Kopema ya Nzambe ezali nini?
“Etikali na kopema moko ya sabata mpo na bato ya Nzambe.”—EBR. 4:9.
1, 2. Tokoki koloba nini soki totali maloba ya Ebandeli 2:3? Tokoyanola mituna nini?
MOKAPO ya liboso ya mokanda ya Ebandeli emonisi ete Nzambe abongisaki mabele na boumeli ya mikolo motoba ya elilingi, mpo bato báfanda wana. Nsuka ya mokolo mokomoko emonisamaki na maloba oyo: “Mpokwa ekómaki mpe ntɔngɔ ekómaki.” (Eba. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Nzokande, mpo na mokolo ya nsambo, Biblia elobi boye: “Nzambe abandaki kopambola mokolo ya nsambo mpe kosantisa yango, mpo ete na mokolo yango Nzambe azali kopema na misala na ye nyonso oyo akanaki kozalisa.”—Eba. 2:3.
2 Talá ndenge vɛrsɛ yango elobi: Nzambe “azali kopema.” Yango emonisi ete mokolo ya nsambo, to mokolo ya “kopema” ya Nzambe esilaki naino te ntango Moize akomaki mokanda ya Ebandeli na mobu 1513 L.T.B. Mokolo ya kopema ya Nzambe ezali kokoba tii lelo? Soki ezali bongo, tokoki kokɔta na kopema yango lelo? Ezali na ntina mingi tóyeba biyano na mituna yango.
Yehova azali kaka “kopema”?
3. Ndenge nini maloba ya Yesu oyo ezali na Yoane 5:16, 17 emonisi ete tii na ekeke ya liboso, mokolo ya nsambo esukaki naino te?
3 Makambo mibale ezali kotinda biso tóloba ete mokolo ya nsambo ezalaki kokoba tii na ekeke ya liboso T.B. Ya liboso, tótala makambo oyo Yesu alobaki na banguna na ye oyo basilikelaki ye mpo abikisaki moto na Sabata, likambo oyo bamonaki ete ezali lokola kosala mosala. Yesu ayanolaki bango boye: “Tata na ngai azali kokoba kosala tii sikoyo, ngai mpe nazali kokoba kosala.” (Yoa. 5:16, 17) Alingaki koloba nini? Bato wana bafundaki Yesu ete azali kosala mosala na Sabata. Eyano ya Yesu ete “Tata na ngai azali kokoba kosala” ekweisaki efundeli yango. Yesu azalaki nde koyebisa banguna na ye ete: ‘Ngai ná Tata na ngai tozali kosala mosala ya ndenge moko. Lokola Tata na ngai azali kokoba kosala na boumeli ya Sabata na ye oyo eumeli bankóto ya bambula, ngai mpe nakoki kosala, ata na Sabata.’ Na yango, Yesu amonisaki ete na oyo etali mabele, Sabata monene ya Nzambe, to mokolo ya nsambo oyo azali kopema, esukaki naino te na mikolo na ye.a
4. Makambo nini oyo Paulo alobaki emonisi ete tii na ntango na ye, mokolo ya nsambo esukaki naino te?
4 Likambo ya mibale emonisami na maloba ya ntoma Paulo. Liboso azongela maloba ya Ebandeli 2:2, Paulo akomaki boye: “Biso bato oyo tondimi, tozali mpenza kokɔta na kopema yango.” (Ebr. 4:3, 4, 6, 9) Na yango, tii na ntango ya Paulo, mokolo ya nsambo esukaki naino te. Mokolo yango ya kopema esengelaki kokoba lisusu ntango boni?
5. Yehova alingaki kosala nini na mokolo ya nsambo, mpe ntango nini mokano yango ekokokisama na mobimba na yango?
5 Mpo na kozwa eyano na motuna yango, tosengeli te kobosana ntina ya mokolo yango ya nsambo. Ebandeli 2:3 eyebisi biso ete: “Nzambe abandaki kopambola mokolo ya nsambo mpe kosantisa yango.” Yehova asantisaki mokolo yango to aponaki yango mpo na kokokisa mokano na ye. Mokano yango ezali ete mabele etonda na mibali mpe basi ya botosi oyo bakobatela yango mpe biloko nyonso oyo ezali na kati. (Eba. 1:28) Ezali mpo na kokokisa mokano yango nde Yehova Nzambe mpe Yesu Kristo, “Nkolo ya sabata,” bazali “kokoba kosala tii sikoyo.” (Mat. 12:8) Na yango, mokolo ya kopema ya Nzambe ekokoba tii mokano na ye ekokokisama na mobimba na yango, na nsuka ya Boyangeli ya Mbula Nkóto ya Kristo.
‘Bólanda te ndakisa yango ya kozanga botosi’
6. Bandakisa nini ezali likebisi mpo na biso, mpe liteya nini tokoki kozwa na bandakisa yango?
6 Nzambe ayebisaki Adama ná Eva mokano na ye polelepolele, kasi bango basalaki na boyokani na yango te. Ya solo, ata nsima ya Adama ná Eva, bamilio ya bato mosusu bazali kolanda nzela ya kozanga botosi. Ata bato ya Yisraele, ekólo ya Nzambe, balandaki mbala na mbala ndakisa yango ya kozanga botosi. Mpe Paulo akebisaki bakristo ya ekeke ya liboso ete ata bato mosusu kati na bango bakoki kokwea na motambo wana, lokola Bayisraele ya kala. Akomaki boye: “Yango wana, tósala nyonso oyo ekoki mpo tókɔta na kopema wana, noki moto moko akwea mpe alanda ndakisa yango ya kozanga botosi.” (Ebr. 4:11) Maloba ya Paulo emonisi ete bato ya kozanga botosi bakoki kokɔta na kopema ya Nzambe te. Elimboli nini mpo na biso? Elimboli nde ete soki na lolenge moko boye totosi te mokano ya Nzambe, totoki kozanga kokɔta na kopema na ye? Ezali polele ete eyano na motuna wana ezali na ntina mingi mpo na biso, mpe tokolobela yango na bozindo na lisolo oyo. Kasi, liboso tókóma kuna, tótalela lisusu ndakisa mabe ya Bayisraele mpe ntina oyo bakɔtaki na kopema na Nzambe te.
“Bakokɔta na kopema na ngai te”
7. Mokano ya Yehova ezalaki nini ntango alongolaki Bayisraele na boombo na Ezipito, mpe bango basengelaki kosala nini?
7 Na mobu 1513 L.T.B., Yehova amonisaki mosaleli na ye Moize mokano na ye mpo na Bayisraele. Nzambe alobaki boye: “Nazali kokita mpo na kobikisa bango na lobɔkɔ ya Baezipito mpe kolongola bango na mokili oyo [Ezipito] bámata tii na mokili moko malamu mpe monene, na mokili oyo etondi na miliki mpe na mafuta ya nzoi.” (Kob. 3:8) Kaka ndenge alakaki nkɔkɔ na bango Abrahama, ntango Yehova alongolaki Bayisraele “na lobɔkɔ ya Baezipito,” azalaki nde na mokano ya kokómisa bango bato na ye. (Eba. 22:17) Nzambe apesaki Bayisraele mibeko oyo ekokaki kosalisa bango bázala na boyokani ya kimya na ye. (Yis. 48:17, 18) Ayebisaki Bayisraele ete: “Soki bokotosa mpenza mongongo na ngai mpe bokobatela mpenza kondimana na ngai [oyo amonisaki na Mibeko], bokokóma mpenza eloko na ngai moko kati na bato ya bikólo mosusu nyonso, mpo mabele mobimba ezali ya ngai.” (Kob. 19:5, 6) Na yango, mpo Bayisraele bázala na boyokani malamu na Nzambe, basengelaki kotosa mongongo na ye.
8. Bayisraele balingaki kozala na bomoi ya ndenge nini soki bátosaka Nzambe?
8 Kanisá ndenge bomoi ya Bayisraele elingaki kozala soki bátosaka mongongo ya Nzambe! Yehova alingaki kopambola bilanga na bango, bilanga ya vinyo, mpe bangɔmbɛ ná bampate na bango. Alakaki mpe ete akobatela bango liboso ya banguna na bango. (Tángá 1 Bakonzi 10:23-27.) Ntango Masiya ayaki, na ntembe te alingaki kokuta Yisraele ekólo moko ya bonsomi, kasi te oyo eyangelami na Baroma. Yisraele elingaki kozala ndakisa malamu mpo na bikólo ya zingazinga, oyo ezali komonisa polele ete kotosa Nzambe ya solo ememaka mapamboli mingi na elimo mpe na mosuni.
9, 10. (a) Mpo na nini mposa ya Bayisraele ya kozonga na Ezipito ezalaki mabe? (b) Kozonga ya Bayisraele na Ezipito elingaki kosala nini na losambo na bango?
9 Bayisraele bazalaki na lokumu monene mpenza: kozala bato oyo Yehova azali kosalela mpo na kokokisa mokano na ye. Bakokaki kozwa mapamboli ya Yehova mpe komemela mabota nyonso na mabele mapamboli! (Eba. 22:18) Kasi, Bayisraele mingi bamonaki ntina mpenza te ya kozala bokonzi oyo ezali ndakisa mpo na bikoló mosusu mpe oyo etambwisami na mibeko ya Nzambe. Basɛngaki kutu ete bázonga na Ezipito! (Tángá Mitángo 14:2-4.) Kasi, soki bázongaka na Ezipito, mokano oyo Nzambe azwaki ya kokómisa Yisraele bokonzi oyo ezali ndakisa mpo na bikólo mosusu elingaki kokokisama te. Mpamba te soki bázongaka na boombo na Ezipito, balingaki kokoka soki moke te kotosa Mibeko ya Moize mpe kozwa matomba na ebongiseli oyo Yehova atyaki mpo na bolimbisi ya masumu na bango. Bazalaki mpenza na makanisi ya mosuni, bazalaki komona mosika te! Yango wana Yehova alobaki mpo na batomboki yango ete: “Nalɛmbaki libota oyo, bongo nalobaki ete: ‘Babungaka ntango nyonso nzela na mitema na bango, mpe bayebi banzela na ngai te.’ Bongo nalapaki ndai na nkanda na ngai ete: ‘Bakokɔta na kopema na ngai te.’”—Ebr. 3:10, 11; Nz. 95:10, 11.
10 Mposa na bango ya kozonga na Ezipito emonisaki ete batomboki yango bazalaki kopesa motuya moke na mapamboli ya elimo oyo bazwaki, kasi balingaki nde bapwaro, matungulu mpe ayi oyo ezalaki na mokili ya Ezipito. (Mit. 11:5) Ndenge moko na Esau oyo azangaki botɔndi, batomboki yango bazalaki pene ya kotika libula monene ya elimo oyo bazalaki na yango mpo na bilei ya elɛngi.—Eba. 25:30-32; Ebr. 12:16.
11. Lokola Bayisraele oyo babimaki na Ezipito bazangaki kondima, Yehova abongolaki nde mokano na ye?
11 Atako Bayisraele wana oyo babimaki na Ezipito bazangaki kondima, Yehova ‘akobaki kosala’ mpo mokano na ye ekokokisama; atyaki sikoyo likebi na libota oyo eyaki nsima. Bato ya libota yango ya nsima bazalaki na botosi mingi koleka baboti na bango. Batosaki etinda ya Yehova ya kokɔta na Mokili ya Ndaka mpe bazwaki yango. Yosua 24:31 elobi boye: “Yisraele bakobaki kosalela Yehova mikolo nyonso ya Yosua mpe mikolo nyonso ya mikóló oyo batikalaki na bomoi nsima ya Yosua mpe oyo bayebaki misala nyonso oyo Yehova asalelaki Yisraele.”
12. Ndenge nini toyebi ete bakristo bakoki kokɔta na kopema ya Nzambe lelo?
12 Kasi mokemoke, Bayisraele wana ya botosi banunaki mpe bakufaki; libota oyo eyaki nsima na bango “eyebaki Yehova te mpe eyebaki mosala oyo ye asalaki mpo na Yisraele te.” Na yango, “bana ya Yisraele bakómaki kosala oyo ezali mabe na miso ya Yehova mpe kosalela Babaala.” (Bas. 2:10, 11) Lokola bazangaki botosi, bazalaki lisusu na boyokani ya kimya na Nzambe te. Na yango, Mokili ya Ndaka ezalaki ‘esika ya kopema’ ya solosolo te mpo na bango. Mpo na Bayisraele yango, Paulo akomaki boye: “Soki Yosua akɔtisaka bango na esika moko ya kopema, mbɛlɛ na nsima Nzambe alobeli mokolo mosusu te. Yango wana, etikali na kopema moko ya sabata mpo na bato ya Nzambe.” (Ebr. 4:8, 9) “Bato ya Nzambe” oyo Paulo azalaki kolobela ezali bakristo. Elingi nde koloba ete bakristo bakokaki kokɔta na kopema ya Nzambe? Bakokaki kokɔta—ezala baoyo bazalaki Bayuda, ezala baoyo bazalaki Bayuda te. Yango emonisi ete bakristo lelo bakoki mpe kokɔta na kopema ya Nzambe!
Bamosusu balongaki te kokɔta na kopema ya Nzambe
13, 14. (a) Na mikolo ya Moize, Bayisraele basengelaki kosala nini mpo na kokɔta na kopema ya Nzambe? (b) Na ekeke ya liboso, bakristo basengelaki kosala nini mpo na kokɔta na kopema ya Nzambe?
13 Ntango Paulo akomelaki Baebre, azalaki komitungisa mpo bakristo mosusu bazalaki kosala na boyokani na mokano ya Nzambe te. (Tángá Baebre 4:1.) Na ndenge nini? Bazalaki naino kotosa makambo mosusu ya Mibeko ya Moize. Ezali solo ete na boumeli ya mbula soki 1 500, Moyisraele nyonso oyo alingaki kosala na boyokani na mokano ya Nzambe asengelaki kotosa Mibeko ya Moize. Kasi nsima ya liwa ya Yesu, bazalaki lisusu na mposa ya Mibeko ya Moize te. Bakristo mosusu bakangaki ntina ya likambo yango te, mpe bamonaki ete esengeli kaka kotosa makambo mosusu ya Mibeko.b
14 Paulo ayebisaki bakristo yango oyo bazalaki kokangama na Mibeko ya Moize ete nganga-nzambe monene Yesu, aleki banganga-nzambe monene ya kala. Amonisaki mpe ete kondimana ya sika ná tempelo monene ya elimo eleki kondimana ná tempelo ya kala. (Ebr. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Na yango, mbala mosusu ntango azalaki kokanisa Sabata ya pɔsɔ na pɔsɔ oyo Mibeko elobelaki, Paulo akomaki mpo na libaku ya bakristo ya kokɔta na kopema ya Nzambe ete: “Etikali na kopema moko ya sabata mpo na bato ya Nzambe. Mpo moto oyo akɔti na kopema ya Nzambe apemi mpe na misala na ye, ndenge Nzambe mpe apemaki na oyo ya ye.” (Ebr. 4:8-10) Baebre wana oyo bazalaki bakristo basengelaki kotika kokanisa ete bakokaki kondimama na Yehova soki bazali kosala makambo oyo Mibeko ya Moize esɛngi. Kobanda na Pantekote ya mobu 33 T.B., kondimama na Yehova ezali likabo oyo apesaka bato oyo bamonisi kondima epai ya Yesu Kristo.
15. Mpo na nini botosi ezali na ntina mpo tókɔta na kopema ya Nzambe?
15 Nini epekisaki Bayisraele ya mikolo ya Moize bákɔta na Mokili ya Ndaka? Kozanga botosi. Nini epekisaki bakristo mosusu na mikolo ya Paulo bákɔta na kopema ya Nzambe? Kaka likambo yango, kozanga botosi. Bazalaki kondima te ete Mibeko esilaki kokokisa mokano na yango mpe ete Yehova akómaki kotambwisa bato na ye na nzela mosusu.
Kokɔta na kopema ya Nzambe lelo
16, 17. (a) Kokɔta na kopema ya Nzambe lelo elimboli nini? (b) Tokolobela nini na lisolo oyo elandi?
16 Bakristo mingi te bakoloba ete esengeli kaka kotosa makambo mosusu ya Mibeko ya Moize mpo na kozwa lobiko lelo oyo. Maloba ya Paulo epai ya Baefese ezali polele ete: “Na boboto monene wana nde bobikisami na nzela ya kondima; mpe kobika yango euti na bino te, ezali likabo ya Nzambe. Ɛɛ, euti na misala te, mpo moto moko te azwa ntina ya komikumisa.” (Ef. 2:8, 9) Boye, ndenge nini bakristo bakoki kokɔta na kopema ya Nzambe lelo? Kobosana te ete Yehova aponaki mokolo ya nsambo, mokolo ya kopema na ye, mpo akokisa mokano na ye mpo na mabele mpe mpo na bato ya botosi. Tokoki kokɔta na kopema ya Yehova, soki tozali kotosa ye mpe kosala na boyokani na mokano na ye, ndenge ebongiseli na ye ezali komonisa biso yango.
17 Nzokande, soki tozali kotosa te batoli oyo tozali kozwa na nzela ya moombo ya sembo mpe ya mayele, to soki toponi nzela ya lipanda, tokomonisa ete tozali kosala na boyokani na mokano ya Yehova te. Kosala bongo ekoki kobebisa boyokani na biso na ye. Na lisolo oyo elandi, tokolobela makambo mosusu oyo ekoki kokómela basaleli ya Nzambe mpe tokomona ndenge ekateli na biso, ya kotosa to te, ekoki komonisa soki tokɔtá mpenza na kopema ya Nzambe.
[Maloba na nse ya lokasa]
a Banganga-nzambe mpe Balevi bazalaki kosala misala na tempelo na Sabata kasi bazalaki na “ngambo te.” Lokola azali nganga-nzambe monene na tempelo ya elimo, Yesu mpe akokaki kosala mosala oyo Yehova apesaki ye kozanga kobanga ete abuka mobeko ya Sabata.—Mat. 12:5, 6.
b Toyebi te soki nsima ya Pantekote ya mobu 33 T.B., Bayuda mosusu oyo bakómaki bakristo bazalaki kaka kotosa ebongiseli ya kopesa bambeka na Mokolo ya kozipa masumu. Soki basalaki bongo, bamonisaki ete bazali na limemya te mpo na mbeka ya Yesu. Kasi toyebi ete Bayuda mosusu oyo bakómaki bakristo bazalaki kaka kotingama na mimeseno mosusu ya Mibeko ya Moize.—Gal. 4:9-11.
Mituna mpo na komanyola
• Mpo na nini Nzambe azali kopema na mokolo ya nsambo?
• Ndenge nini toyebi ete tii lelo mokolo ya nsambo esili naino te?
• Nini epekisaki Bayisraele ya mikolo ya Moize mpe bakristo mosusu ya ekeke ya liboso bákɔta na kopema ya Nzambe?
• Tosengeli kosala nini lelo mpo tókɔta na kopema ya Nzambe?
[Likanisi ya paragrafe na lokasa 27]
Tokoki kokɔta na kopema ya Yehova lelo soki tozali kotosa ye mpe kosala na boyokani na mokano na ye, ndenge ebongiseli na ye ezali komonisa biso yango
[Bililingi na nkasa 26, 27]
Basaleli ya Nzambe lelo basengeli kosala nini mpo bákɔta na kopema na ye?