Mushe y’a na ni Manaka—Ki Siswaniso Fela se si Buheha

HAIBA ne mu potezi Italy, ne mu kana mu boni siswaniso se si tumile hahulu sa Mushe ya inzi ili se si ezizwe ki Michelangelo, ili se si fumaneha cwale kwa Keleke ya St. Peter in Chains, mwa Rome. Siswaniso seo sa mwa lilimo za mwanda wa bu 16 ki se si buheha hakalo, ha si bonisa Mushe inze a na ni manaka a zwelela mwa toho ya hae! Ka buniti fela, baswanisi ba ba balwa se ba bonisize Mushe inze a na ni manaka. Ki kabakalañi ha ku li cwalo? Kana Bibele i fa mutomo wa muhupulo o cwalo?

Toloko ya Bibele ye bizwa Latin Vulgate i lu taluseza kuli hamulaho wa ngambolo ya hae ni Mulimu fa Lilundu la Sinai, pata ya Mushe ne i na ni “manaka.” (Exoda 34:29, 30, 35; mu bapanye Douay Version.) Vulgate ne i zibahala hahulu mwa Krestendomu mi kacwalo ne i susueza nzila yeo mañolo n’a utwisiswa ka yona.

Nihakulicwalo, linzwi la Siheberu le li tolokilwe “manaka” hape li na ni taluso ya ku ‘monyehela’ kamba ku ‘benya,’ (Mu bone litaluso za kwatasi za Douay Version kwa Exoda 34:29.) Ka ku ya ka buka ye bizwa Theological Wordbook of the Old Testament, linzwi leo li “talusa mufuta wa lunaka kamba manaka isiñi sika ka sibili.” Mi ka mubonelo wa ku swaniseza, ku benya kwa mataseli ku swana luli sina manaka.

Buniti bwa kuli pata ya Mushe ne i benya bu konwa ku taluswa, bakeñisa kuli kanya ya Jehova kihona i sa nz’o mu boloka. (Exoda 33:22; 34:6, 7) Paulusi u koñomeka seo kuli ki yona kutwisiso ye nepahezi, u ñola ka za “kanya” ye fa pata ya Mushe, isiñi “manaka.”—2 Makorinte 3:7.

Kutwisiso ye nepahezi ya mubulelelo wa mwa Bibele kacwalo i tahisa zibo ye nongile fa taba ya piho ya mwa Bibele. Kacwalo, manaka a siswaniso se si tumile sa Mushe ili se si swanisizwe ki Michelangelo ki siswaniso fela se si buheha se si zwelela fa mafosisa a toloko ili a s’a lukisizwe kale-kale.

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 7]

Based on Short History of Art