Batu ba ba Lukuluhile Kono ba ba na ni ku Ikalabela

“Mi mu ka ziba niti, mi niti i ka mi lukulula.”—JOANI 8:32.

 1, 2. (a) Tukuluho i bile cwañi ni kalulo mwa litaba za kwaikale za mufuta wa mutu? (b) Ki mañi a nosi ya lukuluhile luli? Mu taluse.

TUKULUHO. Ki linzwi le li m’ata cwañi leo! Mufuta wa mutu se u tiyezi lindwa ni lipetuho ze sa konwi ku baliwa hamohocwalo ni but’ata bo bu si na tikanyo kabakala takazo ya batu ya ku lukuluha. Ka mo ku inezi fela, The Encyclopedia Americana i talusa kuli: ‘Mwa petuho ya zwelopili, ha ku na muhupulo o petile kalulo ya butokwa bo butuna ku fita tukuluho.’

² Nihakulicwalo, ki ba bakai batu ba ba lukuluhile luli? Ki ba bakai ba ba ziba nihaiba seo tukuluho ili sona? The World Book Encyclopedia i talusa kuli: “Kuli batu ba be ni tukuluho ye tezi, ha ku lukeli ku ba ni likaniso kwa neku la ka m’o ba hupulela, mo ba bulelela, kamba mo b’a ngela mihato. Ba lukela ku itemuhela se si li liketo za bona, mi ba lukela ku ba ni m’ata a ku ba ni katulo mwahal’a liketo zeo.” Ka ku beya seo mwa munahano, kana mwa ziba ufi kamba ufi ya lukuluhile luli? Ki bomañi ba ba kona ku bulela kuli ha ba na “likaniso kwa neku la ka m’o ba hupulela, mo ba bulelela, kamba mo b’a ngela mihato”? Ka buniti fela, ki mutu a li muñwi fela mwa pupo kaufela ya swanelwa ki tolongosho yeo—Jehova Mulimu. Ki yena fela ya na ni tukuluho ye tezi. Ki yena fela ya kona ku eza keto ifi kamba ifi ni ku i zusezapili ku si na taba ni kanyezo kaufela. Ki yena “Ya-Mata-Kaufela.”—Sinulo 1:8; Isaya 55:11.

 3. Kiha ba taleleza muinelo ufi batu ha ba ikol’anga tukuluho?

³ Kwa neku la batu ba ba kokobezi, tukuluho i kona fela ku ba ya makutela-kaufi. Hañata i fiwa kamba i sepiswa ku fiwa ki m’ata a tamaiso a mañwi mi i swalisana ni buipeyo bwa luna kwa ma’ta a tamaiso ao. Ka mo ku inezi fela, i bata i’ ba mwa muinelo kaufela, mutu u kona fela ku ba ya lukuluhile haiba a lemuha m’ata a tamaiso a mutiisi wa tukuluho ya hae. Sina ka mutala, batu ka buñwi ba ba pila mwa “linaha ze lukuluhile” ba ikola lituso ze ñata, ze cwale ka tukuluho ya ku zamaya, tukuluho ya ku bulela, ni tukuluho ya bulapeli. Ki sikamañi se si yemela ona litukuluho zeo? Ki mulao wa naha. Mutu ka buñwi u kona fela ku ikola zona a bile a ipeya ku utwa mulao. Haiba a itusisa maswe tukuluho ya hae ni ku tula mulao, u’ ngiwa ku ba ya na ni ku ikalabela kwa m’ata a tamaiso, mi tukuluho ya hae neikana ya kusufazwa hahulu ki ku atulelwa tolongo.—Maroma 13:1-4.

Tukuluho ya Bumulimu—Ye na ni Buikalabelo

 4, 5. Ki tukuluho ifi ye ba ikola balapeli ba Jehova, mi u ka b’a nga ku ikalabela fa nto mañi?

⁴ Mwa lilimo za mwanda wa pili, Jesu na bulezi ka za tukuluho. N’a bulelezi Majuda kuli: “Ha mu tiiseza mwa linzwi la ka, mu ka ba balutiwa ba ka ba niti; Mi mu ka ziba niti, mi niti i ka mi lukulula.” (Joani 8:31, 32) N’a sa buleli ka za tukuluho ya ku bulela kamba tukuluho ya bulapeli. Ka niti fela n’a sa buleli za ku lukuluha ku zwa kwa coko ya Siroma, ili tukuluho ye ne ba nyolezwi Majuda ba bañata. Ku tokwa, yeo ne i li nto ye ñwi ya butokwa hahulu ni ku fita, tukuluho ye fiwa, isi ka milao ya butu kamba mihupulo ye s’a kondoloki ya babusi ba bañwi ba butu, kono ka Mubusi yo mutuna ka ku fitisisa wa pupo kaufela, Jehova. Ne li li tukuluho ya ku zwa kwa tumelo ya za mioya, tukuluho ya ku zwa kwa bulapeli bo bu si na zibo, ni ze ñwi hape, ze ñata. Tukuluho ye fiwa ki Jehova ki tukuluho ya luli, mi i ka inelela kamita.

⁵ Muapositola Paulusi na bulezi kuli: “[Jehova, NW] ki Moya; mi fo ku na ni Moya wa [Jehova, NW], ku inzi tukuluho.” (2 Makorinte 3:17) Ka lilimo ze myanda-nda Jehova sa sebelisanile ni mufuta wa mutu kuli cwale batu ba ba sepahala hañi-hañi ba ta ikola mufuta wa tukuluho ya butu ye nde ni ye tuna ka ku fitisisa, “tukuluho ya kanya ya bana ba Mulimu.” (Maroma 8:21) Nako yeo i si ka fita kale, Jehova u lu fa sipimo se siñwi sa tukuluho ka niti ye mwa Bibele, mi u l’u nga ku ba ni buikalabelo haiba lu itusisa maswe tukuluho yeo. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Hape ku ze bupilwe, ha ku na ze sa bonahali fapil’a hae; kono lika kaufela li inzi fande, mi li atami, mwa meto a hae Yena ye lu na ni ku ikalabela ku Yena.”—Maheberu 4:13.

 6-8. (a) Ki litukuluho lifi ze ne ba ikozi bo Adama ni Eva, mi ne ba ka kona ku buluka litukuluho zeo ha ne ba taleleza muinelo mañi? (b) Ki sikamañi se ne ba latehezwi bo Adama ni Eva hamohocwalo ni bana ba bona?

⁶ Ku ikalabela ku Jehova ne ku tunafalizwe muta bashemi ba luna ba butu ba pili, bo Adama ni Eva, ne ba sa pila. Jehova n’a ba bupile ba na ni mpo ye nde hahulu ya m’ata a ku iketela. Ha ne ba ka zwelapili ku itusisa ona m’ata ao a ku iketela ka ku sepahala, ne ba ka ikola limbuyoti ze ñwi, ze cwale ka tukuluho kwa sabo, tukuluho kwa makulanu, tukuluho kwa lifu, ni tukuluho ya ku atumela Ndat’a bona wa kwa lihalimu ba nze ba na ni lizwalo le li kenile. Kono muta ne ba itusisize maswe m’ata a bona a ku iketela, zeo kaufela ne li cincize.

⁷ Jehova na beile bo Adama ni Eva mwa simu ya Edeni, mi kwa neku la za ku ikola kwa bona n’a ba file miselo ye kwa likota kaufela za mwa simu—kwand’a i liñwi. Yeo na ipulukezi ku ili yena ka sibili; ne i li “kota ya ku ziba bunde ni bumaswe.” (Genese 2:16, 17) Ka ku ikambusa ku ca kwa muselo wa kota yeo, Adama ni Eva ne ba ka bonisa ku itumelela kuli ki Jehova fela ya lukuluhile ku toma sipimo se si nde ni se si maswe. Kambe ne b’a ngile muhato ka ku sepahala ni ku ikambusa ku ca kwa muselo o hanisizwe, Jehova n’a ka zwelapili ku tiisa litukuluho ze ñwi za bona.

⁸ Ka maswabi, Eva n’a teelelize kwa akalezo ye kal’ole ya Noha ya kuli na swanela ku izibela “bunde ni bumaswe” yena ka sibili. (Genese 3:1-5) Pili yena, mi hamulaho Adama, na cile kwa muselo o ne u hanisizwe. Ka se ne si zwile mwateñi, muta Jehova Mulimu n’a til’o bulela ku bona mwa simu ya Edeni, ne ba ikutwile ku swaba mi ba ipata ili bona. (Genese 3:8, 9) Cwale ne se ba li baezalibi ba ne ba latehezwi ki muinelo wa tukuluho ya ku atumela Mulimu ili ye ne i zwelela kwa lizwalo le li kenile. Kabakala seo, hape ne ba latehezwi ki tukuluho kwa makulanu ni lifu, tukuluho ya bona hamohocwalo ni ya bana ba bona. Paulusi na bulezi kuli: “Sibi sina ha si keni mwa lifasi ka mutu a li muñwi [Adama], mi ka sibi ku keni lifu, kamukwaocwalo lifu li tile kwa batu kaufela kakuli ba ezize sibi kaufela.”—Maroma 5:12; Genese 3:16, 19.

 9. Ki bomañi ba ba zibiwa sina ba ne ba itusisize hande sipimo sa tukuluho ye ne ba ikozi?

⁹ Nihakulicwalo, mufuta wa mutu ne u sa na ni m’ata a ku iketela, mi mwahal’a linako, batu ba bañwi ba ba si ka petahala ne ba itusisize ona m’ata ao mwa nzila ye sepahala ka ku sebeleza Jehova. Mabizo a ba bañwi ba ku bona a bulukezwi luna ku zwa kwa linako za kwa kale k’o. Banna ba ba cwale ka Abele, Enoke, Nuwe, Abrahama, Isaka, ni Jakobo (y’o hape a bizwa Isilaele) ki mitala ya batu ka buñwi ba ba itusisize sipimo sa tukuluho ye ne ba sa ikola mwa ku eza tato ya Mulimu. Mi ka se si zwile mwateñi ne ba bile ni bupilo bo bunde.—Maheberu 11:4-21.

Tukuluho ya Batu ba ba Ketilwe ba Mulimu

10. Ki litamo lifi ze n’e li mwa bulikani bwa n’a ezize Jehova ni batu ba hae ba ba ipitezi?

¹⁰ Mwa mazazi a Mushe, Jehova n’a lukuluzi bana ba Isilaele—bao cwale ne se ba fitile ku bolule-lule—ku zwa mwa butanga bwa Egepita mi a eza bulikani ni bona ili fo ne ba fitile fa ku ba batu ba hae ba ba ipitezi. Mwatas’a bona bulikani bo, Maisilaele ne ba na ni buprisita ni muinelo wa matabelo a lifolofolo a ne a kwahela libi za bona ka nzila ya swanisezo. Kacwalo, ne ba na ni tukuluho ya ku atumela Mulimu mwa ku lapela. Hape ne ba na ni muinelo wa milao ni litaelo za ku ba buluka ba li ba ba lukuluhile kwa likezo za tumelo ya mioya ni kwa bulapeli bwa buhata. Hasamulaho, ne ba ka amuhela Naha ya Sepiso sina sanda, ba na ni sepiso ye tiile ya tuso ya bumulimu kwa neku la lila za bona. Kalulo ya bona mwa bulikani ne i tama Maisilaele ku buluka Mulao wa Jehova. Maisilaele ka ku itatela ne ba amuhezi muinelo wo, ka ku bulela kuli: “Z’a bulezi kaufela [Jehova, NW] lu ka li eza.”—Exoda 19:3-8; Deuteronoma 11:22-25.

11. Ki sifi se ne si zwile mwateñi muta Isilaele na palezwi ku buluka kalulo ya hae ya bulikani ni Jehova?

¹¹ Ka lilimo ze fitelela 1,500, Maisilaele ne ba li mwa swalisano yeo ye ipitezi ni Jehova. Kono ne ba palezwi hañata ku buluka bulikani. Ka linako ze ñata ne ba yaululwa ki bulapeli bwa buhata mi ne ba fitile fa ku ba mwa buzike bwa ku lapela milimu ni bwa tumelo ya za mioya, kacwalo Mulimu a ba lumeleza ku ba mwa butanga bwa kwa mubili kwa lila za bona. (Baatuli 2:11-19) Mwa sibaka sa ku ikola limbuyoti ze ne li bile teñi ka ku buluka bulikani, ne ba filwe koto kabakala ku bu lwanisa. (Deuteronoma 28:1, 2, 15) Hañi-hañi, ka 607 B.C.E., Jehova n’a lumelelize sicaba ku fita fa ku ba mwa butanga ki Mababilona.—2 Makolonika 36:15-21.

12. Ki sikamañi se ne si fitile fa ku iponelwa kwa nalule-lule ka ku ama kwa bulikani bwa Mulao wa Mushe?

¹² Yeo ne i li tuto ye t’ata luli. Ne ba swanela ku ituta ku yona butokwa bwa ku buluka Mulao. Nihakulicwalo, muta, hamulaho wa lilimo ze 70, Maisilaele ne ba kutezi kwa naha ya habo bona, ne ba palezwi hape ku buluka hande bulikani bwa Mulao. I bata i’ba ka lilimo ze mwanda hamulaho wa ku kuta kwa bona, Jehova n’a bulezi kwa baprisita ba Maisilaele kuli: “Kono mina, mu keluhile nzila, mu sitatalisize ba bañata ka mulao; mu sinyize bulikani bwa Livi.” (Malaki 2:8) Ka mo ne ku inezi fela, nihaiba ba ba buniti ka ku fitisisa mwahal’a Maisilaele ne ba palezwi ku fita fa sipimo se si petehile sa Mulao. Ku fita ku ba mbuyoti, ne u fitile fa ku ba, ka manzwi muapositola Paulusi, “sikuto.” (Magalata 3:13) Ka ku utwahala luli, nto ye ñwi ye fita bulikani bwa Mulao wa Mushe ne i tokwahala kwa ku tisa batu ba ba sepahala, ba ba si ka petahala kwa tukuluho ye kanya ya bana ba Mulimu.

Muinelo wa Tukuluho ya Sikreste

13. Ki mutomo ufi o munde ni ku fita wa tukuluho o ne u filwe kwa nalule-lule?

¹³ Nto yeo ye ñwi ne i li sitabelo sa tiululo sa Jesu Kreste. Bukaufi ni silimo sa 50 C.E., Paulusi n’a ñolezi kwa puteho ya Bakreste ba ba tozizwe mwa Galatia. N’a talusize ka m’o Jehova n’a ba lukululezi mwa butanga bwa bulikani bwa Mulao mi a bulela kuli: “Kreste u lu lukuluzi kuli lu be ni tukuluho. Mu tiye cwale, mi mu si ke mwa bofwa hape kwa coko ya buzike.” (Magalata 5:1) Jesu n’a lukuluzi batu ka linzila lifi?

14, 15. Ki mwa linzila lifi ze makaza m’o Jesu a lukuluzi balumeli ba Sijuda ni ba ba si ba Sijuda?

¹⁴ Hamulaho wa lifu la Jesu, Majuda ba ne ba mu amuhezi sina Mesiya ni ku ba balutiwa ba hae ne ba tile mwatas’a bulikani bo bunca, ili bo ne bu yolile bulikani bwa Mulao bwa kale. (Jeremia 31:31-34; Maheberu 8:7-13) Mwatas’a bona bulikani bo bunca bo, bona—ni balumeli ba ba si Majuda ba ne ba swalisana ni bona hamulaho—ne ba fitile fa ku ba kalulo ya sicaba sa kwa moya, se sinca se ne si yolile Isilaele wa kwa nama sina batu ba ba ipitezi ba Mulimu. (Maroma 9:25, 26; Magalata 6:16) Ka ku ba cwalo, ne ba ikozi tukuluho ya n’a sepisize Jesu ha n’a bulezi kuli: “Niti i ka mi lukulula.” Kwand’a ku ba lukulula kwa sikuto sa Mulao wa Mushe, niti ne i lukuluzi Bakreste ba Sijuda kwa lizo kaufela ze imeza ze ne ba limbekilwe ki baeteleli ba bulapeli. Mi ne i lukuluzi Bakreste ba ba si Majuda kwa ku lapela milimu ni kwa tumelo ya mioya ili zeo ze ne eziwa mwa bulapeli bo ne ba li ku bona pili. (Mateu 15:3, 6; 23:4; Likezo 14:11-13; 17:16) Mi ne ku bile ni ze ñwi ze ñata.

¹⁵ Jesu, ha n’a bulela ka za niti yeo ye lukulula, n’a bulezi kuli: “Kaniti-niti na mi bulelela, ni li, Mutu kaufela ya eza sibi, ki mutanga wa sibi.” (Joani 8:34) Bakeñisa kuli bo Adama ni Eva ne ba ezize sibi, mutu ufi ni ufi ya kile a pila u bile muezalibi mi kacwalo ki mutanga wa sibi. Ya kauhanywa fela kwa teñi ki Jesu yena ka sibili, mi sitabelo sa Jesu si lukuluzi balumeli kwa butanga b’o. Ki niti, ne ba sa li ba ba si ka petahala ni ba ba na ni sibi ka taho. Niteñi, cwale ne ba kona ku bakela libi za bona ni ku kupa swalelo fa mutomo wa sitabelo sa Jesu, ba na ni buikolwiso bwa kuli likupo za bona li ka utwiwa. (1 Joani 2:1, 2) Fa mutomo wa sitabelo sa tiululo sa Jesu, Mulimu u ba zibahalize ba ba lukile, mi ne ba kona ku mu atumela ka lizwalo le li kenisizwe. (Maroma 8:33) Fahalimu a seo, bakeñisa kuli tiululo i kwaluzi tibelelo ya zuho kwa bupilo bo bu sa feli, niti mane i ba lukuluzi ni kwa sabo ya lifu.—Mateu 10:28; Maheberu 2:15.

16. Tukuluho ya Sikreste ne i ama cwañi ze ñata ku fita tukuluho ifi kamba ifi ye ne ka fiwa ki lifasi?

¹⁶ Ka nzila ye makaza, tukuluho ya Sikreste ne i kwalululezwi banna ni basali ku si na taba ni muinelo wa bona, ka mubulelelo wa butu. Babotana, mapantiti, mane ni batanga, ne ba kona ku lukuluha. Kwa lineku le liñwi, ba mayemo a’ pahami mwa macaba ba ne ba hanile lushango ka za Kreste ne ba sa li mwa butanga kwa tumelo ya za mioya, sibi, ni sabo ya lifu. Ni kamuta ha lu swaneli ku tuhela ku itumela ku Jehova kwa neku la tukuluho ye lu ikola. Ha ku na nto ye fiwa ki lifasi ye kona ku ba bukaufi ni ku likana ni yona.

Ba ba Lukuluhile Kono ba ba na ni ku Ikalabela

17. (a) Ba bañwi mwa lilimo za mwa mwanda wa pili ne ba latehezwi cwañi ki tukuluho ya Sikreste? (b) Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku kwashekiwa ki tukuluho ye sa weli likamba ye mwa lifasi la Satani?

¹⁷ Mwa lilimo za mwanda wa pili, ne ku kana kw’a ba kuli buñata bwa Bakreste ba ba tozizwe ne ba tabezi tukuluho ya bona ni ku buluka busepahali bwa bona ku si na taba ni se ne si ka ezahala kaufela. Ka maswabi, nihakulicwalo, ba bañwi ne ba tamuzi tukuluho ya Sikreste ni limbuyoti za yona kaufela mi hamulaho ni ku i latula, ku kutela kwa butanga mwa lifasi. Ki kabakalañi ha ne ku li cwalo? Ku si na ku kakanya tumelo ya ba bañata ne i fokozi, mi ne ba ‘yenduzwi fela.’ (Maheberu 2:1) Ba bañwi ne ba ‘tuhezi tumelo ni lizwalo le li nde mi ne ba talimani ni ku lwela kwa tumelo ya bona.’ (1 Timotea 1:19) Mwendi ne ba swasehile kwa mipilelo ya bumbakofumu kamba muzamao o maswe. Ki kwa butokwa cwañi kuli lu buluke tumelo ya luna ni ku i ekeza, ka ku pateha mwa tuto ya ka butu, ku ba hamoho, tapelo, ni mwa musebezi wa Sikreste! (2 Pitrosi 1:5-8) Haike ni kamuta lu si ke lwa tuhela ku itebuha tukuluho ya Sikreste! Ki niti, ba bañwi ne ba kana ba likiwa ki ku tokwa ku ikalabela ko ba bona kwande a puteho, ka ku nahana kuli bao ba ba li mwa lifasi ki ba ba lukuluhile hahulu ku fita luna. Kaniti luli, nihakulicwalo, se si bonahala ku ba sina tukuluho mwa lifasi ki ku tokwa fela buikalabelo. Haiba ha lu batanga ba Mulimu, lu batanga ba sibi, mi bona butanga b’o bu fa mupuzo o tisa maswabi.—Maroma 6:23; Magalata 6:7, 8.

18-20. (a) Ba bañwi ba bile cwañi “lila za kota ya linyando”? (b) Ba bañwi ‘b’a nga cwañi tukuluho ya bona sina kubo ya ku apesa bumaswe’?

¹⁸ Fahalimu a seo, mwa liñolo la hae ku ba mwa Filipi, Paulusi n’a ñozi kuli: “Kakuli ku na ni ba bañwi be ni mi bulelezi za bona hañata, mi ni cwale ni sa ba bulela ka ku lila miyoko, ni li, ki lila za [kota ya linyando ya, NW] Kreste.” (Mafilipi 3:18) Ee, ne ku na ni ba bañwi ba ne ba li Bakreste be ne ba bile lila kwa tumelo, mwendi ka ku ba bakwenuheli. Ki kwa butokwa cwañi kuli lu si ke lwa latelela nzila ya bona! Fahalimu a seo, Pitrosi n’a ñozi kuli: “Mu ba ba lukuluhile, kono mu si ke mwa eza bulukuluhi bwa mina kubo ya ku apesa bumaswe; kono mu izamaise sina batanga ba Mulimu.” (1 Pitrosi 2:16) Mutu ka buñwi n’a kana a eza cwañi tukuluho ya hae sina kubo ya ku apesa bumaswe? Ka ku eza libi ze tuna—mwendi kwa mukunda—hailif’o a nze a swalisana ni puteho.

¹⁹ Mu hupule Diotrefi. Joani n’a bulezi ka za hae kuli: “Diotrefi ya lata ku ipeya kwapili [mwa puteho] h’a lu amuheli. . . . Hape h’a amuheli banabahabo luna; mi ba ba lata ku ba amuhela u ba leleka mwa Keleke.” (3 John 9, 10) Diotrefi na itusisize tukuluho ya hae sina kubo ya ku apesa takazo ya hae ya buitati.

²⁰ Mulutiwa Juda n’a ñozi kuli: “Ku mina ku izwakile batu ba bañwi, be katulo ya bona ye ba fa mulatu i ñozwi kale; ki batu ba ba si na bulapeli; ba sinya sishemo sa Mulimu wa luna ku si fetula buozwa; mi ba latula Jesu Kreste, Yena Muñ’a luna a nosi ni Mulen’a luna.” (Juda 4) Ha ne ba nze ba swalisana ni puteho, bona batu bao ka buñwi ne ba li kukuezo ya bumaswe. (Juda 8-10, 16) Kwa Sinulo lu bala kuli mwa liputeho za Pergamo ni Tiyatira, ne ku na ni tukwata-kwata twa litumelo ze ñwi, ku lapela milimu, ni muzamao o maswe. (Sinulo 2:14, 15, 20-23) Ki ku itusisa ka mafosisa cwañi tukuluho ya Sikreste!

21. Ki sikamañi se si libelezi bao ba ba itusisa maswe tukuluho ya bona ya Sikreste?

²¹ Ki sikamañi se si libelela bao ba ba itusisa maswe ka nzila yeo tukuluho ya bona ya Sikreste? Mu hupule se ne si ezahezi ku Isilaele. Isilaele n’a li sicaba se si ketilwe sa Mulimu, kono kwa mafelelezo Jehova n’a si hanile. Ki kabakalañi? Kakuli Maisilaele ne ba itusisa swalisano ya bona ni Mulimu sina kubo ya ku apesa bumaswe. Ne ba itumbaeta kuli ne ba li bana ba Abrahama kono ne ba hanile Jesu, Peu ya Abrahama ni Mesiya ya ketilwe wa Jehova. (Mateu 23:37-39; Joani 8:39-47; Likezo 2:36; Magalata 3:16) “Isilaele wa Mulimu” ka nañungelele n’a si ke a iponahaza ku sa sepahala ka mukwa o swana. (Magalata 6:16) Kono Mukreste ka buñwi ufi kamba ufi ya tisa silafazo ya kwa moya kamba ya muzamao kwa nalule-lule u ka talimana ni kalimelo, nihaiba katulo ye tuna. Kaufel’a luna lu na ni ku ikalabela ka m’o lu itusiseza tukuluho ya luna ya Sikreste.

22. Ki tabo ifi ye ba teñi ku bao ba ba itusisa tukuluho ya bona ya Sikreste mwa ku sebeleza Mulimu?

²² Ki ko ku nde hakalo ni ku fita ku sebeleza Mulimu mi kacwalo ni ku ba ba lukuluhile kaniti luli. Ki Jehova fela ya fa tukuluho ye li ya butokwa luli. Lishitanguti li li: “Mwan’aka u talife, mi u tabise pilu ya ka, mi ni ka kona ku alaba ya ni nyaza.” (Liproverbia 27:11) Ha lu itusiseñi tukuluho ya luna ya Sikreste kwa ku bub’anisa Jehova. Haiba lu eza cwalo, bupilo bwa luna bu ka ba ni taluso, lu ka tisa munyaka ku Ndat’a luna wa kwa lihalimu, mi kwa nalule-lule lu ka ba mwahal’a bao ba ba ka ikola tukuluho ya kanya ya bana ba Mulimu.

Kana Mwa Kona ku Talusa?

◻ Ki mañi a nosi ya lukuluhile luli?

◻ Ki litukuluho lifi ze ne ba ikola bo Adama ni Eva, mi ki kabakalañi ha ne ba latehezwi ki zona?

◻ Ki litukuluho lifi ze ne ba ikola Maisilaele muta ne ba bulukile bulikani bwa bona ni Jehova?

◻ Ki litukuluho lifi ze ne tile ku bao ba ne ba amuhezi Jesu?

◻ Ba bañwi mwa lilimo za mwanda wa pili ne ba latehezwi kamba ku itusisa maswe tukuluho ya bona ya Sikreste cwañi?

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Tukuluho ya n’a file Jesu ne i li ye nde hahulu ku fita tukuluho ifi kamba ifi ya kona ku fa mutu