“U Ise Pilu kwa” Tempele ya Mulimu!

“Mwan’a mutu, . . . u ise pilu kwa lika kaufela ze ni ka ku bonisa . . . S’o ka bona kaufela u si zibise ba ndu ya Isilaele.”—EZEKIELE 40:4.

 1. Batu ba Mulimu ba ba ketilwe ne ba ipumani mwa muinelo mañi ka 593 B.C.E.?

NE LI mwa 593 B.C.E., sona silimo sa bu 14 sa buhapiwa bwa Isilaele. Kwa Majuda ba ne ba pila mwa Babilona, naha ya bona ye latwa neikana i bonahezi ku ba kwahule luli. Buñata bwa bona ha ne ba boni Jerusalema lwa mafelelezo, ne i sweli ku ca mulilo, lukwakwa-tuna lwa yona ne lu fumpami, mi miyaho ya yona ye buheha ne i bulumukile. Muyaho o n’o li ona o munde ka ku fitisisa mwa munzi, ili sibaka si nosi sa bulapeli bo bu kenile mwa lifasi kamukana, yona tempele ya Jehova, ne li matota fela. Cwale Isilaele n’a sa li kwahule hahulu ni ku lukululwa. Ne ku sa siyezi lilimo ze 56 kuli a lukululwe ka mo ne ku sepiselizwe.—Jeremia 29:10.

 2. Ki kabakalañi ha ku lukela ku ba kuli Ezekiele n’a swabanga ha n’a hupula tempele ya Mulimu mwa Jerusalema?

² Ezekiele, mupolofita ya sepahala, u lukela ku ba ya na swabile hahulu ha nahana kuli tempele ya Mulimu ki matota, mo ku bapalela libatana, ili kwahule-hule ni yena. (Jeremia 9:11) Ndat’ahe, yena Buzi, n’a li muprisita teñi k’o. (Ezekiele 1:3) Ezekiele n’a ka be a bile ni tohonolo ye swana, kono n’a hapilwe a li mwanana hamoho ni makwambuyu ba Jerusalema ka 617 B.C.E. Cwale a li wa lilimo ze bat’o eza 50 za buhulu, Ezekiele n’a kana a zibile kuli h’a sa na ku bona Jerusalema hape kamba ku abana mwa ku yaha sinca tempele ya yona. Mu nahane he mwa n’a ikutwezi Ezekiele ha n’a amuhezi pono ya za tempele ye makaza!

 3. (a) Ki ufi mulelo wa pono ya Ezekiele ya za tempele? (b) Ki ifi miinelo ye mine ye mituna ya pono yeo?

³ Pono ye telele ye, ye mwa likauhanyo ze 9 za buka ya Ezekiele, ne i file Majuda ba ba mwa buhapiwa sepiso ye tiisa tumelo. Bulapeli bo bu kenile ne bu ka zuha! Mianda-nda ya lilimo ku zwa f’o ku t’o fita ni cwale, pono yeo i susuelize ba ba lata Jehova. Ka mukwa ufi? Ha lu boneñi mo bupolofita bwa pono ya Ezekiele ne bu amezi Maisilaele ba ne ba hapilwe. I na ni miinelo ye mine ye mituna: ili tempele, baprisita, mulena, ni naha.

Tempele ya Zuha

 4. Kwa makalelo a pono ya hae, Ezekiele u iswa kai, u bonañi kwateñi, mi ki mañi ya mu pota-potisa?

⁴ Pili, Ezekiele u tiswa “fa lilundu le litelele hahulu.” Kwa mboela wa lilundu leo ku na ni tempele ye tuna, sina munzi wa makwakwa. Lingeloi le li “bonahala inge sipi ye sweu” li bonisa mupolofita muyaho kaufela. (Ezekiele 40:2, 3) Pono ha i zwelapili, Ezekiele u bona lingeloi inze li likanyeza ka tokomelo makenelo a silezi a tempele ni mandu a ona a balibeleli a’ likanelela, lapa la kwande, lapa la mwahali, mandu a ku cela teñi, aletare, ni sibaka sa tempele mo ku inzi Sibaka se si kenile ni Sibaka se si kenile hahulu.

 5. (a) Jehova u kolwisa Ezekiele ka za nto mañi? (b) “Litupu za malen’a bona” ze ne na ni ku zwiswa mwa tempele ki nto mañi, mi ki kabakalañi seo ha ne si tokwahala?

⁵ Cwale, Jehova ka sibili wa bonahala mwa pono. U kena mwa tempele ni ku sepisa Ezekiele kuli U ka ina mwateñi. Kono U bulela kuli ndu ya Hae i keniswe, a li: “Cwale ba latele kwahule ni Na ze masila za bona, ni litupu za malen’a bona, mi ni ka ina mwahali a bona kamita.” (Ezekiele 43:2-4, 7, 9) Bupaki bu bonisa kuli “litupu za malen’a bona” zeo ki milimu ya maswaniso. Malena ni batu ba bakwenuheli mwa Jerusalema ne ba silafalize tempele ya Mulimu ka maswaniso, mi kona kuli, ne ba a bisize malen’a bona. (Mu bapanye Amosi 5:26.) Milimu kamba malena bao ne ba sa pili ni hanyinyani, mi ne li masila ku Jehova. Ba lukela ku zwiswa.—Livitike 26:30; Jeremia 16:18.

 6. Ku likanyeza tempele ne ku talusañi?

⁶ Kalulo ye ya pono yeo ne i talusañi? Ne i sepisa bahapiwa kuli bulapeli bo bu kenile ne bu ka zuswa ka ku tala mwa tempele ya Mulimu. Hape, ku likanyeza tempele ne ku file tiisezo ya bumulimu ya kuli pono yeo ne i ka talelezwa luli. (Mu bapanye Jeremia 31:39, 40; Zakaria 2:2-8.) Bulapeli kaufela bwa maswaniso ne bu ka feliswa. Jehova n’a ka fuyaula ndu ya hae hape.

Baprisita ni Mulena

 7. Ki lifi litaba ze filwe ka za Malivi ni baprisita?

⁷ Baprisita ni bona ne ba ka keniswa, kamba ku twekiswa. Malivi ne ba ka kalimelwa kabakala ku komiwa ki bulapeli bwa maswaniso, mi bana ba Zadoki ba baprisita ne ba ka babazwa ni ku fiwa mupuzo kabakala bukeni bwa bona.a Niteñi, likwata ze peli zeo ne li ka eza sebelezo ya ndu ya Mulimu ye zusizwe—mi ku si na kakanyo seo ne si ka itinga fa busepahali bwa bona ka buñwi. Fahalimw’a seo, Jehova n’a ize: “Ba ka luta sicaba sa ka za mo li fapanela linto za Mulimu ni z’e si za Mulimu, ba ba lute ku keta se si si ka kena ku se si kenile.” (Ezekiele 44:10-16, 23) Kacwalo baprisita ne ba ka ba teñi hape, mi ne ba ka fiwa mipuzo kabakala ku tundamena ka busepahali kwa bona.

 8. (a) Ki bomañi ba ne ba li malena ba Isilaele wa kwaikale? (b) Mulena wa mwa pono ya Ezekiele n’a sebeza cwañi mwa bulapeli bo bu kenile?

⁸ Pono yeo hape i tahisa ya bizwa mulena. Ku kala ka mazazi a Mushe, sicaba ne si bile ni manduna. Linzwi la Siheberu le li tolokilwe mulena, la na·siʼʹ, li kona ku talusa toho ya lusika, mushobo, kamba mane ya sicaba. Mwa pono ya Ezekiele, babusi ba Isilaele ka sikwata ba kalimelwa kabakala ku hatelela batu mi ba elezwa kuli ba buse ka ku luka. Mulena, niha si muprisita, u peta kalulo ye tuna mwa bulapeli bo bu kenile. U kena ni ku siya lapa la kwande ni masika a si a buprisita, u ina mwa malibela a Munyako wa kwa Upa, mi u fa batu ze ñwi ze ba eza matabelo. (Ezekiele 44:2, 3; 45:8-12, 17) Kacwalo pono ye ne i kolwisize sicaba sa Ezekiele kuli sicaba se si kutile habo ne si ka ba ni baeteleli ba ba fa mutala o munde, bao ne ba ka tusa baprisita mwa ku zamaisa batu ba Mulimu ni ku fa mutala o munde ku za kwa moya.

Naha

 9. (a) Naha ne i ka alulwa cwañi, kono ki bomañi ba ne ba si ke ba fiwa sanda? (b) Naha ya nubu ye kenile ne li nto mañi, mi ne i na niñi?

⁹ Ka ku feza, pono ya Ezekiele ne i kopanyelize se siñwi ka za naha ya Isilaele. Ne i ka alulwa mi lusika ni lusika ne lu ka fiwa ndao. Mulena ni yena n’a ka fiwa sanda. Kono baprisita ne ba si ke ba abelwa teñi, kakuli Jehova n’a ize, “Ki Na sanda sa bona.” (Ezekiele 44:10, 28; Numere 18:20) Pono ne i bonisa kuli buswa bwa mulena ne bu ka ba kwa maneku a sibaka se si ipitezi se si bizwa naha ya nubu ye kenile. Seo ne li sisa se si likanelela se si pumilwe halalu—kalulo ya pili ne i ile kwa Malivi ba ba bakile, ya fahali kwa baprisita, mi ya bulalu kwa munzi ni masimu a yona a’ nunile. Tempele ya Jehova neikaba mwa sisa sa baprisita, fahal’a naha yeo ye likanelela.—Ezekiele 45:1-7.

10. Bupolofita ka za ku alula naha ne bu kolwisize Majuda ba ba sepahala ba ne ba li batanga ka za nto mañi?

¹⁰ Zeo kaufela li lukela ku ba ze ne li susuelize bahapiwa bani! Lubasi ni lubasi ne lu sepisizwe sanda sa naha. (Mu bapanye Mika 4:4.) Teñi mo bulapeli bo bu kenile ne bu ka biswa nto ye tuna, ili ye butokwa. Mi mu lemuhe kuli mulena mwa pono ya Ezekiele, sina baprisita, n’a ka pila fa sisa se si filwe ki sicaba. (Ezekiele 45:16) Kacwalo mwa naha ye yahilwe sinca, sicaba ne si ka yemela musebezi wa bao Jehova n’a file ku etelela, ili ku ba tusa ka ku ba utwa ni ku ipeya kwatas’a bona. Ka nañungelele, naha ye ne i li mutala wa tamaiso ye nde, swalisano, ni buiketo.

11, 12. (a) Jehova ka bupolofita u kolwisa cwañi batu ba hae kuli n’a ka fuyaula naha ya bona ye zuhile? (b) Likota za fa likamba la nuka ne li swanisezañi?

¹¹ Kana Jehova n’a ka fuyaula naha ya bona? Bupolofita bu alaba puzo yeo ka swanisezo ye nyangumuna. Kanuka ka zwa mwa tempele, ka atumuluha inze ka buba, mi ka fetuha nuka ha ka kopana ni liwate la Lizwai. Mwateñi i uncafaza mezi a’ si na ze pila, mi bundui bwa konda fa likamba. Likota ze ñata ze sa kuwi za mela fa makamba, ili ku fa sico ni mulyani.—Ezekiele 47:1-12.

¹² Kwa bahapiwa, sepiso yeo ne i kutela ni ku tiisa bupolofita bwa kale bo ne ba lata hahulu bwa kuli ne ba ka kuta habo bona. Hañata-ñata, bapolofita ba Jehova ba ba buyelezwi ne ba bulezi kuli Isilaele ya yahilwe sinca n’a ka ba sina paradaisi. Bupolofita ne bu kuta-kutezi ku bulela kuli likalulo ze li matota ne li ka zuha. (Isaya 35:1, 6, 7; 51:3; Ezekiele 36:35; 37:1-14) Kacwalo batu ne ba kona ku libelela kuli limbuyoti za Jehova ze fa bupilo ne li ka taha sina nuka ye zwa mwa tempele ye zuhile. Kacwalo, naha ye shwile kwa moya ne i ka zuha. Batu ba ba lukuluzwi ne ba ka fiwa batu ba ba zwile mubano ku za kwa moya, ili ba ba lukile ni ku tiya sina likota ze fa makamba ani a mwa pono, ili bao ne ba ka etelela mwa ku zusa naha ye sinyehile. Isaya ni yena n’a ñozi ka za “likota ze na ni niti” ba ne ba ka “zusa matota a kale.”—Isaya 61:3, 4.

Pono I Talelezwa Lili?

13. (a) Jehova n’a file cwañi “likota ze na ni niti” kwa batu ba hae ba ne ba kutile? (b) Bupolofita ka za liwate la Lizwai ne bu talelelizwe cwañi?

¹³ Kana bahapiwa ba ba lukuluzwi ne ba swabile? Kutokwa! Bomasiyaleti ba ne ba bakile ne ba kondokezi kwa naha ya bona ye latwa ka 537 B.C.E. Hañihañi, ka ketelelo ya “likota ze na ni niti” zeo—ba ba cwale ka muñoli Ezira, bapolofita bo Hagai ni Zakaria, ni Muprisita yo Mutuna Joshua—matota a kale a zuswa. Manduna, ba ba cwale ka Nehemia ni Zerubabele, ba busa naha ka ku luka. Tempele ya Jehova ya zuswa, mi litukiso za hae za bupilo—ili limbuyoti za ku mamela bulikani bwa hae—za kala ku taha hape. (Deuteronoma 30:19; Isaya 48:17-20) Ye ñwi ya limbuyoti zeo ne li zibo. Baprisita ba kala sinca musebezi, mi ba luta batu Mulao. (Malaki 2:7) Kacwalo, batu ba zuha kwa moya mi ba ba hape batanga ba Jehova ba ba tahisa miselo, sina ha ku swanisezwa ki ku sampuka kwa liwate la Lizwai ni ku tahisa kwa lona bundui bo bu tisa se siñwi.

14. Ki kabakalañi ha ne ku lukela ku ba ni talelezo ye tuna ya bupolofita bwa Ezekiele ye fita ze ne ezahezi Majuda ha se ba kutile mwa butanga kwa Babilona?

¹⁴ Kana talelezo ya pono ya Ezekiele ne i felezi f’o? Batili; ze ñwi ze tuna ne li ezahezi. Mu nahane: Tempele ya n’a boni Ezekiele ne i sa koni ku yahiwa sina mo i taluselizwe. Ki niti kuli Majuda ne ba boni pono yeo ku ba ya luli mi mane ne ba ezize ze ñwi ze ne i bonisize.b Kono tempele ye ne bonwi ne li ye tuna hahulu ye ne i si ke ya kwana nihaiba fa lilundu la Moria, fo ne i yahezwi tempele ya kale. Mi hape, tempele ya n’a boni Ezekiele ne i siyo mwa munzi kono ne i li mwa sibaka se si kwahule ni ona, hailif’o tempele ya bubeli yona ne i yahezwi fo ne ku inzi ya pili, mwahal’a munzi wa Jerusalema. (Ezira 1:1, 2) Ku zwa f’o, ne ku si na nuka tenyene ye ne zwile mwa tempele ya mwa Jerusalema. Kacwalo Isilaele wa kale n’a boni talelezonyana fela ya bupolofita bwa Ezekiele. Seo si bonisa kuli pono yeo neikaba ni talelezo ye tuna, ili ya kwa moya.

15. (a) Tempele ya kwa moya ya Jehova ne i kalisize lili? (b) Ki sifi se si bonisa kuli pono ya Ezekiele ne i si ka talelezwa Kreste ha n’a li fa lifasi?

¹⁵ Ee, lu lukela ku bata talelezo ya pono ya Ezekiele mwa tempele ya kwa moya ya Jehova, yeo muapositola Paulusi a talusa ka ku tala mwa buka ya Maheberu. Tempele yeo ne i kalisize Jesu Kreste ha n’a tozizwe ku ba Muprisita wa yona yo Mutuna ka 29 C.E. Kono kana pono ya Ezekiele ne i talelelizwe mwa nako ya Jesu? Kutokwa. Jesu, ka ku ba yena Muprisita yo Mutuna, n’a talelelize ze ne li swaniseza Lizazi la Swalelo ya Libi ka kolobezo ya hae, lifu la hae la sitabelo, ni ku kena kwa hae mwa Sibaka se si kenile hahulu, lona lihalimu ka sibili. (Maheberu 9:24) Kono, ka ku lemuseha, pono ya Ezekiele ha i buleli ni se si kana ka za muprisita yo mutuna kamba Lizazi la Swalelo ya Libi. Kacwalo ku bonahala kuli pono ye ne i sa supi kwa lilimo za mwanda wa pili C.E. Ne i ka talelezwa lili he?

16. Kwa n’a fezwi pono Ezekiele ku lu hupulisa bupolofita bufi bo buñwi, mi seo si lu tusa cwañi ku ziba nako ya talelezo ye tuna ya pono ya Ezekiele?

¹⁶ Kuli lu fumane kalabo, ha lu nyakisiseñi pono hape. Ezekiele n’a ñozi kuli: “A ni tisa mwa naha ya Isilaele ka lipono za Mulimu, a ni beya fa lilundu le litelele hahulu, fo ne ku na ni se ne si bonahala inge munzi o yahilwe, kwa neku la Mboela.” (Ezekiele 40:2) “Lilundu le litelele hahulu” fo ne i fezwi pono ye li lu hupulisa Mika 4:1, ye li: “Kwa mazazi a kwapili lilundu la [Muñ’a] Bupilo li ka tomwa fa ngo ya malundu, li ka umbuka tulundu; mi macaba kaufela a ka ya kwateñi.” Bupolofita bo ne bu ka talelezwa lili? Mika 4:5 i bonisa kuli seo si ezahala ka nako yeo macaba a sa lapela milimu ya buhata. Ee, bulapeli bo bu kenile bu pahamisizwe mwa miteñi ya luna, ona “mazazi a kwapili,” mi bu bile hape ni sibaka se si bu swanela mwa bupilo bwa batanga ba Mulimu.

17. Bupolofita bwa kwa Malaki 3:1-5 bu lu tusa cwañi ku ziba nako yeo tempele ya mwa pono ya Ezekiele ne i kenisizwe?

¹⁷ Cinceho yeo ne i konisizwe kiñi? Mu hupule kuli, mwa kezahalo ye tuna ka ku fitisisa ya pono ya Ezekiele, Jehova u kena mwa tempele mi u laela kuli bulapeli bwa maswaniso bu tanyelwe mwa ndu ya hae. Tempele ya Mulimu ya kwa moya ne i kenisizwe lili? Kwa Malaki 3:1-5, Jehova u polofita nako y’a “ka kena mwa Tempele ya hae,” a li ni “Lingeloi la bulikani,” yena Jesu Kreste. Kabakalañi? “U swana sina mulilo wa mumbuti ni sina soda ye mwa mulola wa batapisi.” Ku keniswa k’o ne ku kalile mwa nako ya ndwa ya lifasi ya pili. Ki sifi se ne si zwile mwateñi? Jehova s’a bile mwa ndu ya hae ni ku fuyaula naha ya kwa moya ya batu ba hae ku kala ka 1919 ku isa cwalo kwapili. (Isaya 66:8) Kacwalo, lu kana lw’a nga kuli bupolofita bwa Ezekiele bwa za tempele bu talelezwa sihulu mwa mazazi a maungulo.

18. Pono ya tempele i ka talelezwa lwa mafelelezo lili?

¹⁸ Sina bupolofita bo buñwi bwa za ku lukululwa, pono ya Ezekiele i ka talelezwa hape, lwa mafelelezo, mwa Paradaisi. Ki ka yona nako yeo fela f’o batu ba ba sepahala ba ka tusiwa ka ku tala ki tukiso ya tempele ya Mulimu. Kreste, ha li ni baprisita ba hae ba kwa lihalimu b’a 144,000, cwale kihona a ka sebelisa teko ya sitabelo sa hae sa tiululo. Babusiwa kaufela ba Kreste ba ba utwa ba ka petahala. (Sinulo 20:5, 6) Niteñi, Paradaisi ha i koni ku ba yona talelezo ye tuna ya pono ya Ezekiele. Libaka?

Pono I Ama Nako ya Luna

19, 20. Ki kabakalañi talelezo ye tuna ya pono ha i lukela ku ba teñi kacenu mi isi mwa Paradaisi?

¹⁹ Ezekiele n’a boni tempele ye ne tokwa ku zwiswa bulapeli bwa maswaniso ni buhule bwa kwa moya. (Ezekiele 43:7-9) Seo kaniti hasi ami bulapeli bwa Jehova mwa Paradaisi. Hape, baprisita ba mwa pono ba swaniseza sitopa sa baprisita ba ba tozizwe ha ba sa li fa lifasi-mubu, isiñi ha se ba zuhezi kwa lihalimu kamba mwahal’a Lilimo ze Sikiti. Kabakalañi? Mu lemuhe kuli baprisita ba boniswa inze ba sebeleza mwa lapa la mwahali. Tora ya ku Libelela i se i bonisize mwa litaba za kwamulaho kuli lapa leo ki mayemo a kwa moya a’ ipitezi a baprisitanyana ba Kreste ha ba sa li fa lifasi-mubu.c Mu lemuhe hape kuli pono i bonisa kuli baprisita ha ba si ka petahala. Ba bulelelwa ku fa matabelo bakeñisa libi za bona. Ba lemuswa za lubeta lwa ku silafala, kwa moya ni mwa muzamao. Kacwalo ha ba swanisezi ba ba tozizwe ba ba zusizwe, bao muapositola Paulusi n’a ba bulezi kuli: “Tolombita i ka lila, mi bafu ba ka zuha s’e li ba ba sa boli.” (1 Makorinte 15:52, litaku li siyamisizwe ki luna; Ezekiele 44:21, 22, 25, 27) Baprisita mwa pono ya Ezekiele ba pila ni batu ni ku ba sebeleza. Ha ku na ku ba cwalo mwa Paradaisi, kakuli baprisita ba ka ba kwa lihalimu. Kacwalo, pono i swaniseza hande m’o ba ba tozizwe ba swalisanela hahulu ni “buñata bo butuna” fa lifasi-mubu kacenu.—Sinulo 7:9; Ezekiele 42:14.

²⁰ Kacwalo pono ya Ezekiele ya za tempele i yemela ze nde ze tahiswa ki ku keniswa kwa kwa moya ko ku sweli ku talelezwa cwale. Kono seo si mi ama cwañi? Yeo haki tuto ya bulapeli fela ye zinga. Pono ye i ama hahulu ku lapela kwa mina kwa kamita kwa Mulimu a nosi wa niti, Jehova. Mwa taba ya luna ye tatama, lu ka bona mo ku bezi cwalo.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

◻ Ki ifi ye ne bile talelezo ya pili ya pono ya Ezekiele ya za tempele ni baprisita ba yona?

◻ Pono ya Ezekiele ya ku alula naha ne i talelelizwe cwañi lwa pili?

◻ Isilaele wa kwaikale ha n’a zuhile, ki bomañi ba ne ba li manduna ba ba sepahala mi ki bomañi ba ne ba li “likota ze na ni niti”?

◻ Ki kabakalañi pono ya Ezekiele ya za tempele ha i lukela ku ba ni talelezo ye tuna mwa mazazi a maungulelo?