Mu Bukeleze Buikolwiso bwa Mina ka ku Tiya ku Isa kwa Mafelelezo

HA MU kengele kafulai ka kanyinyani ka ka fufa mwa miinelo ya mbyumbyulu ye t’ata. Muzamaisi wa fulai h’a sa kona ku lemuha hande ze fafasi. Malu a matuna a mu kwahela. H’a sa kona ku bona kwa buse bwa lihaulo la hae, kono u sa ikolwisize kuli wa kona ku feleleza musipili wa hae hande. Libaka la buikolwiso bwa hae ki lifi?

U na ni lipangaliko ze nepahezi ze mu konisa ku fufa mwa malu ni ku lula mwa lififi. Mwa nzila ya hae, sihulu bukaufi ni libala la lifulai, mawayalesi a mu etelela ka magesi, mi u kona ku bulelisana ka wayalesi ni ba ba caindisa lifulai ba ba li fafasi.

Ka nzila ye swana, lwa kona ku talimela kwapili ka buikolwiso, nihaike kuli miinelo ya lifasi ka zazi ni zazi i sweli ku unsufala ni ku fita. Musipili wa luna mwa muinelo wa linto o maswe wo, ne u kana wa nga nako ye telele ku fita mo ne ba libelezi ba bañwi, kono lwa kona ku ba ni buikolwiso bwa kuli lu mwa nzila ye lukile mi lu mwa nako ye swanela. Ki kabakalañi ha lu kona ku ikolwisa cwalo? Kakuli lu na ni ketelelo ye lu konisa ku tikitiba zeo pono ya butu i sa koni.

Linzwi la Mulimu ki ‘lumonyi lwa mwa nzila ya luna,’ mi ki le li ‘sepahala, li talifisa ya si na kutwisiso.’ (Samu 19:7; 119:105) Sina mawayalesi a bonisa nzila ya mufufisi wa fulai, Bibele ka ku nepahala i bonisa likezahalo za mwa nako ya kwapili mi i lu fa litaelo ze utwahala ili ku bona teñi kuli lwa fita hande ko lu libile. Nihakulicwalo, kuli lu fumane tuso kwa ketelelo ya bumulimu, lu lukela ku i sepa.

Mwa liñolo la hae la n’a ñolezi Maheberu, Paulusi n’a susuelize Bakreste ba Sijuda kuli ba ‘tame buikolwiso bwa bona bwa kwa makalelo ka ku tiya ku isa kwa mafelelezo.’ (Maheberu 3:14, NW) Sepo neikana ya fokola haiba ku kumalela kwa luna ku yona ha ku si ka ‘tamiwa.’ Kacwalo puzo ya zuha ya kuli, Lu ka kona cwañi ku bukeleza buikolwiso bwa luna ku Jehova ka ku tiya ku isa kwa mafelelezo?

Mu Lumele

Pili mufufisi a si ka fufisa kale fulai ka ku sa bona kwa ya, ili ku itinga ka ku tala fa lipangaliko za hae ni ba ba caindisa fafasi, u tokwa tuto ye likani ni lihora ze ñata za ku fufisa. Ka ku swana, Mukreste u ka tokwa ku zwelapili ku lumela ilikuli a kone ku bukeleza buikolwiso bwa hae mwa ketelelo ya Jehova, sihulu muta miinelo ye t’ata i zuha. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Mi kakuli lu na ni moya u li muñwi wa tumelo, ona o mwa linzwi le li ñozwi, le li li: Ni lumezi, mi kifo ni bulezi; ni luna lu lumezi mi kifo lwa bulela.” (2 Makorinte 4:13) Kacwalo, ha lu bulela ka za taba ye nde ya Mulimu, lwa bonisa ni ku tiisa tumelo ya luna.

Magdalena, ya n’a tandile lilimo z’e ne mwa munganda wa tukufazo mwahal’a ndwa ya bubeli ya lifasi, u talusa butokwa bwa musebezi wa ku kutaza kuli: “Bome ne ba ni lutile kuli kwa neku la ku bukeleza tumelo ye tiile, ki kwa butokwa ku iyakatwa za muinelo wa kwa moya wa ba bañwi. Ni hupula kezahalo ye ñwi ili ye bonisa ka m’o ne lu ikutwezi. Ha se lu lukuluzwi mwa munganda wa tukufazo wa Ravensbrück, boma ni na lwa fita kwa hae ya luna la Butanu. Mazazi a mabeli hasamulaho, la Sunda, ne lu swalisani ni mizwale mwa ku kutaza fa ndu ni ndu. Ni lumela ka ku tala kuli haiba lu isa mamelelo fa ku tusa ba bañwi kuli ba sepe lisepiso za Mulimu, zona lisepiso ze swana zeo li ka ba za luli ku luna ni ku fita.”—Mu bapanye Likezo 5:42.

Ku bukeleza buikolwiso bwa luna ka ku tiya ku isa kwa mafelelezo ku tokwa musebezi wa kwa moya mwa likalulo ze ñwi. Tuto ya ka butu ki kalulo ye ñwi ye nde ili ye tiisa tumelo. Haiba lu likanyisa ba kwa Berea ni ku tatuba Mañolo kamita ka zazi ni zazi, ku ka lu tusa ‘ku ba ni sepo ye tezi, ku isa kwa mafelelezo.’ (Maheberu 6:11; Likezo 17:11) Ki niti, tuto ya ka butu i tokwa nako ni tundamo. Mwendi, ki lona libaka Paulusi ha n’a lemusize Maheberu ka za lubeta lwa ku ba ya “buzwa,” kamba nakulonda mwa litaba ze cwalo.—Maheberu 6:12.

Mukwa wa bunakulonda ne u kana wa ba ni ze zwa mwateñi ze li likayamana mwa miinelo ye miñata ya bupilo. Salumoni n’a lemuhile kuli “kabakala kuli mazoho a fokozi, ndu ya nela.” (Muekelesia 10:18) Ka nako ye ñwi pula ya kalisa ku nela mwa situwa se si sa babalelwi. Haiba lwa fokolisa mazoho a luna kwa moya ni ku palelwa ku bukeleza tumelo ya luna, ku honona ne ku kana kwa kena teñi. Kwa neku le liñwi, ku yeya kwa kamita fa tuto ya linzwi la Mulimu ku ka fepa ni ku sileleza tumelo ya luna.—Samu 1:2, 3.

Ku Yaha Sepo ka Yeloseli

Kaniti, mufufisi wa fulai u ituta ka ku yelaseli ni ka ku ituta kuli lipangaliko za hae ki ze itingwa. Ka mukwa o swana, buikolwiso bwa luna ku Jehova bwa hula haiba luna mwa bupilo bwa luna tota lwa iponela bupaki bwa pabalelo ya hae ye lilato. Joshua n’a yeziseli seo, mi n’a hupulisize Maisilaele sina yena kuli: “Mu ziba kuli kwa linto ze nde kaufela z’a mi sepisize [Muñ’a Bupilo] wa mina, ha ku na niheba i li ñwi ye tokwahezi; kamukana li bonahalile ku mina ha ku na ye ñwi ya zona ye tokwahezi.”—Joshua 23:14.

Josefina, kaizeli ya nyezwi wa kwa Philippines, n’a itutile tuto ye swana. U talusa ka m’o bupilo ne bu bezi pili a si ka ituta niti kuli: “Bomunn’a ka ne ba nwa hahulu, mi ha ne ba fita fa ku kolwa, ne ba filikana ni ku ni nata. Linyalo la luna le si na tabo hape ne li ama mwan’a luna wa mushimani. Bomunn’a ka ni na ne lu beleka, inze lu fumana mali a mañata, kono ne lu latehelwa ki mali a luna kaufela kwa njuka. Bomunn’a ka ne ba na ni balikani ba bañata, nihaike kuli buñata bwa bona ne ba eza silikani ni bona ilikuli ba kone ku ba lekela lino, mi ba bañwi mane ne ba lika ku ba kolwisa ilikuli ba te ba ba sehe fela.

“Lika ne li cincize ha lu fita fa ku ziba Jehova ni ku beya kelezo ya hae kwa pilu. Bomunn’a ka ha ba sa nwa, lu tuhezi njuka, mi lu na ni balikani ba niti ba ba lu lata ni ku lu tusa. Linyalo la luna ki la tabo, mi mwan’a luna u sweli wa hula ku fita fa ku ba mucaha yo munde. Lu beleka lihora ze nyinyani, kono lu na ni mali a mañata. Yeloseli i lu lutile kuli Jehova u swana sina Ndate ya lilato, ya lu etelela kamita mwa nzila ye lukile.”

Kabakala litaelo za ka mawayalesi kamba ku tatuba lipangaliko, bafufisi ba lifulai ka linako ze ñwi ba lemuhanga kuli ba tokwa ku cinca nzila ya bona. Ka nzila ye swana ne lu kana lwa tokwa ku cinca nzila ka ku ya ka litaelo za Jehova. “Mi ha mu ka ya ku la bulyo kamba la nzohoto, lizebe za mina li ka utwa mwamulaho a mina linzwi le li li: Nzila ki yona ye, mu zamaye ku yona!” (Isaya 30:21) Ka Linzwi la hae ni ka kopano ya hae, lwa amuhela kelezo ili ku lu lemusa ka za mabeta a kwa moya. A mañwi a ona ao a ama liango.

Liango za Kona ku Lu Biula mwa Nzila

Kafulai ka kanyinyani ka konwa ku biulwa mwa nzila haiba licinceho ze tokwahala li sa eziwi. Ka ku swana, liyembuluko za kwande li taseza Bakreste kacenu ka ku swalelela. Lu pila mwa lifasi le li iyakatitwe za kwa nama ili m’o ba bañata ba nyefula butokwa bwa lika za kwa moya, ili ku nga mali ni munyaka ku ba za butokwa hahulu ni ku fita. Paulusi n’a file Timotea mamela ya kuli mazazi a maungulelo n’a ka ba “a tata.” (2 Timotea 3:1-5) Mikulwani, ba ba nyolelwa ku amuhelwa ni ku bubana, sihulu ki ba ba li fa ngandaleza kwa neku la liango ze maswe.—2 Timotea 2:22.

Amanda, ya na ni lilimo za buhulu ze 17, u talusa kuli: “Tumelo ya ka ne i fokolisizwe ka nakonyana ki bo ni kena ni bona mwa sitopa ka ku fita fa sipimo se siñwi. Ne ba zwelapili ku bulela kuli bulapeli bwa ka ne li bwa likaniso ni bo bu si na nahanisiso, mi seo sa kalisa ku ni zwafisa. Bashemi ba ka, nihakulicwalo, ba ni tusa ku utwisisa kuli likuka za Sikreste li sebeza ku lu sileleza isiñi ku lu hanisa lika. Cwale na itemuhela kuli likuka zeo za ni tusa kuli ni be ni bupilo bo bu kolwisa hahulu ku fita bwani bwa ba ne ba li balikani ba ka kwa sikolo. Ni itutile ku sepa ba ba ni babalela luli—bashemi ba ka ni Jehova—mi na ikola sebelezo ya bupaina.”

Ku be kuli lu ba sikwata sifi kamba sifi sa buhulu, lu ka fumana batu ba ba sheununa litumelo za luna. Ne ba kana ba bonahala ku ba bocaziba, kono ku Mulimu ki ba nama, ba ba si ba mayemo a kwa moya. (1 Makorinte 2:14) Sikwata sa buyembululi mwa Korinte wa mwa lizazi la Paulusi ne ba li banyazi ba ba na ni butali bwa silifasi. Lituto za bao za mihupulo ya butu ka mo ku kulubelelwa ne li tahisize kuli ba bañwi ba Bakreste ba mwa Korinte ba felelwe ki tumelo ni sepo ya zuho. (1 Makorinte 15:12) “Mu si ke mwa ipuma,” ki mwa n’a lemuselize muapositola Paulusi. “Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.”—1 Makorinte 15:33.

Kwa neku le liñwi, liango ze nde za lu tiisa kwa moya. Mwahal’a puteho ya Sikreste, lu na ni sibaka sa ku swalisana ni batu ba ba pila bupilo bwa tumelo. Norman, muzwale ya n’a itutile niti mwa 1939, u sa li simbule sa susuezo ye tuna kwa batu kamukana. Se si bukelelize mubonelo wa hae wa kwa moya wa ku lemuha lika ki sifi? “Mikopano ni bulikani bo butuna ni mizwale ba ba na ni tumelo ki za butokwa,” ki mwa alabela. “Mufuta wa siango w’o u ni tusize ku bona hande fapahano ye mwahal’a kopano ya Mulimu ni ya Satani.”

M’ata a Maluwo a’ Puma

Brian, mufufisi wa fulai ya yeziseli, u talusa kuli “mufufisi wa fulai ka linako ze ñwi n’a kana a fumana ku ba t’ata ku lumela lipangaliko za hae—ka libaka fela la kuli zibo ya ka sipepo ya hae ya hana seo. Bafufisi ba lifulai ba sisole ba ba yeziseli ba zibilwe kuli ki ba ba fufisanga fulai ka ku i kanameka bakeñisa kuli mamonyi a fafasi n’a bonahalile sina tunaleli fela—nihaike kuli lipangaliko za bona ne li si ka ba taluseza cwalo.”

Ka ku swana, zibo ya ka sipepo ya luna ya buitati ya kona ku lu yembulula ka muinelo wa kwa moya. Jesu n’a ize kuli maluwo a ‘puma,’ mi Paulusi n’a lemusize kuli ‘ku lata mali ku kelusize ba bañata tumelo.’—Mareka 4:19; 1 Timotea 6:10.

Sina mamonyi a’ myamyata a’ puma, likonkwani za lika za kwa mubili li kona ku lu libisa mwa nzila ye fosahalile. Mwa sibaka sa ku tabela “litibelelo ze lu sepisizwe,” lwa kona ku keluswa ki ponahalo ya lifasi le li fela. (Maheberu 11:1; 1 Joani 2:16, 17) Haiba lu “tukufalezwi” ku ba ni mupilelo wa ku ipundekela lika kamukana, lu kona fela ku siyalelwa ki nako ye nyinyani ku za kwa moya.—1 Timotea 6:9, NW; Mateu 6:24; Maheberu 13:5.

Mutangana ya nyezi wa libizo la Patrick n’a itumelezi kuli yena ni musal’a hae ne ba itobohile likonkwani za kwa moya ka mulelo wa ku ikola mupilelo o munde ni ku fita. U talusa kuli: “Ne lu yauluzwi ki ba ba na ni limota ze tula ni mandu a bumbombo. Nihake kuli ne lu si ka itibala ku za sepo ya Mubuso, ne lu ikutwile kuli ni luna ne lu ka ba mwa mbombolelwa mwa bupilo. Nako ha ne inze i ya, nihakulicwalo, ne lu lemuhile kuli tabo ya niti i fumanwa mwa ku sebeleza Jehova ni ku hula kwa moya. Cwale bupilo bwa luna hape ki bo bu bunolo. Lu kusufalize lihora za ku sebeza kwa luna, mi se lu li mapaina ba kamita.”

Tumelo I Itingile fa Pilu Ye Amuhela

Pilu ye amuhela hape i sebeza musebezi o mutuna mwa ku hulisa buikolwisa ku Jehova. Ki niti, “tumelo ki ku sepa ka ku tiya ze lu libelezi, [kamba, “bupaki bo bu kolwisa,” NW, litaluso za kwatasi] ni ku kolwa ze sa bonwi.” (Maheberu 11:1) Kono konji haiba lu na ni pilu ye amuhela, ha ku bonahali kuli lu ka kolwiswa. (Liproverbia 18:15; Mateu 5:6) Ka lona libaka leo muapositola Paulusi n’a bulezi kuli “kakuli tumelo hasi ya batu kamukana.”—2 Matesalonika 3:2.

Kacwalo he, lu ka kona kamukwaufi, ku buluka lipilu za luna inze li amuhela bupaki bo bu li teñi kamukana bo bu kolwisa? Ki ka ku tahisa tulemeno twa silumeli, ili tulemeno to tu hulisa ni ku nyangumuna tumelo. Pitrosi wa lu eleza ku ‘ekeza kwa tumelo ya luna bunde, zibo, buiswalo, buitiiso, buipeyo bwa silumeli, lilato la sizwale ni lilato.’ (2 Pitrosi 1:5-7; Magalata 5:22, 23) Kwa neku le liñwi, haiba lu pila bupilo bwa buitati kamba ku fa Jehova sebelezo ya makutelakaufi fela, ha lu koni ka mo ku swanehela ku libelela tumelo ya luna ku hula.

Ezira n’a “isize pilu ya hae” kwa ku bala Linzwi la Jehova ni ku li sebelisa. (Ezira 7:10) Mika ka mukwa o swana n’a na ni pilu ye amuhela. “Kono haili na, ni ka talima ku [Jehova, NW], ni libelele Mulimu ya ni pilisa; Mulimu wa ka u ka ni utwa.”—Mika 7:7.

Magdalena, ya amilwe kwa makalelo, hape ki ya libelela Jehova ka pilu-telele. (Habakuki 2:3) U bulela kuli: “Se lu na ni paradaisi ya kwa moya. Se si tatama, ili paradaisi ya luli, i ka taha cwale-cwale fa. Mwa nako ye sa siyezi, likiti-kiti za ba ba mianda-nda ba sweli ba swalisana ni buñata bo butuna. Kwa ni nyangumuna ku bona ba bañata ba ba selehanela kwa kopano ya Mulimu.”

Ku Talimela ku Mulimu wa Puluso ya Luna

Ku bukeleza buikolwiso bwa luna inze bu tiile ku isa kwa mafelelezo ku lu tokwa ku bonisa tumelo ni ku teeleza ka tokomelo kwa ketelelo ye lu amuhela ku Jehova ni kwa kopano ya hae. Kaniti ki nto ye swanelwa ki buikatazo. Mufufisi wa fulai u ikolwisa ka ku tala muta hasamulaho wa musipili o mutelele, o t’ata, wa shetumuka mi kwa nalulelule wa zwa mwa malu a matuna. Se si yandulukile fapil’a hae ki lifasi-mubu—le li tala ili le li mu amuhela hande. Libala la lifulai li mwatas’a hae, li libelezi ku mu amuhela.

Muinelo o nyangumuna u lu libelezi ni luna. Lifasi le li lififi ili le li maswe le, li ka siyela sibaka lifasi-mubu le linca la ku luka. Kamuhelo ya bumulimu i lu libelezi. Lwa kona ku fita k’o haiba lu mamela manzwi a walisamu a li: “Kakuli ki Wena ye ni sepile Mulimu [Jehova, NW]; Ni ku sepile isali kwa bwanana bwa ka. . . . Ki Wena ye ni lumbeka ka nako ni nako.”—Samu 71:5, 6.