‘Jehova, ki Mulimu ya Na ni Makeke ni Musa’

“[Jehova, Jehova, NW], ki Mulimu ya na ni makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo, ya na ni niti.”—EXODA 34:6.

 1. (a) Bibele i omba-omba cwañi ba ba boni balatiwa ba bona ba zwa mwa bulapeli bo bu kenile? (b) Jehova u’ nga cwañi lifosi?

NDATE wa Mukreste yo muñwi, u li: “Mwan’a ka n’a ni bulelezi kuli h’a sa lata ku ba mwa puteho ya Sikreste. Ka mazazi, liviki, ni likweli ku zwa f’o, ne ni tabehile hahulu kwa pilu. Ne li butuku bo bu fita bwa lifu.” Kaniti kwa tomohisa pilu ku bona mulatiwa a zwa mwa bulapeli bo bu kenile. Kana ku kile kwa ba cwalo ku mina? Haiba ku cwalo, mu ka omba-ombiwa ku ziba kuli Jehova u mi utwela butuku. (Exoda 3:7; Isaya 63:9) Kono u’ nga cwañi lifosi bao? Bibele i bonisa kuli Jehova ka makeke u ba mema ku eza silikani hape ni yena. N’a kupile Majuda ba ne ba mu fetuhezi mwa linako za Malaki, kuli: “A mu kutele ku Na, mi ni ka kutela ku mina.”—Malaki 3:7.

 2. Bibele i bonisa cwañi kuli makeke ki kalulo ye mutomo ya butu bwa Jehova?

² Makeke a Mulimu ne a koñomekilwe ku Mushe fa Lilundu la Sinai. Jehova teñi f’o n’a ipatuluzi ku ba yena “Mulimu ya na ni makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo, ya na ni niti.” (Exoda 34:6) Zibahazo yeo i koñomeka kuli makeke ki kalulo ye mutomo ya butu bwa Jehova. Muapositola wa Mukreste Pitrosi n’a ñozi kuli, Jehova “u lata kuli kaufela ba kene mwa ku baka.” (2 Pitrosi 3:9) Kono makeke a Mulimu a na ni maciñekelo. Mushe n’a bulelezwi kuli: Mulimu “[h’a] latuli mulatu wa ya fosize.” (Exoda 34:7; 2 Pitrosi 2:9) Niteñi, “Mulimu u lilato,” mi makeke ki kalulo ye tuna ya kalemeno kao. (1 Joani 4:8; Jakobo 3:17) Jehova “h’a buluki buhali bwa hae kamita,” mi u “tabela ku shemuba.”—Mika 7:18, 19.

 3. Mubonelo wa Jesu wa makeke ne u fapana cwañi ni wa bañoli ni Bafalisi?

³ Jesu n’a likanyisize Ndat’ahe wa kwa lihalimu ka ku petahala. (Joani 5:19) Ha n’a shwela lifosi makeke, ne si kuli n’a tuhelela libi za bona kono n’a bonisa sishemo se si swana ni sa n’a bonisa kwa bakuli. (Mu bapanye Mareka 1:40, 41.) Mane Jesu n’a balezi sishemo ku “ze tuna” za mwa Mulao wa Mulimu. (Mateu 23:23) Kono ha mu nyakisise bañoli ni Bafalisi, bao hañata milao ya bona ne i sa lumelezi makeke ni hanyinyani. Ha ne ba boni Jesu mwahal’a baezalibi, ba bilaela, ba li: “Yo u amuhela baezalibi, u ca ni bona.” (Luka 15:1, 2) Jesu n’a alabile ba ne ba mu hanyeza ka liswanisezo ze talu, zeo kaufela li koñomeka makeke a Mulimu.

 4. Jesu n’a bulezi liswanisezo lifi ze peli, mi ye ñwi ni ye ñwi ne i talusañi?

⁴ Pili, Jesu n’a bulezi ka za mutu ya n’a siile lingu ze 99 ku y’o bata ngu ye ne latehile. N’a talusañi? Kuli “tabo i ka ba teñi kwa lihalimu ka muezalibi a li muñwi ya baka, ye fita ye ka ba teñi ka ba ba lukile ba ba mwanda fo ku tokwahezi a li muñwi, ba ba sa tokwi kuli ba bake.” Ku zwa f’o, Jesu n’a bulezi ka za musali ya n’a batile sheleñi ye ne latehile, ya n’a tabile ha n’a i fumani. N’a bulelañi? Kuli “ku na ni tabo fapil’a mangeloi a Mulimu, ka muezalibi a li muñwi ya baka.” Jesu n’a bulezi swanisezo ya hae ya bulalu ka nguli.a Yona nguli yeo i ngiwa ki ba bañata ku ba kakande ka ka kile ka bulelwa hande ka ku fitisisa. Nyakisiso ya nguli yeo i ka lu tusa ku itebuha ni ku likanyisa makeke a Mulimu.—Luka 15:3-10.

Mwana wa Mufetuheli U Siya Habo

 5, 6. Mwana yo munyinyani wa mwa swanisezo ya bulalu ya Jesu n’a bonisize cwañi ku sa itebuha lika ko ku komokisa?

⁵ “Mutu n’a na ni bana ba babeli. Yo munyinyani a li ku ndat’ahe: Ndate, u ni fe kwa sanda, siemba se si ka ba sa ka. A ba alulela bufumu. Kwa fita mazazi a sikakañi, mwana yo munyinyani kih’a kubukanya za hae kaufela, mi a ya kwa naha ye kwahule; mi kwateñi a sinya bufumu bwa hae ka ku pila ka buhule.”—Luka 15:11-13.b

⁶ Mwana yo munyinyani fa n’a bonisa ku sa itebuha lika ko ku komokisa. Pili, n’a kupile sanda sa hae, kihona a si sinya “ka ku pila ka buhule.” Pulelo ya “ku pila ka buhule” ki toloko ya linzwi la Sigerike le li talusa “ku pila ka butanya.” Muituti yo muñwi u bulela kuli linzwi leo “li talusa ku sa ba mutu.” Ki lona libaka mutangana wa mwa nguli ya Jesu h’a bizwanga sisinyi, ili linzwi le li talusa mutu ya s’a iswali ni hanyinyani, ya sinya-sinya lika.

 7. Ki bomañi kacenu ba ba swana sina sisinyi, mi ki kabakalañi ba bañata ba ba cwalo ha ba ipangula ni ku ya kwa “naha ye kwahule”?

⁷ Kana kacenu ku na ni batu ba ba swana ni sisinyi y’o? Ba teñi. Ka bumai, ba sikai ba siile “Ndu” ya silelezo ya Ndat’a luna wa kwa lihalimu, Jehova. (1 Timotea 3:15) Ba bañwi ba ba cwalo ba ikutwa kuli mwa ndu ya Mulimu ha ku na tukuluho, ni kuli ku tokomelwa ki Jehova ki tibelo haki silelezo. (Mu bapanye Samu 32:8.) Mu nyakisise musali yo muñwi wa Mukreste ya n’a hulisizwe ka likuka za Bibele kono hamulaho a tupwikela mwa ku nwa lino ni milyani ye kola. H’a hupula miteñi yeo ye maswe mwa bupilo bwa hae, u li: “Ne ni bata ku bonisa kuli ne ni kona ku ipilela hande. Ne ni bata ku ikezeza, mi ne ni sa bati kuli mutu ufi kamba ufi a ni hanyeze.” Sina sisinyi yani, kalibe y’o n’a bata ku ipangula. Kono eshe, kabakala likezo za hae ze ne sa lumelelani ni mañolo, a zwisiwa mwa puteho ya Sikreste.—1 Makorinte 5:11-13.

 8. (a) Ki ifi tuso ye kona ku fiwa ku ba ba lakaza ku sa pila ka likuka za Mulimu? (b) Mutu u swanela ku nahanelañi ka tokomelo liketo za hae ka za bulapeli?

⁸ Kaniti kwa tomohisa pilu mulumeli sina luna h’a bonisa takazo ya ku sa pila ka milao ya Mulimu. (Mafilipi 3:18) Seo ha si ezahala, maeluda ni ba bañwi ba ba hulile kwa moya ba ikataza ku sikulula sifosi. (Magalata 6:1) Niteñi, ha ku na ya hapelezwa ku amuhela coko ya bulutiwa bwa Sikreste. (Mateu 11:28-30; 16:24) Nihaiba ba banca, ba s’a hula fela ba lukela ku iketela ka butu ka za bulapeli. Mi yo muñwi ni yo muñwi wa luna u ba y’a kona ku iketela ili y’a ka ikalabela ka za hae ku Mulimu. (Maroma 14:12) Kono hape lu ka ‘kutula se lu cala’—yeo ki tuto yeo sisinyi wa mwa nguli ya Jesu n’a itutile hañihañi.—Magalata 6:7, 8.

Ziyezi mwa Naha ye Kwahule

 9, 10. (a) Muinelo wa sisinyi ne u cincize cwañi, mi n’a ezizeñi? (b) Mu taluse m’o ba bañwi kacenu ba ba tuhela bulapeli bwa niti ba ziyelehela sina sisinyi.

⁹ “H’a sinyize za hae kaufela, kwa taha tala ye tata mwa naha yeo; mi yena a kala ku tokwa. A y’o ipelekela ku yo muñwi wa beñi ba naha yeo; mi yo, a mu luma kwa masimu a hae ku y’o lisa likulube. Mi n’a lakaza kab’a ka kulisa mba ya hae ka makapita a n’a ciwa ki likulube; kono n’a sa fiwi ki mutu.”—Luka 15:14-16.

¹⁰ Sisinyi y’o niha n’a shebile, n’a si ka nahana kale ka za ku kuta habo yena. Kono, a ya ku muyahi wa naha mi a fiwa musebezi wa ku lisa likulube. Bakeñisa kuli Mulao wa Mushe ne u talusa kuli likulube ne li lifolofolo ze masila, Mujuda n’a kana a sa amuheli musebezi wo. (Livitike 11:7, 8) Kono haiba lizwalo la sisinyi y’o ne li mu kataza, u zibe n’a si ka li isa pilu. Kakuli n’a sa libeleli muña musebezi wa mwa naha yeo ku amiwa ki maikuto a muzwahule ya shebile. Ba bañata kacenu ba ba siyanga nzila ye namile ya bulapeli bo bu kenile ba ipumananga mwa ziyezi ye swana ni ya sisinyi y’o. Hañata, ba ba cwalo ba ezanga likezo zeo ne ba nyenya kwamulaho. Sina ka mutala, mutangana yo muñwi ha n’a li wa lilimo ze 17, n’a tuhezi mupilelo wa Sikreste wa n’a hulile ni ona. U itumelela kuli: “Buhule ni milyani ye kola ne li hatikezi lituto za mwa Bibele ze ne ni lutilwe ka lilimo-limo.” Ku si ka fita nako, mutangana y’o a lengiwa mwa tolongo kabakala busholi ni bubulai. Nihaike hasamulaho n’a yoyezwi kwa moya, n’a kutuzi ze maswe luli mwa “ku ikola minyaka ya libi, ye ina nako ye nyinyani”!—Mu bapanye Maheberu 11:24-26.

11. Butata bwa sisinyi ne bu tunufalizwe cwañi, mi ba bañwi kacenu ba fumani cwañi kuli likukuezo za lifasi ki “ze si na tuso”?

¹¹ Taba ya kuli sisinyi y’o “n’a s’a fiwi ki mutu” nto ifi kamba ifi, ne i tunufalize butata bwa hae. Balikani ba sa zo fumana ne ba li kakai? Kakuli cwale n’a si na mali, n’e li inge ne ba mu ‘toile.’ (Liproverbia 14:20) Ka ku swana, ba bañata kacenu ba ba zwanga mwa tumelo ba fumananga kuli likukuezo ni mibonelo ya lifasi le ki “ze si na tuso.” (Makolose 2:8) Kalibe yo muñwi ya n’a siile kopano ya Mulimu ka nako ye ñwi, u li: “Ne ni utwile hahulu butuku ha ne ni s’a etelelwi ki Jehova. Ne ni likile ku latelela lifasi, kono kakuli ne ni fapana ni ba bañwi, se ba ni yubeka. N’a ikutwa ku ba mwana ya latehile ya n’a tokwa ku etelelwa ki ndate. Kihona ni lemuha kuli ne ni tokwa Jehova. Ne ni sa lati ku ipangula ku yena hape.” Sisinyi wa mwa swanisezo ya Jesu ni yena n’a fitile fa ku lemuha seo.

Sisinyi W’a Kengeyela

12, 13. Ki ifi miinelo ye tusize ba bañwi kacenu ku kengeyela? (Mu bone kakwenda.)

¹² “Cwale a kengeyela, a li: Babeleki kwa ku Ndate ki ba bañata hahulu ba ba palelwa ki buhobe, mi na mo, tala ya ni bulaya! Ni ka nanuha, ni ye ku Ndate, mi ni ka y’o li ku yena: Ndate, ni foselize lihalimu ni wena, ha ni sa lukela ku bizwa mwan’a hao; u ni eze yo muñwi wa babeleki ba hao. Kih’a nanuha, a ya ku ndat’ahe.”—Luka 15:17-20.

¹³ Sisinyi “cwale a kengeyela.” N’a ikenyize mwa ku bata minyaka ka nakonyana, inge kuli n’a si yo mwa lifasi. Kono cwale a lemuha muinelo wa hae luli wa kwa moya. Ee, mutangana y’o niha n’a ipanguzi, sepo ne isali teñi. N’a sa na ni bunde bo buñwi. (Liproverbia 24:16; mu bapanye 2 Makolonika 19:2, 3.) Ba ba zwanga mwa mutapi wa Mulimu kacenu bo? Kana ku lukile k’u nga kuli kipeto ku felile, ku be cwañi kamba cwañi bufetuheli bwa bona bu bonisa kuli ba foselize moya o kenile wa Mulimu? (Mateu 12:31, 32) Kutokwa. Ba bañwi ku bona ba kataziwa ki buipanguli bwa bona, mi nako ha i nze i ya ba bañata ba ba cwalo ba fita fa ku kengeyela. Kaizeli yo muñwi, ha hupula nako yeo n’a siyo mwa kopano ya Mulimu, u li: “Ne ni si ka libala Jehova, nihaiba lizazi li li liñwi. Ne ni lapelanga kuli ka nzila ye ñwi a to ni kutisa mwa niti.”—Samu 119:176.

14. Sisinyi n’a ikatulezi ku ezañi, mi n’a bonisize cwañi buikokobezo ha n’a atula cwalo?

¹⁴ Kono ba ba ipanguzi ba kona ku ezañi ka za muinelo wa bona? Mwa nguli ya Jesu, sisinyi n’a ikatulezi ku kutela habo yena ku y’o kupa swalelo ku ndat’ahe. Sisinyi y’o n’a hupula ku y’o li: “U ni eze yo muñwi wa babeleki ba hao.” Mubeleki ne li mutu ya n’a sebezanga zazi li li liñwi fela, mi kacwalo n’a kona ku kapulwa f’a latela mubelekisi. N’a sa fiti mutanga ya n’a li inge silama sa lubasi. Kacwalo sisinyi y’o n’a sa hupuli ka za ku kupa k’u ngiwa hape sina mwana. N’a ka amuhela mayemo a kwatasi ilikuli a bonise ndat’ahe ku sepahala kwa hae hape ka zazi ni zazi. Kono sisinyi y’o a komoka.

Kamuhelo ye Tabisa

15-17. (a) Ndate n’a ezizeñi ha n’a boni mwan’a hae? (b) Kubo ye telele, lisale, ni likatulo zeo ndate n’a file mwan’a hae li bonisañi? (c) Ki sifi se si boniswa ki ku lukisa mukiti kwa ndate?

¹⁵ “Kono niha n’a sa li kwahule, ndat’ahe a mu bona, a mu shwela makeke, a mata, a mu wela mwa mulala mi a mu tubeta. Mwana a li ku yena: Ndate ni foselize lihalimu ni wena, ha ni sa lukela ku bizwa mwan’a hao. Kono ndat’ahe a li kwa batanga ba hae: Mu y’o nga kapili kubo ye telele, ye nde-nde, mu mu apese yona; mu mu apese lisale kwa munwana, ni likatulo kwa mautu. Mu tise namani ye nunisizwe, mu i tabe. Lu ce, lu itabise: Kakuli mwan’a ka yo n’a shwile, mi u pilile; n’a latehile, mi u fumanwi. Mi ba kala ku nyakalala.”—Luka 15:20-24.

¹⁶ Mushemi ya lilato kaufela u bata kuli mwan’a hae a yoyelwe kwa moya. Kacwalo, lwa kona ku bona ndat’ahe sisinyi a lubukezi mwa nzila ye fapil’a ndu ya hae, inze a nyolezwi ku bona mwan’a hae h’a kuta. Cwale u bona mwan’a hae kiyo wa taha mwa nzila! Ku si na kakanyo ponahalo ya mutangana y’o ne i cincize. Niteñi, ndat’ahe wa mu ziba “niha n’a sa li kwahule.” H’a boni fela manjabila ni maswabi a hae; u bona mwan’a hae, mi wa mu matela!

¹⁷ Ndate ha fitile ku mwan’a hae, a wela mwa mulala wa mwan’a hae mi a mu tubeta. Cwale a laela batanga ba hae ku fa mwan’a hae kubo ye telele, lisale, ni likatulo. Ne si kubo-kubo fela yeo, kono ne li “ye nde-nde”—mwendi ne li siapalo se si kabisizwe inge se ne si fiwanga ku mupoti ya kutekeha. Bakeñisa kuli batanga hañata ne ba sa bonwi ba tinile lisale ni likatulo, ndate y’o n’a bonahaza kuli mwan’a hae n’a amuhezwi sina silama tota sa lubasi. Kono ndate n’a sa eza ze ñwi hape. A eza mukiti wa ku tabela ku kuta kwa mwan’a hae. Kaniti mutu y’o n’a sa swaleli mwan’a hae ka ku kata-kata kamba kabakala ku hapelezwa ki ku kuta kwa hae; n’a bata ku mu swalela. N’a tabile ku eza cwalo.

18, 19. (a) Nguli ya mwana wa sisinyi i mi lutañi ka za Jehova? (b) Jehova u ‘talimela’ cwañi ku kuta kwa muezalibi, sina mwa n’a ezelize ku Juda ni Jerusalema?

¹⁸ Cwale nguli ya mwan’a wa sisinyi i lu lutañi ka za Mulimu y’o lu na ni tohonolo ya ku mu lapela? Pili, i lu luta kuli Jehova ki “ya na ni makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo, ya na ni niti.” (Exoda 34:6) Kaniti, makeke ki kalemeno ka katuna ka Mulimu. Ki mona mw’a ikutwelanga ku ba ba mwa butokwi. Hape, nguli ya Jesu i lu luta kuli Jehova “wa lata ku swalela.” (Samu 86:5) Ku swana inge kuli wa talimisisa, kuli a bone cinceho ifi kamba ifi mwa pilu ya batu ba sibi ye ka mu tahiseza ku ba bonisa mufelañeke.—2 Makolonika 12:12; 16:9.

¹⁹ Sina ka mutala, mu nahane Mulimu mwa n’a ezelize Maisilaele. Mupolofita Isaya ka ku buyelelwa ki Jehova n’a talusize kuli Juda ni Jerusalema ne li ‘kula ku zwa fa liutu, ku ya fa toho.’ Niteñi, hape n’a ize: “[Jehova, NW] u talimezi ku mi shemuba, mi cwale u ka nanuha kuli a mi utwele butuku.” (Isaya 1:5, 6; 30:18, litaku li siyamisizwe ki luna; 55:7; Ezekiele 33:11) Sina ndate wa mwa nguli ya Jesu, Jehova u ‘talimanga mwa nzila’ ka swanisezo. U nyolelwa hahulu kuli bafi kamba bafi ba ba zwile mwa ndu ya hae ba kute. Kana seo haki sona se lu tokwa ku ndate ya lilato?—Samu 103:13.

20, 21. (a) Ba bañata kacenu ba susuezwa cwañi ki makeke a Mulimu? (b) Ki sifi se si ka nyakisiswa mwa taba ye tatama?

²⁰ Ka silimo, makeke a Jehova a tahisezanga ba bañata ku kengeyela ni ku kuta mwa bulapeli bwa niti. Seo si tisezanga balatiwa ba bona tabo ye tuna hakalo! Sina ka mutala, mu nahane ndate wa Mukreste ya bulezwi kwa makalelo. Ka litohonolo, mwan’a hae n’a yoyezwi kwa moya mi ka nako ya cwale u sebeza sina sikombwa sa ka nako ye tezi. U li: “Ni na ni tabo ye tuna ye konahala mwa muinelo wa cwale. Mioko ya ka ya maswabi i fetuhile mioko ya tabo.” Kaniti, Jehova ni yena u tabile!—Liproverbia 27:11.

²¹ Kono ki ze ñata ze mwa nguli ya sisinyi. Jesu n’a zwezipili ku bulela likande la hae kuli a bonise fapano mwahal’a makeke a Jehova ni katulo ye t’ata ye ne ba fanga bañoli ni Bafalisi. Likande la hae—ni taluso ya lona ku luna—li ka nyakisiswa mwa taba ye tatama.

[Litaluso za kwatasi]

Lundululo

◻ Mubonelo wa Jesu wa makeke ne u fapana cwañi ni wa Bafalisi?

◻ Ki bomañi kacenu ba ba yemela sisinyi, mi ki ka mukwa ufi?

◻ Ki ifi miinelo ye ne tahisize kuli sisinyi a kengeyele?

◻ Ndate n’a shwezi cwañi makeke mwan’a hae ya n’a bakile?

[Mbokisi fa likepe 25]

NE BA KENGEYEZI

KI SIFI se ne si tisize kuli ba bañwi ba ne ba zwisizwe mwa puteho ya Sikreste ba kengeyele? Litaluso ze latelela li fa kutwisiso ka za taba yeo.

“Mwa pilu ne ni ziba ko ne i fumaneha niti. Lilimo-limo za ku ituta Bibele ni ku yanga kwa mikopano ya Sikreste ne li ni amile ka butungi. Ne ni kona cwañi ku zwelapili ku fulalela Jehova? N’a si ka ni siya; ki na ya n’a mu siile. Kwa mafelelezo, n’a itumelela mafosisa ni ku sa utwa kwa ka ni kuli Linzwi la Jehova li lukile kamita ha li li—‘mutu u kutula s’a cala.’”—C.W.

“Mbututu ya ka ne i kalile ku bulela, mi nto yeo ne i ni kulisa kwa pilu kakuli ne ni bata ku i luta lika ze cwale ka Jehova ki mañi ni mwa ku lapelela ku yena. Ne ni sa lobali, mi busihu bo buñwi na ya kwa sibaka se si buheha se siñwi mi n’a yo lila, ni ku lapela ku Jehova lwa pili hamulaho wa nako ye telele. Na lemuha kuli ne ni tokwa Jehova hape mwa bupilo bwa ka, mi ne ni sepile kuli n’a ka ni swalela.”—G.H.

“Ha ne ku buhisanwa ka za bulapeli, ne ni bulelelanga batu kuli ha ne ni ka keta bulapeli bo bu luta niti, ne ni ka ba yo muñwi wa Lipaki za Jehova. Mi ne ni bulelanga kuli ne ni li yo muñwi wa bona kwamulaho, kono ne ni palezwi ku pila sina bona, kacwalo se ni tuhela. Ka ku lemuha seo, ne ni ikutwanga mulatu mi ne ni si na tabo. Kwa mafelelezo na itumelela kuli, ‘Ni ziyelehile. Ni tokwa ku eza licinceho ze ñwi ze tuna.’”—C.N.

“Lilimo ze 35 kwamulaho munn’a ka ni na ne lu zwisizwe mwa puteho. Cwale ka 1991, ne lu tabile ha ne lu potezwi ki maeluda ba babeli ba ne ba lu bulelezi ka za konahalo ya ku kutela ku Jehova. Hamulaho wa likweli ze silezi, ne lu tabile hahulu ha ne lu kutile mwa puteho. Munn’a ka u na ni lilimo ze 79, na ni wa lilimo ze 63.”—C.A.