Kauhanyo 5

Jehova U Kokobeza Ba Ba Ikuhumusa

Isaya 2:6–4:1

1, 2. Ki kabakalañi bupolofita bwa Isaya bwa n’a bulelezi Majuda ba mwa miteñi ya hae ha bu lu ama kacenu?

KA KU nyenyiswa ki muinelo wa Jerusalema ni Juda, mupolofita Isaya cwale u fetuhela ku Jehova Mulimu ni ku talusa kuli: “U fulalezi sicaba sa hao, bona ba ndu ya Jakobo.” (Isaya 2:6a) Kiñi se si tisize kuli Mulimu a fulalele sicaba sa hae seo yena ka sibili n’a iketezi kuli “ibe . . . sicaba sa hae tota.”—Deuteronoma 14:2.

² Taba ya Isaya ya ku nyaza Majuda ba mwa nako ya hae ki nto ye lu ama. Kabakalañi? Kakuli muinelo wa Krestendomu kacenu u swana hahulu ni wa sicaba sa habo Isaya, mi ni katulo y’a fitisa Jehova ya swana. Ku isa pilu kwa lizibahazo za Isaya ku ka lu tusa ku utwisisa hande lika z’a nyaza Mulimu ni ku lu tusa ku sa eza likezo z’a sa lumelezi. Kacwalo, ka cisehelo, ha lu nyakisiseñi bupolofita bwa Jehova ka mo bu ñolezwi kwa Isaya 2:6–4:1.

Ba Kubama Ka Muikuhumuso

 3. Isaya u lumela kuli sicaba sa habo yena ba ezize bufosi mañi?

³ Ka ku lumela kuli batu ba hae ki lifosi, Isaya u li: “Ba tezi mikwa ya ba ba kwa Upa; ki balauli sina Mafilisita; ba swalana mazoho ni bana ba macaba.” (Isaya 2:6b) Ibata iba lilimo ze 800 kwamulaho, Jehova n’a laezi batu ba n’a iketezi kuli: “Mu si ke mwa isilafaza ka nto ifi kamba ifi ya linto zeo; [ili ka zeo] macaba e ni tuha ni lelekisa fapil’a mina, a isinyize.” (Livitike 18:24) Ka za batu bao n’a iketezi kuli ba be sicaba sa hae se si ipitezi, Jehova n’a hapelelize Balaami ku bulela kuli: “Na mu bona ni li fa ngo ya macwe, na mu buha ni li fa malundu; a mu bone! ki sicaba se si yaha si li nosi, se si ketahana kwa macaba a mañwi.” (Numere 23:9, 12) Kono, linako za Isaya ha li to fita, batu b’a ketile Jehova ki kale ba yambula likezo ze maswe za macaba a’ li bukaufi mi ba “tezi mikwa ya ba ba kwa Upa.” Ku fita ku sepa Jehova ni linzwi la hae, ki “balauli sina Mafilisita.” Ku fita ku kauhana kwa macaba a mañwi, naha i tala “bana ba macaba”—mi bao ku si na kakanyo, ki bazwahule ba ba tisa likezo za sihedeni kwa batu ba Mulimu.

 4. Ku fita ku ba ezisa ku itumela ku Jehova, sifumu ni m’ata a limpi li ezisa Majuda ku ezañi?

⁴ Ka ku lemuha bumbombo bwa Juda ni m’ata a mpi ya yona ze li teñi mwa puso ya Mulena Oziasi, Isaya u li: “Lifasi la bona li tezi silivera ni gauda, maluwo a bona h’a bulelwi; naha ya bona i tezi lipizi, makoloi a bona h’a na mw’a felela.” (Isaya 2:7) Kana batu ba itumela ku Jehova kwa sifumu ni m’ata a limpi ao? (2 Makolonika 26:1, 6-15) Kutokwa! Kono ba sepa sona sifumu seo ka sibili ni ku fulalela Mutahisi wa sona, yena Jehova Mulimu. Ki sifi se si zwa mwateñi? “Lifasi la bona li tezi maswaniso; ba kubamela misebezi ya mazoho a bona, ye sebelizwe ki minwana ya bona. Batu ba nyangela ba ka kokobezwa, ni bona ba bahulu ba ka fokoliswa; ha u na ku ba swalela.” (Isaya 2:8, 9) Ba fulalela Mulimu ya pila ni ku lapela maswaniso a’ sa pili.

 5. Ki kabakalañi ku kubamela maswaniso ha ku sa bonisi buikokobezo?

⁵ Ku kubama ku kona ku bonisa buikokobezo. Kono ku kubamela lika ze sa pili ha ku na tuso, mi ku ezisa mulapeli wa maswaniso ku “fokoliswa,” ku kokobezwa. Jehova u kona cwañi ku swalela sibi se si cwalo? Bona balapeli ba maswaniso bao ba ka ezañi Jehova h’a ka ba zekisa?

“Meto A Muikanyisi A Ka Kokobezwa”

6, 7. (a) Ki sifi se si ka ezahala kwa baikanyisi fa lizazi la katulo ya Jehova? (b) Jehova u sululela buhali bwa hae ku bomañi ni kwa lika mañi, mi ki kabakalañi?

⁶ Isaya u zwelapili ku bulela kuli: “Kena mwa sikoti sa mwa macwe, u ipate mwa liluli, kuli u sutele ku sabisa kwa [Muñ’a] Bupilo, ni kanya ya bulena bwa hae.” (Isaya 2:10) Kono ha ku na licwe le lituna le li ka kona ku ba sileleza, ha ku na liluli le li ñata le li ka kona ku ba pata ku Jehova, yena Ya M’ata Ote. H’a ka fitisa katulo ya hae, “meto a muikanyisi a ka kokobezwa, buikuhumuso bwa ba bahulu bu ka fokoliswa; ka lizazi lani ku ka pahamiswa [Muñ’a] Bupilo a nosi.”—Isaya 2:11.

⁷ ‘Lizazi la Muñ’a Bupilo wa limpi’ l’a taha. Ikaba nako f’o Mulimu a ka sululela buhali bwa hae kwa “misidare kaufela ya kwa Lebanoni ye mitelele, ye pahami, ni likota za oke kamukana za kwa Bashani. Ku kokobezwe ni malundu kaufela a matelele, ni tulundu kaufela to tu lumbile. Ni litawala kaufela ze telele, ni makwakwa a macwe kaufela a tata; ni lisepe kaufela za kwa Tareshishi, ni misebezi kaufela ye tabisa meto.” (Isaya 2:12-16) Ee, kopano kaufela ye tahisizwe ki batu kuli ba ikuhumuseze yona ni batu kaufela ba ba si balumeli ba ka atulwa fa lizazi la buhali bwa Jehova. Kacwalo, “buikanyiso bwa batu bu ka kokobezwa, buikuhumuso bwa ba bahulu bu fokoliswe. Ka lizazi lani ku ka pahamiswa [Muñ’a] Bupilo a nosi.”—Isaya 2:17.

 8. Lizazi la katulo le li polofitilwe li wela cwañi Jerusalema ka 607 B.C.E.?

⁸ Lizazi la katulo le ne li bulezwi cimo leo li wela Majuda ka 607 B.C.E. muta Nebukadenezare mulena wa Babilona a sinya Jerusalema. Bayahi ba yona ba iponela munzi wa bona o’ lateha ha u tumbekwa mulilo, miyaho ya ona ye buheha ha i tubakiwa, mamota a ona a’ tiile h’a bulumunwa. Tempele ya Jehova ya tubakiwa. Fa ‘lizazi la Muñ’a Bupilo wa limpi,’ bufumu ni makoloi a bona ha li na tuso. Maswaniso a bona bo? Ku ezahala sina mw’a polofitela Isaya kuli: “Maswaniso a ka felelela luli.” (Isaya 2:18) Majuda—malena, ni lindwalume kaufela—ba iswa mwa buhapiwa kwa Babilona. Jerusalema ikaba matota ka lilimo ze 70.

 9. Muinelo wa Krestendomu u swana cwañi ni wa Jerusalema ni Juda mwa nako ya Isaya?

⁹ Muinelo wa Krestendomu wa swana luli ni wa Jerusalema ni Juda mwa nako ya Isaya! Krestendomu kaniti i ezize silikani se situna ni macaba a lifasi le. I yemela ka ku tiya Kopano ya ba Macaba mi i talize ndu ya yona ka milimu ya maswaniso ni likezo ze si za ka mañolo. Balapeli ba yona ki ba ba lata sifumu mi ba sepile m’ata a limpi. Mi b’a nga ba bahulu ba bulapeli bwa bona ku ba ba batuna, mi ba ba fa litulo ni likute le lituna. Buikuhumuso bwa Krestendomu kaniti bu ka feliswa. Kono ikaba lili?

“Lizazi la Mulena” Le li Taha

10. Baapositola bo Paulusi ni Pitrosi ba bulela za “lizazi la Mulena” lifi?

¹⁰ Mañolo a bonisa kuli ku ka ba ni “lizazi la Mulena” le li ka ba le lituna ku fita lizazi la katulo le ne li wezi Jerusalema ni Juda za kwa kale. Muapositola Paulusi n’a buyelezwi ku bonisa swalisano ye mwahal’a “lizazi la Mulena” le li taha ni ku ba teñi kwa Mulena Jesu Kreste ya beilwe fa bulena. (2 Matesalonika 2:1, 2) Pitrosi n’a swalisanisize lizazi leo ni ku tomiwa kwa “lihalimu le linca, ni lifasi le linca, mo ku yahile Ku Luka.” (2 Pitrosi 3:10-13) Ki lona lizazi f’o Jehova a ka fitisa katulo ya hae fahalimw’a muinelo kaufela wa linto wo o maswe, ili ku kopanyeleza ni Krestendomu.

11. (a) Ki bomañi ba ba ka “mamela” “lizazi la Mulena” le li taha? (b) Lu kona ku eza cwañi kuli Jehova a be sisabelo sa luna?

¹¹ Mupolofita Joele u li: “Mawe! lizazi lani! Kakuli li fakaufi lizazi la Mulimu; li taha sina koto ye zwa ku Ya-Mata-Kaufela.” Ka ku ba kuli “lizazi” li sutelezi, mañi ni mañi u swanela ku iyakatwa za silelezo ka yona nako yeo. Joele wa buza a li: “Ya ka li mamela ki mañi?” Mi wa alaba u li: “[Muñ’a] Bupilo u ka ba sisabelo sa sicaba sa hae.” (Joele 1:15; 2:11; 3:16) Kana Jehova Mulimu u ka ba sisabelo sa ba ba ikuhumusa ni ba ba sepile bufumu, m’ata a limpi, ni milimu ye pangilwe ki batu? Kutokwa! Mulimu n’a fulalezi nihaiba batu ba hae ba n’a iketezi ka sibili ha ne ba ezize cwalo. Ku butokwa hahulu kuli batanga ba Mulimu kaufela ba “bate ze lukile, [ba] bate buikokobezo,” ni ku tatubisisa kuli bulapeli bwa Jehova bu butokwa cwañi mwa bupilo bwa bona!—Zefania 2:2, 3.

Kwa “Lingeti ni Bosikampafwa”

12, 13. Ki kabakalañi ha ku swanela kuli balapeli ba maswaniso ba nepele milimu ya bona kwa “lingeti ni bosikampafwa” fa lizazi la Jehova?

¹² Balapeli ba maswaniso ba k’a nga cwañi maswaniso a bona fa lizazi la Jehova le lituna? Isaya u alaba kuli: “Batu ba ka sabela mwa mikoti ya mwa macwe, ni mwa misima ya mwa lifasi, ku sutela ku sabisa kwa [Muñ’a] Bupilo, ni kanya ya bulena bwa hae, nako y’a ka yema ku ngangamisa lifasi. Ka nako yeo, mutu ni mutu u ka nepela lingeti ni bosikampafwa maswaniso a hae a silivera ni a gauda, . . . a ipate mwa mikoti ya mwa macwe ni mwa maandala a mwa malundu kuli a pime ku sabisa kwa [Muñ’a] Bupilo ni kanya ya bulena bwa hae, nako y’a ka yema ku ngangamisa lifasi. Hakulicwalo mu lisele ku sepa mutu, yo moya wa hae u mwa lingo za hae; tuso ya hae ki ifi?”—Isaya 2:19-22.

¹³ Lingeti li pila mwa misima ya mwa mubu, mi bosikampafwa bona ba pila mwa mahaha a’ lififi ili a’ li matota. Mi mwa sibaka m’o bosikampafwa ba bañata ba pila, ku na ni munko o maswe ni masila a mañata. Ku latela maswaniso mwa libaka ze cwalo kwa swanela. Maswaniso a swanela ku ba mwa sibaka se si lififi ni masila. Kono batu ba ka sabela mwa mahaha ni mwa mikoti ya mwa macwe fa lizazi la katulo ya Jehova. Kacwalo maswaniso ni balapeli ba ona ba ka fiwa katulo ye swana. Bupolofita bwa Isaya ne bu nepahezi kakuli maswaniso a’ sa pili n’a si ka pilisa balapeli ba ona ni Jerusalema Nebukadenezare ha n’a ba taekile ka 607 B.C.E.

14. Mwa lizazi la katulo ya Jehova le li taha ili le li ka wela kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata, batu ba ba lata lifasi ba ka ezañi?

¹⁴ Mwa lizazi le li taha la katulo ya Jehova fahalimw’a Krestendomu ni likalulo ze ñwi za kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata, batu ba ka ezañi? Ka ku bona miinelo ye zwelapili ku tatafala mwa lifasi kaufela, mwendi buñata bwa bona ba ka lemuha kuli maswaniso a bona h’a na tuso. Mwa sibaka sa ona, mwendi ba ka bata kuli ba sabele kwa likopano za silifasi, ili ze si za bulapeli, mwendi ili ku kopanyeleza ni Kopano ya ba Macaba, sona “sibatana se si fubelu” se si bulezwi kwa Sinulo kauhanyo 17. Ki “manaka a 10” a sona sibatana sa swanisezo seo a’ ka sinya Babilona yo Mutuna, yona kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata, ili yeo Krestendomu i li kalulo ye tuna ya yona.—Sinulo 17:3, 8-12, 16, 17.

15. Ku ka ba cwañi kuli Jehova a nosi a ‘pahamiswe’ fa lizazi la hae la katulo?

¹⁵ Nihaike ku sinyiwa ni ku cisiwa kwa Babilona yo Mutuna ku kana kwa ba musebezi o ka eziwa luli ki ona manaka a’ lishumi a swanisezo ao, kaniti ikaba ku fitiswa kwa katulo ya Jehova. Sinulo 18:8 i bulela cwana ka za Babilona yo Mutuna: “Kabakaleo likoto za hae li ka taha mwa lizazi li li liñwi, lifu, ni matomola, ni tala; mi u ka ciswa ka mulilo ku feleleza; kakuli U na ni mata Mulena Mulimu ya mu atula.” Kacwalo tumbo i lukela ku fiwa Jehova Mulimu, Ya M’ata Ote, kakuli ki yena ya lukuluzi batu kwa tamo ya bulapeli bwa buhata. Sina ka mwa taluseza Isaya, “ka lizazi lani ku ka pahamiswa [Muñ’a] Bupilo a nosi. Kakuli lizazi li teñi la [Muñ’a] Bupilo wa limpi.”—Isaya 2:11b, 12a.

‘Bazamaisi Ba Mi Kelusa’

16. (a) “Ku utiwa ni mata” a nyangela ki lika mañi? (b) Sicaba sa habo Isaya ba ka nyanda cwañi kabakala ku zwiswa kwa “ku utiwa ni mata” mwahal’a bona?

¹⁶ Kuli nyangela ya batu i kone ku ba ye tiile, i tokwa “ku utiwa ni mata”—ili lika za butokwa ze cwale ka lico ni mezi, mi sihulu, ni baeteleli ba ba sepahala ba ba kona ku etelela batu ni ku bukeleza kozo mwahal’a nyangela. Kono Isaya u polofita ka za Isilaele wa kale kuli: “Mulena [Muñ’a] Bupilo wa limpi u ka zwisa mwa Jerusalema ni mwa Juda ku utiwa ni mata kaufela: Ku utiwa kaufela ka buhobe ni ku utiwa kaufela ka mezi; a zwise ni sinata ni ndume wa ndwa, ni muatuli ni mupolofita, ni mulauli ni nduna; ni muzamaisi wa batu ba ba 50, ni mutu ya kutekiwa, ni muelezi, ni sikwala, ni ya talifezi mabibo kaufela.” (Isaya 3:1-3) Micaha-caha fela ki bona ba ba ka ba malena mi ba ka busa ka mo ba latela. Babusi ba ka hatelela batu mi hape “batu ba ka limbwa, . . . mwana u ka ikuhumuseza yo muhulu, ya nyenyiwa a ikuhumuseze ya kutekiwa.” (Isaya 3:4, 5) Banana ba “ikuhumuseza” ba bahulu ku bona, ili ku ba shwaula. Miinelo ya bupilo i ka totobela hahulu kuli mutu u ka bulela ku yo muñwi ya sa swaneli ku busa kuli: “U na ni likubo, taha, u be mulen’a luna; mi matota a, a be mwa mazoho a hao.” (Isaya 3:6) Kono ba ba memiwa cwalo ba ka hana, mi ba ka tundamena ku bulela kuli ha ba koni ku kondisa naha ye sinyehile mi ha ba na bufumu bwa ku itusisa kwa ku peta buikalabelo b’o. Ba ka li: “Ha ni koni ku ba ñaka mwa taba yeo; kakuli ha ku na buhobe, nihaiba kubo mwa ndu ya ka; mu si ke mwa ni beya muzamaisi wa sicaba.”—Isaya 3:7.

17. (a) Sibi sa Jerusalema ni Juda ne si swana “sina Sodoma” ka nzila ifi? (b) Isaya u nyaza bomañi ka za muinelo wa batu ba hae?

¹⁷ Isaya u zwelapili kuli: “Jerusalema wa tengoka, mi Juda wa wa, kakuli ka milomo ya bona ni ka likezo za bona ba lwanisa [Muñ’a] Bupilo, ku shemaeta meto a bulena bwa hae. Ba pakwa ki se si bonahala mwa pata ya bona; ba bulezi patalaza libi za bona sina Sodoma, ha ba si ka li pata; moya wa bona u na ni bumai! Kakuli ki bona ba ba ipatezi kozi.” (Isaya 3:8, 9) Batu ba Mulimu ba fetuhezi Mulimu wa niti ka manzwi ni ka likezo. Mane ni lipata za bona ze si na maswabi ili ze sa bonisi ku baka li patalaza libi za bona ze nyenyisa inge za Sodoma. Ba itamile bulikani ni Jehova Mulimu, kono yena h’a na ku ba cinceza lipimo za hae. “Ku ka ba hande ku [ba ba lukile]; kakuli ba ka kutelwa ki likezo za bona. Ba ba maswe ba maibile, ku ka ba maswe ku bona, kakuli ba ka fiwa mupuzo wa misebezi ya mazoho a bona. Haili sicaba sa ka, si komwa ki banana, basali ba si busa. Mawe sicaba sa ka! Bazamaisi ba hao ba ku kelusa, ba sinya nzila y’o zamayanga.”—Isaya 3:10-12.

18. (a) Jehova u fitisa katulo mañi fahalimw’a banna-bahulu ni malena ba mwa nako ya Isaya? (b) Katulo ya Jehova fahalimw’a banna-bahulu ni malena i lu luta tuto mañi?

¹⁸ Jehova wa “zeka” ni ku ‘bizeza kwa muzeko’ banna-bahulu ni malena ba mwa Juda kuli: “Mu cile simu ya likota za veine, mi ze mu amuhile babotana li mwa mandu a mina. Mu hupula cwañi ha mu pyata sicaba sa ka, mi mu tuba lipata za babotana?” (Isaya 3:13-15) Ku fita ku sebeleza ku tusa batu, baeteleli bona ba eza likezo za bupumi. Ba itusisa m’ata a bona ka mafosisa ka ku ifumisa ni ku putelela babotana. Kono bona baeteleli bao ba lukela ku ikalabela ku Jehova wa limpi kabakala ku nyandisa babotana. Ki temuso kwa butuna yeo ku ba ba li bazamaisi kacenu! Haike ba tokomele kamita ku sa itusisa ka mafosisa m’ata a bona.

19. Krestendomu i bile ni mulatu mañi wa ku nyandisa ni ku hatelela?

¹⁹ Krestendomu—sihulu ba bahulu ba yona ni ba bañwi ba ba na ni m’ata ku yona—i ikungezi ka bupumi lika ze n’e swanela ku ba za batu-tu fela, bao i hatelezi mi i zwelapili ku hatelela. Hape i bumauzi, ku nyandisa, ni ku eza ka situhu batu ba Mulimu mi i tahiselize libizo la Jehova ku ba le li nyazahala luli. Nako ha i ka fita, Jehova u ka i atula.

‘Nombolo ye Cisizwe ka Mulilo Bakeñisa Bunde mwa Pata’

20. Ki kabakalañi Jehova h’a tompolola “bana ba basizana ba mwa Sione”?

²⁰ Ha s’a zibahalize lifoso za baeteleli, Jehova cwale u fetuhela kwa basali ba mwa Sione, kamba Jerusalema. Ku bonahala kuli ka ku eza bukabali, “bana ba basizana ba mwa Sione” ba tina “liñetwani za fa lingongo” za mahutu ze lila ka mulumo o munde. Basali ba hata ka ku iketa mi ba zamaya “ka sikeu,” ili ku zamaya ka kazamaelo ka ku nonta ka sisali. Kana ku na ni se si fosahalile ku zona zeo? Haiba ku cwalo, ki sifi se si fosahezi? Se si fosahalile ki muezezo wa lika wa bona basali bao. Jehova u li: “Bana ba basizana ba mwa Sione ba ikuhumusa, ba zamaya ba nangalalisize milala, meto a bona a kobeta.” (Isaya 3:16) Muikuhumuso o cwalo u tiseza koto.

21. Katulo ya Jehova fahalimw’a Jerusalema i tahiseza Majuda ba basali lika mañi?

²¹ Kacwalo, katulo ya Jehova ha i wela naha, bona “bana ba basizana ba mwa Sione” ba ba ikuhumusa bao ba ka latehelwa ki lika kaufela—mane ku kopanyeleza ni bunde bo ba ikuhumuseza. Jehova u polofita kuli: “Mulena u ka tahisa sitenda fahali a litoho za bana ba basizana ba mwa Sione, [Muñ’a] Bupilo a ba tubulise. Ka nako yeo, Mulena u ka zwisa manjoto a’ kabisa lingongo za bona, ni tusoti, ni likabiso za kwa toho, ni za kwa mulala; a zwise ni masale a kwa lizebe, ni maseka a kwa mazoho, ni litukwe za kwa mulala; ni likabiso ze benya za kwa toho, ni liñetwani za fa lingongo, ni makanda a’ lepelela, ni likwama za minunko, ni liunduma; ni masale a kwa minwana, ni masale a kwa lingo; a zwise ni liapalo za mikabo, ni matata a matelele, ni licali, ni tukotana; ni liiponi, ni masila a buleta a line, ni litaulo ze tatilwe, ni malesu.” (Isaya 3:17-23; mu bone litaluso za kwatasi, NW.) Bunde bu suluhile!

22. Kwand’a ku latehelwa ki lika za bona za bukabali, ki lifi ze ñwi zeo basali ba mwa Jerusalema ba latehelwa ki zona?

²² Lushango lwa bupolofita lu zwelapili ku bulela kuli: “Bakeñisa ze nunka hande ku be ze nunka ku bola; bakeñisa lukanda i be muhala; bakeñisa milili ye shukuzwi ibe sitenda; bakeñisa siapalo se sitelele ibe saka; mi bakeñisa bunde bwa pata, ibe nombolo ye cisizwe ka mulilo.” (Isaya 3:24) Ka 607 B.C.E., basali ba mwa Jerusalema ba ba ikuhumusa ba fetuha babotana. Ba latehelwa ki tukuluho ya bona mi ba amuhela “nombolo ye cisizwe ka mulilo” ya butanga.

“U Fetuhe Matota”

23. Jehova u zibahazañi ka za Jerusalema?

²³ Jehova cwale u taluseza munzi wa Jerusalema kuli: “Banna ba hao ba ka wa ka lilumo, bahali ba hao ba fele mwa ndwa. Mwa minyako ya Sione ku ka lilwa, ku bokololwe; munzi u fetuhe matota, mi u ine mwa liluli.” (Isaya 3:25, 26) Banna ba mwa Jerusalema, mane ni bahali ba mwateñi ba ka bulawa mwa ndwa. Munzi u ka shandaulwa. “Minyako” ya ona i ka ‘lila ni ku bokolola.’ Jerusalema i ka ‘fetuha matota.’

24. Ku bulawa kwa banna ka mukwale ku kenya basali ba mwa Jerusalema mwa butata mañi?

²⁴ Ku bulaiwa kwa banna ka mukwale ku ka tiseza basali ba mwa Jerusalema butata. Isaya u feza kalulo ye ya buka ya hae ya bupolofita ka ku polofita kuli: “Ka nako yeo, basali ba ba 7 ba ka swala munna a li muñwi, ba mu bulelele, ba li: Lu ka ca buhobe bwa luna, lu apale likubo za luna; kono lu biziswe ka libizo la hao, kuli u zwise nyazo ku luna.” (Isaya 4:1) Banna ba ba kona ku nyala ka nako yeo ba ka ba ba banyinyani mi kabakaleo basali b’a sikai ba ka kumalela munna a li muñwi kuli ba bizwe ka libizo la hae—ili ku talusa kuli ba zibahale kwa nyangela kuli ki basali ba hae—ilikuli ba zwiswe cwalo nyazo ya ku sa nyalwa. Mulao wa Mushe ne u tokwa kuli munna a fepe musal’a hae ni ku mu tinisa. (Exoda 21:10) Kono ka ku itumelela ‘ku ca buhobe bwa bona ni ku apala likubo za bona,’ basali bao ba bata ku lukulula munna y’o kwa buikalabelo bwa hae bwa ka mulao. W’o luli ki muinelo wa ku kalelwa kwa “bana ba basizana ba mwa Sione” be ne ba ikuhumusanga!

25. Ki sifi se si ka tuha si tahela baikuhumusi?

²⁵ Jehova u kokobezanga baikanyisi. Ka 607 B.C.E., kaniti u ezisa buikanyisi bwa batu ba n’a iketezi ku ‘kokobezwa’ mi u ezisa “buikuhumuso” bwa bona ku “fokoliswa.” Haike Bakreste ba niti ba si libali ni kamuta kuli “Mulimu u hanela ba ba ikuhumusa, kono u shemuba ba ba ikokobeza.”—Jakobo 4:6.

[Siswaniso se si fa likepe 50]

Maswaniso, bufumu, ni m’ata a limpi ha li pulusi Jerusalema fa lizazi la katulo ya Jehova

[Siswaniso se si fa likepe 55]

Fa “lizazi la Mulena,” kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata i ka yundiswa