Ku Ituta ku Fumana Tabo mwa Sabo ya ku Saba Jehova

“Bana ba ka, a mu tahe, mu ni teeleze, ni ka mi luta za ku saba Muñ’a Bupilo.”—SAMU 34:11.

 1. Sabo i k’a feliswa cwañi ki Mubuso wa Jehova, kono kana seo si talusa mifuta kamukana ya sabo?

BATU kai ni kai ba nyolelwa tukuluho kwa sabo—sabo ya ku saba bukebenga ni mifilifili, ya ku saba ku tokwa mibeleko, ya ku saba makulano a matuna. Li k’a ba lizazi le li butokwa hakalo muta tukuluho yeo i k’a fita fa ku ba teñi luli mwatas’a Mubuso wa Mulimu! (Isaya 33:24; 65:21-23; Mika 4:4) Niteñi, haki sabo kaufela ye k’a zwiswa teñi ka nako yeo, mi hape ha lu swaneli ku bata ku lundula sabo kaufela mwa bupilo bwa luna cwale. Ku na ni sabo ye nde ni sabo ye maswe.

 2. (a) Ki sabo ye cwañi ye maswe, mi ki ye cwañi ye lakazeha? (b) Sabo ya bumulimu ki nto mañi, mi mañolo a’ bonisizwe a bonisa cwañi seo?

² Sabo i kona ku ba sifanu sa mwa munahano, se si andalalisa buikoneli bwa mutu bwa ku nyakisisa lika. I kona ku kuyula bundume ni ku felisa sepo. Sabo ye cwalo neikana ya unjama mutu ya beilwe mwa muinelo o lubeta ki sila sa hae. (Jeremia 51:30) Neikana ya ba ku mutu y’a na ni mubonelo o fosahalile wa butokwa bwa ku fumana ku lumelelwa ki batu ba bañwi ba b’a ngiwa ku ba ni susuezo ye tuna. (Liproverbia 29:25) Kono hape ku na ni sabo ye nde, y’e lu hanisa ku eza nto ifi kamba ifi ka ku tokwa mamelelo, kuli lu si ke lwa ikolofaza. Sabo ya bumulimu mane i ama ni ze ñata ku fita seo. Ki sabo ye tuna ya ku saba Jehova, ki likute le lituna ku yena, le li zamaelela ni sabo ye nde ya ku saba ku s’a mu tabisa. (Samu 89:7) Yona sabo yeo ya ku saba ku s’a tabisa Mulimu i tomile fa buitebuho kwa neku la sishemo sa hae se si lilato ni bunde bwa hae. (Samu 5:7; Hosea 3:5) Hape i kopanyeleza ni temuho ya kuli Jehova ki yena Muatuli ya Pahami ka ku fitisisa ni Ya M’ata O’te, ya na ni m’ata a ku fa koto, nihaiba lifu, ku ba ba hana ku mu utwa.—Maroma 14:10-12.

 3. Sabo ya ku saba Jehova i fapahana cwañi ni ye swalisanisizwe ni milimu ye miñwi ya silifasi?

³ Sabo ya bumulimu ki ye nde, haki ye maswe. I susueza mutu ku tiyela ku se si lukile, isiñi ku tepelela ka ku eza bufosi. Ha i swani sina sabo ye swalisanisizwe ni mulimu wa Magerike ba kwaikale ya bizwa Phobos, ili y’o a taluswa sina mulimu ya maswe-maswe ili ya n’a tahisa sabo ye tuna. Mi ha i swani sina sabo ye ne i swalisanisizwe ni mulimu wa musali wa Mahindu ya bizwa Kali, y’o ka linako ze ñwi a boniswa sina ya lata hahulu ku sulula mali, ya itusisa litupu, linoha, ni tutendele sina lika za bukabali. Sabo ya bumulimu i hoha batu; ha i ba tunuli. I tatezani hamoho ni lilato ni buitebuho. Kacwalo, sabo ya bumulimu i lu hohela ku Jehova.—Deuteronoma 10:12, 13; Samu 2:11.

Libaka Ba Bañwi Ha Ba Na ni Yona mi Ba Bañwi Ha Ba Si Na Yona

 4. Sina ka mo ku boniselizwe ki muapositola Paulusi, mufuta wa mutu se u fitile fa muinelo mañi, mi ki sifi se si tisa seo?

⁴ Mufuta wa mutu ka nañungelele ha u susuezwi ki kalemeno ka sabo ya bumulimu. Kwa Maroma 3:9-18, muapositola Paulusi u talusa ka m’o batu se ba zwezi kwa bupetehi bwa kwa makalelo. Hamulaho wa ku talusa kuli kaufela ba mwa sibi, Paulusi u ama kwa Lisamu, u li: “Ha ku na ya lukile, nihaiba a li muñwi.” (Mu bone Samu 14:1.) Mi cwale u fa litaba ka butungi ka ku bonisa lika ze cwale ka keshebiso ya mufuta wa mutu mwa ku bata Mulimu, ku tokwa sishemo kwa bona, lipulelo za bona za bupumi, matapa, ni ku sulula mali. Seo si nepahezi cwañi mwa ku talusa lifasi kacenu! Buñata bwa batu ha ba na cisehelo ku za Mulimu ni milelo ya hae. Nto ifi kamba ifi ye bat’o swana ni sishemo hañata i bulukelwa linako zeo ku konwa ku fumanwa se siñwi ka yona. Lishano ni matapa ki ze atile. Ku sulula mali ku boniswa isiñi fela mwa litaba ze kandekiwa kono hape ni ku za ku itabisa ka zona. Ki sifi se si tisa muinelo o cwalo? Ki taba ya niti kuli kaufel’a luna lu simuluha ku muezalibi Adama, kono batu ha ba ikungela sina nzila ya bupilo lika ze talusizwe ki muapositola Paulusi, ku amiwa nto ye tuna ku fita seo. Ro 3 Timana 18 i talusa seo i li sona, ka ku bulela kuli: “Sabo ya Mulimu ha i yo fapil’a bona.”—Mu bone Samu 36:1.

 5. Ki kabakalañi batu ba bañwi ha ba na ni sabo ya bumulimu, hailif’o ba bañwi ha ba na yona?

⁵ Nihakulicwalo, ki kabakalañi batu ba bañwi ha ba na ni sabo ya bumulimu, hailif’o ba bañwi ha ba na yona? Ka bunolo fela, ki ka libaka la kuli ba bañwi ba i hulisa, hailif’o ba bañwi ha ba ezi cwalo. Ha ku na ni yo mukana wa luna ya pepilwe ni yona, kono kaufel’a luna lu na ni buikonelo bwa ku ba ni yona. Sabo ya bumulimu ki nto ye lu na ni ku ituta. Cwale, kuli i fite fa ku ba m’ata a’ lu susueza mwa bupilo bwa luna, lu tokwa ku i hulisa.

Memo ye Tabisa

 6. Ki mañi ya lu fa memo ye ñozwi kwa Samu 34:11, mi liñolo leo li bonisa cwañi kuli sabo ya bumulimu i swanelwa ku itutiwa?

⁶ Memo ye tabisa ya ku ituta ku saba Jehova i fiwa ku luna kwa Samu 34. Ye ki samu ya Davida. Mi Davida n’a yemela mañi? Ha ku na u sili kwand’a Mulena Jesu Kreste. Bupolofita b’o muapositola Joani n’a sebelisize ka ku bu nongisa ku Jesu bu ñozwi mwa Ps 34 timana 20 ya samu ye. (Joani 19:36) Mwa lizazi la luna, Jesu ki yena y’a fitisa memo ye cwale ka ye mwa Ps 34 timana 11, y’e li: “Bana ba ka, a mu tahe, mu ni teeleze, ni ka mi luta za ku saba Muñ’a Bupilo.” Seo si bonisa hande-nde kuli sabo ya bumulimu ki nto ye konwa ku itutiwa, mi Jesu Kreste u fita hande ku ze konisa za ku lu luta. Ki kabakalañi ha ku li cwalo?

 7. Ki kabakalañi Jesu ha i li yena y’o sihulu ku yena ku konwa ku itutiwa sabo ya bumulimu?

⁷ Jesu Kreste wa ziba butokwa bwa sabo ya bumulimu. Maheberu 5:7 i bulela ka ku ama ku yena kuli: “Jesu . . . mwa mazazi a nama ya hae, [n’a] tahisize litapelo ni likupo ka muhuwo o mutuna, ni ka miyoko, ku Yena ya n’a kona ku mu lamulela kwa lifu; mi a utwiwa kabakala bulapeli bwa hae [“sabo ya hae ya bumulimu,” NW].” Sabo ya bumulimu ye cwalo ne li kalemeno kao Jesu Kreste n’a bonisize mane pili a si k’a talimana kale ni lifu fa kota ya linyando. Mu hupule kuli, mwa Liproverbia kauhanyo 8, Mwan’a Mulimu u talusizwe sina yena butali luli. Mi kwa Liproverbia 9:10, lu bulelezwi kuli: “Simuluho ya butali ki ku saba Muñ’a Bupilo.” Kacwalo sabo yeo ya bumulimu ne li kalulo ye mutomo mwa butu bwa Mwan’a Mulimu kale-kale pili a si k’a taha fa lifasi-mubu.

 8. Kwa Isaya 11:2, 3, ki sifi se lu ituta ka za sabo ya ku saba Jehova?

⁸ Ka ku ekeza, ka ku ama ku Jesu sina Mulena wa Bumesiya, Isaya 11:2, 3 i talusa kuli: “Moya wa Muñ’a Bupilo u ka ina fahalimw’a hae: Moya wa butali ni wa ngana, Moya wa kelezo ni wa mata, Moya wa ku ziba ni ku saba Muñ’a Bupilo. Ku saba Muñ’a Bupilo ki sona s’a ka tabela.” Seo si talusizwe hande hakalo! Ku saba Jehova haki nto ye sa tabisi. Ki nto ye nde ni ye yahisa. Ki kalemeno ka ka k’a fita fa ku kwahela kalulo kamukana yeo Kreste a k’a busa fahalimw’a yona sina Mulena. W’a busa cwale, mi ku bao kaufela ba ba kubukanywa sina babusiwa ba hae, w’a fa litaelo za ku saba Jehova. Kamukwaufi?

 9. Jesu Kreste u sweli ku lu luta cwañi sabo ya ku saba Jehova, mi u bata kuli lu itute nto mañi ka za yona?

⁹ Ka mikopano ya luna ya puteho, ye minyinyani, ni ye mituna, Jesu, yena ka ku ba Toho y’a ketilwe wa puteho ni ka ku ba Mulena wa Bumesiya, u lu tusa ku utwisisa hande seo sabo ya bumulimu i li sona ni libaka ha i li ya butokwa hahulu cwalo. Kacwalo u lika ka t’ata ku tungisa buitebuho bwa luna kwa neku la yona ilikuli lu itute ku tabela sabo ya ku saba Jehova sina mw’a ezeza.

Kana Mu k’a Eza Buikatazo?

10. Ha lu fumaneha kwa mikopano ya Sikreste, ki sifi se lu lukela ku eza kuli lu kone ku utwisisa sabo ya ku saba Jehova?

¹⁰ Ka mo ku inezi fela, ku bala fela Bibele kwa luna kamba ku fumaneha kwa mikopano mwa Ndu ya Mubuso ha ku na ku fa koñomeko ya kuli lu k’a ba ni sabo ya bumulimu. Mu lemuhe se lu tokwa ku eza kuli lu utwisise luli sabo ya ku saba Jehova. Liproverbia 2:1-5 i bulela kuli: “Mwan’a ka, ha u ka amuhela manzwi a ka, mi wa buluka milao ya ka ku wena, kuli u sikekele zebe ya hao kwa butali, mi u ise pilu ya hao kwa kutwisiso; mane ha u ka lilela zibo, wa tiisa ku biza tuto, wa i bata sina silivera, wa i pumbula sina maluo a’ patilwe mwa mubu, fo, u ka utwisisa kuli, ku saba Muñ’a Bupilo ki nto mañi, mi u ka fumana ku ziba za Mulimu.” Kacwalo ha lu fumaneha kwa mikopano, lu tokwa ku teeleza ku se si bulelwa, ku eza ka t’ata mwa ku nahanisisa teñi ni ku hupula mihupulo ye zwile mubano, mu keng’ele ka butungi ka za m’o nzila yeo lu ikutwa ka yona ka za Jehova i swanela ku susueza mubonelo wa luna kwa kelezo ye filwe—ee, lu kwalule lipilu za luna. Kacwalo lu ka utwisisa sabo ya ku saba Jehova.

11. Kuli lu tahise sabo ya bumulimu, ki sifi se lu swanela ku eza ka buniti mi ili hañata?

¹¹ Samu 86:11 i hohela mamelelo kwa kalulo ye ñwi ya butokwa, ili ya tapelo. “Muñ’a Bupilo, ni lute nzila ya hao kuli ni zamaye mwa niti ya hao,” ki mwa n’a lapelezi walisamu. “U ise pilu ya ka kwa ku saba Libizo la hao.” Jehova na amuhezi yona tapelo yeo, kakuli n’a boni teñi kuli ya ñolwa mwa Bibele. Kuli lu hulise sabo ya bumulimu, ni luna hape lu tokwa ku lapela ku Jehova kuli a lu tuse, mi lu k’a fumana tuso ka ku lapela ka buniti ni hañata.—Luka 18:1-8.

Pilu ya Mina I Amilwe Teñi

12. Ki kabakalañi pilu ha i lukelwa ku fiwa mamelelo ye ipitezi, mi seo si kopanyeleza nto mañi?

¹² Ku na ni nto ye ñwi hape ye lu na ni ku lemuha kwa Samu 86:11. Walisamu n’a s’a kupi fela zibo ya mwa toho ya ku saba Mulimu. U bulela ka za pilu ya hae. Ku hulisa sabo ya bumulimu ku ama pilu ya swanisezo, ili yeo i tokwa mamelelo ye ipitezi kakuli yona ki mutu wa mwahali sina h’a boniswa mwa misebezi ya luna kaufela ya mwa bupilo mi si kopanyeleza cwalo ni minahano ya luna, mibonelo ya luna, litakazo za luna, lika za luna z’e lu susueza, likonkwani za luna.

13. (a) Ki sifi se ne si kana sa bonisa kuli pilu ya mutu i aluhani? (b) Ha lu nze lu tahisa sabo ya bumulimu, lu swanela ku sebeza ka ku ba ni sikonkwani mañi?

¹³ Bibele i lu lemusa kuli pilu ya mutu neikana ya ba ye aluhani. I kona ku puma. (Samu 12:2; Jeremia 17:9) Neikana ya lu susueza ku abana mwa misebezi ye minde—ku ya kwa mikopano ya puteho ni ku zwela mwa bukombwa bwa mwa simu—kono hape neikana ya lata miinelo ye miñwi ya nzila ya bupilo bwa silifasi. Seo ne si kana sa lu paleliswa ku ba ba moyo kaufela ka nzila ye buniti mwa ku yemela licisehelo za Mubuso. Cwale pilu ye puma neikana ya lika ku lu susueza kuli, niteñi, lu sweli ku eza ze ñata sina mo ba ezeza ba bañwi ba bañata. Kamba mwendi kwa sikolo kamba kwa sibaka sa mubeleko, pilu neikana ya susuezwa ki sabo ya ku saba mutu. Ka seo, mwa miinelo ye cwalo ne lu kana lwa kata-kata ku izibahaza sina Lipaki za Jehova mi mane ne lu kana lwa eza lika ze sa swaneli kwa Bakreste. Nihakulicwalo, hamulaho, lizwalo la luna l’a lu sisita. Ha lu bati ku ba mutu wa muinelo o cwalo. Hamoho ni walisamu, kacwalo, lu lapela ku Jehova kuli: “U ise pilu ya ka kwa ku saba Libizo la hao.” Lu bata mutu wa mwahali tota, sina h’a bonahala mwa misebezi ya luna kaufela ya bupilo, kuli a fe bupaki bwa kuli lwa “saba Mulimu [ni ku mamela] milao ya hae.”—Muekelesia 12:13.

14, 15. (a) Ha n’a bulela cimo ka za ku kutiswa kwa Isilaele ku zwa mwa butanga mwa Babilona, Jehova n’a sepisize ku fa nto mañi kwa batu ba hae? (b) Ki sifi sa n’a ezize Jehova ka mulelo wa ku toma sabo ya Mulimu mwa lipilu za batu ba hae? (c) Ki kabakalañi Isilaele ha n’a zwile mwa linzila za Jehova?

¹⁴ Jehova n’a sepisize kuli n’a ka fa batu ba hae pilu ye cwalo ye saba Mulimu. N’a talusize cimo ku kutisiwa sinca kwa Isilaele mi n’a bulezi, sina mo lu balela kwa Jeremia 32:37-39 kuli: “Ni ka ba kutiseza mwa sibaka se, ni ba yahise mwa buiketo; Ba be sicaba sa ka, Na ni be Mulimu wa bona. Ni ka ba fa pilu i liñwi ni mukwa u li muñwi, wa kuli ba ni sabe kamita; kuli ku bona ku be bunde, ni kwa bana ba bona mwamulaho wa bona.” Mwa Jer 32 timana 40, sepiso ya Mulimu y’a koñomekwa, kuli: “Ni ka beya sabo ya ka mwa lipilu za bona, kuli ba si ke ba ni tuhela.” Ka 537 B.C.E., Jehova n’a ba kutiselize kwa Jerusalema sina ka mwa n’a sepiselize. Kono ku cwañi ka za sepiso kamukan’a yona—ya kuli n’a k’a ba fa ‘pilu i liñwi kuli ba mu sabe kamita’? Ki kabakalañi sicaba sa Isilaele wa kwaikale ha ne si tuhezi Jehova hamulaho wa ku ba tisa ku zwa kwa Babilona, kuli mane tempele ya bona ne i sinyizwe ka 70 C.E., mi ni kamuta ha i si ka yahiwa sinca?

¹⁵ Seo ne si si ka libaka la bupalelwi bwa Jehova bufi kamba bufi. Jehova, kaniti luli, n’a ngile mihato ya ku beya sabo ya ku saba Mulimu mwa lipilu za batu ba hae. Ka mufelañeke wa n’a bonisize mwa ku ba lukulula mwa Babilona ni ku ba kutiseza kwa naha ya bona, n’a ba file mabaka kamukana a ne ba tokwa mwa ku m’u nga ka likute le lituna. Mulimu n’a koñomekile zeo kaufela ka likupuliso, kelezo, ni kalimelo ka bapolofita bo Hagai, Zakaria, ni Malaki; ka Ezira, ya n’a lumilwe ku bona sina muluti; ka Mubusisi Nehemia; ni ka Mwan’a Mulimu tota. Ka linako ze ñwi batu ne ba utwile. Ne ba ezize cwalo ha ne ba yahile sinca tempele ya Jehova ka susuezo ya Hagai ni Zakaria niha ne ba lelekile basali ba mazwahule mwa mazazi a Ezira. (Ezira 5:1, 2; 10:1-4) Kono ne ba si ka ipeya ku utwa hañata ni ku fita. Ne ba si na tundamo mwa ku teeleza; ne ba si ka zwelapili ku amuhela kelezo; ne ba si ka buluka lipilu za bona li kwaluhile. Maisilaele ne ba s’a hulisi sabo ya bumulimu, mi ka seo, ne si nto ye ne i ba susueza ka m’ata.—Malaki 1:6; Mateu 15:7, 8.

16. Ki mwa lipilu za bomañi m’o Jehova a tahisize sabo ya bumulimu?

¹⁶ Niteñi, sepiso ya Jehova ya ku beya sabo ya bumulimu mwa lipilu za batu ba hae ne i si ka palelwa ku talelezwa. N’a ezize bulikani bo bunca ni Isilaele wa kwa moya, ili Bakreste bao n’a beile fapil’a bona sepo ya kwa lihalimu. (Jeremia 31:33; Magalata 6:16) Ka 1919, Mulimu n’a ba kutisize sinca ka ku ba zwisa mwa butanga bwa Babilona yo Mutuna, kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata. Mwa lipilu za bona u tomile ka ku tiya sabo ya ku mu saba. Seo se si tisize limbuyoti ze tuna ku bona ni ku ba “buñata bo butuna,” ba ba na ni sepo ya bupilo sina babusiwa ba Mubuso ba fa lifasi-mubu. (Jeremia 32:39; Sinulo 7:9) Sabo ya ku saba Jehova se i fitile fa ku ba mwa lipilu za bona hape!

Ka M’o Sabo ya Bumulimu I Tomelwa mwa Lipilu za Luna

17. Jehova u beile cwañi sabo ya bumulimu mwa lipilu za luna?

¹⁷ Jehova u tomile cwañi yona sabo ya bumulimu yeo mwa lipilu za luna? Ka ku sebeza kwa moya wa hae. Mi ki sifi se lu na ni sona se si tahisizwe ka moya o kenile? Ki Bibele, Linzwi la Mulimu le li buyelezwi. (2 Timotea 3:16, 17) Ka s’a ezize mwa nako ya kwamulaho, ka ku sebelisana kwa hae ni batanga ba hae cwale ka ku ba talelezo ya Linzwi la hae la bupolofita, ni ka bupolofita bwa lika ze k’a taha, Jehova u fa mutomo o’ tiile wa kuli luna kaufela lu tahise sabo ya bumulimu.—Joshua 24:2-15; Maheberu 10:30, 31.

18, 19. Mikopano ye mituna, ye minyinyani, ni ya puteho i lu tusa cwañi ku fumana sabo ya bumulimu?

¹⁸ Ki nto ye swanelwa ku lemuhiwa kuli, sina ka mo ku bihezwi kwa Deuteronoma 4:10, Jehova n’a bulezi ku Mushe kuli: “Ni putele sicaba, ni si utwise manzwi a ka, kuli ba itute ku ni saba mwa mazazi kaufela a ku pila kwa bona mwa lifasi, mi ba lute bana ba bona.” Ka ku swana kacenu, Jehova u ezize litukiso ze ñata mwa ku tusa batu ba hae kuli ba itute ku mu saba. Kwa mikopano ye mituna, ye minyinyani, ni ya mwa puteho, lu ikupulisa ka za bupaki bwa sishemo se si lilato sa Jehova ni bunde bwa hae.

¹⁹ Kwa mikopano ya luna, hape lu ituta ka za litaba za ku pulusa kwa Jehova batu ba hae mwa linako za kwamulaho. (2 Samuele 7:23) Ha lu nze lu ituta, lu fita fa ku ziba ka za lipono za bupolofita ze se li talelelizwe mwa lilimo ze za mwanda wa bu-20 ni ka za likezahalo ze ñwi ze sabisa ze sa na ni ku taha. Ka ku ama kwa likezo ze cwalo kaufela za Mulimu, Samu 66:5 i talusa kuli: “A mu teñi, mu buhe misebezi ya Mulimu, wa sabisa ka z’a ezeza bana ba batu.” Ee, ha li bonwa ka nzila ye lukile, zona likezo za Mulimu zeo li kenya mwa lipilu za luna sabo ya ku saba Jehova, likute le lituna. Kacwalo lwa kona ku bona ka m’o Jehova Mulimu a taleleza sepiso ya hae ye li: “Ni ka beya sabo ya ka mwa lipilu za bona, kuli ba si ke ba ni tuhela.”—Jeremia 32:40.

20. Kuli sabo ya bumulimu i tome ka butungi mwa lipilu za luna, ki sifi se si tokwahala ku luna?

²⁰ Ki nto ye konwa ku iponelwa, nihakulicwalo, kuli sabo ya bumulimu ha i fiti fa ku ba mwa lipilu za luna ku si na buikatazo kwa neku la luna. Ze zwa mwateñi ha li tahi ku si na muhato ni o mukana. Jehova u peta kalulo ya hae. Lu swanela ku peta kalulo ya luna ka ku hulisa sabo ya bumulimu. (Deuteronoma 5:29) Isilaele wa ka sipepo n’a palezwi ku eza seo. Kono ka ku itinga ku Jehova, Maisilaele ba kwa moya ni balikani ba bona se ba sweli ku fumana lituso ze ñata ze taha ku bao ba ba saba Mulimu. Lu k’a buhisana ze ñwi za zona lituso zeo mwa taba ye tatama.

Ne Mu K’a Alaba Cwañi?

◻ Sabo ya bumulimu ki nto mañi?

◻ Lu swelwi ku lutiwa cwañi ku tabela sabo ya ku saba Jehova?

◻ Kuli lu be ni sabo ya bumulimu, ki buikatazo bufi bo bu tokwahala kwa neku la luna?

◻ Ki kabakalañi ku fumana sabo ya bumulimu ha ku ama miinelo kaufela ya pilu ya luna ya swanisezo?

[Maswaniso a fa likepe 20, 21]

Tuto ya ka t’ata y’a tokwahala kuli lu kone ku utwisisa sabo ya ku saba Jehova