“Swanelo Kaufela ya Mutu”

“Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu.”—MUEKELESIA 12:13.

 1, 2. Ki kabakalañi ha ku li ko ku swanela ku nyakisisa swanelo ya luna ku Mulimu?

“KI SIFI s’a bata ku wena Jehova?” Mupolofita wa kwaikale n’a buzize puzo yeo. Ku zwaf’o n’a taluhanyize seo Jehova n’a tokwa—ku eza likatulo ze lukile, ku lata sishemo, ni ku zamaya ka buikokobezo ku Mulimu.—Mika 6:8, NW.

² Mwa nako ye ya bukangwende ni buitamaisi, ba bañata ki ba ba si ka iketa ka ku ba ni muhupulo wa kuli Mulimu u tokwa se siñwi ku bona. Ha ba lati ku ba mwa tamo. Kono ku cwañi ka za kutwisiso yeo Salumoni n’a fitile ku yona kwa Muekelesia? “Mi cwale litaba ze, mafelelezo a zona ki a: Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu.”—Muekelesia 12:13.

 3. Ki kabakalañi ha lu swanela ku fa nahanisiso ye tuna kwa buka ya Muekelesia?

³ Ku si na taba ni miinelo kamba mubonelo wa luna wa bupilo, lwa kona ku tusiwa hahulu haiba lu nyakisisa litaba ze ama kutwisiso yeo. Mulena Salumoni, muñoli wa yona buka yeo ye buyelezwi, n’a nyakisisize ze ñwi za lika tenyene ze li kalulo ya bupilo bwa luna bwa ka zazi ni zazi. Ba bañwi ne ba kana ba matukela ku fita fa kutwisiso ya kuli nyakisiso ya hae ka mutomo fela ki ye sa susuezi. Niteñi ki ye ne buyelezwi ka bumulimu mi i kona ku lu tusa ku nyakisisa misebezi ni lika za luna za butokwa, ka ku ba ni tabo ye ekezehile kabakala seo.

Ku Talimana ni Licisehelo ze Tuna za mwa Bupilo

 4. Ki sifi sa n’a nyakisisize ni ku buhisana Salumoni kwa Muekelesia?

⁴ Salumoni n’a nyakisisize ka butungi ‘musebezi wa bana ba batu.’ “Na isa pilu ya ka kwa ku bata, ni ku lemuhelela ka butali linto kaufela ze eziwa mwatas’a lihalimu.” Ka “musebezi” Salumoni n’a sa talusi mubeleko tenyene, kono ka ku fapahana n’a talusa miinelo ye fitana-fitana yeo banna ni basali ba ikenya ku yona mwa bupilo bwa bona kamukana. (Muekelesia 1:13) Ha lu nyakisiseñi licisehelo kamba misebezi ye miñwi ye eziwa hahulu, mi ku zwaf’o lu i bapanye ni misebezi kamba lika za luna za butokwa.

 5. Ki ufi o muñwi wa misebezi ye mituna ya batu?

⁵ Ka buniti fela, masheleñi ki ona mutomo wa licisehelo ni misebezi ya batu ba bañata. Ha ku na ni yo mukana ya kona ku bulela ka swanelo kuli Salumoni n’a na ni mubonelo wa kutokwa cisehelo kwa masheleñi ili wo batu ba bañwi ba ba fumile ba na ni ona. N’a bonisize hande butokwa bwa masheleñi; ku ba ni mali a likani kwa tusa ku fita ku pila mwa bunjebwe. (Muekelesia 7:11, 12) Kono ne mu kana mu lemuhile kuli masheleñi, ni maluwo ao a leka, li kona ku ba sikonkwani se situna mwa bupilo—kwa babotana hamohocwalo ni ba ba fumile.

 6. Ki sifi se lu kona ku ituta ka za masheleñi ku zwelela mwa nguli ye ñwi ya Jesu ni ku ze ipumanwi ku zona za Salumoni tota?

⁶ Ha mu hupule nguli ya Jesu ya munna ya fumile y’o, ka ku sa ikolwisa ni kamuta, n’a sebelize ka t’ata kuli a fumane ze ñata. Mulimu n’a mu ngile ku ba mutu ya si na nahanisiso. Kabakalañi? Bakeñisa kuli ‘bupilo bwa luna ha bu ini ku ze lu fumile.’ (Luka 12:15-21) Za n’a ipumani ku zona Salumoni—mwendi ili ze ñata hahulu ku fita ze lu ipumani ku zona luna—li bonisa buniti bwa manzwi a Jesu. Mu bale tolongosho ye kwa Muekelesia 2:4-9. Ka nako ye ñwi Salumoni n’a inezi kwa ku ipumanela bufumu. N’a yahile mandu ni masimu a mande. N’a kona mi n’a ipumanezi basali ba ba buheha. Kana bufumu ni zeo ne bu mu konisize ku eza ne li mu tahiselize buikolwiso bo butuna, maikuto luli a ku ba ya petile silo, ni taluso mwa bupilo bwa hae? N’a alabile ka ku sa pata-pata kuli: “Cwale na talima lika kaufela ze ezizwe ki mazoho a ka, ni musebezi o tata o ni ezize; na bona kuli kamukana n’e li za mbango, ni musebezi o si na tuso; mi ha ku na sika se si ni tusize se siñwi mwatas’a lizazi.”—Muekelesia 2:11; 4:8.

 7. (a) Ze ipumanwi ku zona li bonisañi ka za butokwa bwa masheleñi? (b) Ki sifi seo mina ka sibili mu iponezi se si bonahaza buniti bwa kutwisiso ya n’a fitile ku yona Salumoni?

⁷ Wo ki mubonelo tota, ili niti ye iponezwi mwa bupilo bwa ba bañata. Lu lukela ku lumela kuli ku ba ni masheleñi a mañata ha ku felisi butata kaufela. Ku kona ku tatulula bo buñwi, bo bu cwale ka ku konahalisa ku fumana lico ni liapalo ka bunolo. Kono mutu ha koni ku apala liapalo za hae kaufela ka nako i liñwi mi u kona ku ikola lico ni lino ze likani fela. Mi se mu balile ka za batu ba ba fumile ili bao bupilo bwa bona bu tezi telekano, ku itusisa maswe lino ni milyani ye kola, ni ku toyana ni bana bahaho bona. J. P. Getty, ya fumile hahulu n’a bulezi kuli: “Masheleñi h’a na swalisano ni ye kana ni tabo. Mwendi a swalisana ni ku tokwa tabo.” Ka libaka le li utwahala, Salumoni n’a swalisanisize ku lata silivera ni mbango. Mu shutanise buniti b’o ni temuho ya Salumoni ye li: “Ku mutu wa misebezi buloko ki bo bunde, nih’a ca hahulu kamba hanyinyani. Kono ku fuma kwa muluwi ha ku mu fi buloko.”—Muekelesia 5:10-12.

 8. Ki libaka lifi le li li teñi la ku sa nga masheleñi ku ba a butokwa bo bu tula tikanyo?

⁸ Masheleñi ni maluwo hape ha li tahisi maikuto a buikolwiso ka za nako ya kwapili. Kambe mu na ni masheleñi ni maluwo a mañata, ka mo ku inezi fela ne mu ka ba ni lipilaelo ze ekezehile ka za ku a sileleza, mi hape ne mu si ke mwa ziba seo kamuso ne u ka tisa. Kana mwa kona ku a luza kaufel’a ona, hamohocwalo ni bupilo bwa mina? (Muekelesia 5:13-17; 9:11, 12) Kabakala seo, ha ku swaneli ku ba ko ku t’ata ku bona libaka bupilo, kamba misebezi ya luna, ha li swanela ku ba ni taluso ye pahami hahulu, ili ye inelela ku fita masheleñi ni maluwo.

Lubasi, Libubo, ni M’ata

 9. Ki kabakalañi bupilo bwa lubasi ha ne bu amilwe teñi ka swanelo mwa tatubisiso ya Salumoni?

⁹ Nyakisiso ya Salumoni ya bupilo ne i ama taba ya ku pateha hahulu ka lubasi. Bibele i koñomeka bupilo bwa lubasi, ku kopanyeleza teñi ni tabo ya ku ba ni bana ni ku ba uta. (Genese 2:22-24; Samu 127:3-5; Liproverbia 5:15, 18-20; 6:20; Mareka 10:6-9; Maefese 5:22-33) Nihakulicwalo, kana wo ki ona muinelo wa butokwa ka ku fitisisa mwa bupilo? Ku bonahala kuli ba bañata ba nahana cwalo, ha ku beiwa mwa munahano ka m’o lizo ze ñwi li koñomekela manyalo, bana, ni liswalisano za mabasi. Niteñi Muekelesia 6:3 i bonisa kuli nihaiba ku ba ni bana ba ba eza mwanda haki sinotolo kwa buikolwiso mwa bupilo. Ha mu nahane kuli ki bashemi ba ba kai ba ba ezize buitomboli kwa neku la bana ba bona kuli ba ba fe makalelo a mande ni ku ezisa bupilo bwa bona ku ba bo bu bunolo. Nihaike kuli buitomboli b’o ki bo bu babazeha, ka buniti fela Mubupi wa luna n’a si ka lela kuli mulelo o mutuna wa ku ba teñi kwa luna u be wa ku shimbululela fela bupilo bwa luna kwa lusika lo lu tatama, sina mo li ezeza lifolofolo ka sipepo kuli li zwisezepili mifuta ya zona.

10. Ki kabakalañi mamelelo ye sa swaneli fa lubasi ha neikaba ya ba ya mbango?

¹⁰ Ka temuho Salumoni n’a tahisize buniti bo buñwi bwa bupilo bwa lubasi. Sina ka mutala, munna n’a kana a toma mamelelo fa ku ezeza bana ni baikulu ba hae litukiso. Kono kana ba ka fita fa ku ba ni butali? Kamba ba ka ba litoto mwa ku sebelisa za ba satalalezi ku ba kubukanyeza? Haiba se si bulezwi kwa mafelelezo si ezahala, neikaba “mbango fela, mi ki bumaswe bo butuna” cwañi!—Muekelesia 2:18-21; 1 Malena 12:8; 2 Makolonika 12:1-4, 9.

11, 12. (a) Ki lindongwamo lifi za bupilo zeo ba bañwi ba iyakatitwe hahulu? (b) Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli ku bata libubo “ki ku ndaamanisa moya.”?

¹¹ Mwa miinelo ye miñwi ye tulile tikanyo, ba bañata se ba keshebisize bupilo bwa lubasi bwa ka nañungelele kuli ba fumane libubo kamba m’ata fahalimw’a ba bañwi. Ao i kona ku ba mafosisa a atile hahulu mwahal’a banna. Kana se mu boni seo ku bao mu kena ni bona sikolo, bao mu beleka ni bona, kamba bomuyahwa ni bona? Ba bañata ba lika ka t’ata kuli ba lemuhiwe, kuli ba bubane, kamba ku kona ku ba ni tamaiso fahalimw’a ba bañwi. Kono kana seo ki se si kolwisa luli?

¹² Ha mu nahane ka za m’o ba bañwi ba likela ka t’ata kuli ba be ni kabubo, ibe fa sipimo se sinyinyani kamba se situna. Mwa iponela seo kwa sikolo, mwa lilalanda za luna, ni mwa likwata ze fitana-fitana za nyangela. Hape ki m’ata a susueza ku ba ba bata ku zibahala kwa bukwala, lipapali, ni mwa lipolitiki. Nihakulicwalo, kana haki buikatazo bwa mbango fela? Ka ku nepahala Salumoni n’a bu bulezi kuli “ki ku ndaamanisa moya.” (Muekelesia 4:4) Yo munca niha n’a ka fita fa ku zibahala hahulu mwa sikwata se siñwi, mwa sikwata sa babapali, kamba mwa sikwata sa baopeli—kamba munna kamba musali yo muñwi h’a na ni libubo le linde kwa sebeza kamba mwa silalanda—ki ba ba kai luli ba ba ziba ka za teñi? Kana batu ba bañwi kwa lineku le liñwi la lifasi (kamba mane nihaiba mwa naha ye swana) ba ziba kuli mutu y’o u teñi? Kamba kana ba zwelapili fela mwa bupilo ba sa lemuhi ni hanyinyani ka za libubo le li nyinyani leo a na ni lona? Mi nto ye swana i konwa ku bulelwa ka za m’ata kamba m’ata a tamaiso afi kamba afi ao mutu n’a kana a ba ni ona fa mubeleko, mwa tolopo, kamba mwahal’a sikwata.

13. (a) Muekelesia 9:4, 5 i lu tusa cwañi ku ba ni mubonelo o lukile ka za ku bata libubo kamba m’ata? (b) Ki buniti mañi bo lu swanela ku talimana ni bona haiba bo ki bona fela bupilo bu nosi? (Mu bone litaluso za kwatasi.)

¹³ Libubo kamba butuna bwa m’ata a tamaiso ze cwalo li isa kwa mafelelezo afi? Sina ka mo lu felela lusika lo luñwi ni ku taha kwa lo luñwi, ba ba bubana ni ba ba m’ata ba shwa mi ba libalwa. Ku ba cwalo ni kwa bayahi, baopeli ni likwala ze ñwi, bacinci ba mipilelo ya nyangela, ni ba bañwi cwalo, sina ha ku ba cwalo ku ba bupolitiki ni babusi ba sisole ba bañata. Kwa misebezi ye cwalo, ki batu ba ba kai bo mu ziba tenyene ka za bona ba ne ba pilile mwa lilimo ze mwahal’a 1700 ni 1800? Salumoni n’a nyakisisize litaba hande, ka ku bulela kuli: “Nja ye pila i na ni tuso ku fita tau ye shwile. Ba ba pila ba ziba kuli ba ka shwa; kono ba ba shwile ha ba na se ba ziba, . . . libizo la bona li libezwi.” (Muekelesia 9:4, 5) Mi haiba bo ki bona fela bupilo bu nosi, u zibe ku bata libubo kamba m’ata ki za mbango fela.a

Mamelelo ni Musebezi wa Luna

14. Ki kabakalañi buka ya Muekelesia ha i swanela ku lu tusa ka butu?

¹⁴ Salumoni n’a si ka fa maikuto fa misebezi, likonkwani, ni za ku itabisa ka zona ze ñata ili zeo batu ba toma bupilo bwa bona ku zona. Niteñi, sa n’a ñozi ki se si likani. Nyakisiso ya luna ya buka ha i tokwi ku tahisa maswabi kamba ku zwafa, kakuli lu nyakisisize ka buniti buka ya Bibele yeo Jehova Mulimu a buyelezi ka ku itatela kwa neku la tuso ya luna. I kona ku tusa yo muñwi ni yo muñwi wa ku luna ku toma ka ku nonga luli mubonelo wa luna wa bupilo ni seo lu fa mamelelo ku sona. (Muekelesia 7:2; 2 Timotea 3:16, 17) Seo si cwalo sihulu ka ku beya mwa munahano kutwisiso yeo Jehova n’a tusize Salumoni ku fita ku yona.

15, 16. (a) Ki ufi o ne u li mubonelo wa Salumoni wa ku ikola bupilo? (b) Ki litokwahalo mañi ze swanela zeo Salumoni n’a file mwa ku ikola bupilo?

¹⁵ Taba ye ñwi yeo Salumoni n’a kuta-kutezi ku bulela ne li ya kuli batanga ba Mulimu wa niti ba swanela ku fumana tabo mwa misebezi ya bona ku Yena. “Ki mo ni lemuhezi kuli se si swanela mutu ku fita, ki ku tabela lika, ni ku eza za buiketo, ka mazazi a bupilo bwa hae; Mi hape ni lemuhile kuli mutu kaufela nih’a ca lico, kamba a nwa, kamba a tabela s’a fumani ka musebezi wa hae, ki mpo y’a filwe ki Mulimu.” (Muekelesia 2:24; 3:12, 13; 5:18; 8:15) Mu lemuhe kuli Salumoni n’a sa susuezi ku eza mikiti ya siyongili; kamba kuli n’a lumeleza mubonelo wa kuli ‘A lu ceñi, a lu nweñi ni ku wabela, kakuli kamuso lwa shwa.’ (1 Makorinte 15:14, 32-34) N’a talusa kuli lu swanela ku ikola minyaka ya ka sipepo, ye cwale ka ku ca ni ku nwa, ha lu nze lu ‘eza za buiketo ka mazazi a bupilo bwa luna kaufela.’ Ku si na ku kakanya seo si toma bupilo bwa luna fa tato ya Mubupi, y’o a ziba se si li se sinde luli.—Samu 25:8; Muekelesia 9:1; Mareka 10:17, 18; Maroma 12:2.

¹⁶ Salumoni n’a ñozi kuli: “U ikele ka nzila ya hao, u ce buhobe bwa hao ka tabo, u nwe veine ya hao ka pilu ye wabezwi; kakuli misebezi ya hao i lumelezwi ki Mulimu.” (Muekelesia 9:7-9) Ee, munna kamba musali ya na ni bupilo bo bunde ni bo bu kolwisa ki ya cisehela mwa misebezi ye lumelezwa ki Jehova. Seo si lu tokwa kuli lu mu hupule ka nako kaufela. Mubonelo wo ki o shutana cwañi ni wa batu ba bañata, ba ba nga bupilo bo bu tomile fa mihupulo ya butu!

17, 18. (a) Batu ba bañata ba nga cwañi muhato kwa miinelo ye buniti ya bupilo? (b) Ki lifi ze zwa mwateñi ze lu swanela ku hupula kamita?

¹⁷ Nihaike kuli bulapeli bo buñwi bu luta ka za bupilo bwa kwapili, batu ba bañata ba lumela kuli bupilo b’o ki bona fela bo ba kona ku ba ni buniti ka za bona. Mwendi se mu ba boni ba eza sina ka mwa taluselize Salumoni kuli: “Tifo ya mulatu w’a beilwe mutu ka musebezi o maswe ha i sa batwi kapili, lipilu za bana ba batu li ba isa kwa ku eza ze maswe.” (Muekelesia 8:11) Mane ni ba ba sa ikenyi hahulu ka butuna mwa likezo ze maswe ba bonisa kuli ba cisehezi hahulu za cwale. Ki lona libaka le liñwi masheleñi, maluwo, mayemo, m’ata a ku zamaisa ba bañwi, lubasi, kamba licisehelo ze ñwi ze cwalo ha li ba za butokwa bo bu tulile tikanyo ku bona. Nihakulicwalo, Salumoni n’a si ka siya fela muhupulo wo f’o. N’a ekelize kuli: “Mutu ya maswe nih’a ka eza ze maswe ze likana milatu ye mwanda, inz’a pila mazazi a mañata, nihakulicwalo, na, ni ziba kuli ba ba saba Mulimu ki bona ba ba ka pila mwa buiketo, bona ba ba saba luli fapil’a hae. Ya maswe h’a na ku pila mwa buiketo, mi h’a na ku pila mazazi a mañata. U ka fita sina muluti, kakuli h’a sabi fapil’a Mulimu.” (Muekelesia 8:12, 13) Ka ku utwahala, Salumoni n’a ikolwisisize kuli ku ka lu bela hande haiba lu ‘saba Mulimu wa niti.’ Ku ka ba cwañi hande? Lwa kona ku fumana kalabo mwa shutano ya n’a tahisize. Jehova u kona ‘ku lu pilisa mazazi a mañata.’

¹⁸ Sihulu ba ba sa li ba banyinyani ba lukela ku nahana ka za buniti bo bu itingiwa ka ku tala bwa kuli ku ka ba bela hande haiba ba saba Mulimu. Sina ha ne mu kana mu iponezi ka sibili, mumati ya bubebe ka ku fitisisa n’a kana awa ni ku luza mwa siyano. Mpi ye tiile neikana ya bitiwa mwa ndwa. Mutu ya butali wa lipisinisi n’a kana a ipumana mwa bunjebwe. Mi lika ze ñwi ze ñata ze si ka libelelwa li ezisa bupilo ku ba bo bu sa swalehi. Kono mwa kona ku ba ni buniti bo bu tezi ka za se: Nzila ye butali ni ye buniti ka ku fitisisa ki ya ku ikola bupilo ha mu nze mu eza bunde mwa milao ya muzamao ya Mulimu ni ka ku ya ka tato ya hae. (Muekelesia 9:11) Seo si kopanyeleza ku ituta ku zwelela mwa Bibele seo tato ya Mulimu ili sona, ku ineela bupilo bwa mutu ku yena, ni ku fita fa ku ba Mukreste ya kolobelizwe.—Mateu 28:19, 20.

19. Ba banca ba kona ku itusisa cwañi bupilo bwa bona, kono ki nzila ifi ye butali?

¹⁹ Mubupi h’a na ku hapeleza ba banca kamba ba bañwi ku latelela ketelelo ya hae. Ba kona ku tupwikela mwa tuto, mane nihaiba ku ba baituti ba nako kaufela ba libuka ze ñata za tuto ya butu. Seo kwa nalulelule si ka ba tahiseza ku fokola kwa nama. Kamba ba kona ku ya mwa linzila za lipilu za bona za butu ze si ka petahala kamba ku latelela se si lakazwa ki meto. Seo ka buniti fela si ka tahisa maswabi, mi nako ha i nze i ya bupilo bo bu pililwe cwalo bu ka bonahala ku ba bwa mbango fela. (Muekelesia 11:9–12:12; 1 Joani 2:15-17) Kacwalo Salumoni u kupa ba banca—kupo yeo lu swanela k’u nga ka butuna, ku si na taba ni buhulu bwa luna ye li: “U hupule Mubupi wa hao mwa mazazi a bucaha bwa hao, mazazi a maswe a si ka taha kale, mi myaha isali kwahule y’o ka li: Ha ni i tabeli!”—Muekelesia 12:1.

20. Ki ufi mubonelo o itikanelezi kwa lushango lo lu kwa Muekelesia?

²⁰ Kacwalo ki kutwisiso ifi ye lu ka fita ku yona? Kihona, ku cwañi ka za kutwisiso yeo Salumoni n’a fitile ku yona? N’a boni, kamba ku nyakisisa, “mikwa ya linto kaufela ze mwatas’a lizazi; mi [n’a] boni kuli kamukana ki za mbango, ki ku matisa moya.” (Muekelesia 1:14) Ha lu fumani mwa buka ya Muekelesia manzwi a mutu ya sa sepi ba bañwi kamba a mutongoki. Ki a li kalulo ya Linzwi le li buyelezwi la Mulimu mi a swanelwa ki nyakisiso ya luna.

21, 22. (a) Ki miinelo ifi ya bupilo yeo Salumoni n’a beile mwa munahano? (b) Ki kutwisiso ifi ye butali ya n’a fitile ku yona? (c) Ku nyakisisa litaba za Muekelesia ku mi amile cwañi?

²¹ Salumoni n’a tatubile misebezi, makandauko, ni milelo ya batu. N’a bonisize ka m’o lika li bela mwa miinelo ya ka nañungelele, ze zwa mwateñi ze zwafisa ni ze si na tuso zeo batu ba bañata ba ipumana ku zona. N’a nyakisisize ka za buniti bwa ku sa petahala kwa butu ni lifu le li taha ka kona. N’a kopanyelelize teñi zibo ye filwe ki Mulimu ya muinelo wa ba ba shwile ni litibelelo za bupilo bufi kamba bufi bwa mwa nako ya kwapili. Zeo kaufela ne li nyakisisizwe ki mutu y’a na ekelelizwe butali ka bumulimu, ee, yo muñwi wa batu ba ba butali ka ku fitisisa ba ba kile ba pila fa lifasi-mubu. Cwale kutwisiso ya n’a fitile ku yona ne i kopanyelelizwe teñi mwa Mañolo a Kenile kwa neku la tuso ya bao kaufela ba ba bata bupilo bo bu na ni taluso luli. Kana ha lu swaneli ku lumela?

²² “Mi cwale litaba ze, mafelelezo a zona ki a: Saba Mulimu, mi u mamele milao ya hae. Kakuli ki yona swanelo kaufela ya mutu. Kakuli misebezi kaufela, ni ze patilwe kaufela, kamba ki ze nde kamba ze maswe, Mulimu u ka li bulela ni ku li atula.”—Muekelesia 12:13, 14.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

◻ Ki mubonelo ufi o butali wa kalulo ya maluwo mwa bupilo bwa mina?

◻ Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku beya mamelelo ye sa swaneli fa lubasi, libubo, kamba m’ata a ku zamaisa ba bañwi?

◻ Ki mubonelo mañi wa bumulimu kwa neku la ku itabisa w’o Salumoni n’a susuelize?

◻ Mu fumani cwañi tuso ku zwelela kwa ku nyakisisa buka ya Muekelesia?

[Maswaniso a fa likepe 15]

Masheleñi ni maluwo ha li koni ku tahisa buikolwiso

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Batu ba banca ba kona ku ikolwisa kuli ku kona ku ba bela hande haiba ba saba Mulimu