Ba Banca Ba Ba Hupula Mubupi wa Bona

“U hupule Mubupi wa hao mwa mazazi a bucaha bwa hao.”—MUEKELESIA 12:1.

 1. Ki lipulelo lifi za mwanana wa lilimo ze 11 ze bonisa kuli Mubupi wa luna ki wa luli ku yena?

KI KO kunde hakalo banana ha ba bulela ni k’u nga mihato ka nzila ye bonisa kuli ba nga Jehova Mulimu sina mutu luli ye ba ebelelwa ni ku bata ku tabisa! Mushimani wa lilimo za buhulu ze 11 n’a bulezi kuli: “Ha ni li ni nosi mi ni talima kwande mwa lihaulo, ni bona ku makaza kwa z’a bupile Jehova. Kiha ni nahana ka mo i ka buhehela Paradaisi mwa nako ya kwapili ni ka mo ni ka konela ku swala lifolofolo ka nako yeo.” (Isaya 11:6-9) N’a ekelize kuli: “Ha ni li ni nosi, na lapelanga ku Jehova. Ni ziba kuli h’a na ku ikutwa kuli n’a mu toliya ha ni bulela ku yena ka nako kaufela. Ni ziba kuli u sweli wa ni bona kamita.” Kana Mubupi wa luna ki wa luli ku mina sina mwa bezi ku mushimani yo?

Mulimu Ki Wa Luli Cwañi ku Mina?

 2. (a) Mubupi wa mina u kona ku ba cwañi wa luli ku mina? (b) Ki kalulo ifi yeo bashemi ba kona ku ba ni yona mwa ku tusa bana ba bona ku itebuha kuli Mulimu ki mutu luli?

² Kuli Jehova ni lisepiso za hae li be za luli ku mina, mu lukela pili ku ituta ka za hae ni nako ya kwapili ye nde hahulu yeo a mi fa mwa lifasi le linca la ku luka leo Bibele i talusa. (Sinulo 21:3, 4) Haiba bashemi ba mina ba mi lutile ka za lika zeo, mu na ni libaka la ku taba kabakala kuli seo si mi konisa ku utwa taelo ye buyelezwi, ye li: ‘U hupule Mubupi wa hao.’ (Muekelesia 12:1) Yo munca yo muñwi n’a bulezi ka ku ama kwa ku lutiwa ki bashemi ba hae kwa kwa makalelo, kuli: “Kamita lika kaufela mwa bupilo ne li taluswa ka ku ama Jehova. Seo ne si li sinotolo mwa ku hupula kwa ka Mubupi wa ka.” Kalibe yo muñwi n’a talusize kuli: “Ni ka itumela kamita kwa bashemi ba ka kabakala ku ni luta kuli Jehova ki mutu luli. Ne ba ni bonisize ka mwa ku mu latela ni ku ni bulelela ka za tabo ya ku mu sebeleza ka nako ye tezi.”

 3, 4. Ki sifi se si kona ku mi tusa ku nahana ka za Jehova sina mutu luli?

³ Niteñi, ba bañata ba fumana kuli ku t’ata ku nahana ka za Mulimu sina mutu luli ya na ni taba ni bona. Mina bo? Yo munca yo muñwi n’a tusizwe ku nahana ka za ku ba mutu kwa Mulimu ki pulelo ye, ye ne li mwa The Watchtower: “Ka za kuli mubili wa Jehova Mulimu ki o mutuna cwañi, ha lu zibi.” Ka mo ku inezi fela, mayemo a’ pahami a Mulimu ha si ka itinga fa butuna kamba sibupeho sa mubili wa hae, sina ha ne ku bonisizwe cwalo mwa mubamba o ne u tatami wa The Watchtower y’ani kuli: “Butuna bwa hae luli bu ama mufuta wa Mulimu w’o a li ona,” ee, ki Mulimu ya sepahala, ya na ni mufelañeke, ya lilato, ili ya swalela.a (Exoda 34:6; Deuteronoma 32:4; Samu 86:5; Jakobo 5:11) Kana se mu fitile fa k’u nga Jehova sina mutu ya cwalo, mulikani ya sepilwe ili y’o mu kona ku ba ni swalisano ye nde hahulu ni yena?—Isaya 41:8; Jakobo 2:23.

⁴ Jesu n’a tusize balateleli ba hae ba kwa makalelo kuli ba ikole swalisano ya ka butu ni Mulimu. Kacwalo, muapositola Joani ha n’a ñozi ka za zuho ya ku liba kwa bupilo bwa kwa lihalimu ya n’a libelezi, Joani n’a talusize kuli: “Lu ka swana sina [Mulimu], kakuli lu ka mu bona mw’a inezi.” (1 Joani 3:2; 1 Makorinte 15:44) Ba banca hape kacenu ba konwa ku tusiwa k’u nga Mulimu sina mutu luli, ye ba kona ku ziba hande nihaike kuli ha ba koni ku mu bona luli. Mucaha yo muñwi n’a ize: “Bashemi ba ka ne ba ni tusize ku hupula Jehova ka ku buza lipuzo ze ñata, ze cwale ka ze, ‘Ki sifi sa n’a ka bulela Jehova? Ne u ka si talusa cwañi ka manzwi a hao tota? Seo si talusañi?’” Kana lipuzo ze cwale ka ze ha li lu tahisezi ku nahana ka za swalisano ya luna ya ka butu ni Mulimu?

Seo ku Hupula ku Talusa

 5. Ki mitala ifi ya mwa Bibele ye bonisa kuli ku hupula mutu ku ama nto ye fita ku hupula fela libizo la hae?

⁵ Ku utwa taelo ye li, “U hupule Mubupi wa hao,” ku talusa nto ye fita ku nahana fela ka za Jehova. Ku ama kezo, ku eza se si mu tabisa. Mubulai ha n’a kupile Jesu kuli, “U ni hupule ha u kena mwa mubuso wa hao,” n’a bata kuli Jesu a eze ze fita ku hupula fela libizo la hae. N’a bata kuli Jesu a’ nge muhato, a mu zuse. (Luka 23:42, litaku li siyamisizwe ki luna.) Ka ku swana, Josefa ya n’a li mwa tolongo n’a libelela kezo ye ñwi ya ku mu tusa ha n’a kupile weta wa Faro kuli a mu hupule ku Faro. Mi Jobo ha n’a kupile Mulimu kuli, ‘Ni hupule,’ Jobo n’a kupa kuli ka nako ye ñwi ya kwapili, Mulimu a te a’ nge muhato wa ku mu zusa.—Jobo 14:13; Genese 40:14, 23.

 6. Linzwi la Siheberu la “hupula” li ama cwañi taluso ya ku tabela sika kamba mutu ya hupulwa?

⁶ Buka ye ñwi i bulela kuli linzwi la Siheberu le li tolokilwe “hupula” hañata li ama “ku tabela kwa mwa munahano ni kezo ye zamaelela ni kupulo.” Taluso ya “ku tabela” ye mwa linzwi la “hupula” i konwa ku bonwa mwa makalo ya “ba mishobo-shobo” mwa lihalaupa, ye li: “Lu sa hupula litapi ze ne lu ca kwa Egepita”! Sina Jobo ha n’a kupile ku hupulwa hande ki Mulimu, ni Ezekiasi, Nehemia, Davida, ni walisamu ya si ka bulelwa fa libizo ne ba kupile ka t’ata kuli ba hupulwe ka ku tabelwa ki Jehova ka ku lemuha busepahali bwa bona.—Numere 11:4, 5; 2 Malena 20:3; Nehemia 5:19; 13:31; Samu 25:7; 106:4.

 7. Haiba lu hupula Mulimu ka ku mu tabela, seo si ka ama cwañi muzamao wa luna?

⁷ Kacwalo ne lu kana lwa buza kuli, ‘Kana lwa hupula Mubupi wa luna ka ku mu tabela ni ku pima ku eza nto ifi kamba ifi ye ka mu utwisa pilu butuku?’ Yo munca yo muñwi n’a talusize kuli: “Boma ne ba ni tusize ku lemuha kuli Jehova u na ni maikuto, mi ni nze ni sa li mwanana hahulu, ne ni lemuhile kuli likezo za ka ne li mu ama.” (Samu 78:40-42) Yo muñwi n’a talusize kuli: “Ne ni ziba kuli likezo za ka ne li ka tusa kamba ku tibela ku alabiwa kwa shemaeto yeo Satani n’a ezize ku Jehova. Ne ni bata ku tabisa pilu ya Jehova, kacwalo seo ne si ni tusize mi si zwelapili ku ni tusa kacenu.”—Liproverbia 27:11.

 8. (a) Ki ndongwamo ifi ye ka bonisa kuli lu hupula Jehova ka ku mu tabela? (b) Ki lipuzo lifi zeo ba banca ba ka nyakisisa ka butali?

⁸ Ka mo ku inezi fela, mwa lifasi le li maswe le, haki ko ku bunolo kamita ku hupula Jehova ka ku abana ka ku tala mwa misebezi ye mu tabisa. Niteñi ne ku ka ba hande hakalo ha ne mu ka likanyisa mucaha Timotea wa mwa lilimo za mwanda wa pili—ku sa bulelwi likiti-kiti za ba banca ba ba saba Mulimu kacenu—ka ku ndongwama sebelezo ya Sikreste ka nako ye tezi sina sikombwa ya li paina! (Likezo 16:1-3; 1 Matesalonika 3:2) Nihakulicwalo, ne ku kana kwa buziwa kuli, Kana ne mu ka kona ku ipyanga mu nze mu li mwa bukombwa bwa bupaina? Mi ha ne mu ka kena mwa linyalo, kana ne mu ka ba ni buzibi bwa ku itusisa mwa ku fumanela lubasi lwa mina ze tokwahala? (1 Timotea 5:8) Zeo ki lipuzo za butokwa, mi ki kwa butokwa hahulu kuli mu li nahanisise hahulu.

Tuto ya ka Mulelo

 9. Ki katulo ifi yeo ba banca ba talimani ni yona ka ku ama kwa tuto ya silifasi?

⁹ Nyangela ya mufuta wa mutu ha i nze i ba ye tatezani ni ku fita, tuto ye ñata ni ku fita neikana ya tokwahala kuli mu kone ku fumana mubeleko o likani wa kuli mu ipyange ka ona mwa musebezi wa bupaina. Ne mu kana mu lemuhile kuli nihaiba ba bañwi ba ba itutile kwa yunivesiti ba na ni ku ba ni tuto ye ñwi hape kuli ba fumane buzibi bo bunca bo bu tokwiwa ki babelekisi ba kacenu. Kacwalo ki tuto ye kuma kai yeo mina ba banca ba ba bata ku tabisa Mulimu mu ka ndongwama? Katulo i swanelwa ku eziwa hande ka ku nyakisisa taelo ye: “U hupule Mubupi wa hao.”

10. Ki ifi tuto ye nde ka ku fitisisa ye lu kona ku fumana?

¹⁰ Ka mo ku inezi fela, mu ka bata ku ndongwama seo nihaiba ba m’ata a tamaiso ba silifasi ba si nga kuli ki yona tuto ye nde ka ku fitisisa—ye fumanwa ka tuto ya Linzwi la Mulimu ya ka tokomelo. Muñoli wa kwa Germany Wolfgang von Goethe n’a ñozi kuli: “Ka mo ba zwelapili [batu] mwa munahano, ki ka m’o hape ku ka bela ko ku konahala ka ku tala ku itusisa Bibele sina mutomo hamohocwalo ni sisebeliso sa mwa tuto.” Ee, tuto ya Bibele i ka mi bakanyeza hande bupilo ku fita mo i ka ezeza tuto ye ñwi ifi kamba ifi!—Liproverbia 2:6-17; 2 Timotea 3:14-17.

11. (a) Ki ufi musebezi wa butokwa ka ku fitisisa o lu kona ku eza? (b) Ki kabakalañi yo munca yo muñwi ha n’a ketile ku ba ni tuto ye ñwi?

¹¹ Bakeñisa kuli zibo ya ku ziba Mulimu ki ye fa bupilo, musebezi wa butokwa ka ku fitisisa o mu kona ku eza kacenu ki wa ku abana zibo yeo ni ba bañwi. (Liproverbia 3:13-18; Joani 4:34; 17:3) Nihakulicwalo, kuli mu eze seo ka buanyu, mu tokwa ku ba ni tuto ye mutomo. Mu tokwa ku kona ku nahana hande, ku bulela litaba ze utwahala, ni ku bala ni ku ñola hande—ili lika ze lutiwa kwa sikolo. Kacwalo m’u nge lituto za mina za kwa sikolo ka butuna, sina mwa n’a ezelize Tracy, yo munca wa mwa Florida, U.S.A., ya n’a felize sikolo sa sekondari ka ku pasa hande hahulu. Musizana y’o n’a talusize cwana sepo ya hae: “Ni bile kamita ni sikonkwani sa ku ba mutanga wa nako ye tezi wa Mulimu wa ka Jehova, mi ni sepa kuli tuto ya ka i ka ni tusa ku peta sona sikonkwani seo.”

12. Haiba tuto ya fahalimu ya silifasi i ketiwa, neikana ya tusa mwa ku taleleza mulelo mañi?

¹² Kana se mu nahanile ka za libaka ha mu kena sikolo? Kana ka mutomo kikuli mu itukiseza ku ba sikombwa ya buanyu wa Jehova? Haiba ki cwalo, mu ka bata ku nyakisisa hahulu ka za m’o tuto ya mina i petela hande mulelo wo. Hamulaho wa ku buza bashemi ba mina, ne ku kana kwa atulwa kuli mu swanela ku ekeza kwa tuto ya mina fahalimu a ye tokwiwa fela ki mulao. Tuto ya fahalimu ye cwalo neikana ya mi tusa ku fumana mubeleko wa ku ipyanga ka ona ili o sa mi siyela nako ni m’ata a ku abana ka ku tala mwa musebezi wa Mubuso.—Mateu 6:33.

13. Bakreste ba babeli ba kwa Russia ba ne ba ndongwami tuto ye ekezehile ba bonisize cwañi mulelo wa bona mwa bupilo?

¹³ Ba bañwi ba ba ndongwama tuto ye ekelizwe ba kena mwa bukombwa bwa ka nako ye tezi niha ba nze ba fumana yona tuto ya fahalimu yeo. Mu nyakisise Nadia ni Marina, basizana ba babeli ba ba sa nonoboka mwa Moscow, Russia. Bubeli bwa bona ne ba kolobelizwe mwa April 1994 mi ne ba kalisize ku sebeza sina likombwa ze li mapaina ba ku tusa. Hamulahonyana wa f’o ne ba felize sikolo sa sekondari mi ba iñolisa mwa tuto ye tanda lilimo ze peli ya za bucaziba bwa za masheleñi. Mwa May 1995 ne ba kalisize bupaina bwa kamita, niteñi ne ba zwezipili ku pasanga hande hahulu mwa lituto za bona za bucaziba bwa za masheleñi. Fahalimu a seo, hamoho ne ba konile ku zamaisanga avareji ya lituto za Bibele ze 14 ka viki ni viki ba nze ba kena sikolo. Basizana bao ba sepa kuli tuto ya bona mwa bucaziba bwa za masheleñi i ka ba konisa ku fumana mubeleko o likani, ilikuli ba kone ku ipyanga mwa bukombwa bwa nako ye tezi.

14. Ku si na taba ni kuli lu keta tuto ya silifasi ye kuma kai, ki nto mañi ye swanela ku ba yona ya butokwa ka ku fitisisa mwa bupilo bwa luna?

¹⁴ Haiba mu ndongwama tuto ya silifasi ye fahalimu a se si tokwiwa fela ki mulao, mu tatube ka butali libaka le mu ezeza seo. Kana kikuli mu ipubanise ni ku fumana bufumu? (Jeremia 45:5; 1 Timotea 6:17) Kamba kana mu na ni sikonkwani sa ku itusisa tuto ya mina ye ekezehile mwa ku abana ka ku tala ni ku fita mwa sebelezo ya Jehova? Lydia, yo munca ya n’a ketile ku ndongwama tuto ya fahalimu, n’a bonisize mubonelo o munde hahulu wa litaba za kwa moya, ka ku talusa kuli: “Ba bañwi ba ndongwama tuto ye pahami mi ba tuhelela ku lata sifumu ku ba tibela, mi ba libezi Mulimu. Haili na swalisano ya ka ni Mulimu ki yona nto ya butokwa ka ku fitisisa ku na.” Ki mubonelo o babazeha hakalo ku luna kaufela!

15. Ki ku fitana-fitana kufi mwa tuto ko ne ba na ni kona Bakreste ba mwa lilimo za mwanda wa pili?

¹⁵ Ka ku lemuseha, Bakreste ba mwa lilimo za mwanda wa pili ne ba na ni buituti bo bu fitana-fitana. Sina ka mutala, baapositola bo Pitrosi ni Joani ne b’a ngilwe ku ba “batu ba ba si ka ituta, ili batu fela” bakeñisa kuli ne ba si ka lutiwa mwa likolo za baluti. (Likezo 4:13) Kono muapositola Paulusi, n’a fumani tuto yeo kacenu i kona ku bapanyiwa kwa tuto ya kwa yunivesiti. Niteñi, Paulusi n’a si ka itusisa tuto yeo ka ku ipubanisa; ka ku fapahana, ne i tusize hahulu ha n’a kutalize kwa batu ba mayemo a’ fitana-fitana mwa bupilo. (Likezo 22:3; 1 Makorinte 9:19-23; Mafilipi 1:7) Ka ku swana, Manaene, ya n’a “hulisizwe [“itutile,” NW] ni mutetrarako Heroda,” n’a li mwahal’a ba ne ba fa ketelelo mwa puteho ya mwa Antioke.—Likezo 13:1.

Ki Kabakalañi Ha Mu Swanela ku Sebelisa Masheleñi a Mina ka Butali?

16. (a) Ki kabakalañi ha ne ku kana kwa ba t’ata hahulu ku hupula Mubupi wa luna haiba lu ka kena mwa likoloti? (b) Ye ñwi ya liswanisezo za Jesu i patulula cwañi butokwa bwa ku nahana pili lu si ka sebelisa kale mali?

¹⁶ Haiba mu palelwa ku sebelisa masheleñi a mina ka butali, ne ku kana kwa ba t’ata hahulu ku hupula Mubupi wa mina ka ku eza se si mu tabisa. Kakuli haiba mu kena mwa likoloti, ku konwa ku bulelwa kuli mu na ni mulena yo muñwi. Bibele i talusa kuli: “U kolote mali mi u ka ba mutanga wa ya ku kolotisize.” (Liproverbia 22:7, Today’s English Version) Ye ñwi ya liswanisezo za Jesu i koñomeka butokwa bwa ku nahana pili lu si ka sebelisa kale mali. “Ki mañi ku mina,” ki mwa n’a bulelezi Jesu, “h’a lata ku yaha tawala, ya sa ini pili ku likanyisa teko ya yona, kana u na ni sa ku i feza? Mwendi ha s’a yahile mutomo, mi a palelwa ku i feza, ba ba bona kaufela ba kale ku mu seha.”—Luka 14:28, 29.

17. Ki kabakalañi ha ku li ko ku t’ata hañata ku zamaisa misebelisezo ya mutu ya masheleñi?

¹⁷ Kacwalo, ka butali mu ka lika ku pila ka sikuka sa mwa Mañolo sa ‘ku sa ba ni sikoloti ku mutu, konji ku latana.’ (Maroma 13:8) Kono seo si t’ata ku si eza, sihulu ha mu talimani ni ku ata ko ku zwelapili kwa ze tahiswa ze nca zeo bafundoti ba bulela kuli mwa li tokwa luli. Mushemi yo muñwi, y’a likile ku tusa bana ba hae ku ba ni temuho ya lika, n’a bulezi kuli: “Lu ngile nako ye telele lu nze lu buhisana ka za se si tokwahala luli ni se si batiwa fela.” Ka nañungelele likolo li palezwi ku luta litaba ze cwalo, ili ku fa taelo ya makutelakaufi haiba i teñi ka za mwa ku sebeliseza masheleñi ka nzila ya ku lwala hande buikalabelo. “Lu fezanga sikolo sa sekondari lu nze lu ziba ze ñata ka za milalo ya maneku a malalu ku fita ze lu ziba ka za ku bukeleza masheleñi,” ki mwa n’a bulelezi mubeleki yo muñwi wa za ku tusa nyangela. Ki sifi, cwale he, se si kona ku mi tusa ku sebelisa mali ka butali?

18. Ki sifi se si li sinotolo kwa ku itusisa masheleñi ka butali, mi ki kabakalañi?

¹⁸ Ku utwa kelezo ye tiile ye li, “U hupule Mubupi wa hao,” ki sona sinotolo kwa ku sebelisa masheleñi a mina ka butali. Seo ki ka libaka la kuli ha mu ipeya ku utwa yona taelo yeo, nto ye mu beya mwa sibaka sa pili ki ku tabisa Jehova, mi ku mu tabela kwa mina ku susueza ka mo mu sebeliseza masheleñi a mina. Kacwalo, mu ka lika ku tibela ze mu bata fela za ka butu kuli li si ke za pukutisa ku fa kwa mina buipeyo bwa ka moyo kaufela ku Mulimu. (Mateu 16:24-26) Mu ka lika ka t’ata ku buluka liito la mina li nze li “bona hande,” f’o kikuli, li nze li tomile hande fa Mubuso wa Mulimu ni ku eza tato ya hae. (Mateu 6:22-24) Kacwalo mu ka fita fa ku bona kelezo ya bumulimu ya ku “kuteka Muña Bupilo ka tutu ya [mina],” sina tohonolo ye tabisa.—Liproverbia 3:9.

Ba Banca Ba Ba Swanelwa ku Likanyiswa

19. Ba banca mwa nako ya kwamulaho ne ba hupuzi cwañi Mubupi wa bona?

¹⁹ Ka ku tabisa, ba banca ba bañata, ba mwa linako za kwamulaho ni za cwale, ba hupuzi Mubupi wa bona. Samuele ya n’a li yo munyinyani n’a zwezipili a nze a tiile mwa sebelezo ya mwa tabernakele ku si na taba ni susuezo ya muzamao o maswe ya bao ba n’a sebelize ni bona. (1 Samuele 2:12-26) Musal’a Potifaro, wa miliko ye hoha, n’a palezwi ku coeza Josefa ya n’a li yo munca kuli a eze buozwa ni yena. (Genese 39:1-12) Nihaike kuli n’a “sa li mwanana,” Jeremia n’a kutalize ka bundume niha n’a talimani ni twaniso ye tuna. (Jeremia 1:6-8) Kasizana ka Muisilaele ne ka taluselize ka ku tokwa sabo mueteleli y’a m’ata hahulu wa mpi ya Siria kuli a y’o bata tuso mwa Isilaele, ili m’o n’a ka y’o ituta ka za Jehova. (2 Malena 5:1-4) Daniele ya n’a li mwanana ni balikani ba hae ne ba bulukile tumelo ya bona ha ne ba likilwe fa milao ya Mulimu ya za lico. Mi ba banca bo Shadrake, Meshake, ni Abedi-Nego ne ba ketile ku nepelwa mwa liangalilo ku fita ku shengoka busepahali bwa bona ku Mulimu ka ku lapela fapil’a siswaniso.—Daniele 1:8, 17; 3:16-18; Exoda 20:5.

20. Ba banca ba bañata ba hupula cwañi Mubupi wa bona kacenu?

²⁰ Kacenu ba banca ba ba fitelela 2,000 ba lilimo za buhulu ze 19 ku isa 25 ba sebeza kwa sibaka se situna sa tamaiso mwa lifasi kamukana sa Lipaki za Jehova mwa New York State, U.S.A. Bona bao ki kalulonyana fela ya ba banca ba ba eza likiti ze mashumi-shumi ba ba sweli ku hupula Mubupi wa bona mwa lifasi kamukana. Ka ku swana sina Josefa wa kwaikale, ba hanile ku shengoka bukeni bwa bona bwa mwa muzamao. Ba bañata se ba ipeile ku utwa Mulimu mi isiñi batu ha ba hapelelizwe ku keta ye ba ka sebeleza. (Likezo 5:29) Ka 1946 mwa Poland, Henryka Zur wa lilimo za buhulu ze 15 n’a tukufalizwe ha n’a hanile ku eza kezo ya ku lapela maswaniso. “U nahane z’o lata kaufela mwa pilu,” ki mwa n’a akalelize yo muñwi wa batukufazi, “u eze fela sisupo sa sifapano sa Sikatolika.” Bakeñisa kuli n’a hanile, n’a hohololezwi mwa mushitu ni ku y’o kunupiwa, sepo ya hae ye ikolwisizwe ya bupilo bwa kamita i nze i tiile!b

21. Ki memo ifi yeo ku ka ba ko ku butali ku i amuhela, ka ku ba ni se si zwa mwateñi sifi?

²¹ Ku lukela ku ba kuli pilu ya Jehova i tabiswa hahulu ki ba banca ba ba mu hupuzi mwahal’a lilimo ze myanda-nda ze fitile! Kana mu k’a nga muhato o munde kwa memo ya hae ye li, “U hupule Mubupi wa hao”? Ka buniti fela ki ya swanelwa hakalo ki kupulo ya mina! Mu nahane ka zazi ka z’a mi ezelize kaufela ni z’a ka mi ezeza, mi mu amuhele memo ya hae ye li: “Mwan’aka u talife, mi u tabise pilu ya ka, mi ni ka kona ku alaba ya ni nyaza.”—Liproverbia 27:11.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

◻ Ba banca ba konwa ku tusiwa cwañi k’u nga Mulimu sina mutu luli?

◻ Ku hupula Mubupi wa mina ku talusañi?

◻ Tuto ya luna i swanela ku peta mulelo mañi?

◻ Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa hahulu ku sebelisa masheleñi a luna ka butali?

◻ Ki ba banca bafi bao mu swanela ku likanyisa?

[Siswaniso se si fa likepe 27]

Kana se mu nahanile ka za libaka ha mu kena sikolo?

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Kana mu sweli mwa ituta ku sebelisa hande masheleñi?