Mu Lwalise Jehova Milwalo ya Mina Kamita

BA BAÑATA kacenu ba ikutwa ku titimezwa ki milwalo. Butata bwa za mali, maziezi a mwa lubasi a kaleliswa, butata bwa buikangulo, butuku ni ku nyanda kabakala sineneketo ni ku hatelelwa ki ba m’ata a tamaiso, ni libunda la manyando a mañwi a ba embami sina coko mwa milala ya bona. Kwand’a zona lisineneketo zeo za kwande, ba bañwi hape ba ikutwa ku imezwa ki maikuto a ka butu a ku tokwa tuso ni bupalelwi bakeñisa ku sa petahala kwa bona. Ba bañata ba fita fa ku bata ku felelwa ki sepo. Mu ka kona cwañi ku sebelisana ni muinelo muta milwalo i bonahala ku sa konwa ku tiyelwa?

Ka nako ye ñwi Mulena Davida wa Isilaele n’a ikutwile kuli sineneketo ne se i fitile fa ku sa konwa ku tiyelwa. Ka ku ya ka Samu 55, n’a sa fitile fa ku lyanganiswa ki lipilaelo bakeñisa lisineneketo ni sitoyo se ne si zwelela kwa lila za hae. N’a ikutwile butuku kwa pilu ni sabo ye tuna. N’a kona fela ku liloka mwa maswabi a hae. (Samu 55:2, 5, 17) Nihakulicwalo, ku si na taba ni maziezi a hae kaufela, n’a fumani nzila ya ku sebelisana ni ona. Ka mukwa ufi? N’a talimezi ku Mulimu kwa neku la kemelo. Kelezo ya hae ku ba bañwi ba ne ba ka ikutwa sina mwa n’a ikutwezi ne li ya kuli: “U lwalise [Jehova, NW] mulwalo wa hao.”—Samu 55:22.

Ki sifi sa n’a talusa ka ku bulela kuli “u lwalise Jehova mulwalo wa hao”? Kana ki taba fela ya ku atumela Jehova mwa tapelo ni ku talusa lipilaelo za luna? Kamba kana lwa kona ili luna ku eza nto ye ñwi ye tusa ku imulula muinelo? Ku cwañi haiba lu ikutwa hahulu ku sa swanela ku atumela Jehova? Lwa kona ku bona seo Davida n’a talusa ka ku shalimela kwa miinelo ye miñwi yeo n’a ka be a hupuzi hande ha n’a ñozi manzwi ao.

Mu Eze Lika ka M’ata a Mulimu

Kana mwa hupula ka mo Goliati n’a tahiselize sabo mwa lipilu za banna ba Isilaele ba balwani? Sona singangalume seo, se si fitelela limita ze 2.7 kwa butelele, ne si ba sabisize. (1 Samuele 17:4-11, 24) Kono Davida n’a si ka saba. Kabakalañi? Bakeñisa kuli n’a si ka lika ku sebelisana ni Goliati ka m’ata a hae tota. Ku zwelela fa n’a tozelizwe ku ba mulena wa Isilaele wa kwapili, n’a tuhelezi moya wa Mulimu ku mu etelela ni ku mu tiisa mwa lika kaufela za n’a eza. (1 Samuele 16:13) Kacwalo n’a bulelezi Goliati kuli: “Ni taha ku wena ka Libizo la [Jehova, NW] wa limpi, Mulimu wa limpi za Isilaele, [y’o] nyefula. Kacenu [Jehova, NW] u ka ku fa mwa mazoho a ka.” (1 Samuele 17:45, 46) Davida ne li munepi wa kafwililo ya cukile, kono lu kona ku ba ni buikokwiso bwa kuli moya o kenile wa Jehova ne u mu etelezi ni ku ekeza hahulu m’ata a ku bulaya kwa licwe la n’a posize ku Goliati.—1 Samuele 17:48-51.

Davida n’a sebelisani ni likulutendano leo mi n’a tulile ka ku ba ni buikolwiso bwa kuli Mulimu n’a ka mu yemela ni ku mu tiisa. N’a tahisize swalisano ye nde, ili ye sepahala ku Mulimu. Ku si na ku kakanya seo ne si tiisizwe ki nzila yeo Jehova n’a mu lamulezi ka yona kwa makalelo. (1 Samuele 17:34-37) Ka ku swana sina Davida, mwa kona ku buluka swalisano ni Jehova ya ka butu ye tiile ni ku ba ni buikolwiso bo bu tezi mwa buikoneli ni ku itatela kwa hae ku mi tiisa ni ku mi bukeleza mwa miinelo kaufela.—Samu 34:7, 8.

Mu Eze Se Mu Kona mwa ku Tatulula Butata

Nihakulicwalo, seo ha si talusi kuli ha ku na ku ba ni linako za ku utwa butuku bo butuna, lipilaelo, mane ni sabo, sina Samu 55 ha i bonisa hande fo ku sweu. Lilimo-limo hamulaho wa ku bonisa buikolwiso bwa ku tokwa sabo ye cwalo ku Jehova, sina ka mutala, Davida n’a ipumani mwa sabo ye tuna ha n’a talimani ni lila za hae. N’a toilwe ki Mulena Saule mi n’a na ni ku baleha ili ku punyusa bupilo bwa hae. Ha mu like ku nahana ka za maikuto a mwa munahano a swenya a lukela kuli n’a tahezi Davida kabakala seo, lipuzo ze ne lukela ku tiswa ki seo mwa munahano wa hae ka za ku petahala kwa mulelo wa Jehova. Hailif’o na sa tozizwe kale sina mulena wa kwapili mwa Isilaele, niteñi f’o n’a na ni ku pila sina nyambaeti mwa lihalaupa, inze a zumiwa sina folofolo ya mwa naheñi. Ha n’a likile ku fumana masabelo mwa Gati, mwa munzi wahabo Goliati, n’a lemuhilwe. Ki sifi se ne si zwile mwateñi? Litaba ze ñozwi li kandeka kuli “a saba hahulu.”—1 Samuele 21:10-12.

Kono n’a si ka lumeleza sabo ni lipilaelo za hae ku mu tuhelisa ku talimela ku Jehova kwa neku la tuso. Ka ku ya ka Samu 34 (ye ne ñozwi kabakala zona zeo ze ipumanwi ku zona), Davida n’a bulezi kuli: “Ni batile [Jehova, NW], mi u ni utwile; U ni lamulezi ku ze ne ni saba kaufela. Mutu ki yo, ya n’a maibile, a huweleza, mi [Jehova, NW] a mu utwa, mi a mu lamulela mwa maziezi a hae kaufela.”—Samu 34:4, 6.

Kaniti, Jehova n’a mu file kemelo. Niteñi mu lemuhe kuli Davida n’a si ka ina fela ku litela kuli Jehova a mu lamulele. N’a boni tokwahalo ya hae ya ku eza zeo kaufela n’a kona ku eza mwatas’a miinelo ye cwalo kuli a kone ku zwa mwa muinelo o t’ata. N’a itemuhezi lizoho la Jehova mwa ku mu sileleza, kono yena ka sibili n’a ezize se siñwi, a ikeza sina sipulumuki ilikuli mulena wa kwa Gati a si ke a mu bulaya. (1 Samuele 21:14–22:1) Ni luna hape lu tokwa ku eza zeo lu kona kaufela kuli lu sebelisane ni milwalo, mwa sibaka sa ku litela fela kuli Jehova a lu kayutule yona.—Jakobo 1:5, 6; 2:26.

Mu Si Ke mwa Ekeza kwa Milwalo ya Mina

Davida n’a itutile tuto ye ñwi, ye butuku, hasamulaho mwa bupilo bwa hae. Ne i li ifi yeo? Ki ya kuli ka linako ze ñwi lwa ekezanga kwa milwalo ya luna tota. Hasamulaho wa ku tulwa kwa Mafilisita, lika za fosahala kwa neku la Davida ha n’a fitile fa katulo ya ku kutisa aleka ya bulikani kwa Jerusalema. Litaba za kwaikale li lu kandekela kuli: “Davida kih’a funduka, a ya ni sicaba sa hae kaufela; kwa Baale-Juda a y’o kutisa kwateñi Aleka ya Mulimu, . . . A kenya aleka ya Mulumu mwa koloi ye nca, . . . Uza ni Ahio, bana ba Abinadabi, ne ba zamaya kwatuko a koloi ye nca yeo.”—2 Samuele 6:2, 3.

Ku itusisa koloi kwa ku zamaisa Aleka ne ku loba litaelo kaufela ze i ama zeo Jehova n’a file. Ne ku talusizwe ka ku utwahala hande kuli ki balwali fela ba ba lumelelizwe ili Malivi ba Makohati, ba ba swanela ku lwala Aleka fa maheta a bona, ka ku itusisa likota ze comekwa mwa mauti a kwa maneku a Aleka. (Exoda 25:13, 14; Numere 4:15, 19; 7:7-9) Ku keshebisa ona litaelo zeo ne ku tisize ziezi. Likomu ha ne li hoha koloi yeo ne li batile ku i wisa, Uza, ili ya na lukela ku ba Mulivi kono isi muprisita n’a likile ku swala Aleka kuli i si ke ya wa mi onaf’o a bulaiwa ki Jehova kabakala ku tokwa likute kwa hae.—2 Samuele 6:6, 7.

Davida ka ku ba mulena n’a na ni ku ba ni mulatu o muñwi ka za seo. Muhato wa hae u bonisa kuli nihaiba ba ba na ni swalisano ye nde ni Jehova ka linako ze ñwi ba kona ku eza ka bumaswe mwa miinelo ya tiko. Pili Davida n’a halifile. Ku zwa f’o a saba hahulu. (2 Samuele 6:8, 9) Swalisano ya hae ni Jehova ye sepahala ne i likilwe ka butuna. Yeo ne li nako fo n’a bonahalile ku palelwa ku lwalisa Jehova mulwalo wa hae, ha n’a si ka latelela litaelo za hae. Kana w’o u kona ku ba muinelo o lu banga ni ona ka linako ze ñwi? Kana fokuñwi lwa nyazanga Jehova kabakala butata bo bu tiswa ki ku sa isa mamelelo kwa luna kwa litaelo za hae?—Liproverbia 19:3.

Ku Sebelisana ni Mulwalo wa Maikuto a Bufosi

Hamulaho, Davida n’a itahiselize ndundumatuna ya mulwalo wa maikuto a bufosi ka ku eza sibi se situna kwa neku la likuka za muzamao za Jehova. Ka nako yeo Davida n’a fitile fa ku tuhela buikalabelo bwa hae bwa ku etelela batu ba hae mwa ndwa. N’a siyezi mwa Jerusalema ha ne ba ile kwa ku lwana. Seo ne si tahisize butata bo butuna.—2 Samuele 11:1.

Mulena Davida n’a boni Bati-Sheba yo munde inze a tapa. A eza tobali ni yena, mi musali y’o a fita fa ku itwala. (2 Samuele 11:2-5) Ka ku lika ku pata ona muzamao wo o maswe, a lukisa kuli munn’a hae, Uria, a kutele kwa Jerusalema ku zwa kwa ndwa. Uria n’a hanile ku ba ni swalisano ya mwa linyalo ni musal’a hae Isilaele ha n’a sa li mwa ndwa. (2 Samuele 11:6-11) Cwale Davida a fita fa k’u nga linzila ze maswe ni ze kopami kuli a pate sibi sa hae. A lukisa kuli masole ba habo Uria ba siye Uria mwa sibaka se si lubeta mwa ndwa ilikuli a bulaiwe. Sibi se si maswe hahulu, se situna luli!—2 Samuele 11:12-17.

Kwa nalulelule, ka mo ku inezi fela, sibi sa Davida ne si fitile fa ku zibwa, mi n’a beilwe fa ngandaleza. (2 Samuele 12:7-12 ) Ha mu like ku kengela buima bwa maswabi ni maikuto a bufosi ao Davida a lukela kuli n’a bile ni ona ha n’a lemuhile bufosi bo butuna bwa n’a ezize bo ne bu tisizwe ki takazo ya hae. Ku kona ku ba kuli n’a eshuzwi ki maikuto a hae a bupalelwi, sihulu kabakala kuli u swanela ku ba mutu ya n’a amiwa hahulu ki maikuto, ya n’a tunkeha ka bunolo mwa maikuto. U lukela ku ba ya n’a ikutwile ku ba ya si na tuso ni ye kana!

Nihakulicwalo, kapili-pili Davida n’a lemuhile bufosi bwa hae, ka ku itumelela ku mupolofita Natani kuli: “Ni foselize Muña Bupilo.” (2 Samuele 12:13) Samu 51 i lu taluseza ka mwa n’a ikutwezi ni ka mwa n’a kupezi Jehova Mulimu kuli a mu kenise ni ku mu swalela. N’a lapezi kuli: “U ni tapise bumaswe bwa ka kaufela, mi u ni kenise kwa sibi sa ka. Kakuli ni itumelela lifoso za ka, mi sibi sa ka si fapil’a ka, ka nako ni nako.” (Samu 51:2, 3) Bakeñisa kuli n’a bakile luli, n’a konile ku yaha sinca swalisano ya hae ni Jehova ye tiile, ili ye tuna. Davida n’a si ka kanatela fa maikuto a buinyazo ni a ku tokwa tuso. N’a lwalisize Jehova mulwalo wa hae ka ku itumelela bufosi bwa hae ka buikokobezo, ili ku bonisa ku baka ko ku buniti, ni ku lapelela ka t’ata swalelo ya Jehova. N’a fumani hape sishemo sa Mulimu.—Samu 51:7-12, 15-19.

Ku Sebelisana ni ku Betekiwa

Seo si lu tisa kwa kezahalo ye ne tahiselize Davida ku ñola Samu 55. N’a li mwatas’a maikuto a matuna a mwa munahano. “Pilu ya ka i butuku mwa sifuba sa ka,” ki mwa n’a ñolezi, “mi sabo ya lifu i ni sweli.” (Samu 55:4) Ki sifi se ne si tahisize bona butuku bo? Abisalomi, mwan’a Davida, n’a lelile ku byangula bulena ku Davida. (2 Samuele 15:1-6) Kona ku betekwa k’o ki mwan’a hae tota ne ku li t’ata hahulu ku ku tiyela, kono se ne si tahiselize hahulu Davida ku sa ku tiyela ne li kabakala kuli muelezi wa Davida ya n’a sepile hahulu ka ku fitisisa, wa libizo la Akitofele, n’a swalisani ni ba ba lwanisa Davida. Ki Akitofele y’o Davida a talusa kwa Samu 55:12-14. Kabakala ku lwaniswa ni ku betekwa, Davida n’a na ni ku baleha mwa Jerusalema. (2 Samuele 15:13, 14) Seo si lukela ku ba se ne si mu tahiselize ku kalelwa luli!

Niteñi, n’a si ka lumeleza maikuto ni maswabi a hae a matuna ku fokolisa sepo ni buikolwiso bwa hae ku Jehova. N’a lapezi ku Jehova kuli a sinye milelo ya ba ne ba mu lelile. (2 Samuele 15:30, 31) Ni fona fa hape lu bona kuli Davida n’a si ka litela fela ku Jehova kuli a eza musebezi kaufela. Fo ne ku fumanehela sibaka kaufela, n’a ezize seo n’a kona ili ku lwanisa ku fetuhelwa kwa hae k’o. N’a lumile yo muñwi wa baelezi ba hae, Hushai, kwa Jerusalema ku yo ikezisa ku swalisana ni bakwenuheli, nihaike kuli, ka buniti fela, n’a ile ku yo twela. (2 Samuele 15:32-34) Ka kemelo ya Jehova, ona mulelo wo ne u sebelize. Hushai n’a konisize Davida ku fumana nako ye likani ya ku kubukanya sinca sikwata ni ku itukiseza ku isileleza.—2 Samuele 17:14.

Davida mwa bupilo bwa hae kaufela u lukela ku ba ya n’a itebuhile hakalo kwa pabalelo ya silelezo ya Jehova hamohocwalo ni pilu-telele ni ku itatela kwa hae ku swalela! (Samu 34:18, 19; 51:17) Ki ka ku toma ku ona muinelo wo Davida ha lu susueza ka buikolwiso mwa linako za luna za maziezi kuli lu sikuluhele ku Jehova kwa tuso, ku ‘lwalisa Jehova milwalo ya luna.’—Mu bapanye 1 Pitrosi 5:6, 7.

Mu Yahe ni ku Bukeleza Swalisano ye Tiile ni Jehova, ya ku Mu Sepa

Lu ka fumana cwañi mufuta wa swalisano ni Jehova yeo Davida n’a na ni yona, swalisano ye ne i mu tiisize mwa linako za muliko ni ñalelwa ye tuna? Lu yaha swalisano ye cwalo ka ku ba baituti ba ba cisehezi ba Linzwi la Mulimu, Bibele. Lu mu tuhelela ku lu luta ka za milao, likuka, ni butu bwa hae. (Samu 19:7-11) Ha lu nze lu yeya fa Linzwi la Mulimu, lu sutelela bukaufi hahulu ni yena ku fita lili kaufela mi lu ituta ku mu sepa ka ku tala. (Samu 143:1-5) Lu tungisa ni ku tiisa swalisano yeo ha lu nze lu swalisana ni balapeli sina luna kuli lu zwelepili ku laelwa ki Jehova. (Samu 122:1-4) Lu tiisa swalisano ya luna ni Jehova ka tapelo ye zwelela kwa pilu.—Samu 55:1.

Ki niti kuli, ka ku swana ni luna, Davida n’a lembwala muta swalisano ya hae ni Jehova ne i si ye tiile sina ka mo ne i swanela ku bela. Ku hatelelwa ku kona ku lu ‘ezisa litanya.’ (Muekelesia 7:7) Kono Jehova u bona se si sweli ku ezahala, mi u ziba se si mwa pilu ya luna. (Muekelesia 4:1; 5:8) Lu swanela ku sebeza ka t’ata kuli lu buluke swalisano ya luna ni Jehova inze i tiile. F’o cwale, ku si na taba ni milwalo yeo lu na ni yona, lwa kona ku sepa Jehova ku imulula sineneketo kamba ku lu fa m’ata a ku sebelisana ni muinelo wa luna. (Mafilipi 4:6, 7, 13) Ki taba ya ku ina bukaufi ni Jehova. Davida ha n’a ezize seo, n’a silelelizwe ka ku tala.

Kacwalo he, ku si na taba kuli miinelo ya mina ki ifi, Davida u bulela kuli, mu lwalise Jehova milwalo ya mina kamita. F’o cwale lu ka iponela buniti bwa sepiso ye li: “Mi u ka ku tiisa. H’a na ku lumela kuli ya na ni niti a nyanganyiswe.”—Samu 55:22.