KAUHANYO 4

‘Jehova . . . Ki Yo Mutuna ka Mata’

1, 2. Elia n’a iponezi lika lifi ze komokisa mwa bupilo bwa hae, kono ki lika lifi ze komokisa za n’a iponezi kwa mukoti kwa Lilundu la Horebe?

ELIA n’a s’a iponezi kale lika ze komokisa. N’a boni mañwalala a nz’a mu tiseza lico habeli ka zazi yena inz’a ipatile. N’a boni linkwana ze peli inze li tahisa bupi ni oli ka nako ye telele ya linanga. Mane n’a boni ni mulilo ha u zwa kwa lihalimu ili ku alaba tapelo ya hae. (1 Malena, likauhanyo 17, 18) Niteñi, Elia n’a si ka bona kale nto ye swana ni ye.

² Ha li a iname kwatuko ni mukoti kwa Lilundu la Horebe, a iponela lika ze komokisa ze n’e latelelani. Pili ne ku tile moya. U lukela ku ba o n’o ezize lilata le li tibanya lizebe, kakuli n’o li o m’ata hahulu kuli mane n’o shanauzi malundu ni ku pazaula macwe. Hape kwa taha zikinyeho, ye n’e tusuzi m’ata a matuna-tuna a mwatas’a lifasi-mubu. Kihona ku taha mulilo. Ha n’o nze u lyakama mwa sibaka seo, Elia mwendi n’a utwile moya wa ona o babula.—1 Malena 19:8-12.

 3. Elia n’a boni bupaki bwa kalemeno kafi ka Mulimu, mi lu kona ku bona kai bupaki bwa kalemeno kao?

³ Lika ze fapana-fapana zeo kaufela za n’a boni Elia ne li bonisize nto ye swana. N’e li bonisize m’ata a matuna a Jehova Mulimu. Kono ha lu tokwi ku bona makazo ye ñwi kuli lu zibe kuli Mulimu u na ni kalemeno ka. Ka iponahalela hande-nde. Bibele i lu taluseza kuli ze bupilwe li bonisa ‘mata a kamita ni bumulimu’ bwa Jehova. (Maroma 1:20) Mu nahane ku benya kwa lumonyi ni ku luma kwa mushika, ku wa ko ku komokisa kwa mezi mwa sibuba se si m’ata, butuna bo bu mbwetukisa bwa lihalimu le li tezi linaleli! Kana ha mu boni m’ata a Mulimu ku zeo? Kono ki ba sikai fela kacenu ba ba lemuha luli m’ata a Mulimu. Mi mane ki ba banyinyani fela ku bao ba ba a’ nga hande. Kono ku utwisisa kuli Mulimu u na ni kalemeno kao ku lu fa mabaka a mañata a ku sutelela ku yena. Mwa kalulo mo, lu ka ituta ka butungi za m’ata a Jehova a’ li a matuna ka ku fitisisa.

Kalemeno ka Butokwa ka Jehova

4, 5. (a) Libizo la Jehova li zamaelela cwañi ni m’ata a hae? (b) Ki kabakalañi ha ku swanela kuli Jehova n’a ketile pulu ku swaniseza m’ata a hae?

⁴ Jehova u na ni m’ata a ipitezi. Jeremia 10:6 i li: “Ha ku na ya likana ni Wena [Muñ’a] Bupilo; u yo muhulu, mi Libizo la hao ki le lituna, kabakala mata a hao.” Mu lemuhe kuli m’ata a zamaelela ni libizo la Jehova. Mu hupule kuli libizo leo li utwisiswa ku talusa kuli “U Tahisa Ku Ba Teñi.” Ki lifi ze konisa Jehova ku tahisa za bata kaufela ni ku itahisa ku ba mw’a tokwela kaufela? Ki m’ata. Ee, m’ata a Jehova a ku eza lika, ni ku peta tato ya hae, ha ku na mw’a felela. M’ata ao ki ka kañwi ka tulemeno twa hae twa butokwa.

⁵ Bakeñisa kuli ne lu si ke lwa utwisisa butuna bwa m’ata a hae, Jehova u itusisa liswanisezo ku lu tusa ku bu utwisisa. Sina mo se lu bonezi, u itusisanga pulu ku swaniseza m’ata a hae. (Ezekiele 1:4-10) Swanisezo yeo ya swanela, kakuli pulu ki folofolo ye tuna ni ye m’ata. Ba mwa Palestine mwa miteñi ya ze mwa Bibele, ne ba i nga ku ba ye m’ata hahulu. Kono ne ba ziba folofolo ye ñwi ye sabisa ni ku fita—yona nali, ye se li siyo cwale. (Jobo 39:9-12) Juliusi Sesare Mubusisi wa Roma n’a kile a bulela kuli linali zeo ne li bat’o likana ni litou kwa butuna. N’a ñozi kuli: “Li na ni m’ata a matuna, mi ki ze lubilo hahulu.” Mu nahane mo ne mu ka ikutwela bunyinyani ni bufokoli ha ne mu ka yema ni sona sibatana seo!

 6. Ki kabakalañi Jehova ha li yena a nosi ya bizwa “Ya-Mata-Kaufela”?

⁶ Ka ku swana, mutu ki yo munyinyani-nyinyani ha bapanyiwa ni Jehova, Mulimu ya m’ata. Ku yena, niheba macaba a’ m’ata a swana sina lilulinyana le li fa sikala. (Isaya 40:15) Ka ku fapana ni sibupiwa sifi kamba sifi, Jehova u na ni m’ata a sa feli, kakuli ki yena fela ya bizwa “Ya-Mata-Kaufela.”a (Sinulo 15:3) Jehova u na ni ‘mata a matuna’ mi “bulena bwa hae [ki] bo bu tiile.” (Isaya 40:26) Ki yena simbule sa m’ata a sa feli. Ha ku na ko kuñwi kw’a fumananga m’ata ao, kakuli ‘mata ki a Mulimu.’ (Samu 62:11) Kono Jehova u bonisanga m’ata a hae ka nzila ifi?

Mw’a Itusiseza Jehova M’ata a Hae

 7. Moya o kenile wa Jehova ki nto mañi, mi ki sifi s’a bonisa manzwi a mwa puo ya kwa makalelo a itusisizwe mwa Bibele?

⁷ Moya o kenile u zwanga ku Jehova ka ku swalelela. Ki m’ata a Mulimu a sebeza. Mane, kwa Genese 1:2 (NW), Bibele i a bulela kuli ki “mata a sebeza” a Mulimu. Manzwi a n’a itusisizwe pili a Siheberu ni Sigerike a’ tolokilwe kuli “moya” fokuñwi a kona ku tolokiwa kuli “moya o fuka,” “puyelo,” ni “moya o tibuluha ka m’ata.” Ka ku ya ka bañoli ba lidikishinari, manzwi a mwa puo luli ya makalelo a talusa m’ata a sa bonahali a’ sebeza. Ha lu koni ku bona moya wa Mulimu, sina mo lu sa koneli ku bona moya o fuka, kono ze u tahisa ki za luli mi za bonahalanga.

 8. Mwa Bibele, moya wa Mulimu u bizwa cwañi ka swanisezo, mi ki kabakalañi liswanisezo zeo ha li swanela?

⁸ Moya o kenile wa Mulimu u eza ze ñata-ñata. Jehova wa kona ku itusisa ona ku peta z’a bata kaufela. Kwa swanela he kuli Bibele i u bize ka swanisezo kuli “munwana,” “lizoho le li mata,” kamba “lizoho le li otolohile” la hae. (Luka 11:20; Deuteronoma 5:15; Samu 8:3) Sina mutu mw’a kona ku itusiseza lizoho la hae ku eza lika ze fitana-fitana ze tokwa ku eziwa ka m’ata kamba ka bukwala bo bu shutana-shutana, Mulimu u kona ku itusisa moya wa hae ku peta za bata kaufela—inge cwalo ku bupa kanto ka kanyinyani, ku kauhanya Liwate le li Fubelu kamba ku konisa Bakreste ba mwa lilimo za mwanda wa pili ku bulela lipuo li sili.

 9. M’ata a Jehova a ku busa ki a matuna cwañi?

⁹ Jehova hape u itusisanga m’ata a hae ka tukelo ya hae ya ku ba Muambakani ya pahami. Mu nahane ku ba ni libupiwa ze butali ze eza bolule-lule, ze mu zamaisa, ze kona ku eza ze mu li laela kaufela. Jehova u na ni m’ata a cwalo a ku busa. U na ni batanga ba batu, mi mwa Mañolo hañata ba swanisezwa kwa mpi. (Samu 68:11; 110:3) Kono mutu ki sibupiwa se si fokola ha si bapanyiwa ni lingeloi. Mane, mpi ya Maasirya ha n’e i t’o lwanisa batu ba Mulimu, lingeloi li li liñwi ne li bulaile masole b’a 185,000 mwa busihu bu li buñwi! (2 Malena 19:35) Mangeloi a Mulimu a “tiile ka mata.”—Samu 103:19, 20.

10. (a) Ki kabakalañi Ya-Mata-Kaufela ha bizwa Jehova wa limpi? (b) Ki mañi ya m’ata ka ku fitisisa kwa libupiwa kaufela za Jehova?

¹⁰ Ku na ni mangeloi a makai? Mupolofita Daniele n’a bile ni pono ya lihalimu mwa n’a boni libupiwa za moya ze fitelela 100 milioni li yemi fapil’a lubona lwa Jehova, kono ha ku na se si bonisa kuli n’a boni mangeloi kaufela a’ bupilwe. (Daniele 7:10) Kacwalo mwendi ku na ni mangeloi a eza bolule ba ba mianda-nda. Kona libaka Mulimu ha bizwa kuli Jehova wa limpi. Libizo leo li talusa m’ata a hae a ku ba Muzamaisi wa mangeloi a’ m’ata a mañata-ñata, a swalisani hahulu. Fahalimw’a libupiwa za moya zeo, u beile Mwan’a hae ya latwa, yena “mweli ku ze bupilwe kamukana.” (Makolose 1:15) Ka ku ba yena ndun’a mangeloi kaufela, liserafimi, ni likerubimi kaufela, Jesu ki yena ya m’ata ka ku fitisisa kwa libupiwa kaufela za Jehova.

11, 12. (a) Linzwi la Mulimu li na ni m’ata ka linzila lifi? (b) Jesu n’a pakile cwañi za butuna bwa m’ata a Jehova?

¹¹ Jehova u na ni nzila ye ñwi hape ya itusisa ka yona m’ata. Maheberu 4:12 i li: “Linzwi la Mulimu ki le li pila, mi li na ni mata.” Kana mu lemuhile m’ata a komokisa a linzwi la Mulimu, kamba litaba ze buyelezwi ka moya, ze mwa Bibele cwale? Za kona ku lu tiisa, ku hulisa tumelo ya luna, ni ku lu tusa ku eza licinceho ze tuna. Muapositola Paulusi n’a lemusize balumeli ba bañwi ku sa eza sango ni ba mizamao ye maswe hahulu. Mi a ekeza a li: “Ba bañwi ku mina ki se ne mu li sona.” (1 Makorinte 6:9-11) Ee, “Linzwi la Mulimu” ne li bile ni m’ata fahalimw’a bona mi ne li ba tusize ku cinca bupilo bwa bona.

¹² M’ata a Jehova ki a matuna mi linzila z’a bonisa ka ona ki ze nde hahulu kuli mane ha ku na ze kona ku mu palelwisa. Jesu n’a ize: “Ku Mulimu linto kaufela za konahala.” (Mateu 19:26) Jehova u itusisanga m’ata ao kwa ku eza lika mañi?

M’ata a Itusiswa ka Mulelo

13, 14. (a) Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Jehova haki nto-nto fela ye fa m’ata? (b) Jehova u itusisanga cwañi m’ata a hae?

¹³ Moya wa Jehova ki nto ye tuna hahulu ku fita m’ata afi kamba afi; mi Jehova haki m’ata-ta fela, haki nto fela ye fa m’ata. Ki Mulimu ya li mutu luli mi u zamaisa m’ata a hae kaufela. Kono ki lika mañi ze mu susueza ku itusisa ona?

¹⁴ Sina mo lu ka bonela, Mulimu u itusisanga m’ata kwa ku bupa, ku sinya, ku sileleza, kamba ku kutisa lika—f’o kikuli, ku eza zote ze swanela milelo ya hae ye petehile. (Isaya 46:10) Fokuñwi, Jehova u itusisanga m’ata a hae kuli a patulule mikwa ni milao ya hae ya butokwa. Sihulu-hulu, u itusisanga m’ata a hae kuli a taleleze tato ya hae—yona ya ku bonisa ku luka kwa bubusi bwa hae ni bukeni bwa libizo la hae le li kenile ka Mubuso wa Mesiya. Ha ku na se si kona ku palelwisa mulelo wo.

15. Jehova u itusisanga m’ata a hae kwa ku eza nto mañi kwa batanga ba hae, mi nto yeo ne i bonisizwe cwañi ku Elia?

¹⁵ Jehova hape u itusisanga m’ata a hae kuli a lu tuse ka butu. Mu bone se i bulela 2 Makolonika 16:9 kuli: “Meto a [Muñ’a] Bupilo a talimisisa lifasi kaufela, kuli a tahise mata a hae ku tusa ba ba mu file lipilu za bona, kaufela zona.” Za n’a iponezi Elia, ze bulezwi kwa makalelo, ki mutala wa seo. Jehova n’a mu boniselizeñi m’ata a hae ao a matuna hahulu? Muoli Jezabele ya maswe n’a konkile kuli n’a ka bulaya Elia. Mupolofita y’o n’a baleha, ku saba lifu. N’a ikutwile buinosi, mi n’a sabile, ni ku zwafa—inge kuli za n’a ikatalize ku eza kaufela ne li za mbango. Kuli a omba-ombe Elia ya n’a ziyelehile y’o, Jehova n’a mu hupulisize za m’ata a Hae. Moya, zikinyeho, ni mulilo ne li bonisize kuli Ya mata ote wa pupo kamukana n’a inzi ni Elia. N’a ka sabelañi Jezabele, hailif’o Mulimu ya m’ata-kaufela n’a li ni yena?—1 Malena 19:1-12.b

16. Ki kabakalañi ku nahanisisa m’ata a matuna a Jehova ha ku kona ku lu tiisa?

¹⁶ Ye niha isi yona nako ya Jehova ya ku eza limakazo, ha si ka cinca mwa n’a inezi mwa miteñi ya Elia. (1 Makorinte 13:8) Ni kacenu u sa bata hahulu ku itusisa m’ata a hae kwa ku tusa ba ba mu lata. Ki niti kuli u pila mwa liluko la moya le li pahami, kono ha yo kwahule ni luna. M’ata a hae ha feli, kacwalo ha yo kwahule. Kono “[Muñ’a] Bupilo u fakaufi ni ba ba mu lapela kaufela.” (Samu 145:18) Nako ye ñwi mupolofita Daniele ha n’a kupile tuso ku Jehova, lingeloi ne li tile mane pili a si ka feza kale ku lapela! (Daniele 9:20-23) Ha ku na se si kona ku palelwisa Jehova ku tusa ni ku tiisa b’a lata.—Samu 118:6.

Kana M’ata a Mulimu A Mu Ezisa Ku Sa Atumeleha?

17. M’ata a Jehova a lu tiseza sabo ka nzila ifi, kono ki sabo ifi y’a sa tisi?

¹⁷ Kana m’ata a Mulimu a swanela ku lu sabisa ku yena? Lu lukela ku alaba kuli ee ni batili. Ee, kakuli kalemeno kao, ka lu bisa ni sabo ku Mulimu, yona sabo ye kopanezi ni tompo, ye lu nyakisisize ka bukuswani mwa kauhanyo ye felile. Bibele i lu bulelela kuli, sabo ye cwalo ki “makalelo a butali.” (Samu 111:10) Kono hape lu alaba kuli batili, kakuli m’ata a Mulimu ha lu tisezi ku mu ngangama kamba ku lu palelwisa ku mu atumela.

18. (a) Ki kabakalañi ba bañata ha ba sa sepangi batu ba ba m’ata? (b) Lu ziba cwañi kuli Jehova ha koni ku sinyiwa ki m’ata a hae?

¹⁸ “M’ata a sinya mi m’ata a matuna hahulu a sinya ku feleleza.” Kona mwa n’a ñolezi Muñali Acton, muituti wa ze ezahezi wa kwa England ka 1887. Za n’a bulezi li kuta-kutezwi hañata, mwendi kakuli buñata ba li nga kuli ki za niti. Batu ba ba si ka petahala hañata ba itusisanga maswe m’ata, sina mo li boniselize hahulu litaba ze ezahezi. (Muekelesia 4:1; 8:9) Kabakaleo, ba bañata ha ba sepangi batu ba ba m’ata mi ba ba fulalelanga. Kono cwale Jehova ki ya m’ata kaufela. Kana m’ata a mu sinyize ka nzila ye ñwi? Kutokwa ni hanyinyani! Sina mo se lu bonezi, ki ya kenile, ha na litiba niheba le linyinyani. Jehova ha swani sina banna ni basali ba ba m’ata ba ba si ka petahala ba mwa lifasi le li bolile le. Ni kamuta ha si ka itusisa maswe m’ata a hae, mi hape ha na ku eza cwalo.

19, 20. (a) Jehova kamita u itusisanga m’ata a hae ka ku lumelelana ni tulemeno tufi to tuñwi, mi ki kabakalañi nto yeo ha i tiisa pilu? (b) Mu kona ku swaniseza cwañi buiswalo bwa Jehova, mi ki kabakalañi ha bu mi tabisa?

¹⁹ Mu hupule kuli m’ata haki kona fela kalemeno ka na ni kona Jehova. Lu sa na ni ku ituta za katulo ye lukile, butali, ni lilato la hae. Kono lu si nahani kuli Jehova u itusisanga tulemeno twa hae ka nzila i liñwi fela, ya ku sa cinca-cinca, inge kuli u bonisanga fela kalemeno ka li kañwi ka nako i liñwi. Kono lu ka bona mwa likauhanyo ze tatama kuli Jehova kamita u itusisanga m’ata a hae ka ku lumelelana ni katulo ye lukile, butali, ni lilato la hae. Mu nahane kalemeno ka kañwi ka na ni kona Mulimu, ili ka ka sa ipona-ponelwi kwa babusi ba lifasi. Kalemeno kao ki buiswalo.

²⁰ Mu nahane kuli mu katana mutu yo mutuna ili ya m’ata hahulu mi mwa mu saba. Kono nako ha i nze i ya, mu lemuha kuli u bonahala ku ba ya na ni musa. U lata kamita ku itusisa hahulu m’ata a hae kwa ku tusa ni ku sileleza batu, sihulu ba ba sa koni ku itamulela ni ba ba fokola. Ha itusisangi maswe m’ata a hae. Mwa mu bona inz’a sinya-sinyiwa fela libizo, kono yena u sa tiile mi u ikuzelize, u ikutekile, mi u na ni sishemo. Mwa kala ku nahana ka za haiba ni mina ne mu ka ba ni musa ni buiswalo bo bu cwalo, sihulu kambe ne mu na ni m’ata a cwalo! Ha mu nze mu ziba mutu y’o, kana ne mu si ke mwa ikutwa ku hohelwa ku yena? Lu na ni mabaka a mañata ku fita ao a ku sutelela ku ya m’ata ote, yena Jehova. Mu bone mubamba mutumbi fo i tomile toho ya taba ya kauhanyo ye, o li: ‘Muñ’a Bupilo h’a halifi kapili, ki yo mutuna ka mata a hae.’ (Nahumi 1:3) Jehova ha akufelangi ku itusisa m’ata a hae kwa ku timeza batu, mane niheba ba ba maswe. U na ni musa ni sishemo. U bonisize kuli “h’a halifi kapili” ka linako ze ñata z’a foselizwe.—Samu 78:37-41.

21. Ki kabakalañi Jehova ha sa hapelezangi batu ku eza ka mw’a batela, mi seo si lu lutañi ka za hae?

²¹ Mu nahane buiswalo bwa Jehova ka nzila ye ñwi hape. Kambe ne mu na ni m’ata ote, kana mu nahana kuli fokuñwi ne mu ka hapeleza batu ku eza ka mo mu batela? Jehova, niha n’a ni m’ata kaufela, ha hapelezangi batu ku mu sebeleza. Ku sebeleza Mulimu niha kuli nzila i nosi ye isa kwa bupilo bo bu sa feli, Jehova ha lu hapelezi ku mu sebeleza. Kono ka sishemo u kutekile mutu ni mutu ka ku mu fa tukuluho ya ku iketela z’a bata. U bonisa ze zwa mwa ku eza likatulo ze maswe ni mipuzo ya ku eza likatulo ze nde. Kono haili katulo ka sibili, yona u i siya ku luna beñi. (Deuteronoma 30:19, 20) Jehova ha tabeli ku sebelezwa ka ku hapelezwa kamba ka ku ngangama m’ata a hae a matuna. U bata ba ba ka mu sebeleza ka ku itatela, kakuli ba mu lata.—2 Makorinte 9:7.

22, 23. (a) Ki lifi ze bonisa kuli Jehova u tabela ku fa kwateñi ba bañwi m’ata? (b) Lu ka nyakisisañi mwa kauhanyo ye tatama?

²² Ha lu boneñi libaka la mafelelezo ha lu sa swaneli ku ngangama Mulimu Ya-Mata-Kaufela. Batu ba ba m’ata ba sabanga ku fa kwateñi ba bañwi m’ata. Kono Jehova u tabela ku fa m’ata kwa balapeli ba hae ba ba sepahala. U fanga kwateñi ba bañwi m’ata a matuna, inge cwalo Mwan’a hae. (Mateu 28:18) Jehova hape u fanga batanga ba hae m’ata ka nzila ye ñwi. Bibele i talusa kuli: “Butuna ki bwa hao [Muñ’a] Bupilo, ni mata, ni libubo, ni ku koma, ni bulena. Kakuli linto kamukana ze kwa lihalimu, ni ze mwa lifasi, ki za hao. . . . Mata ni ku kona kaufela li mwa mazoho a hao; hape mwa mazoho a hao ki mo ku na ni mata a ku hulisa, ni a ku tiisa linto kamukana.”—1 Makolonika 29:11, 12.

²³ Ee, Jehova u ka tabela ku mi fa m’ata. Mane u fanga ‘mata a matuna hahulu’ ku ba ba bata ku mu sebeleza. (2 Makorinte 4:7) Kana ha mu ikutwi ku sutelela ku Mulimu ya m’ata y’o, ya itusisanga m’ata a hae ka sishemo ni ka mulao cwalo? Mwa kauhanyo ye tatama, lu ka nyakisisa ka m’o Jehova a itusisezanga m’ata a hae a ku bupa.

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

2 Makolonika 16:7-13 Mutala wa Mulena Asa u bonisa cwañi bumaswe bwa ku sa sepa m’ata a Jehova?

Samu 89:6-18 M’ata a Jehova a ama cwañi balapeli ba hae?

Isaya 40:10-31 M’ata a Jehova fa a taluswa cwañi, ki a matuna cwañi, mi a kona ku lu tusa cwañi ka butu?

Sinulo 11:16-18 Kwapili, Jehova u sepisa ku ezañi ka m’ata a hae, mi ki kabakalañi nto yeo ha i omba-omba Bakreste ba niti?

[Siswaniso se si fa likepe 39]

“A mu bone, [Muñ’a] Bupilo a fita”