Lipuzo ze Zwa kwa Babali

Ka ku ya ka litaelo ze filwe mwa Bibele ka za ku itusisa hande mali, Lipaki za Jehova ba talima cwañi mialafelo ya ku itusisa mali a yena mutu y’o ya alafiwa?

Ku fita ku eza likatulo ka ku ya ka mubonelo wa mutu kamba pabazo ya baalafi, Mukreste kaufela u lukela ku nahanisisa hande ze i bulela Bibele. Ki taba ye ama yena fela ni Jehova.

Jehova, yena ya lu file bupilo, n’a laezi kuli mali a si ke a ciwa. (Genese 9:3, 4) Mwa Mulao wa Isilaele wa kwaikale, Mulimu n’a sa lumelezi ku itusisa hahulu mali kakuli bupilo bu ku ona. N’a laezi kuli: “Bupilo bwa nama bu mwa mali. Ni mi file ona aletare kuli mali a lifele mioya ya mina.” Mutu ha n’a ka bulaya folofolo kuli a ce bo? Mulimu n’a ize: “U na ni ku sululela fafasi mali a yona, a a kwahele ka mubu.”a (Livitike 17:11, 13) Jehova n’a kuta-kutezi taelo yeo. (Deuteronoma 12:16, 24; 15:23) Buka ya Sijuda ye bizwa Soncino Chumash ili: “Mali h’a lukeli ku bulukiwa. A lukela k’u ngiwa ku ba a masila ili a’ sa swaneli ku ciwa ka ku a sululela fafasi.” Ha ku na Muisilaele ya n’a lukela ku ikungela fela, ku buluka, ni ku itusisa mali a sibupiwa se siñwi, se ne si filwe bupilo ki Mulimu.

Tamo ya ku buluka Mulao wa Mushe ne i felile Mesiya ha n’a shwile. Niteñi, mubonelo wa Mulimu wa za bukeni bwa mali ha u si ka cinca. Baapositola ka ku susumezwa ki moya o kenile wa Mulimu ne ba laezi Bakreste kuli ba ‘itime kwa mali.’ Taelo yeo ne i sa lukeli ku keshebiswa. Kwa neku la muzamao, taelo yeo n’e li ya butokwa sina mo ne ku bezi kwa butokwa ku sa eza buhule kamba ku lapela maswaniso. (Likezo 15:28, 29; 21:25) Za ku fana ni ku pompelwa mali ha ne li atile mwa lilimo za mwanda wa bu 20, Lipaki za Jehova ne ba ngile mukwa w’o ku ba o n’o lwanisana ni Linzwi la Mulimu.b

Fokuñwi, mualafi u ka hapeleza mukuli ku bulukisa mali a hae ka liviki pili a si ka pazulwa kale (preoperative autologous blood donation, kamba PAD) ilikuli ha ne ku ka tokwahala, n’a ka pompela mukuli y’o mali a n’a bulukisize. Kono k’u nga mali k’o, ku a bulukisa, ni ku a pompela mwa mubili ku lwanisana ni se si bulezwi mwa Levitike ni mwa Deuteronoma. Mali h’a lukeli ku bulukiwa; a lukela ku sululwa—ili ku a kutiseza ku Mulimu, ka mubulelelo o muñwi. Ki niti kuli Mulao wa Mushe ha u sa sebeza cwale. Nihakulicwalo, Lipaki za Jehova ba kuteka likuka za n’a kopanyize teñi Mulimu, mi ba ikatulezi ku ‘itima kwa mali.’ Kacwalo, ha lu fani mali, mi ha lu bulukisi mali a ku pompelwa e lu lukela ku “sululela fafasi.” Muezezo w’o u lwanisana ni mulao wa Mulimu.

Miezezo ni mitatubelo ye miñwi ye ama mali a mutu ha li bonahali hande kuli za lwanisana ni likuka z’a tomile Mulimu. Sina ka mutala, Bakreste ba bañata ba lumelelize kuli b’a ngiwe mali kuli a tatubiwe, mi kihona mali ao a sululwa. Baalafi ne ba kana ba lumeleza miezezo ye miñwi ye tatafezi ka za mali a mutu.

Sina ka mutala, miezezo ye miñwi ha i nze i ezwa, mali n’a kana a zwiswa mwa mubili ka ku itusisa muezezo o bizwa hemodilution (ku pesula mali). Mali a siyezi mwa mubili wa mukuli a’ pesulwa. Ku tuha f’o, mali a hae a’ zamaya mwa tupila to tu kwande a mubili wa hae a’ pompelwa ku yena, ili ku tahisa kuli mali a bate ku fita fa buñata bo bu swanela. Ka ku swana, mali a kena mwa sitombo n’a kana a’ ngiwa ni ku sefiwa ilikuli liselusi ze fubelisa mali li kone ku pompelwa mwa mubili wa mukuli; muezezo w’o u bizwa kuli ki ku kutisa liselusi. Mwa muezezo o muñwi, mali n’a kana a keniswa mwa mushini o peta ka makutelakaufi musebezi wa lilama za mubili (sina ka mutala, pilu, maswafu, kamba lipio). Mali a mwa mushini w’o kihona a kutisezwa ku mukuli. Mwa miezezo ye miñwi hape, mali a kelusezwa kwa mushini o muñwi o aluhanya mali (centrifuge) ilikuli likalulo za ona ze lubeta kamba ze fokola li kone ku zwiswa. Kamba, ku kana kwa leliwa ku aluhanya likalulo ze ñwi za mali ni ku li sebeliseza ko kuñwi fa mubili. Hape ku na ni mitatubelo yeo ka yona mali a mañwi a’ ngiwa ilikuli a boniswe kamba kuli a kopanywe ni mulyani, kihona a pompelwa mwa mubili wa mukuli.

Litaba li kana li ba ze fitana-fitana, mi miezezo, mialafelo, ni mitatubelo ye minca ka niti luli i ka tahiswa. Haki buikalabelo bwa luna kuli lu n’o tatubisisanga ze taha kaufela ni ku fa katulo. Mukreste u na ni ku ikatulela mw’a ka sebelisezwa mali a hae h’a nze a alafiwa, ku tatubiwa, kamba ku itusisa mialafelo ya cwale. U lukela ku fiwa litaba ki mualafi kamba caziba yo muñwi ka za mw’a ka sebelisezwa mali kalafo ha i nze i fiwa. Kihona a ka atula ka ku ya ka mo li mu lumeleza lizwalo la hae. (Mu bone sikwenda.)

Bakreste ba si libali kuli ba ineezi ku Mulimu mi ba tamehile ku ‘mu lata ka pilu ya bona kaufela, ka moya wa bona kaufela, ka m’ata a bona kaufela, ni ka kutwisiso ya bona kaufela.’ (Luka 10:27) Ka ku sa swana ni buñata bwa batu mwa lifasi, Lipaki za Jehova ba kuteka hahulu swalisano ye nde ya bona ni Mulimu. Mufani wa Bupilo u susueza bote ku ba ni sepo kwa mali a’ suluzwi a Jesu. Lu bala kuli: “Ka yena [Jesu Kreste] lu liuluzwi ka mali a hae, mi lu swalezwi lifoso, ka ku ya ka bufumu bwa sishemo sa hae.”—Maefese 1:7.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi/Maswaniso a fa likepe 31]

LIPUZO ZA KU IPUZA

Haiba mali a ka a mañwi a ka kelusezwa kwande a mubili wa ka ka nakonyana, kana lizwalo la ka li ka ni lumeleza ku nga mali ao kuli a sa li kalulo ya mubili wa ka, kacwalo ili ku sa ba ni tokwahalo ya kuli a ‘sululelwe fafasi’?

Esi mwendi ha ni nze ni tatubiwa kamba ku alafiwa cwalo lizwalo la ka le li twaelizwe ki Bibele li ka ni sisita haiba mali a ka a mañwi n’a zwisizwe ku na, ku a cinca, ni ku ni pompela ona hape?