‘Ku Zamaya ka Tumelo, Isi ka ku Bona’

“Lu zamaya ka tumelo, isi ka ku bona.”—2 MAKORINTE 5:7.

 1. Ki ifi taluso ya ku “zamaya ka tumelo”?

NAKO kaufela ye lu lapela ka ku lumelelana ni liketelelo ze ñozwi mwa Linzwi la Mulimu, lu bonisa kuli lu na ni sipimo se siñwi sa tumelo. Hape lu bonisa tumelo ha lu kalisa ku paka ku ba bañwi ka za Mubuso wa Mulimu. Mi ha lu neela bupilo bwa luna ku Jehova, lu fa bupaki bwa kuli takazo ya luna ki ya ku ‘zamaya ka tumelo,’ f’o kikuli, ku ndongwama nzila ya bupilo ye zamaiswa ki tumelo.—2 Makorinte 5:7; Makolose 1:9, 10.

 2. Ki kabakalañi ku abana mwa misebezi ya puteho ha ku si bupaki luli bwa kuli mutu u na ni tumelo?

² Kuli lu kone ku pila ka nzila yeo luli, lu tokwa tumelo ye tomile hande. (Maheberu 11:1, 6) Batu ba bañata ba hohelwa kwa Lipaki za Jehova kabakala muzamao o pahami ni lilato le ba bona mwahal’a Lipaki. Ao ki makalelo a mande, kono ha ku talusi kuli batu ba ba cwalo ba na ni tumelo. Ba bañwi ne ba kana ba ba ni sinyalana ni yena kamba mushemi y’a tiile mwa tumelo, mi ne ba kana ba abana mwa misebezi ye miñwi ye eziwa ki y’o ye ba lata. Ku ba ni susuezo ye cwalo mwa lapa la mutu ki mbuyoti luli, niteñi seo hape hasi yoli lilato la ka butu la ku lata Mulimu ni tumelo ya ka butu.—Luka 10:27, 28.

 3. (a) Kuli lu be ni tumelo ye tomile hande, lu lukela ku ba ni buikolwiso bwa ka butu bufi kwa neku la Bibele? (b) Ki kabakalañi batu ba bañwi ha ba lumela ku buyelelwa kwa Bibele ka bubebe ku fita ba bañwi?

³ Ba ba zamaya luli ka tumelo ba lumela ka ku tiya kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu. Ku na ni bupaki bo buñata bwa kuli Mañolo a Kenile, ka buniti luli, a “tahile ka moya wa Mulimu.”a (2 Timotea 3:16) Ki bupaki bo bu cwalo bo bu kuma kai bo bu lukelwa ku tatubiwa kuli mutu a lumele? Seo ne si kana sa itinga fa miinelo ya hae. Se si kolwisa mutu yo muñwi ka ku tala ne si kana si sa susuezi yo muñwi. Mwa miinelo ye miñwi, nihaike kuli mutu u boniswa bupaki bo buñata bo bu sa konwi ku latulwa, n’a kana a hana kutwisiso ye bu bonisa. Kabakalañi? Kabakala litakazo ze iputezi mwa pilu ya hae. (Jeremia 17:9) Kacwalo, nihaike kuli mutu n’a kana a ipala ku ba ni cisehelo mwa mulelo wa Mulimu, pilu ya hae neikana ya nyolelwa tumelezo ya silifasi. N’a kana a sa lati ku tuhela mukwa wa bupilo o lwanisana ni mayemo a Bibele. Nihakulicwalo, haiba mutu u shwile luli tala kwa neku la niti, haiba ki ya na ni niti ku ili yena, mi haiba ki ya ikokobeza, nako ha inze i ya u ka lemuha kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu.

 4. Ki sifi se si tokwahala ku mutu kuli a be ni tumelo?

⁴ Hañata mwa likweli fela ze sikai, batu ba ba sweli ku tusiwa ku ituta Bibele ba lemuha kuli se ba boni kale mabaka a mañata a kuli ki Linzwi la Mulimu. Haiba seo si ba susueza ku isa pilu ya bona kwa ku lutiwa ki Jehova, f’o he mihupulo ya bona ya mwahali, litakazo za bona, ni likukuezo za bona li ka bupwa hanyinyani-hanyinyani ki ze ba ituta. (Samu 143:10) Maroma 10:10 i bulela kuli mutu u “lumela ka pilu.” Tumelo ye cwalo i bonisa ka mo mutu a ikutwela luli mi i ka boniswa mwa mupilelo wa hae.

Nuwe N’a Ngile Muhato ka Tumelo ye Tomile Hande

 5, 6. Tumelo ya Nuwe ne i tomile fa nto mañi?

⁵ Nuwe n’a na ni tumelo ye tomile hande. (Maheberu 11:7) Ki mutomo ufi wa n’a na ni ona kwa tumelo ye cwalo? Nuwe n’a na ni linzwi la Mulimu, isiñi ka ku ñolwa, kono ka ku bulelwa ku yena. Genese 6:13 i bulela kuli: “Mulimu a li ku Nuwe: Nako ya ku fela kwa ze pila kaufela i tomilwe ki Na, kakuli lifasi li tezi ku bulayana kwa batu.” Jehova n’a laezi Nuwe ku yaha Aleka mi n’a file litaelo ze tezi ze ne ama musebezi wa yona wa ku yaha. Cwale Mulimu n’a ekelize kuli: “Na, se ni tisa munda o mutuna mwa lifasi, kuli ni feze nama kaufela ye na ni moya wa ku pila ye mwatas’a lihalimu; mi kaufela ze mwa lifasi li ka shwa.”—Genese 6:14-17, litaku li siyamisizwe ki luna.

⁶ Kana ne ku kile kwa ba ni pula pili seo si si ka ezahala kale? Bibele ha i talusi. Genese 2:5 i bulela kuli: “[Jehova, NW] Mulimu n’a si ka nelisa pula fafasi.” Kono Mushe, ya n’a pilile lilimo ze mianda-nda hasamulaho, n’a talusize cwalo litaba ha n’a nyakisisa ka za nako pili lizazi la Nuwe li si ka fita kale isi ka za lizazi la Nuwe. Sina ha ku bonisizwe kwa Genese 7:4, Jehova n’a amile kwa pula ha n’a bulela ku Nuwe, mi ka mo ku bonahalela fela Nuwe n’a utwisisize seo n’a talusa. Niteñi, tumelo ya Nuwe ne i siyo ku seo n’a kona ku bona. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli Nuwe n’a ‘filwe temuso ki Mulimu ya ze ne si ka bonahala kale.’ Mulimu n’a bulelezi Nuwe kuli N’a ka tahisa fa lifasi-mubu “munda o mutuna,” kamba “liwate la kwa lihalimu,” sina mo li taluseza litaluso za kwatasi mwa New World Translation kwa Genese 6:17. Ku t’o fita ka nako yeo, nto ye cwalo ne si ka ezahala kale haisali. Kono pupo kamukana ye ne bonahala ku Nuwe ne i bile sina bupaki bo bu bonisa kuli Mulimu kaniti luli n’a kona ku tisa munda o sinya cwalo. Ka ku susuezwa ki tumelo, Nuwe a yaha aleka.

 7. (a) Nuwe n’a si ka tokwa nto mañi kuli a eze sa n’a mu laezi Mulimu? (b) Ku nyakisisa tumelo ya Nuwe ku lu tusa cwañi, mi tumelo ya luna i kona ku ba cwañi mbuyoti ku ba bañwi?

⁷ Mulimu n’a si ka fa Nuwe lizazi ili f’o Munda ne u ka kaliseza. Kono Nuwe n’a si ka itusisa seo ku ba libaka la ku ba ni mubonelo wa kashe-ni-bone, ili ku beya mungendenge wa ku yaha aleka ni ku kutaza mwa sibaka sa bubeli mwa bupilo bwa hae. Inze ku sa na ni nako ye ñata, Mulimu n’a bulelezi Nuwe fa na ka kenela mwa aleka. Mwahal’a yona nako yeo, “Nuwe a eza kamukana mw’a n’a mu laelezi Mulimu; a eza cwalo.” (Genese 6:22) Nuwe n’a zamaile ka tumelo, isi ka ku bona. Lu ba ba tabile hakalo kuli n’a ezize cwalo! Kabakala tumelo ya hae, lwa pila kacenu. Ni mwa muinelo wa luna hape, tumelo ye lu bonisa i kona ku ba ni ku ama ko kutuna ku seo nako ya kwapili i na ni sona isiñi fela ku luna kono hape ni kwa bana ba luna ni kwa batu ba bañwi ba ba lu potolohile.

Tumelo ya Abrahama

 8, 9. (a) Abrahama n’a tomile tumelo ya hae fa nto mañi? (b) Jehova n’a ‘bonahezi’ ku Abrahama ka nzila ifi?

⁸ Mu nyakisise mutala o muñwi—wa Abrahama. (Maheberu 11:8-10) Abrahama n’a tomile kai tumelo ya hae? Mwa lilalanda m’o n’a hulezi ili mwa Ure wa Makalade ne ku lapelwa milimu ya maswaniso ni ku lata hahulu sifumu. Kono likukuezo ze ñwi ne li sikuluzi mubonelo wa Abrahama. Ku si na kakanyo n’a kona ku swalisana ni Sema, mwan’a Nuwe, ili y’o n’a pilile mwa nako i liñwi ni yena ka lilimo ze 150. Abrahama n’a fitile fa ku lumela kuli Jehova ki yena “Mulimu, Muambakani-ya-Pahami, [Muñ’a] mahalimu ni lifasi.”—Genese 14:22.

⁹ Nto ye ñwi hape ne i bile ni ku ama ko kutuna ku Abrahama. Jehova “n’a iponisize ku . . . Abrahama, a sa li kwa Mesopotamia, a si ka y’o ina kwa Karani kale; A li ku yena: Tuha mwa naha ya henu, ni ku ba mushobo wahenu, mi u ye mwa naha ye ni ka ku supeza.” (Likezo 7:2, 3) Jehova n’a ‘bonahezi’ ku Abrahama ka nzila ifi? Abrahama n’a si ka bona Mulimu tenyene. (Exoda 33:20) Nihakulicwalo, kwa konahala kuli Jehova n’a bonahezi ku Abrahama mwa tolo, ka kanya ya likezahalo ze si za ka taho, kamba ka numwana, kamba muyemeli wa singeloi. (Mu bapanye Genese 18:1-3; 28:10-15; Livitike 9:4, 6, 23, 24.) Ku be kuli Jehova n’a bonahezi ka nzila ifi kamba ifi ku Abrahama, munna ya sepahala y’o n’a ziba kuli Mulimu n’a mu ezeza tohonolo ya butokwa hahulu. Abrahama n’a ngile muhato ka tumelo.

10. Jehova n’a tiisize cwañi tumelo ya Abrahama?

¹⁰ Tumelo ya Abrahama ne i si ka itinga fa ku ba kwa hae ni litaba za naha yeo Mulimu n’a mu supeza yona. Ne i si ka itinga fa ku ziba kwa hae f’o naha yeo ne i ka felwa ku yena. N’a na ni tumelo kabakala kuli n’a ziba Jehova ku ba Mulimu Ya M’ata Ote. (Exoda 6:3) Jehova n’a bulelezi Abrahama kuli n’a ka ba ni lusika, kono ka linako ze ñwi Abrahama n’a kakanya ka mo ne si ka bela seo. N’a nze a supala. (Genese 15:3, 4) Jehova n’a tiisize tumelo ya Abrahama ka ku mu bulelela kuli a talime mwa lihalimu kwa linaleli ni ku li bala haiba n’a ka kona. Mulimu n’a ize: “Baikulu ba hao ki fo ba ka kuma.” Abrahama n’a susuelizwe hahulu. Ne li ko ku buniti kuli Mubupi wa zona linaleli za lihalimu zeo ze sabisa n’a ka kona ku taleleza seo n’a sepisize. Abrahama n’a “lumela ku [Jehova, NW].” (Genese 15:5, 6) Abrahama n’a si ka lumela fela bakeñisa kuli n’a lata seo n’a utwa; n’a na ni tumelo ye tomile hande.

11. (a) Ha n’a nze a atumela lilimo ze 100 za buhulu, Abrahama n’a ngile cwañi muhato kwa sepiso ya Mulimu ya kuli Sara ya n’a supezi n’a ka pepa mwana? (b) Ki tumelo ye cwañi yeo Abrahama n’a talimani ka yona ni tiko ya ku isa mwan’a hae kwa lilundu la moria ili ku yo mu fana sina sitabelo?

¹¹ Abrahama ha n’a nze a atumela lilimo ze 100 za buhulu mi musal’a hae, Sara, n’a atumela silimo sa bu 90, Jehova n’a talusize hape sepiso ya hae ya kuli Abrahama n’a ka ba ni mwan’a mushimani ka Sara. Abrahama n’a file nahanisiso ya ka buniti luli kwa muinelo wa bona. “H’a si ka bilaela ka sepiso ya Mulimu ka ku sa lumela; kono a itiisa mwa tumelo, inz’a lumbeka Mulimu; A kolwa kuli s’a sepisize Mulimu, u na ni mata a ku si eza.” (Maroma 4:19-21) Abrahama n’a ziba kuli sepiso ya Mulimu ne i si ke ya pala. Kabakala tumelo ya hae, n’a ipeile ku utwa hasamulaho Mulimu h’a na mu bulelezi ku isa mwan’a hae kwa naha ya Moria ni ku y’o mu fana sina sitabelo. (Genese 22:1-12) Abrahama n’a na ni buikolwiso bo bu tezi bwa kuli Mulimu ya n’a tahisize kuli mwan’a hae a pepwe ka makazo n’a ka kona hape ku mu kutiseza kwa bupilo kuli a to taleleza lisepiso ze ñwi zeo N’a ezize ze ama mwana.—Maheberu 11:17-19.

12. Abrahama n’a zamaile ka tumelo ka nako ye kuma kai, mi yena ni lubasi lwa hae ba ne ba bonisize tumelo ye tiile ba ka fiwa mupuzo ufi?

¹² Abrahama n’a bonisize kuli n’a zamaiswa ki tumelo isiñi fela mwa miinelo ye miñwi kono mwa bupilo bwa hae kaufela. Mwahal’a nako ya ku pila kwa hae Abrahama n’a si ka amuhela kalulo ifi kamba ifi ya Naha ya Sepiso sina sanda ku zwelela ku Mulimu. (Likezo 7:5) Niteñi, Abrahama n’a si ka katala ni ku kutela kwa Ure wa Makalade. Ka lilimo ze 100, ku isa kwa lifu la hae, n’a pilile mwa litente mwa naha yeo Mulimu n’a mu supelize yona. (Genese 25:7) Ka ku ama ka za hae ni musal’a hae Sara, ni mwan’a bona Isaka, ni muikulu wa bona Jakobo, Maheberu 11:16 i bulela kuli: “Mulimu h’a swabeli ku ipiza Mulimu wa bona; mane u ba lukiselize munzi.” Ee, Jehova u ba lukiselize sibaka mwa liluko la fa lifasi-mubu la Mubuso wa Bumesiya.

13. Ki bomañi mwahal’a batanga ba Jehova kacenu ba ba fa bupaki bwa ku ba ni tumelo ye swana sina ya Abrahama?

¹³ Mwahal’a batu ba Jehova kacenu ku na ni ba ba swana sina Abrahama. Ka lilimo ze ñata se ba zamaile ka tumelo. Ka m’ata ao Mulimu a fa, se ba tulile lisitataliso ze swana sina malundu. (Mateu 17:20) Ha ba yauluki mwa tumelo kabakala ku sa ziba f’o Mulimu a ka ba fela sanda seo a sepisize. Ba ziba kuli linzwi la Jehova ha li palelwi, mi ba nga kuli ki tohonolo ya butokwa hahulu-hulu ku ba mwahal’a Lipaki za hae. Kana ki mona mo mu ikutwela?

Tumelo Ye Ne Susuelize Mushe

14. Mutomo wa tumelo ya Mushe ne u kalile cwañi?

¹⁴ Mutala o muñwi wa tumelo ki wa Mushe. Ki ufi o ne u li mutomo wa tumelo ya hae? Ne u kalile ku zwelela kwa bumbututu. Nihaike kuli mwan’a Faro wa musizana n’a fumani Mushe mwa mutonga wa kuma bukaufi ni likamba la nuka ya Nile ni ku mu nga sina mwan’a hae, mahe Mushe tota wa Muheberu, Jokebedi, a anyisa mushimani mi a mu babalela mwahal’a lilimo za hae za makalelo. Ka mo ku bonahalela fela Jokebedi n’a mu lutile hande, ku mu luta ku lata Jehova ni ku itebuha lisepiso za N’a sepisize Abrahama. Hasamulaho, ka ku ba silama sa ba ndu ya Faro, Mushe n’a ‘lutilwe butali kaufela bwa Maegepita.’ (Likezo 7:20-22; Exoda 2:1-10; 6:20; Maheberu 11:23) Niteñi, ku si na taba ni mayemo a hae a pahami, pilu ya Mushe ne i li kwa batu ba Mulimu ba ne ba li mwa butanga.

15. Ku izibahaza ni batu ba Jehova ne ku talusañi ku Mushe?

¹⁵ Mwa silimo sa hae sa bu 40, Mushe a bulaya Muegepita kuli a sileleze Muisilaele ya n’a swelwi ku nyandisiwa. Kezahalo yeo ne i bonisize ka mo Mushe n’a ngela batu ba Mulimu. Ka niti luli, “ka tumelo, Mushe ha s’a hulile, u hanile ku bizwa mwan’a Mukwae mwan’a Faro.” Mwa sibaka sa ku ngongwela kwa “ku ikola minyaka ya libi” sina silama sa kuta ya Maegepita, n’a susuelizwe ki tumelo ku izibahaza ni batu ba Mulimu ba ne ba nyandiswa.—Maheberu 11:24, 25; Likezo 7:23-25.

16. (a) Jehova n’a file Mushe musebezi mañi, mi Mulimu n’a mu tusize cwañi? (b) Mwa ku peta musebezi wa hae, Mushe n’a bonisize cwañi tumelo?

¹⁶ Mushe n’a cisehezi k’u nga muhato wa ku tahisa kimululo kwa batu ba hae, kono nako ya Mulimu ya ku ba lukulula ne i si ka fita kale. Mushe n’a na ni ku baleha mwa Egepita. Haisi ku fitela hamulaho wa lilimo ze bat’o ba ze 40 f’o Jehova, ka lingeloi, n’a lumile Mushe ku kutela kwa Egepita ku yo zwisa teñi Maisilaele. (Exoda 3:2-10) Mushe n’a ngile cwañi muhato? N’a si ka bonisa ku honona m’ata a Jehova a ku lukulula Isilaele, kono n’a ikutwile luli ku sa kona kalulo yeo Mulimu n’a mu file. Ka lilato, Jehova n’a file susuezo yeo Mushe n’a tokwa. (Exoda 3:11–4:17) Tumelo ya Mushe ya tiya. A kutela kwa Egepita mi a zwelapili ku lemusa Faro pata ka pata ka za likozi ze ne ka tahela Egepita ka ku hana kwa hae ku tuhela Isilaele ku yo lapela Jehova. Mushe n’a si na m’ata a ka butu kuli a tahise likozi zeo. N’a zamaya ka tumelo, isiñi ka ku bona. Tumelo ya hae ne ili ku Jehova ni linzwi la hae. Faro n’a bembile Mushe. Kono Mushe a itiisa. “Ka tumelo, a zwa mwa Egepita, mi h’a si ka saba buhali bwa mulena; kakuli n’a tiya, inge u bona ya sa bonwi.” (Maheberu 11:27) Mushe n’a si ka petahala. N’a eza mafosisa. (Numere 20:7-12) Kono ha s’a filwe musebezi ki Mulimu, bupilo bwa hae kaufela ne bu zamaiswa ki tumelo.

17. Ku zamaya ka tumelo ne ku tahisize nto mañi ku Nuwe, Abrahama, ni Mushe, nihaike kuli ne ba si ka pila ku fita fa ku bona lifasi le linca la Mulimu?

¹⁷ Haike tumelo ya mina i be sina ya Nuwe, Abrahama, ni Mushe. Ki niti kuli ne ba si ka bona lifasi le linca la Mulimu mwa lizazi la bona. (Maheberu 11:39) Nako ye tomilwe ya Mulimu ne i si ka fita kale; ne ku sa na ni miinelo ye miñwi ya milelo ya hae ye ne sa na ni ku petwa. Kono tumelo ya bona mwa linzwi la Mulimu ne i si ka shekesha mi mabizo a bona a mwa buka ya Mulimu ya bupilo.

18. Ku ba ba bizelizwe bupilo bwa kwa lihalimu, ki kabakalañi ha ku bile ko ku tokwahala ku zamaya ka tumelo?

¹⁸ Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Mulimu n’a lu bonezi ze nde ku fita.” F’o kikuli, n’a bonezi cimo ze nde ni ku fita kwa neku la bao, sina Paulusi, ba bizelizwe kwa bupilo bwa lihalimu ni Kreste. (Maheberu 11:40) Ba ki bona bao sihulu Paulusi n’a hupula ha n’a ñola manzwi a kwa 2 Makorinte 5:7 a li: “Lu zamaya ka tumelo, isi ka ku bona.” Ka nako ye ne li ñolwa zeo, ne ku si na ni yo mukana ku bona ya n’a fumani mupuzo wa kwa lihalimu. Ne ba sa koni ku bona seo ka meto a bona a butu, kono tumelo ya bona ku seo ne i tomile ka ku tiya. Kreste n’a zusizwe kwa bafu, ili yena mitamuno ya ba ba ka zusezwa kwa bupilo bwa lihalimu. Mi lipaki ba ba fitelela 500 ne ba iponezi yena pili a si ka nyuluhela kale kwa lihalimu. (1 Makorinte 15:3-8) Ne ba na ni libaka le li tiile la ku zamaisa bupilo bwa bona kamukana ka tumelo yeo. Ni luna hape lu na ni libaka le linde la ku zamaya ka tumelo.

19. Sina ka mo ku boniselizwe kwa Maheberu 1:1, 2, Mulimu u bulezi ku luna ka mañi?

¹⁹ Kacenu, Jehova ha buleli kwa batu ba hae ka lingeloi, sina mwa n’a ezelize ku Mushe kwa sicacani se ne si tuka. Mulimu s’a bulezi ka Mwan’a hae. (Maheberu 1:1, 2) Seo a bulezi ka yena, si ñozwi mwa Bibele, ye s’e tolokilwe mwa lipuo za batu mwa lifasi kamukana.

20. Muinelo wa luna ki o munde hahulu cwañi ku fita wa Nuwe, Abrahama, ni Mushe?

²⁰ Lu na ni ze ñata hahulu ku fita seo Nuwe, Abrahama, ni Mushe ne ba na ni sona. Lu na ni Linzwi la Mulimu le li kwanile—mi buñata bwa lona se bu talelelizwe. Kabakala seo Bibele i bulela ka za banna ni basali ba ba iponahalize ku ba lipaki za Jehova ze sepahala mwa ku talimana ni miliko ya mifuta kaufela, Maheberu 12:1 i lu susueza kuli: “Lu tuhele kaufela ze lu imela, ni sibi se si lu hanelela fakaufi; mi lu zamaye inze lu mata ka ku itiisa mwa siyano ye lukiselizwe luna.” Tumelo ya luna haki nto ye lu swanela k’u nga ka likesha. “Sibi se si lu hanelela fakaufi” ki kutokwa tumelo. Kuli lu zwelepili ku “zamaya ka tumelo” lu tokwa ku lwana ka ku tiya luli.

[Litaluso za kwatasi]

Likalabo za Mina ki Lifi?

◻ Ki sifi se si amilwe mwa ku “zamaya ka tumelo”?

◻ Lu kona cwañi ku fumana tuso kwa nzila yeo Nuwe n’a bonisize ka yona tumelo?

◻ Nzila yeo Abrahama n’a bonisize ka yona tumelo i lu tusa cwañi?

◻ Ki kabakalañi Bibele ha i bulela Mushe ku ba mutala wa tumelo?

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Abrahama n’a zamaile ka tumelo

[Siswaniso se si fa likepe 10]

Mushe ni Aruni ne ba bonisize tumelo ha ne ba li fapil’a Faro