Ki Bomañi Ba Ba Ka Banduka “Linako za Ñalelwa”?

“Mutu ni mutu ya ka lapela Libizo la [Jehova, “NW”] u ka piliswa.”—JOELE 2:32.

 1. Ka ku ya ka Daniele ni Malaki, ki sikamañi se si zibahaza bao ba ba li mwa mundandwe wa puluso mwahal’a “linako za ñalelwa” ze taha?

HA N’A talima kwapili mwa lizazi la luna, mupolofita Daniele na ñozi kuli: “Linako zeo ikaba linako za ñalelwa, ze ka eza kuli, samba ku ba, ha ku si ka bonwa nako ye cwalo mwa macaba. Mwa linako zeo, mutu kaufela wa mwa sicaba sa henu ya ka fumanwa a ñozwi mwa buka, u ka piliswa.” (Daniele 12:1) Ki manzwi a omba-omba luli! Batu ba ba lumelezwi ba Jehova ba ka hupulwa ki yena, sina fela Malaki 3:16 hape ha i zibahaza kuli: “Cwale ba ba saba [Jehova, NW] ba bulelisana hamoho, mutu ni mutu ni wahabo; mi [Jehova, NW] a teeleza ka zebe, mi a utwa. Mi buka ya kupuzo ya ñolwa fapil’a hae, ya ñolelwa ba ba saba [Jehova, NW], ni ba ba tokomela Libizo la hae.”

 2. Ki sikamañi se si tahiswa ki ku tokomela libizo la Jehova?

² Ku tokomela libizo la Jehova ku isa kwa zibo ye nepahezi ka za hae, Kreste wa hae, ni milelo ya hae ye mituna kaufela ya Mubuso. Kacwalo, batu ba hae ba ituta ku mu fa likute le lituna, ku ba mwa swalisano ye tiile ye neezwi ni yena, ni ku mu lata ka ‘pilu ya bona kaufela ni ka kutwisiso ya bona kaufela ni ka m’ata a bona kaufela.’ (Mareka 12:33; Sinulo 4:11) Jehova u ezize tukiso ye sishemo, ka sitabelo sa Jesu Kreste, kuli ba ba ishuwa fa lifasi-mubu ba fumane bupilo bwa ku ya ku ile. Kamukwaocwalo, bona bao ne ba kana ba lundulula ka buikolwiso manzwi a mpi ya lihalimu yeo ye ne lumbekile Mulimu ka nako ya ku pepwa kwa Jesu, ka ku bulela kuli: “Kanya i be ku Mulimu, kwa mahalimu a kwahalimu; Kozo i be teñi mwa lifasi; batu ba shemubwe.”—Luka 2:14.

 3. Pili kozo i si ka taha kale fa lifasi-mubu fa, ki ifi kezo ya Jehova ye lukela ku ezahala?

³ Yona kozo yeo i fakaufi hahulu ku fita mo ba nahanela batu ba bañata. Kono pili ku lukela ku taha katulo ya Jehova fa lifasi le li bolile. Mupolofita wa hae Zefania u zibahaza kuli: “Lizazi la [Jehova, NW] le lituna li sutelezi, e, li sutelezi, mane li akufa ka lubilo.” Ki lizazi la mufuta mañi leo? Bupolofita bu zwelapili: “Mulumo wa lizazi la [Jehova, NW] ki wo! ku lona ndume u ka bokolola maswe. Lizazi leo ki lizazi la buhali, lizazi la maswenyeho ni la ñalelwa; ki lizazi la ku sinya ni la ku bulaya, lizazi la lififi ni la bunsu, lizazi la malu ni la lififi le linsu. Ki lizazi la tolombita ni la mukosi wa ndwa, ha ku huwelelezwa minzi ya makwakwa ni litawala ze telele. Ni ka tiseza batu ñalelwa, mi ba ka zamaya inge libofu, kakuli ba foselize [Jehova, NW].”—Zefania 1:14-17; mu bone hape Habakuki 2:3; 3:1-6, 16-19.

 4. Ki bomañi kacenu ba b’a nga muhato ka cisehelo kwa memo ya ku ziba ni ku sebeleza Mulimu?

⁴ Ka ku tabisa luli, bolule-lule kacenu ba sweli ku alaba memo ya ku ziba ni ku sebeleza Mulimu. Ka za Bakreste ba ba tozizwe, ba b’a ngelwa mwa bulikani bo bunca, ne ku polofitilwe kuli: “Kakuli kaufel’a bona ba ka ni ziba, ku kala ka yo munyinyani wa bona ku isa ku yo muhulu, ku bulela [Jehova, NW].” (Jeremia 31:34) Bona bao b’a ngile ketelelo mwa musebezi wa ku fa bupaki wa mwa lizazi la cwale. Mi cwale buñata bwa bomasiyaleti ha ba nze ba feza musebezi wa bona wa fa lifasi, “buñata bo butuna” bwa “lingu ze ñwi” se bu itahisize kwa ku to ‘fa Mulimu sebelezo ye kenile musihali ni busihu’ mwa tukiso ya hae ye swana sina tempele. (Sinulo 7:9, 15; Joani 10:16) Kana mu ba bañwi ba ba ikola yona tohonolo yeo ye sa konwi ku likanyezwa?

Ka Mo bu Tela “Bufumu”

 5, 6. Pili macaba kaufela a si ka nyanganyisezwa kale kwa sinyeho, ki ufi musebezi o pilisa o’ ezahala?

⁵ Cwale ha lu kuteñi kwa Hagai 2:7, k’o Jehova a polofita ka za ndu ya bulapeli bwa hae bwa kwa moya. K’o u talusa kuli: “Ni ka nyanganyisa macaba kaufela; mi bufumu bwa macaba kamukana bu ka ta kwanu, kuli Ndu yeo i tale kanya.” Bupolofita bwa Bibele bu bonisa kuli ku ‘nyanganyiswa kwa macaba’ ku ama kwa ku tiswa kwa katulo ya Jehova fahalimu a macaba. (Nahumi 1:5, 6; Sinulo 6:12-17) Kacwalo, kezo ya Jehova ye polofitilwe kwa Hagai 2:7 i ka fita fa kaungu-ungu ka ku ba ni macaba ku nyanganyiswa ku fita fa ku sa ba teñi—ku yundiswa. Kono ku cwañi ka za “bufumu bwa macaba kamukana”? Kana bu na ni ku libelela ku nyanganyiswa kwa mafelelezo ko ku sinya k’o kuli bu tahe? Ku tokwa ni hanyinyani.

⁶ Joele 2:32 i talusa kuli “mutu ni mutu ya ka lapela Libizo la Jehova u ka piliswa; kakuli fa lilundu la Sione ni mwa Jerusalema, ki mo ku ka t’o pila ba ba bandukile, mw’a bulelezi [Jehova, NW]; mi ba ba pilile ki ba ba bizizwe ki [Jehova, “NW”].” Jehova wa ba hoha, mi ba biza fa libizo la hae ka ku ba ni tumelo kwa sitabelo sa Jesu pili ku nyanganyisa kwa kaungu-ungu kwa ñalelwa ye tuna ku si ka ezahala kale. (Mu bapanye Joani 6:44; Likezo 2:38, 39.) Ka ku tabisa, buñata bo butuna ili bo bu butokwa hahulu, b’o cwale se bu fitelela bolule ba bane, ‘bu taha mwa’ ndu ya Jehova ya ku lapelela ka ku ba ni tibelelo ya ku ‘nyanganyiswa kwa macaba kaufela’ fa Armagedoni.—Sinulo 7:9, 10, 14.

 7. Ki sikamañi se si amiwa mwa ‘ku biza fa libizo la Jehova’?

⁷ Bapunyuhi bao ba biza cwañi fa libizo la Jehova? Jakobo 4:8 i lu fa sisupo, ha i bulela kuli: “Mu sutelele ku Mulimu mi u ka sutelela ku mina. Mina baezalibi mu tapise mazoho a mina; ni mina ba lipilu ze peli, mu kenise lipilu za mina.” Sina ka mo ku inezi ku bomasiyaleti ba ba tozizwe ba ne ba etelezi nzila, bao ba ba na ni sepo ya ku ba ba buñata bo butuna bwa bapunyuhi ba Armagedoni ba lukela k’u nga muhato o tiile. Haiba mu na ni sepo ya ku punyuha, mu lukela ku nwa ka butungi kwa Linzwi la Jehova le li kenisa ni ku sebelisa lipimo za hae ze lukile mwa bupilo bwa mina. Mu lukela ku ba ni muhato o tiile mwa ku neela bupilo bwa mina ku Jehova, ku swaniseza seo ka kolobezo ya mwa mezi. Ku biza kwa mina Jehova ka tumelo ku kopanyeleza hape ku fa bupaki ka za hae. Kacwalo, kwa Maroma kauhanyo 10, litimana 9 ni 10, Paulusi u ñola kuli: “Ha u bulela Mulena Jesu ka mulomo wa hao, mi u lumela mwa pilu ya hao kuli Mulimu u mu zusize kwa bafu, u ka pila. Kakuli mutu u lumela ka pilu, kuli a beiwe ya lukile; mi u paka ka mulomo, kuli a piliswe.” Cwale, mwa timana 13, muapositola u ama kwa bupolofita bwa Joele, ku koñomeka kuli “mutu ni mutu ya biza Libizo la [Jehova, NW] u ka piliswa.”

‘Mu Bate, Mu Bate, Mu Bate’

 8. (a) Ka ku ya ka mupolofita Zefania, ki sikamañi s’a tokwa Jehova kwa neku la ku pulusa? (b) Linzwi la “mu ka suhana” kwa Zefania 2:3 li fa temuso mañi ku luna?

⁸ Ha lu kuta kwa buka ya mwa Bibele ya Zefania, kauhanyo 2, litimana 2 ni 3, lu bala s’a tokwa Jehova kwa neku la ku pulusa: “Ku si ka fita kale se si lelilwe ki [Jehova, NW], mi lizazi lani li si ka mi tela sina muuku o fefulwa ki moya; mu si ka welwa kale ki buhali bo bu cisa bwa [Jehova, NW], mi mu si ka fitelwa kale ki lizazi la buhali bwa [Jehova, NW]. A mu bate [Jehova, NW], mina kaufela ba ba ishuwa mwa lifasi, ba ba zamaya ka milao ya hae; a mu bate ze lukile, mu bate buikokobezo; mwendi mu ka suhana mu silelezwa mwa lizazi la buhali bwa [Jehova, NW].” A mu lemuhe linzwi la “mu ka suhana.” Haki taba ya ku kuli ha se u pilisizwe hañwi, ki peto u pilisizwe kamita. Ku bukelezwa kwa luna mwa lizazi leo ku itinga fa ku zwelapili ku eza lika zeo ze talu. Lu lukela ku bata Jehova, ku bata ku luka, ni ku bata ku ishuwa.

 9. Bao ba ba bata buishuwo ba fiwa cwañi mupuzo?

⁹ Mupuzo wa ku bata ku ishuwa luli, ki o makaza! Kwa Samu 37, litimana 9 ku isa 11, lu bala kuli: “Ba ba sepile [Jehova, NW] ki bona ba ba ka luwa naha. Ku sa na ni nakonyana ye nyinyani, mi ya maswe h’a sa na ku ba teñi . . . Kono ba ba ishuwa ba ka luwa naha, ba ka ikola kozo ye tuna.” Ku cwañi ka za ku bata ku luka? Timana 29 i talusa kuli: “Ba ba na ni niti ba ka yola sanda sa naha, ni ku yaha mwateñi ku ya ku ile.” Haili ka za ku bata Jehova, litimana 39 ni 40 li lu taluseza kuli: “Ku piliswa kwa ba ba na ni niti, ku zwa ku [Jehova, NW]; ki Yena sisabelo sa bona mwa nako ya ziyezi. [Jehova, NW] wa ba tusa mi wa ba lamulela, Wa ba lamulela ku ba ba maswe, mi wa ba pilisa; Kakuli ba sabezi ku Yena.”

10. Ki bomañi ba ba lemuhilwe hahulu-hulu mwa ku hana kwa bona ku bata Jehova ni ku bata ku ishuwa?

¹⁰ Tukopano twa Krestendomu tu palezwi ku bata Jehova. Bahulu ba bona ba bulapeli mane ba hanile libizo la hae le li butokwa hahulu, ka muñañatoho ba li zwisize mwa litoloko za bona za Bibele. Ba lata ku lapela Mulena kamba Mulimu ya si na libizo ni ku fa likute le lituna kwa Silalu sa sihedeni. Fahalimu a seo, Krestendomu haki ya bata ku luka. Balateleli ba hae ba bañata ba ikungela kamba ba yemela mipilelo ya mutakafululele. Ku fita ku bata ku luka, sina mwa na ezelize Jesu, ba eza ka buikuhumuso mwa bupilo, sina ka mutala fa televishini, ili bupilo bo bu tula mi hañata bu na ni muzamao wa buhule. Bahulu ba bulapeli ba ony’okiswa ki lisinyehelo za mitapi ya bona. Ka manzwi a Jakobo 5:5, ba “pilile mwa lifasi ka ku ikola ze nunile, ni minyaka.” Lizazi la Jehova ha li nze li sutelela bukaufi, kaniti luli ba ka fumana kuli manzwi ao a’ buyelezwi a sebeza ku bona a’ li: “Bufumu ha bu tusi se siñwi ka lizazi la buhali.”—Liproverbia 11:4.

11. Ki mañi mutu wa sibi, mi u bile cwañi ni mulatu o mutuna hahulu wa mali?

¹¹ Mwa lilimo za mwanda wa pili C.E., sina ka mwa taluseza muapositola Paulusi mwa liñolo la hae la bubeli ku ba mwa Tesalonika kuli, Bakreste ba bañwi ne ba yemezi mwahalimu, ba nze ba hupula kuli lizazi la Jehova ne li fitile. Kono Paulusi a ba lemusa kuli pili ku na ni ku taha kwenuho ye tuna, mi “mutu wa sibi” n’a na ni ku bonahala. (2 Matesalonika 2:1-3) Cwale, mwa lilimo za mwanda wo wa bu-20, lu kona ku itebuha butuna bwa kwenuho yeo ni ka m’o bahulu ba Krestendomu ba bezi ba sibi mwa meto a Mulimu. Mwahal’a mazazi a a mafelelezo haisali ku zwiwa ka 1914, bahulu ba bulapeli ba bile ni mulatu o mutuna wa mali ka ku yemela ku ‘tula mihuma ku i eza mikwale.’ (Joele 3:10) Hape ba zwezipili ku luta lituto za buhata, ze cwale ka ku sa shwa kwa moyo wa mutu, pagatori, tukufazo mwa lihele la mulilo, kolobezo ya limbututu, Silalu, ni ze ñwi ze swana ni zeo. Ba ka yema kai muta Jehova a tisa katulo ya hae ya buatuli? Liproverbia 19:5 i talusa kuli: “Ya bulela ka ku puma h’a na ku banduka.”

12. (a) “Lihalimu” ni “lifasi” la mufuta wa mutu ze ka tuha li sinyiwa ona cwale-cwale fa ki linto mañi? (b) Ki sikamañi se lu ituta kwa sinyeho ye taha ya lifasi le li maswe le?

¹² Kwa 2 Pitrosi 3:10, lu bala kuli: “Lizazi la [Jehova, NW] li ka taha sina lisholi; ka lona, lihalimu li ka fela ka musunga, mi lika li ka shengunuka ka buhali bwa mulilo; lifasi li ka celela hamoho ni misebezi ye mwateñi.” Bubusi bwa bubukuli bo bu ambekile mufuta wa mutu sina lihalimu, hamohocwalo ni lika kaufela ze eza mipilelo ye silafezi ya sikwata sa mufuta wa mutu, li ka tanyelwa ku zwisiwa fa lifasi la Mulimu. Bapangi ni balekisi ba lilwaniso ze lubeta hahulu, babukuli, baipi ba bulapeli ni bahulu ba bona ba bulapeli, bayemeli ba muzamao o maswe, mifilifili, ni bukebenga—kaufel’a bona bao ba ka feliswa. Ba ka shengunukiswa ki buhali bwa Jehova. Kono mwa litimana za 11 ni 12, Pitrosi u ekeza temuso ye kwa Bakreste: “Cwale linto zeo kaufela sina ha li na ni ku fela, ni li, mu lukela ku pila ka mizamao ye kenile hahulu, ni ka bulapeli; Inze mu libelezi ni ku akufisa lizazi la [Jehova, NW].”

Mikaele U’ Nga Muhato!

13, 14. Ki mañi Mubub’anisi yo mutuna wa bubusi bwa Jehova, mi u bile cwañi ya m’ata haisali ku zwiwa ka 1914?

¹³ Ki kamukwaufi ufi kamba ufi a ka banduka mwahal’a “linako za ñalelwa” zeo za Jehova? Mubeleki wa Mulimu ya ka tahisa ku banduka ki Mikaele nduna wa mangeloi, ili y’o libizo la hae li talusa kuli ‘Ki Mañi ya Swana Sina Mulimu’? Cwale ka ku swanela luli, ki Yena ya bub’anisa bubusi bwa Jehova, ku zibahaza Jehova sina yena fela Mulimu wa niti ni Mulena Mubusi ya lukile wa pupo kaufela.

¹⁴ Ki likezahalo ze makaza hakalo zeo Sinulo kauhanyo 12, litimana 7 ku isa 17, i li talusa ka za “lizazi la Mulena” haisali ku zwiwa ka 1914! (Sinulo 1:10) Mikaele nduna wa mangeloi u lundula Satani muipanguli ku zwa mwa lihalimu ku taha fa lifasi. Hasamulaho, sina ha ku talusizwe kwa Sinulo kauhanyo 19, litimana 11 ku isa 16, y’o ya bizwa “Ya-Sepahala, Wa-Niti,” ‘u hatikela mwa silubelo sa veine ya buhali bwa mabifi a Mulimu Ya-Mata-Kaufela.’ Yena ndwalume y’o ya m’ata wa lihalimu u bizwa “Mulena wa malena, ni Mubusisi wa babusisi.” Ka ku feleleza, Sinulo kauhanyo 20, litimana 1 ni 2, i talusa ka za lingeloi le lituna le li nepela Satani mwa mukoti ni ku mu tamelela mwateñi ka lilimo ze sikiti. Ka buniti fela, mañolo ao kaufela a supa ku y’o ya li Mubub’anisi wa bubusi bwa Jehova, Mulena Jesu Kreste, ili y’o Jehova n’a beile fa lubona lwa hae lo lu kanya mwa lihalimu ka 1914.

15. Ona cwale-cwale fa Mikaele u ka “yema” ka nzila ifi ye ipitezi?

¹⁵ Mikaele u ‘yemi,’ sina ha ku talusizwe kwa Daniele 12:1, kwa neku la batu ba Jehova haisali a beiwa ku ba Mulena ka 1914. Kono ona cwale fa Mikaele u na ni ku “yema” mwa kutwisiso ye ipitezi hahulu—sina Mubeleki wa Jehova mwa ku zwisa bumaswe kaufela fa lifasi mi sina Mulukululi wa sikwata sa lifasi kaufela sa batu ba Mulimu. Ka za butuna bwa “nako ya ñalelwa” bu bonisizwe ki Jesu mwa manzwi a hae kwa Mateu 24:21, 22: “Kakuli mwa nako yeo, ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili. Kabesi kuli mazazi ao a ka fukuzwa, kabe ku si na sibupiwa se si ka piliswa; kono kabakala ba ba ketilwe, mazazi ao a ka fukuzwa.”

16. Ki lifi libupiwa ze ka pilisiwa mwahal’a ñalelwa ye tuna?

¹⁶ Ki tabo hakalo ye lu kona ku ba ni yona kuli libupiwa ze ñwi li ka piliswa ku yona nako yeo! Batili, isiñi sina Majuda ba bukwenuheli ba ne ba swasehile mwa Jerusalema ka 70 C.E., ili m’o ba bañwi ba bao ne ba isizwe mwa butanga kwa Roma. Ka ku fapahana, bao ba ba ka banduka mwa “nako ya maungulo” ba k’a ba sina puteho ya Sikreste ye ne se i sabile mwa Jerusalema muta ku falaza kwa mafelelezo ku kalisa. Ba k’a ba batu ba Mulimu tota, bolule-lule ba buñata bo butuna hamohocwalo ni ba ba tozizwe bafi kamba bafi ba ne ba kana ba sa siyezi fa lifasi-mubu. (Daniele 12:4) Buñata bo butuna bu “zwa mwa ñalelwa ye tuna.” Mi ki kabakalañi? Kakuli “ba tapisize liapalo za bona, ba li sweufalize mwa mali a Ngunyana.” Ba bonisa tumelo kwa m’ata a’ liulula a mali a’ suluzwi a Jesu ni ku bonahaza tumelo yeo ka ku sebeleza Mulimu ka busepahali. Mane ni ona cwale, Jehova, “Ya inzi mwa Lubona,” u yandululela tende ya hae ya silelezo fahalimu a bona, hailif’o Ngunyana, Kreste Jesu, wa ba lisa ni ku ba etelela kwa mawelu-welu a mezi a bupilo.—Sinulo 7:14, 15.

17. Buñata bo butuna sihulu bu susuezwa k’u nga cwañi muhato ilikuli bu te bu bukelezwe mwahal’a lizazi le li taha la ñalelwa?

¹⁷ Mwa ku bata Jehova, ku luka, ni ku ishuwa, bolule-lule ba buñata bo butuna ni kamuta ha ba lukeli ku tuhela lilato la bona la makalelo la ku lata niti ku fola! Haiba mu ba bañwi ba bona batu bao ba ba swana sina lingu, ki sikamañi se mu lukela ku eza? Sina ha ku bonisizwe kwa Makolose kauhanyo 3, litimana 5 ku isa 14, mu lukela ku tubula ka ku tala “mutu wa kale ni misebezi ya hae.” Ka ku bata tuso ya bumulimu, mu like ku ‘apala mutu yo munca, ya tomile fa zibo ye nepahezi.’ Ka ku ishuwa, mu hulise ni ku bonisa cisehelo ya mina mwa ku lumbeka Jehova ni mwa ku zibahaza milelo ya hae ye mituna ku ba bañwi. Kacwalo, ne mu kana mwa bukelezwa mwa “linako za ñalelwa,” ili lizazi la “buhali bwa Jehova.”

18, 19. Ki mwa nzila ifi tundamo i bile ya butokwa kwa ku pulusiwa?

¹⁸ Lizazi leo li fakaufi! La lu akufela. Ku kubukanyiwa kwa batu ka buñwi ba buñata bo butuna se ku zwezipili cwale ka lilimo ze bat’o ba ze 57. Palonyana ya bona bao ba shwile mi ba libelezi zuho ya bona. Kono lu ba ba tiiswa ka bupolofita bwa Sinulo kuli sina sikwata buñata bo butuna ba ka zwa mwa ñalelwa ye tuna sina mutomo wa sikwata sa batu ba “lifasi le linca.” (Sinulo 21:1) Kana mu ka ba mwateñi? Seo s’a konahala, kakuli Jesu na talusize kwa Mateu 24:13 kuli: “Ya tundamena ku isa kwa mafelelezo, ki yena ya ka piliswa.”

¹⁹ But’ata bo ba talimana ni bona batu ba Jehova mwa muinelo wo wa kale ne bu kana bwa zwelapili ku ekezeha. Mi muta ñalelwa ye tuna i nata, ne mu kana mwa ipumana mwa but’ata. Kono mu be bukaufi ni Jehova ni kopano ya hae. A mu tone! “A mu ni libelele he, ku fitela lizazi le ni ka nanuha ku t’o hapa; kakuli ni lelile ku puta macaba, ni kopanye ba mibuso, ni ba sululele buhali bwa ka, ona mabifi a ka kaufela a’ babula. Kakuli lifasi kaufela li ka ca mulilo wa lifufa la ka.”—Zefania 3:8.

20. “Linako za ñalelwa” za kaungu-ungu ha li nze li sutelela bukaufi hahulu, ki sikamañi se lu lukela ku eza?

²⁰ Ka za silelezo ni susuezo ya luna, Jehova ka sishemo u file batu ba hae ‘puo ye kenile,’ ili ye kopanyeleza ni lushango lwa butokwa lwa Mubuso wa hae o’ taha, “kuli a bize kaufela Libizo la [Jehova, NW], a mu sebeleze ka pilu i li ñwi.” (Zefania 3:9) “Linako za ñalelwa” za kaungu-ungu ha li nze li sutelela bukaufi hahulu, haike lu sebeze ka cisehelo, ku tusa ba bañwi ba ba ishuwa ku ‘biza fa libizo la Jehova’ kwa neku la ku pilisiwa.

Kana Mwa Hupula?

◻ Ki kezo ifi ya Jehova y’e ka ba teñi pili kozo i si ka tisiwa kale fa lifasi-mubu?

◻ Ka ku ya ka Joele, ki sikamañi sa lukela ku eza mutu kuli a piliswe?

◻ Ka ku ya ka Zefania, ba ba ishuwa ne ba kana ba fumana cwañi silelezo kwa buhali bo bu tuka bwa Jehova?

◻ Ki mañi “mutu wa sibi,” mi u bile cwañi ni mulatu wa mali?

◻ Tundamo ki ya butokwa cwañi mwa taba ya za puluso?