklisto ezali kopesa ye kilo mpe ezali kosalisa ye azala na mokano kati na bomoi yango nde ezali kosalisa ye ayikela bobola na ye mpiko.
21, 22. (a) Lisalisi nini mpe elendiseli nini moklisto moko ya mwasi azwaki kati na Biblia? (b) Likambo nini mosusu ya ntina etali Biblia esalisi biso na kososola ete Biblia ezali Liloba na Nzambe?
21 Na ntembe te, na mayele mozindo na yango, Biblia elakisi ete ezali solo Liloba na Nzambe. Na mikanda nyonso mibimisami na mayele na bato, moko te ezali kotalela makambo nyonso ya bomoi na bato na balolenge ekeseni, mpe ebombi mayele mozindo mpe ezali mpenza solo na mobimba na yango. Kasi likambo mosusu ezali oyo emonisi ete Biblia euti na Nzambe. Ezali kobongola bizaleli na bato. Ezali yango tokoyekola na lisolo elandi.
Bozongeli
◻ Matomba nini malamu ba Témoins de Jéhovah bazali kozwa wana bandimi ete Biblia ezali Liloba na Nzambe?
◻ Mokumba nini tozali na yango, biso baoyo tondimi Liloba na Nzambe, mpe ndenge nini etamboli na biso ekoki kosalisa biso kokokisa mokumba yango?
◻ Nini ezali kosala ete batoli ya mayele ya Biblia eleka mosika mayele ya bato?
◻ Pesa mwa bandakisa oyo ezali komonisa bonene ya mayele ya Biblia.