Kotonga na bitongeli oyo bibongi

 9. Atako Paulo azalaki libosoliboso motongi ya miboko, azalaki na lobanzo nini mpo na baoyo bandimaki solo oyo ateyaki?

⁹ Paulo akomaki: “Soko moto nani akotonga likoló na moboko yango litongi na wolo soko na palata soko na mabanga na motuya soko na matiti soko na nkɛkɛlɛ, mosala na moto na moto ekomonana polele. Zambi mokolo yango ekomonisa yango mpo ete mokomonana na mɔ́tɔ mpe mɔ́tɔ ekososolisa motindo na mosala mosalaki moto na moto.” (1 Bakolinti 3:12, 13) Paulo alingaki koloba nini na maloba wana? Tótala epai lisolo ebandaki. Paulo azalaki libosoliboso motongi ya miboko. Na mibembo na ye lokola misionere, azalaki kotambola longwa na engumba moko kino engumba mosusu. Azalaki koteya bato mingi oyo bayokaki naino nsango ya Klisto te. (Baloma 15:20) Ntango bato bazalaki kondima solo oyo azalaki koteya, masangá mazalaki kosalema. Paulo azalaki komibanzabanza mingi mpo na basembwi yango. (2 Bakolinti 11:28, 29) Kasi, mosala na ye ezalaki kosɛnga ete akoba mibembo. Yango wana, nsima ya kolekisa sanza 18 mpo na kotya moboko na Kolinti, alongwaki wana mpo na kokende kosakola na bingumba mosusu. Atako bongo, azalaki na mposa makasi ya koyeba ndenge oyo bato mosusu bakobaki mosala oyo abandaki kuna.​—Misala 18:8-11; 1 Bakolinti 3:6.

10, 11. (a) Ndenge nini Paulo akesenisaki mitindo ndenge na ndenge ya bitongeli? (b) Mitindo nini ya bitongeli ezalaki na Kolinti ya kala? (c) Bandako ya ndenge nini ekoki kobebisama na mɔ́tɔ te, mpe yango epesi baklisto oyo bazali kozalisa bayekoli liteya nini?

¹⁰ Emonani lokola ete bato mosusu oyo bazalaki kotonga likoló ya moboko oyo Paulo atyaki na Kolinti bazalaki kosala mosala malamu te. Mpo na kotɔndɔla likambo yango, Paulo alobeli mitindo mibale ya bitongeli: epai moko tozali na wolo, palata, mpe mabanga ya motuya; mpe epai mosusu tozali na mabaya, matiti, mpe nkɛkɛlɛ. Bakoki kotonga ndako na bisaleli malamu, bisaleli ya makasi, oyo bizikaka na mɔ́tɔ te; to mpe moto akoki koluka kosilisa mosala nokinoki; na bongo akosalela bisaleli oyo bibebaka, oyo biumelaka te, mpe bizikaka na mɔ́tɔ. Na ntembe te, mboka monene lokola Kolinti ezalaki na bandako ya mitindo nyonso wana. Ezalaki na batempelo mineneminene etongami na mabanga minene mpe ya ntalo mingi, oyo mbala mosusu ezipamaki to ekembisamaki na wolo mpe na palata na bisika mosusu.b Na ntembe te bandako makasi wana emonanaki minene mpenza liboso ya mwa bandako ya pɔtɔpɔtɔ, bipɔtu ya bandako mpe bamesa ya zando oyo esalemaki na mabaya mpe ezipamaki na matiti.

12. Na ndenge nini baklisto mosusu ya Kolinti bazalaki kotonga bongo na bongo?

¹² Paulo amonaki mpenza ete baklisto mosusu na Kolinti bazalaki kotonga malamu te. Mokakatano ezalaki wapi? Lokola lisolo emonisi yango, bazalaki na bokabwani mpe ezaleli ya kokumisa bato atako yango etyaki bomoko ya lisangá na likama. Bamoko bazalaki koloba ete, “Ngai moto na Paulo,” nzokande basusu bazalaki koloba ete, “Ngai moto na Apolo.” Emonani lokola ete bamosusu bazalaki kotyela mayele na bango moko motema koleka ndelo. Tokoki kokamwa te ete nyonso wana ebimisaki makanisi ya bomoto, kozanga kokɔmela na elimo, “zuwa mpe nkaka.” (1 Bakolinti 1:12; 3:1-4, 18) Na ntembe te, elimo yango emonanaki na ndenge oyo bazalaki koteya na kati ya lisangá mpe na mosala ya kosakola. Yango wana mosala na bango ya kozalisa bayekoli ezalaki ya bongo na bongo, lokola ndako oyo bazali kotonga na bitongeli ya motuya te. Ekokaki kobika na “mɔ́tɔ” te. Paulo azalaki kolobela mɔ́tɔ oyo wapi?

14. (a) Ndenge nini baklisto oyo bazali kozalisa bayekoli bakoki “kozanga,” kasi ndenge nini bango moko bakoki kobika lokola na mɔ́tɔ? (b) Ndenge nini tokoki kolongola likama ya kobungisa eloko?

¹⁴ Maloba oyo mazali kotinda biso na kokanisa na bozindo! Ekoki kosala mpasi na komona ete nsima ya koboma nzoto mpo na kosalisa moto akóma moyekoli, bongo moto yango akwei mpo na komekama to monyoko mpe na nsuka atiki nzela ya solo. Paulo andimi likambo yango ntango alobi ete soki esalemi bongo ezali lokola tobungisi eloko. Likambo yango ekoki kozala mpenza mpasi na boye ete lobiko na biso elobelami “lokola na nzela ya mɔ́tɔ.” Lokola moto oyo abungisi biloko nyonso na mɔ́tɔ bongo ye moko abiki na mpasi. Tokoki kosala nini mpo tóbungisa eloko te? Tosengeli kotonga na bitongeli ya makasi! Soki tokoteya bato oyo tozali koyekola na bango na ndenge ete tósimba mitema na bango, soki tokopusa bango na kopesa motuya na bizaleli ya boklisto lokola mayele, bososoli, bobangi Yehova, mpe kondima ya solosolo, na ndenge yango tokotonga na bitongeli ya makasi, oyo bizikaka na mɔ́tɔ te. (Nzembo 19:9, 10; Masese 3:13-15; 1 Petelo 1:6, 7) Baoyo bazali kolona bizaleli wana bakokoba kosala mokano ya Nzambe; bakozala na elikya makasi ya kotikala na bomoi libela na libela. (1 Yoane 2:17) Kasi, ndenge nini tokoki kosalela elakiseli ya Paulo? Tótalela mwa bandakisa.

15. Ndenge nini tokoki kosala mpo ete mosala na biso ezala bongo na bongo te epai ya bato oyo tozali koyekolisa Biblia?

¹⁵ Ntango tozali koteya bato Biblia, tosengeli kotombola bato liboso ya Yehova te. Mokano na biso ezali te ya koteya bango bátalelaka biso lokola liziba ya mayele. Tósala ete bálukaka litambwisi epai ya Yehova, na Liloba na ye, mpe na lisangá na ye. Mpo na yango, tosengeli te bobele komonisaka makanisi na biso ntango tozali koyanola na mituna na bango. Kasi, tosengeli koteya bango kozwa biyano bango moko na lisalisi ya Biblia mpe mikanda ya “moombo ya sembo mpe ya mayele.” (Matai 24:45-47) Mpo na yango mpe, tosengeli kokeba ete tókómisa bayekoli ya Biblia lokola bato na biso moko te. Na esika ya komona mabe soki bato mosusu bazali kosepela na bango, tosengeli kolendisa bayekoli na biso ete ‘bázipola’ mitema na bango, báluka koyeba mpe kosepela na bato mingi na kati ya lisangá.​—2 Bakolinti 6:12, 13.

16. Ndenge nini bankulutu bakoki kotonga na bitongeli bikozikaka na mɔ́tɔ te?

¹⁶ Bankulutu mpe bazali na mokumba monene mpo na kotonga bayekoli. Ntango bazali koteya lisangá, basengeli koluka kotonga na bitongeli oyo bizikaka na mɔ́tɔ te. Makoki na bango ya koteya, makambo oyo bayebi, mpe bomoto na bango ekoki kokesana mingi, kasi bakosalela yango lokola libaku te mpo na kobenda bayekoli nsima na bango. (Talá Misala 20:29, 30.) Toyebi mpenza te mpo na nini bato mosusu na Kolinti bazalaki koloba ete, “Ngai moto na Paulo,” to, “Ngai moto na Apolo.” Kasi tokoki kondima ete moko te na kati ya bankulutu yango ya sembo balendisaki elimo wana ya bokabwani. Paulo abendamaki na elimo wana te; aboyaki yango na motema moko. (1 Bakolinti 3:5-7) Ndenge moko lelo oyo, bankulutu babosanaka te ete bazali kobatela “etonga ya Nzambe.” (1 Petelo 5:2) Ezali etonga ya moto te. Yango wana, bankulutu batɛmɛlaka mpenza makanisi ya moto nyonso oyo alingi koyangela etonga to lisangani ya bankulutu. Soki bankulutu bapusami na mposa ya kosalela lisangá, ya kosimba mitema, mpe ya kosalisa bampate ete básalela Yehova na molimo na bango mobimba, bakotonga na bitongeli oyo bizikaka na mɔ́tɔ te.

17. Ndenge nini baboti baklisto basalaka makasi mpo bátonga na bitongeli oyo bizikaka na mɔ́tɔ te?

¹⁷ Baboti baklisto, bango mpe bazali na mokumba monene na likambo oyo. Bazalaka na mposa makasi ete bana na bango bázwa bomoi ya seko! Yango wana basalaka makasi mpo na ‘kokɔtisa’ mitinda ya Liloba ya Nzambe na mitema ya bana na bango. (Deteronome 6:6, 7) Balingaka ete bana na bango báyeba solo. Bámona solo lokola ebele ya mibeko te to bozongeli ya mbala na mbala ya makambo oyo masalemá, kasi lokola lolenge ya bomoi oyo ezali malamu, oyo epesaka litomba mpe esengo. (1 Timote 1:11) Mpo na kotonga bana na bango bázala bayekoli ya sembo ya Klisto, baboti ya bolingo basalaka nyonso mpo na kotonga na bitongeli oyo bizikaka na mɔ́tɔ te. Na motema molai, basalaka elongo na bana na bango, basalisaka bango bátika bizaleli mabe oyo Yehova ayini mpe bálona bizaleli malamu oyo Yehova alingaka.​—Bagalatia 5:22, 23.