17. (a) Lisese oyo Yesu apesaki na ntina na mbuma malamu mpe matiti mabe esakolaki nini? (b) Eloko nini esalemaki na 1918? Nani abwakamaki mpe nani atyamaki na mosala?

¹⁷ Kati na lisese na ye ya mbuma malamu mpe matiti mabe, Yesu asakolaki ete eleko ya molili ekoya, na boumeli na yango boklisto ya mokili oyo esalaki nyonso elingaki ye. Kasi na boumeli na bikeke ya lipengwi, baklisto mokomoko bakokani na mbuma malamu, bapakolami ya solo bazalaki. (Matai 13:24-29, 36-43) Na motindo yango, wana mokolo ya Nkolo ebandaki na Octobre 1914, baklisto ya solo bazalaki awa na mabelé. (Emoniseli 1:10) Emonanaka ete Jéhovah ayaki na temple na ye ya elimo na 1918, elingi koloba mbula misato na ndambo nsima na 1914, mpo na kosambisa baoyo bazalaki kosambela wana, mpe Yesu “ntoma na kondimana na ye,” ayaki na ye elongo. (Malaki 3:1; Matai 13:47-50) Ntango ekokaki mpo na Nkolo ete abwaka baklisto ya lokuta mpe atya ‘moombo na sembo mpe na mayele likoló na bozwi na ye nyonso.’—Matai 7:22, 23; 24:45-47.

18. “Ntango” nini ekokaki na 1914, mpe ebongaki na moombo kosala nini na ntango yango?

¹⁸ Lisusu ntango ekokaki mpo na moombo yango ete atya likebi mpenza likoló na nsango oyo Yesu atindelaki masangá nsambo, mpe yango moko nsango emonisi ete esengelaki kozala bongo. Na ndakisa, Yesu alobeli koya na ye mpo na kosambisa masangá, kosambisa oyo ebandaki na 1918. (Emoniseli 2:5, 16, 22, 23; 3:3) Alobaki ete akobatela lisangá ya Filadelefi na “ntango na komekama oyo elingi kobimela mokili mobimba.” (Emoniseli 3:10, 11) ‘Ntango na komekama’ wana eyaki na ebandeli na mokolo na Nkolo na 1914, nsima na yango baklisto bamekamaki mpo na oyo etali bosembo na bango na Bokonzi na Nzambe oyo eutaki kosalema.—Tala Matai 24:3, 9-13.

[Etanda na lokasa 32]

Ntango ya koyongolama mpe ya kosambisama

Yesu abatisamaki mpe apakolamaki mpo na kokoma Mokonzi, na ebale Yordani na Octobre ya mobu 29 ya ntango na biso. Mbula misato na ndambo na nsima, na mobu 33, ayaki na temple ya Yelusaleme mpe abenganaki baoyo bakomisaki yango ebombamelo na miyibi. Kokokana ezali kati na makambo yango mpe eleko ya mbula misato na ndambo oyo ebandaki na Octobre 1914, ntango Yesu akomaki mokonzi na makoló, mpe esukaki ntango ayaki mpo na kotala baoyo bazalaki komibenga baklisto, mpamba te kosambisama ebandaki na ndako na Nzambe. (Matai 21:12, 13; 1 Petelo 4:17) Na ebandeli na 1918, mosala ya Bokonzi oyo esalamaki na libota na Jéhovah ekutanaki na botemeli monene. Ezalaki ntango ya komekama kati na mokili mobimba, mpe baoyo bazalaki na bobangi bayongolamaki. Na Mai 1918, bakonzi na mangomba na boklisto na mokili basalaki mayele mabe mpo na kokangisa bamoko kati na bamonisi ya la Société Watch Tower, kasi sanza libwa na nsima, batikaki bango. Na nsima, balongolaki bifundeli ya lokuta nyonso oyo bafundaki bango na yango. Kobanda 1919, lisangá ya libota na Nzambe, oyo eyongolamaki mpe epetolamaki, ebandaki kosakola na molende nyonso Bokonzi na Jéhovah mpe na Klisto lokola elikya bobele moko mpo na mokili.—Malaki 3:1-3.

Ntango Yesu abandaki kotala na 1918, na ntembe te bakonzi na mokili basambisamaki mpe bakweisamaki. Bango nde babandisaki monyoko ya libota na Nzambe, kasi lisusu bamikotisaki na nyongo monene ya makila na kopesaka maboko na mikili oyo ebundaki na Etumba ya Liboso ya mokili mobimba. (Emoniseli 18:21, 24) Bakonzi yango ya mangomba batyaki elikya na bango na Lisangá ya Mabota, eloko oyo esalamaki na bato. Lokola lisangá ya mangomba ya lokuta na mokili, boklisto ya mokili oyo ebwakamaki libela longwa na miso na Nzambe uta 1919.