Ku Tahisa Sabo ya ku Saba Mulimu
“Saba [Jehova, NW] mi u kauhane ni bumaswe.”—LIPROVERBIA 3:7.
1. Liproverbia ne i ñolezwi bomañi?
BUKA ya mwa Bibele ya Liproverbia i na ni likelezo za kwa moya ze ñata hahulu. Jehova n’a file buka yeo ya ketelelo kwa makalelo kuli i laele sicaba sa hae sa swanisezo sa Isilaele. Kacenu, i fa lipulelo ze butali kwa sicaba sa hae sa Sikreste se si kenile, “ba ba tahezwi ki linako za maungulo.”—1 Makorinte 10:11; Liproverbia 1:1-5; 1 Pitrosi 2:9.
2. Ki kabakalañi temuso ye kwa Liproverbia 3:7 haili ya ka bunako kacenu?
2 Ha lu apula kwa Liproverbia 3:7, lu bala kuli: “U si ke wa ipona butali; Saba [Jehova, NW] mi u kauhane ni bumaswe.” Haisali ku zwiwa mwa nako ya bashemi ba luna ba pili, Noha ha ne i kwashekile Eva ka sepiso ya kuli ba “zibe bunde ni bumaswe,” butali fela bwa butu bu palezwi ku taleleza ze u tokwa mufuta wa mutu. (Genese 3:4, 5; 1 Makorinte 3:19, 20) Seo si bonahalile ku ba cwalo mwa lilimo za mwanda wo wa bu-20 ku fita l’ili kaufela—ona “mazazi a maungulelo” a ili f’o mufuta wa mutu, ha u nze u kutula siselo sa muhupulo wa ku s’a lumela ku ba teñi kwa Mulimu, wa za tuto ya ku ipilaula kwa lika, u unjamwi ki saluluti sa mishobo, mifilifili, ni mufuta kaufela wa muzamao o maswe. (2 Timotea 3:1-5, 13; 2 Pitrosi 3:3, 4) Ki ‘tukiso ye nca ya ku lyangana kwa lifasi’ k’o nihaiba UN kamba bulapeli bwa lifasi bo bu si ka swalana li s’a koni ku tatulula.
3. Ki likezahalo mañi ze ne li polofitilwe ka za lizazi la luna?
3 Linzwi la Mulimu la bupolofita li lu lemusa kuli limpi za sidimona li ile kwa “malen’a lifasi kamukana, ku ba kopanyeza ndwa ya lizazi le lituna la Mulimu Ya-Mata-Kaufela . . . mwa sibaka se si bizwa Harmagedoni, ka Siheberu.” (Sinulo 16:14, 16) Ona cwale-cwale fa kezo ye sabisa ye zwa ku Jehova i ka kwahela malena, kamba babusi bao. Ikaba sina sabo ye ne i tahezi Makanana muta Joshua ni Maisilaele ne ba tahisize katulo fahalimu a bona. (Joshua 2:9-11) Kono kacenu ki ya n’a swanisezwa ki Joshua, yena Kreste Jesu—“Mulena wa malena, ni Mubusisi wa babusisi”—ya ka ‘nata macaba ni ku a lisa ka mulamu wa sipi’ ka ku bonisa “buhali bwa mabifi a Mulimu Ya-Mata-Kaufela.”—Sinulo 19:15, 16.
4, 5. Ki bomañi ba ba ka punyuswa, mi ki kabakalañi?
4 Ki bomañi ba ba ka punyuha ka nako yeo? Ba ba ka yangwelwa, haki ba ba mbwembweta ka sabo, kono ikaba kaufela ba ba hulisize sabo ya likute la ku kuteka Jehova. Mwa sibaka sa ku ba butali ka mubonelo wa bona, bona bao ba ‘ikauhanya kwa bumaswe.’ Ka buikokobezo, ba fepa minahano ya bona fa lika ze nde, kuli ze maswe li si ke za ba ni ndao mwa munahano wa bona. Ba buluka likute le li na ni susuezo ye nde la ku kuteka Mulena Mubusi Jehova, “Muatuli wa lifasi kaufela,” ya li bukaufi ni ku bulaya mañi ni mañi y’a kumalela kwa bumaswe, sina mwa n’a yundiselize ba mwa Sodoma ba ne ba silafezi. (Genese 18:25) Ka mo ku inezi fela, kwa batu ba Mulimu luli, “ku saba [Jehova, NW] ki liwelu-welu la bupilo, le li pimisa batu mwa malaba a lifu.”—Liproverbia 14:27.
5 Mwa lizazi le la katulo ya bumulimu, kaufela ba ba ipeya ka ku tala ku Jehova ka sabo ya ku saba ku mu nyemisa ba ka fita fa ku bona buniti bwa se si bulezwi ka swanisezo kwa Liproverbia 3:8 kuli: “[Sabo ya ku saba Jehova] ikaba mulyani kwa mubili wa hao, ni mooko mwa masapo a hao.”
Ku Kuteka Jehova
6. Ki sika mañi se si swanela ku lu susueza ku utwa Liproverbia 3:9?
6 Sabo ya luna ya ka buitebuho ya ku saba Jehova, hamohocwalo ni lilato le lituna la ku mu lata, li swanela ku lu susueza ku utwa Liproverbia 3:9 ye li: “Kuteka [Jehova, NW] ka tutu ya hao, ni ka mutamu wa z’o fumana kamukana.” Ha lu hapelezwi ku kuteka Jehova ka limpo za luna. Zeo li swanela ku ba za ka ku itatela, sina ha ku bonisizwe h’a 12 ku zwa kwa Exoda 35:29 ku isa Deuteronoma 23:23 ka ku ama kwa matabelo mwa Isilaele wa kwaikale. Zona za mutamu zeo ku Jehova li swanela ku ba ze nde ka ku fitisisa ze lu kona ku fa, ka ku lemuha bunde ni sishemo se si lilato ze lu ikozi ka yena. (Samu 23:6) Li swanela ku bonisa katulo ya luna ya kuli lu “bate pili mubuso . . . ni Ku Luka kwa Hae.” (Mateu 6:33) Mi ki sifi se si zwa mwa ku kuteka Jehova ka tutu ya luna? “Fo, matuli a hao a ka talelela, veine ye nca i yuboke mwa malubelo a hao.”—Liproverbia 3:10.
7. Ki za mutamu lifi ze lu swanela ku fa ku Jehova, mi ki sika mañi se si ka zwa mwateñi?
7 Nzila ye mutomo ya Jehova ya ku lu tusa ka yona ki ya kwa moya. (Malaki 3:10) Kacwalo, za mutamu ze lu mu fa ka mutomo li swanela ku ba za kwa moya. Lu swanela ku itusisa nako, m’ata, ni buikoneli bwa luna mwa ku eza tato ya hae. Seo ka ku tatama si ka lu fepa, ka nzila ye swana yeo musebezi o cwalo ne u bile “sico” se si fa m’ata ku Jesu. (Joani 4:34) Lipulukelo za luna za lika za kwa moya li ka tala, mi tabo ya luna, ye swanisezwa ki veine ye nca, i ka yuboka. Fahalimu a seo, ha lu nze lu lapela ka ku sepa kuli lu be ni sico sa kwa mubili se si likani ka zazi le liñwi ni le liñwi, lu kona ku zwelapili ka ku s’a cinca ku fa nubu ku zwelela ku se lu fumana ili ku fa kemelo kwa musebezi wa mwa lifasi kamukana wa Mubuso. (Mateu 6:11) Ze lu na ni zona kaufela, ku kopanyeleza cwalo ni lika za kwa mubili, ne li tile ku luna ka ku zwa ku Ndat’a luna wa kwa lihalimu y’a lilato. U ka lu sululela limbuyoti ze ekezehile, ku isa kwa sipimo seo lu itusisa lika zeo ze butokwa mwa ku mu fa tumbo.—Liproverbia 11:4; 1 Makorinte 4:7.
Linyazo za Lilato
8, 9. Lu swanela k’u nga cwañi nyazo ni kalimelo?
8 Mwa litimana 11 ni 12, Liproverbia kauhanyo 3 hape i bulela ka za swalisano ye tabisa ye mwahal’a ndate ni mwana ili yeo i fumaneha mwa mabasi a’ na ni mayemo a bumulimu, hamohocwalo ni mwahal’a Jehova ni bana ba hae ba kwa moya ba ba latiwa ba fa lifasi-mubu. Lu bala kuli: “Mwan’a ka, u si ke wa shwaula koto ya [Jehova, NW], mi u si ke wa fela pilu ha u omanyiwa ki Yena; Kakuli [Jehova, NW] u nata ya latwa ki Yena; Mw’a ezeza ndat’ahe mutu ku mwana y’a olisa.” Batu ba silifasi ba toile hahulu ku fiwa nyazo. Batu ba Jehova ba swanela ku i amuhela. Muapositola Paulusi n’a amile manzwi a a’ zwa mwa Liproverbia, ka ku bulela kuli: “Mwan’a ka u si ke wa nyaza [Jehova, NW] h’a ku kalimela, mi u si ke wa fela pilu ha u omanyiwa ki Yena; Kakuli [Jehova, NW] u kalimela ya latwa ki Yena, . . . Nako y’a kalimelwa mutu, ha ku bonahali kuli ku na ni tabo, kono u utwa maswabi; bo kwapili, ku kalimelwa ko, ku ka beya muselo wa kozo ni wa ku luka, ku ba ba likilwe cwalo.”—Maheberu 12:5, 6, 11.
9 Ee, nyazo ni kalimelo ki kalulo ye tokwahala mwa ku lutiwa kwa yo muñwi ni yo muñwi wa luna, nihaiba lu i fumana kwa bashemi, ka puteho ya Sikreste, kamba ha lu fa nahanisiso ye tuna fa Mañolo mwahal’a tuto ya luna ya ka butu. Ku utwa kalimelo kwa luna ki taba ye kona ku tisa bupilo kamba lifu, sina ka m’o Liproverbia 4:1, 13 ni yona i bulelela kuli: “Bana ba ka, a mu teeleze mushemi h’a mi laya, mu ise pilu kwateñi kuli mu be ni kutwisiso. Swala tuto ka tata, u si ke wa i nyefula, u i buluke, kakuli ki bupilo bwa hao.”
Tabo ye Tuna ka ku Fitisisa
10, 11. Ki miinelo mañi ye miñwi ya manzwi a’ kateleha a kwa Liproverbia 3:13-18?
10 Ki lipulelo kwa bunde ze tatama cwale, ka mo li inezi fela ki ‘litaba ze kateleha ni ze swaneleha za niti’! (Muekelesia 12:10) Manzwi ao a’ buyelezwi a Salumoni a tolongosha tabo ya niti. Ki manzwi ao lu swanela ku ñola fa lipilu za luna. Lu bala kuli:
11 “Mutu ya ipatela butali u na ni [tabo, NW], hamoho ni ya ikataleza zibo. Kakuli butali bu fita silivera kwa ku fumisa, bu fita ni gauda ye kenile kwa ku luwisa. Ki bwa butokwa ku fita macwe a rubi; ku ze lakazeha kamukana ha ku na ye likana ni bona butali. Ku la bulyo bu sweli mazazi a matelele, mi ku la nzohoto bu sweli bufumu ni ku kutekiwa. Linzila za bona ki linzila fo ku iketilwe, mi mikwakwa ya bona kaufela ki ya kozo. Ki kota ya bupilo ku ba ba bu sweli, mi ya bu inisa ku yena, u na ni [tabo, NW].”—Liproverbia 3:13-18.
12. Butali ni kutwisiso li swanela ku lu tusa cwañi?
12 Butali—bona b’o bu bulezwi hañata hakalo mwa buka ya Liproverbia, buñata hamoho bwa h’a 46! “Simuluho ya butali ki ku saba [Jehova, NW].” B’o ki butali bwa mayemo a bumulimu, bo bu sebeza ili bo bu tomile fa zibo ya Linzwi la Mulimu bo bu konisa batu ba hae ku ipumanela nzila ye si na lubeta mwahal’a mañungwa a’ sweli ku bayula mwa lifasi la Satani. (Liproverbia 9:10) Kutwisiso, ye amilwe h’a 19 mwa Liproverbia, ki mutusi ya butokwa wa butali, ili y’e lu tusa ku lwanisa milelo ya Satani. Mwa ku zwisezapili milelo ya hae ye kalole, Sila se situna y’o s’a itwaelize ka lilimo ze likiti-kiti. Kono lu na ni nto ye luta ka mukwa o butokwa hahulu o fita wa ku twaeza—ili kutwisiso ye na ni mayemo a bumulimu, ili buikoneli bwa ku kona ku taluhanya se si lukile ku se si fosahezi ni ku keta nzila ye swanela ya ku ya ka yona. Seo ki sona s’a lu luta Jehova ka Linzwi la hae.—Liproverbia 2:10-13; Maefese 6:11.
13. Ki nto mañi ye kona ku lu sileleza mwahal’a linako za but’ata bwa za sifumu, mi ki kamukwaufi?
13 Ku lyangana kwa za sifumu ko ku mwa lifasi la kacenu ku bonisa ku taha kwa talelezo ya bupolofita bo bu kwa Ezekiele 7:19 bo bu li: “Ba ka latakela silivera ya bona kaufela mwa makululu, ba talime gauda ya bona inge nto ye masila; silivera ni gauda za bona ha li na ku ba pilisa ka lizazi l’a ka halifa [Jehova, NW].” Sifumu kaufela sa kwa mubili se si fa lifasi-mubu ha si koni nihaili fela ku lika ku ibapanya ili sona kwa m’ata a’ pilisa a butali ni kutwisiso. Ka nako ye ñwi Mulena Salumoni ya butali n’a bulezi kuli: “Mwa mukunda wa butali mutu wa silelezwa, sina mwa mukunda wa mali; kono bunde bwa zibo, kikuli butali bu babalela bupilo bwa ya na ni bona.” (Muekelesia 7:12) Ba na ni tabo luli bao kaufela kacenu ba ba zamaya mwa linzila za Jehova ze tabisa mi ili bao ka butali ba keta “mazazi a matelele,” ili bupilo bwa kamita b’o Mulimu a fa sina mpo ku mañi ni mañi ya bonisa tumelo mwa sitabelo sa tiululo sa Jesu!—Liproverbia 3:16; Joani 3:16; 17:3.
Ku Hulisa Butali bwa Niti
14. Ki ka linzila lifi Jehova a bonisize butali bo bu fa mutala o munde?
14 Ki ko ku swanela kuli luna batu, ba ba bupilwe ka ku swana Mulimu, lu like ka t’ata ku hulisa butali ni kutwisiso, ili tulemeno t’o Jehova yena ka sibili n’a bonisize mwa ku eza misebezi ya hae ye makaza ya pupo. “Ka bona butali, [Jehova, NW] u tomile lifasi; U pahamisize mahalimu, ka ku itemusa.” (Liproverbia 3:19, 20) N’a zwezipili ku eza libupiwa ze pila, isi ka kezahalo ye ñwi ya ka kunutu, ye sa konwi ku taluswa ya buipilauli, kono ka likezo ze nongile fa taba za ku bupa, ze ñwi ni ze ñwi “ka mifuta ya zona” mi ili ka mulelo o butali. (Genese 1:25) Kwa nalulelule mutu ha n’a tahisizwe a na ni butali ni buikoneli bo bu fitela kwahule-hule bwa lifolofolo, ku lukela ku ba kuli mululuezo wa bana ba Mulimu ba mangeloi ne u utwahalile ka ku kuta-kutela mwa mahalimu. (Mu bapanye Jobo 38:1, 4, 7.) Ku bonela lika cimo kwa Jehova kwa ka kutwisiso, butali bwa hae, ni lilato la hae li bonwa hande-nde mwa lika kaufela z’a tahisize fa lifasi-mubu.—Samu 104:24.
15. (a) Ki kabakalañi ku hulisa fela butali ha ku si ko ku likani? (b) Ki buikolwiso bufi b’o Liproverbia 3:25, 26 i zusulusa ku luna?
15 Ha lu tokwi fela ku tahisa tulemeno twa Jehova twa butali ni kutwisiso kono hape ni ku tiyela ku tona, ni kamuta lu s’a topweli mwa tuto ya luna ya Linzwi la hae. U lu eleza kuli: “Mwan’a ka, si lumeli kuli zeo li tuhe mwa meto a hao; Butali ni buitemuso bu fumanwe ku wena; Ki zona ze ka pilisa moya wa hao, ze ka kabisa mulala wa hao.” (Liproverbia 3:21, 22) Kacwalo lu kona ku zamaya mwa buiketo ni mwa kozo ya mwa munahano, mane ni mwahal’a ku atumela ka mukwa o swana sina lisholi kwa lizazi la ku “tulukelwa ki sinyehelo” ko ku k’a taseza lifasi la Satani. (1 Matesalonika 5:2, 3) Mwahal’a ñalelwa ye tuna yona ka sibili, “u si ke wa saba ze ka ku wela sipundumukela, niheba liñungwa le li ka t’o yundisa ba ba maswe; Kakuli [Jehova, NW] ki Yena ya ku tiisa, ya kelusa liutu la hao kwa katwa.”—Liproverbia 3:23-26.
Lilato la ku Lata ku Eza Se Sinde
16. Ki kezo mañi ye tokwahala kwa Bakreste fahalimu a cisehelo mwa bukombwa?
16 A ki mazazi a ku bonisa cisehelo mwa ku kutaza taba ye nde ye ya Mubuso kuli i be bupaki kwa macaba kaufela. Kono musebezi wo wa ku fa bupaki u swanelwa ku yemelwa ki misebezi ye miñwi ya Sikreste, sina ka mo i talusezwa kwa Liproverbia 3:27, 28 kuli: “U si ke wa hana ku tusa ka swanelo, m’o konela ku fana, u fane. U si ke wa li ku wahenu: Zamaya, u y’o kuta, mi kamuso ni ka ku fa; Kanti s’a si tokwa si ku wena.” (Mu bapanye Jakobo 2:14-17.) Ka ku ba ni buñata bwa lifasi bu li mwa ku ngongwelwa ki bubotana ni lukupwe, ku se ku bile ni lipizo za ka putako za kuli lu tuse batu sina luna, sihulu mizwale ba luna ba kwa moya. Lipaki za Jehova b’a ngile cwañi muhato ku seo?
17-19. (a) Ki butokwi bufi bwa ka putako bo ne bu talelelizwe mwahal’a 1993, mi ili ka ku ba ni ku ama kufi? (b) Ki sifi se si bonisa kuli mizwale ba luna ba ba mwa libaka mo ku kolota ndwa ba sweli ku “tula ni ku fita”?
17 M’u nge mutala o muñwi: Mwahal’a silimo sa ñohola, ne ku tile pizo ya ka putako ye ne i zwelela kwa naha ye ne li Yugoslavia ya ku bata tuso. Likwata za mizwale ba mwa linaha ze li bukaufi ne b’a ngile muhato ka nzila ye makalisa. Mwahal’a likweli ze hazezi za maliha a’ felile, ne ku bile ko ku konahala kuli milongo-longo ye sikai ya limbaya-mbaya ze isa lituso li fite mwa sibaka sa ndwa, li isa lihatiso za cwale, liapalo ze futumala, lico, ni milyani kwa Lipaki ba ne ba li mwa butokwi. Ka nako ye ñwi, mizwale ne ba ezize kupo ya ku isa litani ze 15 za lika za tuso, kono ha ne ba amuhezi pampili ya tumelezo, ne li ye lumeleza litani ze 30! Lipaki za Jehova mwa Austria kapili-pili ba luma limbaya-mbaya ze ñwi ze talu. Hamoho, litani ze 25 ne li fitile ko ne li lumilwe. Mizwale ba luna ne ba tabile hakalo ku amuhela litukiso ze ñata zeo za kwa moya ni kwa mubili!
18 Bona ba ne ba li amuhezi bao ne ba amilwe cwañi ki seo? Kwa makalelo a silimo se, eluda yo muñwi n’a ñozi kuli: “Mizwale ni likaizeli mwa Sarajevo b’a pila mi ba iketile, mi sa butokwa ka ku fitisisa, lu sa tiile kwa moya kuli lu tiyele ndwa ye swabisa ye. Muinelo ne li o’ t’ata hahulu ka ku ama kwa lico. Haike Jehova a mi fuyaule ni ku mi fa mupuzo ka buikatazo bo mu lu ezelize. Ba m’ata a tamaiso ba na ni likute le li ipitezi la ku kuteka Lipaki za Jehova bakeñisa bupilo bwa bona bo bu li mutala o munde ni bakeñisa likute le ba fa ku ba m’ata a tamaiso. Hape lu tabile kabakala sico sa kwa moya se ne mu lu tiselize.”—Mu bapanye Samu 145:18.
19 Mizwale bao ba ne ba li mwa likayamana ba bonisize buitebuho, hape, ka bukombwa bwa bona bwa mwa simu bwa ka cisehelo. Bomuyahwa ni bona ba bañata ba tah’anga ku bona ku t’o kupa tuto ya Bibele ya fa ndu. Mwa muleneñi wa Tuzla, ili m’o litani ze ketalizoho za lico za kimululo ne li isizwe, bahasanyi b’a 40 ne ba bihile avareji ya lihora ze 25 yo muñwi ni yo muñwi za sebelezo ya mwa simu mwa kweli yeo, ili ka ku fa kemelo ye nde kwa mapaina b’a ketalizoho ka ba bane mwa puteho yeo. Ne ba bile ni palo ye nde hahulu ya baputehi b’a 243 fa Kupuzo ya lifu la Jesu. Bona mizwale bao ba ba lateha ka mo ku inezi fela b’a “tula ni ku fita ka ya lu latile.”—Maroma 8:37.
20. Ki “ku likanelela” kufi ko ku ezahezi mwa naha ye ne li Soviet Union?
20 Bufani bo bu bonisizwe ka milongo-longo ye mituna ya limbaya-mbaya za lico ni liapalo ze futumala za kimululo ze ne li lumezwi kwa naha ye ne li Soviet Union hape ni zona li bile ze zamaelela ni cisehelo ya mizwale ba k’o. Sina ka mutala, mwa Moscow palo ya baputehi fa Kupuzo silimo se ne li 7,549, ha i bapanyiwa ku ba ba eza 3,500 ñohola. Mwahal’a nako ye swana, liputeho mwa muleneñi w’o ne li ekezehile ku zwa ku ze 12 ku isa 16. Mwa naha kaufela ye ne li Soviet Union (ha ku s’a balwi Linaha za Baltic), kekezeho mwa palo ya liputeho ne li 14 pesenti, mwa palo ya bahasanyi ba Mubuso ne li 25 pesenti, mi mwa palo ya mapaina ne li 74 pesenti. Ki moya kwa ku makalisa wa cisehelo ni buitomboli! U hupulisa mutu ka za lilimo za mwanda wa pili ha ne ku bile ni “ku likanelela.” Bakreste ba ne ba na ni lika za kwa moya ni za kwa mubili ne ba fanile limpo ku ba ne ba li mwa miinelo ya ku maiba, hailif’o cisehelo ya ba ne ba li mwa butokwi bao ne i tisa tabo ni susuezo kwa bafani.—2 Makorinte 8:14.
Mu Toye Bumaswe!
21. Ba ba butali ni likuba ba taluhanyiwa cwañi mwa manzwi a ku kwala a Liproverbia kauhanyo 3?
21 Kauhanyo ya bulalu ya buka ya Liproverbia ka ku tatama i tahisa ku tatamana kwa litaba ze fapahana, ka ku kwala ka kelezo ye li: “Mutu ya bambabile, u si ke wa mu shwela muna, mi u si ke wa likanyisa mikwa ya hae. Kakuli ya maswe u toilwe ki [Jehova, NW]; Kono ya lukile u latwa ki Yena. Sikuto sa [Jehova, NW] si mwa ndu ya ya maswe; Kono u fuyola mandu a ba ba lukile. Luli, basomi wa ba soma; Kono u shemuba ba ba ikokobeza. Ba ba butali ba ka ca kanya; Haili likuba, se ba ka fumana ki maswabi.”—Liproverbia 3:29-35.
22. (a) Ne lu kana lwa pima cwañi ku balelwa ku ba ba bukuba? (b) Ki sifi seo ba ba butali ba toile, mi ki sifi se ba tahisa, ka ku ba ni mupuzo ufi?
22 Ne lu kana lwa pima cwañi ku balelwa mwahal’a likuba? Lu lukela ku ituta ku toya bumaswe, ee, ku toya hahulu seo Jehova a toile—ili linzila kaufela za bupumi za lifasi le le li mifilifili, le li na ni mulatu wa mali. (Mu bone hape Liproverbia 6:16-19.) Ka ku fapahana, lu lukela ku tahisa se sinde—ku tokwa mulatu, ku luka, ni ku ishuwa—ilikuli ka buikokobezo ni sabo ya ku saba Jehova ne lu kana lwa fita fa ku fumana “bufumu, ni ku kutekiwa, ni bupilo.” (Liproverbia 22:4) Wo u ka ba ona mupuzo ku luna kaufela ba ba sebelisa ka busepahali kelezo ye li: “U sepe [Jehova, NW] ka pilu ya hao kaufela.”
Maikuto a Mina Ki Afi?
◻ Litaba ze mwa liñolo le li li mutomo wa tuto ye li sebeza cwañi kacenu?
◻ Ne lu kana lwa kuteka cwañi Jehova?
◻ Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku nyaziseza kalimelo?
◻ Tabo ye tuna ka ku fitisisa i fumanwa kai?
◻ Ne lu kana lwa lata cwañi se sinde ni ku toya se si maswe?
[Maswaniso a fa likepe 28]
Ba ba fa ze nde ka ku fitisisa za bona ku ba sitabelo ku Jehova ba ka fuyaulwa ka butuna