“Ndwa ki ya Muñaa Bupilo”

DAVIDA naayemi atiile ilikuli asike awisiwa ki masole babataha bamata. Nebataha bamata basabile maswe kuzwa kwa ndwa. Ki nto mañi yenee basabisize cwalo? Kubonahala kuli Davida naabautwile inze bakuta-kutela kubulela za muuna yomuñwi, banze basabile hahulu. Mi muuna yo naayemi ka sinundwe mwa musindi, mi mwendi naabonahala kuba muuna yomutuna-tuna yanaasika bona kale Davida.

Muuna yo neli Goliati! Davida naaiponela libaka masole hane basaba muuna yo—naabonahala kuba singangalume sa muuna. Ka ili yena feela, kusina kukopanya kwateñi lilwaniso zahae zemaata, mwendi bukiti bwahae nebufita bukiti bwa baana bababeli babatuna. Kono naalwezi lilwaniso zeñata zebukiti, mi naali lisole lelimaata hahulu, lelicuukile mwa lindwa. Goliati naahuweleza kuli kutahe mutu yakona kuto lwana ni yena. Munahane feela mone liutwahalela linzwi lahae lelituna fa malundu hanaanze ashubula mpi ya Maisilaele ni mulenaa bona Saule. Naabata kuli kutahe muuna yanaaka kona kuto lwana ni yena, ilikuli bafeze ndwa yeneli mwahalaa limpi zepeli zeo!—1 Samuele 17:4-10.

Maisilaele nebasabile. Mulena Saule ni yena naasabile. Davida naabulelezwi kuli muuna yo naasaaezize cwalo ka nako yefitelela kweli! Limpi zepeli zeo, ili mpi ya Mafilisita ni mpi ya Maisilaele, nelisiyezi cwalo lisaatumelani kuli lilwane, mi Goliati naanze akuta-kutela kushubula Maisilaele zazi ni zazi. Davida naasatabiswi ki muinelo wo. Davida naaswabiswa ki kubona mulena wa Isilaele ni masole bahae, kukopanyeleza cwalo ni bahulwani bahae babalaalu, banze baswelwi ki sabo! Ku Davida, muuna yo yanaasa lapeli Mulimu, naasashubuli feela mpi ya Isilaele; naanyefula Jehova, yena Mulimu wa Isilaele! Kono Davida, yanaali mushimani feela, naakona kuezañi ka za taba yeo? Mi luna kacenu luitutañi kwa tumelo ya Davida?—1 Samuele 17:11-14.

Halunyakisiseñi zeneezahezi pili nako ye isika fita kale, ili likweli zeñata kwamulaho. Zazi leliñwi manzibwana, Davida naasweli kulisa lingu za bo ndatahe mwa malundu anaali bukaufi ni Betelehema. Davida neli mutangana wa sibupeho sesinde, mwendi ili yanaali mwa lilimo za kunonoboka, yomufubelu, ili wa meeto amande. Hanaabanga anosi, naaishumusanga ka kuliza harepa. Naaikolanga kubuha pupo ya Mulimu, mi kulizanga harepa ka lihora zeñata nekumutusize kuba mulizi wa lipina yacuukile. Kono fa manzibwana abulezwi ao, Davida naabizizwe. Bo ndatahe nebabata kumubona kapili-pili.—1 Samuele 16:12.

Naafumani bo ndatahe bo Jese inze baambola ni muuna yomuñwi wa musupali. Muuna yo neli mupolofita Samuele yanaasepahala. Jehova naamulumile kuli ayo toza yomuñwi wa bana ba Jese kuli abe yena mulena wa Isilaele yatatama! Samuele naase aboni kale bahulwani ba Davida ba 7, kono Jehova naabulelezi Samuele kuli naasika keta yomuñwi wabona. Kono Davida hasaapunyize, Jehova ali ku Samuele: “Mu toze; kakuli ki yena yo.” Samuele inzaali fapilaa bahulwani ba Davida kaufela, akwalula lunaka lolutezi oli mi asela Davida fa toho. Bupilo bwa Davida nebucincize kuzwa ka lona lizazi leo lanaatozizwe. Bibele ibulela kuli: “Moya wa Muñaa Bupilo wa ta ka mata ku Davida, ku kala lona lizazi leo.”—1 Samuele 16:1, 5-11, 13.

Kana Davida naakalile kuba ni mihupulo ya kuli afiwe bulena? Batili, naalibelezi ketelelo ya moya wa Jehova kuli ite umuzibise nako yeswanela ya kuli afiwe buikalabelo bobutuna bo. Hanaanze alibelezi nako yeo, naazwezipili kueza musebezi wahae wa bulisana. Naaeza musebezi wo ka pilu yahae kaufela ni ka bundume. Ka nako yeñwi, mitapi ya bo ndatahe neitaselizwe ki tau, mi ka nako yeñwi neitaselizwe ki bere. Davida naasika lelekisa feela libatana zeo inzaali kwahule. Kono naaile kuyo lilwanisa ilikuli asileleze lingu za bo ndatahe. Mwa miinelo yemibeli yeo kaufela, naabulaile libatana zesabisa zeo alinosi!—1 Samuele 17:34-36; Isaya 31:4.

Hamulaho wa nako, Davida naabizizwe hape. Mulena Saule naautwile za libubo lahae. Nihaike kuli Saule naasali lisole lelimaata, Jehova naatuhezi kumushemuba bakeñisa kuli naasamameli litaelo za Mulimu. Jehova naazwisize moya wahae ku Saule, mi kabakaleo Saule naatahelwanga ki moya omaswe, ili one umutahisezanga kuba ni buhali, kuikalelwa, ni kuba ni mifilifili. Moya omaswe wo hane utahanga ku Saule, lipina ki zona zenee muomba-ombanga. Babañwi kwa baana ba Saule nebautwile za libubo la Davida sina mulizi wa lipina ni caziba wa ndwa. Kacwalo, Davida abiziwa, mi aba yomuñwi wa balizi ba lipina ba Saule ni mulwali wa lilwaniso zahae.—1 Samuele 15:26-29; 16:14-23.

Babanca bakona kuituta zeñata kwa tumelo yanaabonisize Davida mwa miinelo ye. Mulemuhe kuli ka nako yanaabanga anosi, Davida naaezanga lika zenee mutusa kusutelela hahulu ku Jehova. Hape, naatandanga nako yeñata kuituta misebezi yeneeka mutusa ili yenee mukonisize kufiwa musebezi. Kono fahalimu a zeo kaufela, Davida naalatelezi ketelelo ya moya wa Jehova. Zeo ki lituto za butokwa hahulu zeluswanela kuituta kaufelaa luna!—Muekelesia 12:1.

Hanaanze asebeleza Saule cwalo, hañata Davida naakutelanga kwa hae kuyo lisa lingu, mi fokuñwi naayo inanga kwateñi nako yetelele. Nako yeñwi Davida hanaakutile kwa hae, Jese amuluma kuli ayo bona bahulwani bahae babalaalu bane bali mwa mpi ya Saule. Davida aeza zanaabulelezwi, mi ashimbela bahulwani bahae lika zene batokwa, mi aya kwa Musindi wa Ela. Haayo punya, naabilaezi hahulu kubona kuli limpi zepeli zebulezwi kwa makalelo a taba ye, nelisa atumelani kuli lilwane. Limpi zeo nelitalimani inze liinzi fa linjetumuko za musindi omutuna wo.—1 Samuele 17:1-3, 15-19.

Davida naaikutwa kuli muinelo wo neusa swaneli kutuhelelwa cwalo. Naaikutwa kuli, mpi ya Mulimu yapila, yena Jehova, ikona kusaba cwañi mutu feela, mi mane ili mutu yasalapeli Jehova? Davida naabona kuli lishubu la Goliati nelinyefula Jehova luli. Kacwalo akala kubulela ka tukufalelo kwa masole ka za kutula Goliati. Hañihañi, Eliabi, yomuhulu ka kufitisisa kwa bahulwani ba Davida, autwa zanaabulela Davida. Eliabi ahalifela hahulu munyanaa hae Davida, amutameleza kuli naatile ka mulelo wa kuto bona feela mobashwela batu mwa ndwa. Kono Davida amualaba ali: “Ni ezizeñi? Kana nesi ngambolo fela?” Mi cwale azwelapili kubulela ka buikolwiso kuli wakona kutula Goliati, mi mane mutu yomuñwi ayo zibisa Saule zanaabulezi Davida. Mulena kihaa laela kuli Davida atiswe ku yena.—1 Samuele 17:23-31.

Davida abulelela mulena manzwi asusueza a, a kuli batu basike basaba Goliati, ali: “Ku si ke kwa ba ya fela pilu kabakala mutu yo.” Kaniti, Saule ni baana bahae nebaikalezwi hahulu kabakala Goliati. Mwendi nebaezize mafosisa a kuibapanya kwa singangalume sa muuna seo, ka kubona kuli nebacikiseza feela mwa lubaci lwasona kamba fa sifuba. Nebaikutwa kuli singangalume seo nesisike sabasitela mufaho hane sika balwanisa. Kono Davida naasanahani cwalo. Sina haluka bona, mubonelo wahae neushutana hahulu ni wa babañwi. Kacwalo, aifana kuyo lwana ni Goliati.—1 Samuele 17:32.

Saule ahana ali: “Ha u na ku kona ku lwana ni Mufilisita yo; kakuli wena u sa li mutangana fela, kanti yena ki munna wa ndwa, ku zwa kwa bucaha bwa hae.” Kana luli Davida naali mwanana? Batili, kono naasali mwanana hahulu kuli akene mwa mpi, mi mwendi naabonahala bwanana. Nihakulicwalo, Davida naase azibahalile kuba ndwalume, mi mwendi ka nako yeo naali mwa lilimo zesutelela kwa 20.—1 Samuele 16:18; 17:33.

Davida akolwisa Saule ka kukutela kubulela mwanaabulaezi tau ni bere. Kana naaitundumuna? Batili. Davida naaziba sene simukonisize kueza cwalo. Naaize: “Muñaa Bupilo ya ni lamulezi kwa manala a tau, ni kwa manala a bere, u ka ni lamulela cwalo ni mwa mazoho a Mufilisita yo.” Kwa mafelelezo, Saule alumela mi ali: “Zamaya, Muñaa Bupilo a be ni wena.”—1 Samuele 17:37.

Kana mwatabela kuba ni tumelo yeswana ni ya Davida? Haiba kucwalo, mulemuhe kuli tumelo ya Davida neisika itinga fa likuka feela za ka butu kamba fa mihupulo feela yesakoni kuezahala. Naanani tumelo ku Mulimu wahae kabakala zibo yanaanani yona ni litaba zanaaiponezi mwa bupilo bwahae. Naaziba kuli Jehova ki Musilelezi yalilato ni kuli watalelezanga lisepiso zahae. Haiba lubata kuba ni tumelo yecwalo, lutokwa kuzwelapili kuituta ka za Mulimu yabulezwi mwa Bibele. Halunze lupila ka kulumelelana ni zeluituta, lukafumana kuli bupilo bwaluna bukaba hande, mi taba yeo ikatiisa tumelo yaluna.—Maheberu 11:1.

Kwa makalelo, Saule naafile Davida lilwaniso zahae kuli ayo itusisa zona. Lilwaniso zeo neliswana sina za Goliati, kakuli neliezizwe ka kopa, mi mwendi sesiñwi sazona neeli siapalo sesituna sa tusipi totulimbatami. Davida alika kuzamaya inzaa apezi liapalo za ndwa zetuna zeo ili zebukiti, mi alemuha kuli naasike akona kuitusisa zona. Naasi lisole lelilutilwe ndwa, kacwalo naasika twaela kulwala lilwaniso, sihulu lilwaniso zanaaitusisanga Saule, yanaali muuna yomutelele ka kufitisisa mwa Isilaele! (1 Samuele 9:2) Alitubula kaufelaa zona mi atina kaapalo kahae kanaatwaezi ili kanaatinanga mwa musebezi wa bulisana kuli asileleze mitapi yanaalisa.—1 Samuele 17:38-40.

Davida alwala mulamu wahae wa bulisana, apakata mukotana wahae, mi ashimba kafwililo. Kafwililo kakona kubonahala inge nekasi silwaniso sangana, kono niti kikuli nekali silwaniso sesimaata. Nekanani sitalo sesi kwa mafelelezo a mihala yemibeli yemitelele ya litalo, mi nekali silwaniso sene sikona kutusa hahulu mulisana. Mulisana naakona kubeya licwe mwa sitalo seo, ni kusizukuza hahulu mwahalimu, kihona atuhela omuñwi wa mihala, ili kunepa licwe leo ka kunonga hande nto yekunupiwa. Silwaniso seo neli sesimaata hahulu kuli mane fokuñwi limpi za masole neliitusisanga likwata za batu babalwana ka kuitusisa tufwililo.

Davida hasaaitukisize hande cwalo, aakufela kuyo kopana ni sila sahae. Lwakona feela kunahana litapelo zanaasweli kulapela Davida ka taata, hanaainami fa lilaho la musindi osina mezi inze anopa tucwe totuketalizoho totunde. Kihona amata kuya kwa kulwana!

Goliati hanaaboni Davida, naanahanileñi? Lubala kuli: “A mu nga ka bunyinyani; kakuli ne li mutangana fela, yo mufubelu, ni wa pata ye nde.” Goliati ahuweleza ka linzwi lelituna ali: “U li ni nja, ha u tile ku na u sweli milamu?” Kubonahala kuli Goliati naaboni mulamu wa Davida kono naasika bona kafwililo. Goliati akuta Davida ka milimu ya Mafilisita, mi abulela kuli naakafepa linyunywani ni libatana za mwa naheñi ka situpu sa Davida.—1 Samuele 17:41-44.

Manzwi anaabulezi Davida alatelela, aangiwa kuba manzwi abonisa tumelo yetuna, kuto fita ni la kacenu le. Munahane feela mutangana Davida hanaahuweleza ku Goliati, ali: “U tile ku na ka mukwale ni ka lilumo ni mukwazo; na, ni taha ku wena ka Libizo la Muñaa Bupilo wa limpi, Mulimu wa limpi za Isilaele, zoo nyefula.” Davida naaziba kuli maata a batu ni lilwaniso zabona haki za butokwa hahulu. Goliati naasika kuteka Jehova Mulimu, mi Jehova naaka eza sesiñwi. Sina mwanaabulelezi Davida, “ndwa ki ya Muñaa Bupilo.”—1 Samuele 17:45-47.

Davida naaziba kuli Goliati neli singangalume ni kuli naanani lilwaniso zemaata. Kono Davida naasika sabiswa ki lika zeo. Naasika eza mafosisa anaaezize Saule ni masole bahae. Davida naasika ibapanya ku Goliati. Kono naabapanyize Goliati ku Jehova. Goliati neli muuna wa butelele bobubato eza limita ze 2.9, mi naafitelela baana babañwi kwa butelele, kono kana naali yomutuna haabapanyiwa ku Mubusi wa pupo kamukana? Kaniti luli, ka kuswana sina batu kaufela, Goliati naaswana feela sina kokwani, ili yeo Jehova naakona kuyundisa ka bunolo!

Davida amata kuatumela sila sahae, mi aanga licwe mwa mukotana wahae. Alibeya mwa kafwililo kahae mi akazukuza mwahalimu kufitela kautwahalisa mulumonyana. Goliati aatumela Davida, mwendi inze azamaya mwamulaho wa mulwali wa tebe yahae. Mwendi butelele bwa Goliati nebutahisize kuli abitehe kapili, bakeñisa kuli mulwali wa tebe yahae naasika kona kunanulela tebe yahae mwahalimu hahulu kuli asileleze toho ya Goliati. Mi Davida alibisa licwe lahae kwa toho ya Goliati.—1 Samuele 17:41.

Davida akunupa licwe lanaabeile mwa kafwililo. Mi mwendi akutumana ili kulibelela kubona foliyo nata licwe leo. Kusina kukakanya, Jehova naatahisize kuli Davida asike ashuta, kuli asike akunupa licwe leliñwi hape. Licwe layo nata fone lilibisizwe, lalikelela mwa pata ya Goliati. Singangalume seo kiha singandumukela fafasi, sawa ka pata! Mwendi mulwali wa tebe naakenezwi ki sabo mi ahoboka kumata. Davida aatumela kwateñi, aanga mukwale wa Goliati, mi aitusisa ona kupuma toho ya singangalume seo.—1 Samuele 17:48-51.

Kwa mafelelezo, Saule ni masole bahae baba ni bundume. Bahuwa mukosi wa ndwa, mi bamatisa Mafilisita. Ndwa yeo neibile sina feela Davida mwanaabulelezi Goliati kuli: “Muñaa Bupilo . . . u ka mi fa mwa mazoho a luna.”—1 Samuele 17:47, 52, 53.

Kacenu, batanga ba Mulimu habaikenyi mwa lindwa. Nako ya kueza cwalo ifelile. (Mateu 26:52) Niteñi, lutokwa kulikanyisa tumelo ya Davida. Ka kuswana ni Davida, lutokwa kubona kuli Jehova ki wa luli kuluna—kuli ki yena feela Mulimu yaswanelwa kusebelezwa ni kusabiwa. Ka linako zeñwi, lwakona kuikutwa kuli matata aluna ki amatuna hahulu kulufita, kono niti kikuli, matata aluna ki amanyinyani hahulu haluabapanya kwa maata a Jehova asina maciñekelo. Haiba luketa Jehova kuli abe Mulimu waluna ni kubonisa tumelo ku yena sina mwanaaezelize Davida, hakuna kuba ni butata kamba muinelo ufi kamba ufi oswanela kulusabisa. Hakuna butata bwasakoni kutatulula Jehova ka maata ahae!