Bayahi Hamoho mwa “Naha” ye Kutisizwe Sinca

“Kono mina mu ka bizwa kuli ki mina baprisita ba [Jehova, NW]; batu ba mi bulele ba li, ki mina likombwa za Mulimu wa luna.”—ISAYA 61:6.

 1, 2. (a) Muinelo wa baproselite mwa Isilaele ne li ufi? (b) Ki mubonelo mañi o ipitezi o bonisizwe ki lilama za “buñata bo butuna” mwa linako za cwale?

MWA miteñi ya kwaikale, muta Isilaele n’a sepahala, n’a bonahalile ku sebeza mwa lifasi kaufela sina paki wa kanya ya Jehova. (Isaya 41:8, 9; 43:10) Buñata bwa mazwahule ne b’a ngile muhato ni ku to lapela Jehova ka ku swalisana ni batu ba Hae ba n’a ketile. Ka muhato, ne ba ize ku Isilaele sina Ruti mwa na bulelezi ku Naomi kuli: “Sicaba sa hao ikaba sicaba sa ka, mi Mulimu wa hao ibe Yena Mulimu wa ka.” (Ruti 1:16) Ne ba ipeile kwa likuka za bulikani bwa Mulao, banna ne ba ile kwa mupato. (Exoda 12:43-48) Basali ba bañwi ne ba nyezwi ki Maisilaele. Rahaba wa mwa Jeriko ni Ruti wa Mumoabi ne ba bile bokukululu ba basali ba Jesu Kreste. (Mateu 1:5) Baproselite ba ba cwalo ne ba li kalulo ya puteho ya Isilaele.—Deuteronoma 23:7, 8.

² Sina baproselite mwa Isilaele, “buñata bo butuna” kacenu ba ize ku bomasiyaleti ba ba tozizwe kuli: “Lu ka ya ni mina; kakuli lu utwile kuli Muñ’a Bupilo u inzi ni mina.” (Sinulo 7:9; Zakaria 8:23) Ba lemuha kuli Bakreste ba ba tozizwe b’a ki bona “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso,” mi ba sebeza ka ku swalisana hahulu ni bona kuli batoziwa ni “lingu ze ñwi” ki “mutapi u li muñwi, ni mulisana a li muñwi.” (Mateu 24:45-47; Joani 10:16) Ki sika mañi se si ka ezahala kwa buñata bo butuna muta mizwale ba bona ba batoziwa kaufela ba ka amuhela mupuzo wa bona wa kwa lihalimu? Ha ba tokwi ku saba. Mwahal’a “mazazi a maungulelo” a, Jehova u ezize litukiso kwa neku la nako yeo.—2 Timotea 3:1.

“Naha” ya kwa Moya

 3. “Lihalimu le linca” le li polofitilwe ki Pitrosi ki nto mañi, mi ne li tomilwe l’ili?

³ Tukiso ye busa ya kwa lihalimu ili yeo Bakreste ba 144,000 ba batoziwa ba k’a ba kalulo ya yona ne i polofitilwe ki muapositola Pitrosi. N’a ize kuli: “Ka sepiso ya hae, lu talimezi lihalimu le linca, ni lifasi le linca, mo ku yahile Ku Luka.” (2 Pitrosi 3:13) “Lihalimu le linca” leo ne li tomilwe ka 1914, muta Kreste n’a beilwe fa lubona sina Mulena mwa Mubuso wa kwa lihalimu. Kono ku cwañi ka za “lifasi le linca”?

 4. (a) Ki kezahalo mañi ye si ka libelelwa ye ne i ezahalile ka 1919? (b) ‘Sicaba se ne si pepilwe ka nako i liñwi’ ne li nto mañi, mi ‘naha ye ne i pepilwe’ ne li ifi?

⁴ Ka 1919, Jehova n’a kutisize bomasiyaleti ba ba tozizwe ku zwa mwa butanga ku Babilona yo Mutuna. (Sinulo 18:4) Kwa neku la baeteleli ba Krestendomu, kezahalo ye mbwetukisa yeo ne i si ka libelelwa ni hanyinyani. Bibele, ka ku ama kwa kezahalo yeo, i li: “Ki mañi ya utwile taba ye cwalo? Ki mañi ya boni ze swana sina zona? Kikuli naha i ka pepwa ka lizazi li li liñwi? kamba sicaba si ka pepwa ka nako i liñwi?” (Isaya 66:8) Muta puteho ya batoziwa ne i bonahalile fapil’a macaba ka ku sa libelelwa sina batu ba ba lukuluzwi, ne li sicaba luli se si “pepilwe ka lizazi li li liñwi.” Cwalehe, “naha,” ne li nto mañi? Ka kutwisiso ye ñwi, ne li naha ya kwa moya ye swana ni ya Isilaele wa ikale. Ne li liluko la musebezi o ne u filwe kwa “naha” ye nca ye pepilwe, ili sibaka m’o bupolofita bwa Paradaisi bwa buka ya Isaya bu na ni talelezo ya kwa moya, mwa nako ya cwale. (Isaya 32:16-20; 35:1-7; mu bapanye Maheberu 12:12-14.) K’o kaufela Mukreste na ka ipumana ka nama, u mwa “naha” yeo.

 5. Ne li mutomo ufi o ne u bile teñi ka 1919? Mu taluse.

⁵ Seo ne si na ni ku ama kufi kwa “lifasi le linca” le li polofitilwe ki Pitrosi? Kihona, “sicaba” se sinca seo, se si pepilwe ka 1919 mwa “naha” ye kutisizwe sinca, ne si na ni ku ba kopano ya mwa lifasi kaufela ye ezizwe ka balumbeki ba Jehova ba batoziwa ni ba ba si ka toziwa. Kopano yeo i ka punyuha Armagedoni ni ku kena mwa lifasi le linca. Ka nzila ye, sicaba seo si kona k’u ngiwa sina ona mutomo wa sosaiti ya batu ba ba lukile, lifasi le linca, le li ka ba teñi hasamulaho wa ku sinyiwa kwa lifasi la Satani.a Fahal’a ma-1930, batoziwa, sina sikwata, ne se ba kubukanyelizwe mwa naha ye kutisizwe sinca. Haisali ku zwiwa f’o, makanatelo se li kwa neku la ku kubukanyiwa kwa buñata bo butuna bwa lingu ze ñwi, zeo se li bat’o ba bolule ba ketalizoho kacenu. (Sinulo 14:15, 16) Kana “naha” se i fufula ni ku fita ka batu? Ku tokwa, miseto ya yona ya kona ku yandululwa ka butuna bo bu tokwahala kaufela. (Isaya 26:15) Luli, ki ko ku nyangumuna ku bona buñata bwa bayahi ba yona bu nze bu hula bomasiyaleti ba ba tozizwe ha ba nze ba taza “naha” ka “miselo”—ili sico sa kwa moya se si fa buikangulo se si matafaza. (Isaya 27:6) Kono mayemo a zona lingu ze ñwi ze ki afi mwa “naha” ye kutisizwe sinca ya batu ba Mulimu?

Mazwahule ba ba Patehile mwa “Naha”

 6. Ki kamukwaufi mazwahule ba bile ba ba patehile mwa “naha” ya batu ba Mulimu?

⁶ Sina fela baproselite ha ne ba ipeile kwa Mulao wa Mushe mwa naha ya Isilaele, buñata bo butuna kacenu mwa “naha” ye kutisizwe sinca ba latelela litaelo za Jehova. Ka ku lutiwa ki mizwale ba bona ba batoziwa, ba ikambusa kwa bulapeli bwa buhata mwa mifuta ya bona kaufela ni ku buluka bukeni bwa mali. (Likezo 15:19, 20; Magalata 5:19, 20; Makolose 3:5) Ba lata Jehova ka pilu ya bona kaufela, kutwisiso, moyo, ni m’ata ni ku lata muyahwa ni bona sina bona. (Mateu 22:37; Jakobo 2:8) Mwa Isilaele wa ikale, baproselite ne ba tusize kwa ku yahiwa kwa tempele ya Salumoni ni ku swalisana mwa ku kutiswa sinca kwa bulapeli bo bu kenile. (1 Makolonika 22:2; 2 Makolonika 15:8-14; 30:25) Kacenu, buñata bo butuna hape bwa abana mwa litukiso za miyaho. Sina ka mutala, ba tusa mwa ku toma liputeho ni mipotoloho, ku sa bulelwi litukiso ze ezahala za miyaho ye mituna ye bonwa, ye cwale ka Mandu a Mubuso, Mandu a Mikopano ye mituna ni miyaho ya mitai.

 7. Ki sika mañi se ne si ezizwe mwa Jerusalema ya lukuluzwi muta ne ku si na Malivi ba ba likani kwa neku la ku eza sebelezo ya mwa tempele?

⁷ Ka 537 B.C.E., muta Isilaele n’a kutile ku zwa mwa butanga mwa Babilona, ne ba kalisize ku onga-onga sebelezo fa sibaka sa tempele. Niteñi, Malivi ba ne ba kutile ne ba si ba bañata hahulu. Kacwalo, Manetinimi—bakozi ba ba ile kwa mupato bao sapili ne ba li batusi ba Malivi—ne ba filwe matohonolo a ekezehile a sebelezo ya kwa tempele. Nihakulicwalo, ne ba sa likaneleli ni baprisita ba lusika lwa Aruni ba ba tozizwe.b—Ezira 7:24; 8:15-20; Nehemia 3:22-26.

 8, 9. Lingu ze ñwi li ngile cwañi kabelo ye ekezehile ya musebezi wa ku fa sebelezo ye kenile mwahal’a mazazi a mafelelezo?

⁸ Bakreste ba ba tozizwe kacenu ba latelezi mutala wo. Sina “nako ya mafelelezo” ha i zwezipili, ba ba siyalezi kwa batoziwa ba bile ba ba kusufala hape ni hape mwa “naha” ya batu ba Mulimu. (Daniele 12:9; Sinulo 12:17) Ka lona libaka leo, buñata bo butuna cwale ba peta buñata bwa musebezi wa ku fa “sebelezo ye kenile.” (Sinulo 7:15) Ka ku latelela ketelelo ya mizwale ba bona ba ba tozizwe, ba fa “Mulimu sitabelo sa milumbeko, kikuli bupaki bo bu zwa mwa milomo ye lumba Libizo la hae.” Ha ba “[libali] ku eza ba bañwi hande, ni ku fana,” ka ku ziba kuli “Mulimu u tabela matabelo a cwalo.”—Maheberu 13:15, 16.

⁹ Fahalimw’a seo, ka ku ekezeha kwa buñata bo butuna ka likiti-kiti ze myanda-nda ka silimo, ku na ni kulo kamita ya tokwahalo ya okamelo. Ka nako ye ñwi, seo ne si nyamatalwa fela ki Bakreste ba ba tozizwe. Nako ye, okamelo ya buñata bwa liputeho, hamoho cwalo ni mipotoloho, likiliti, ni mitai, ka tokwahalo se li filwe mwa pabalelo ya lingu ze ñwi. Ka 1992 ba sikai ba ku bona ne ba filwe tohonolo ya ku fumaneha kwa mikopano ya tutengo twa Sitopa se si Busa ni ku sebeza sina batusi fela ili ba ba sa fi likatulo za mafelelezo. Hape, lingu ze ñwi li sa sepahala kwa Bakreste sina bona ba ba tozizwe ni ku ikutwa ku ba ni tohonolo kwa neku la ku ba tusa sina mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso wa Jehova.—Mateu 25:34-40.

“Sina Nduna”

10, 11. Ka ku latelela mutala wa Mafilisita ba bañwi, ki ka mukwa ufi be ne ba li lila za batu ba Jehova ba cincize lipilu? Ka ku ba ni ze zwile mwateñi lifi?

¹⁰ Nzila yeo ka yona mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso a itusisize ka yona lingu ze ñwi mwa libaka za buikalabelo ne i polofitilwe kwa Zakaria 9:6, 7. Kwa teñi lu bala kuli: “Ni ka felisa buikuhumuso bwa Mafilisita; Ni ka zwisa mwa mulomo wa hae, ni mwa meno a hae, mali ni linama za matabelo a hae a masila; bomasialeti ba hae ba ka ba ba Mulimu wa luna; Mufilisita a be sina nduna mwa naha ya Juda, Ekroni a be sina Mujebusi.”c Mafilisita ne ba li lila ze tuna za batu ba Jehova, sina lifasi la Satani kacenu. (1 Joani 5:19) Sina fela Mafilisita kwa nalulelule ha ne ba yundisizwe sina batu, ni lona lifasi le, ni likalulo za lona za bulapeli bwa lona, lipolitiki, ni litekisano za lipisinisi, ona cwanoñu fa li ka be li ipumani mwa buhali bwa Jehova bo bu shandaula.—Sinulo 18:21; 19:19-21.

¹¹ Niteñi, ka ku ya ka manzwi a Zakaria, Mafilisita ba bañwi ne ba cincize lipilu za bona, mi seo ne si swaniseza kuli ba bañwi ba silifasi kacenu ha ba na ku siyala ba li lila ku Jehova. Ba ka tokolomoha bulapeli bwa maswaniso ni lizo za bona ze nyenyisa ni matabelo a’ masila ni ku fita fa bukeni mwa meto a Jehova. Mwa lizazi la luna, “Mafilisita” ba ba cwalo ili ba ba cincize b’a fumaneha mwahal’a buñata bo butuna.

12. Mwa linako za cwale, ki kamukwaufi “Ekroni” a bile “sina Mujebusi”?

¹² Ka ku ya ka bupolofita, muleneñi o mutuna wa Mafilisita wa Ekroni ne u ka ba “sina Mujebusi.” Majebusi ni bona ne ba li lila za Isilaele ka nako ye ñwi. Jerusalema ne u li mwa mazoho a bona ku fitela Davida h’a u tula. Nihakulicwalo, ka bupaki ba bañwi ku bao ba ne ba punyuhile ndwa ni Isilaele ne ba bile baproselite. Ne ba sebelize mwa naha ya Isilaele sina batanga mane ni ku ba ni tohonolo ya ku sebeza kwa ku yahiwa kwa tempele. (2 Samuele 5:4-9; 2 Makolonika 8:1-18) Kacenu, “Maekroni” ba ba taha ku to lapela Jehova hape ba na ni matohonolo a sebelezo mwa “naha” mwatas’a okamelo ya mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso.

13. Manduna ne ba li bomañi mwa lifasi la ikale?

¹³ Zakaria u bulela kuli Mufilisita u ka ba sina nduna mwa Juda. Linzwi la Siheberu la ʼal·luphʹ, ha li tolokiwa “nduna,” li talusa “mueteleli wa ba ba sikiti” (kamba, “chiliarch”). Ne li situlo se si pahami hahulu. Ka ku utwahala, sicaba sa makalelo sa Edomo ne si na ni manduna ba 13 fela. (Genese 36:15-19) Linzwi la “nduna” ha li si ka itusiswa hañata muta ku bulelwa ka za Isilaele, kono pulelo ya “toho (kamba, muzamaisi) wa ba ba sikiti” i fumaneha hañata. Muta Mushe n’a putile bayemeli ba sicaba sa Isilaele, n’a bizize “litoho za ba ba likiti-kiti ba Isilaele.”d Ne ba li ba 12 ba ba li litoho, ba ne ba li fela mwatas’a Mushe ka mo ku bonahalela. (Numere 1:4-16) Ka mukwa o swana, mwa tukiso ya mpi, bazamaisi fahalimw’a ba ba likiti-kiti ne ba li fela mwatas’a muzamaisi wa mpi mukatumbi kamba mulena.—2 Samuele 18:1, 2; 2 Makolonika 25:5.

14. Kacenu “Mufilisita” u bile cwañi sina nduna?

¹⁴ Zakaria n’a si ka polofita kuli Mufilisita y’a baka na k’a ba nduna luli mwa Isilaele. Seo ne si si ke sa ba se si lukile, ka ku sa ba Muisilaele wa ka sipepo. Kono na k’a ba sina nduna, ka ku ba mwa sibaka sa kalulo ya tamaiso se si bapanyiwa ku sa nduna. Mi, seo se si bile cwalo. Bomasiyaleti ba Bakreste ba ba tozizwe ha ba nze ba fukuzeha ka palo ni kuli bao ba ba sa pila ba honiwa ki busupali, lingu ze ñwi ze twaelizwe hande z’a tusa fo ku tepeta ka mubulelelo o muñwi. Ha ba bati ku yola mizwale ba bona ba batoziwa. Kono mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso u ba fa tamaiso ka mo ku tokwahalela mwa “naha” ili kuli kopano ya Mulimu i kone ku zwelapili ka mukwa o’ onga-ongilwe hande. Zwelopili ya muezezo o cwalo i bonahala mwa bupolofita bo buñwi hape.

Baprisita ni Balimi

15. (a) Mwa talelezo ya Isaya 61:5, 6, “baprisita ba [Jehova, NW]” ki bomañi, mi ba sebeza l’ili ka ku tala mwa kalulo yeo ka kutwisiso ye tezi? (b) “Ba macaba” ba ba eza musebezi wa bulimi wa Isilaele ki bomañi, mi—ka kutwisiso ya kwa moya—musebezi w’o u ama nto mañi?

¹⁵ Isaya 61:5, 6 i bala kuli: “Ba macaba ba ka ba teñi, ba lise mitapi ya mina. Bana ba basili ba be balimi ba mina, ba lime ni likota za mina za veine. Kono mina mu ka bizwa kuli ki mina baprisita ba [Jehova, NW]; batu ba mi bulele ba li, ki mina likombwa za Mulimu wa luna; mi mu ka ca bufumu bwa macaba, mu ka ipabaza ka ze tumile za ona.” Kacenu, “baprisita ba Jehova” ki Bakreste ba ba tozizwe. Ka kutwisiso ya mafelelezo ni ye tezi, ba ka sebeza sina “baprisita ba [Jehova NW] . . . , likombwa za Mulimu wa luna,” mwa Mubuso wa kwa lihalimu. (Sinulo 4:9-11) Ki bafi “ba macaba” ba ba na ni buikalabelo fa musebezi wa bulimi? Bao ki lingu ze ñwi, ba ba pila mwa “naha” ya Isilaele wa Mulimu. Bulisani, bulimi, ni ku lima likota za veine ko ku filwe mwa pabalelo ya bona ki nto mañi? Ka kutwisiso ya kwa moya ye butokwa hahulu, misebezi yeo i ama ku tusa, ku luta, ni ku kutula batu.—Isaya 5:7; Mateu 9:37, 38; 1 Makorinte 3:9; 1 Pitrosi 5:2.

16. Ki bomañi ba ba ka talima za musebezi kaufela mwa “naha” ya batu ba Mulimu?

¹⁶ Ka nako ya cwale, palo ye nyinyani ya Maisilaele ba kwa moya ba siyezi fa lifasi ili ku abana mwa bulisani bwa kwa moya, bulimi, ni ku lima likota za veine. Muta puteho ya batoziwa kwa nalulelule i ka kopana ni Kreste, musebezi wo kaufela u ka siyelwa lingu ze ñwi. Nihaiba okamelo ya butu ya “naha” ka nako yeo i ka ba mwa mazoho a lingu ze ñwi ze fitile ku ze konisa, bao mwa buka ya Ezekiele ba ketilwe sina sitopa sa malena.—Ezekiele, likauhanyo 45, 46.e

“Naha” ya Zwelapili

17. Ki litukiso mañi zeo Jehova s’a nze a sweli ku eza mwahal’a mazazi a mafelelezo a?

¹⁷ Ee, buñata bo butuna ha bu lukeli ku saba! Jehova u ba ezelize litukiso ze ñata. Zwelopili ye butokwa ka ku fitisisa fa lifasi-mubu mwahal’a mazazi a mafelelezo a i bile ku kubukanywa ni ku swaiwa kwa batoziwa. (Sinulo 7:3) Niteñi, mwahal’a ku bona teñi kuli seo sa ezahala, Jehova u se a tisize lingu ze ñwi mwa ku swalisana ni bona mwa naha ya kwa moya ye kutisizwe sinca. Mwateñi se ba fepilwe kwa moya ni ku twaeziwa mwa mupilelo wa Sikreste. Hape, ba lutilwe hande ka za sebelezo ye kenile, ku kopanyeleza ni okamelo. Ka seo ba itumela hahulu ku Jehova ni kwa mizwale ba bona ba batoziwa.

18. Ki mwahal’a likezahalo mañi m’o lingu ze ñwi li ka siyala li sepahala mwa “naha” ya Isilaele wa kwa moya?

¹⁸ Muta Gogo wa Magogo a ka eza twaniso ya hae ya mafelelezo fahalimw’a batu ba Mulimu, lingu ze ñwi li ka yema ka ku tiya ni bomasiyaleti ba ba tozizwe mwa “naha ya minzi ye si na makwakwa.” Lingu ze ñwi li ka be li sa inzi mwa “naha” ha ba punyuha sinyeho ya macaba ni ku kena mwa lifasi le linca la Mulimu. (Ezekiele 38:11; 39:12, 13; Daniele 12:1; Sinulo 7:9, 14) Ka ku zwelapili ku sepahala, ni kamuta ha ba na ku siya sibaka se sinde hahulu seo.—Isaya 11:9.

19, 20. (a) Mwa lifasi le linca, ki okamelo ifi ye tuna yeo bayahi ba “naha” ba ka ikola? (b) Ki kwa sika mañi k’o lu talimezi ka tibelelo ye tuna?

¹⁹ Isilaele wa kale n’a busiwa ki malena ba butu mi ne ba na ni buprisita bwa Malivi. Mwa lifasi le linca, Bakreste ba ka ba ni okamelo ye tuna ni ku fita. Mwatas’a Jehova Mulimu, ba ka ba mwatas’a Muprisita yo Mutuna ya m’ata ni Mulena, Jesu Kreste, hamohocwalo ni malena ni baprisita hamoho ni yena ba 144,000—bao ba bañwi ba ku bona ne ba ba ziba sina mizwale ni likaizeli za bona ba Sikreste fa lifasi-mubu. (Sinulo 21:1) Bayahi ba ba sepahala ba naha ya kwa moya ba ka pila fa lifasi-mubu le li kutisizwe sinca mwa muinelo wa paradaisi tenyene, ni ku ba ni tabo mwa limbuyoti za ku foliswa ze tahiswa fa fasi ka Jerusalema yo Munca.—Isaya 32:1; Sinulo 21:2; 22:1, 2.

²⁰ Koloi ya Jehova ye makalisa ya kwa lihalimu ha i nze i zamaya ku ya kwapili ka ku sa yema ili ku taleleza milelo ya hae, kaufel’a luna lu talimela kwapili ka tibelelo ye tuna kwa neku la ku talelezwa kwa kalulo ya luna ye lu filwe. (Ezekiele 1:1-28) Muta milelo yeo i petiwa kwa mafelelezo, mu nahane fela ka za nyakalalo ye tuna ye ka ba teñi ya mukiti wa tulo ya ku kenisa Jehova! Pina ye tuna ye ñozwi kwa Sinulo 5:13 cwale i ka opelwa ki pupo kamukana ye li: “Ku Ya inzi mwa Lubona, ni ku Ngunyana, ku be milumbeko, ni likute, ni kanya, ni mata, mwa linako ni linako!” Ku si na taba kuli sibaka sa luna si ka ba kwa lihalimu kamba fa lifasi-mubu, kana ha lu nyolelwi ku ba k’o, ili ku swalisanisa manzwi a luna mwa korasi yeo ye nde hahulu ya tumbo?

[Litaluso za kwatasi]

Mu Ka Alaba Cwañi?

◻ Ki “naha” mañi ye ne i kutisizwe sinca ka 1919, mi ne i talizwe cwañi ka bayahi?

◻ Lingu ze ñwi li filwe cwañi buikalabelo bo bu ekezehile mwa “naha” yeo ya batu ba Mulimu ba ba kutisizwe sinca?

◻ Ki mwa nzila ifi lilama za buñata bo butuna ba li “sina Mujebusi” ni sina “nduna mwa Juda”?

◻ Lingu ze ñwi ze sepahala li ka siyala nako ye kuma kai mwa “naha”?

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Mufilisita wa cwale u k’a ba “sina nduna mwa Juda”

[Maswaniso a fa likepe 18]

Ba ba tozizwe ni lingu ze ñwi ba beleka hamoho mwa naha ya kwa moya