Ku Lisa ni Mubupi wa Luna ya Makaza

“[Jehova, NW] ki mulisana wa ka; ha ni na ku tokwa se siñwi. U wetulula moya wa ka; u ni zamaisa mwa linzila za Ku Luka, kabakala Libizo la hae.”—SAMU 23:1, 3.

 1. Ki ku wetulusa kufi ko ku lilato k’o Jehova a fa?

SAMU23 ya bu-23, “samu ya Davida,” i se i wetuluzi mioyo ya ba bañata ba ba katezi. I ba susuelize ku ba ni buikolwiso bo bu bonisizwe mwa Ps 23 timana ya 6, ye li: “Luli, mbuyoti ni sishemo li ka ni latelela mwa mazazi kaufela a bupilo bwa ka; mi ni ka ina mwa Ndu ya [Jehova, NW] kamita.” Kana yeo ki yona takazo ya mina, ya ku ina kamita mwa ndu ya Jehova ya ku mu lapelela teñi, mu nze mu swalisani ni batu ili bao cwale ba kubukanyiwa ku zwa mwa macaba kamukana a lifasi-mubu? “Mulisana ni Mulibeleli wa mioya ya mina,” Mubupi wa luna ya Makaza, yena Jehova Mulimu, u ka mi tusa ku fita fa sikonkwani seo.—1 Pitrosi 2:25.

 2, 3. (a) Jehova u lisa cwañi batu ba hae ka lilato? (b) “Mutapi” wa Jehova u ekezehile cwañi ka mukwa o’ ipitezi?

² Mubupi wa “lihalimu le linca, ni lifasi le linca” hape ki Muonga-ongi ni Muokameli yo Mutuna wa puteho ya Sikreste, yona “Ndu ya Mulimu.” (2 Pitrosi 3:13; 1 Timotea 3:15) Ki ya na ni cisehelo ye tuna hahulu mwa ku lisa batu ba hae, sina Isaya 40:10, 11 ha i bulela ka ku utwahala hande-nde, kuli: “A mu bone, Mulena [Jehova, NW] u taha ka mata, mi wa busa ka lizoho la hae. A mu bone, mupuzo w’a ka lifa u ku Yena, mi za ka kutisa za mu zamaya kwapili. U ka lisa mutapi wa hae sina mulisana; u ka kubukanya lingunyana mwa mazoho a hae, a li lwale mwa sifuba sa hae; mi ze anyisa, u ka li soteza ka musa.”

³ Ka kutwisiso ye yanduluzwi, ona “mutapi” w’o u kopanyeleza cwalo ni ba ba zamaile ka nako ye telele mwa niti ya Sikreste ni “lingunyana” ba se ba kubukanyizwe mwa linako za cwale-cwale—ba ba cwale ka ba palo ye tuna ya ba ba sweli ku kolobezwa mwa Africa ni mwa Kalulo ya Yurope ya kwa Upa. Lizoho la Jehova le li tiile, le li sileleza li ba kubukanya mwa sifuba sa hae. Nihaike ne ba li sina lingu ze yembulukile, cwale se ba tile mwa swalisano ye tuna ni Mulimu yena Mulisan’a bona ye ba lata hahulu.

Mulisana Hamoho ni Jehova

 4, 5. (a) “Mulisana yo munde” ki mañi, mi bupolofita ne bu supile cwañi ku yena? (b) Ki musebezi mañi wa ku kauhanya w’o Jesu a sweli ku okamela, mi ki lifi ze zwa mwateñi ze zwile mubano?

⁴ H’a nze a sebeza kwa lizoho la bulyo la Ndat’ahe mwa lihalimu “mulisana yo munde,” yena Jesu Kreste, hape u fa mamelelo ye mufelañeke kwa “lingu.” N’a itobohile bupilo bwa hae ilikuli a tuse pili “mutapinyana” wa ba ba tozizwe mi hamulaho, kacenu, ni buñata bo butuna bwa “lingu ze ñwi” za hae. (Luka 12:32; Joani 10:14, 16) Mulisana yo Mutuna, yena Jehova Mulimu, u bulela kwa lingu zeo kaufela, kuli: “Ni ka atula . . . mwahali a ngu ni ngu. Mi ni ka beya mulisana a li muñwi ku li ukumela, ki yena ya ka li lisa, yena mutang’a ka Davida; ki yena ya ka li lisa, ki yena ya ka ba mulisana wa zona. Mi Na [Jehova, NW], ki Na ya ka ba Mulimu wa zona, mi mutang’a ka Davida ibe yena mulen’a zona; Na [Jehova, NW] ki se ni bulezi.”—Ezekiele 34:20-24.

⁵ Mubulelelo wa kuli “mutang’a ka Davida” ka bupolofita u supa ku Kreste Jesu, yena “peu” ye yola lubona lwa Davida. (Samu 89:35, 36, NW) Mwa lizazi le la katulo ya macaba, Kreste Jesu, Mwan’a Davida, Mulisana ni Mulena hamoho ni Jehova, u zwelapili ku kauhanya “lingu” za mufuta wa mutu ku zwa ku ba ne ba kana ba ipapata ku ba “lingu” kono bao luli ba li “lipuli.” (Mateu 25:31-33) Yena “mulisana a li muñwi” y’o hape u tahisizwe kuli a fepe lingu. Ki talelezo ye nde hakalo ya bupolofita b’o ye lu bona kacenu! Hailif’o ba bupolitiki ba bulela ka za ku kopanya hamoho mufuta wa mutu ka tukiso ye nca ya lifasi, Mulisana a li muñwi y’o yena u sweli luli ku kopanya lingu ze zwa mwa macaba kaufela ka likulutendano la ku kutaza mwa lipuo ze ñata ili leo le li konwa ku nyamatalwa fela ki kopano ya Mulimu ya fa lifasi-mubu.

 6, 7. “Mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” u boni teñi cwañi kuli “lico ka nako ye lukela” li ba ze fumaneha kwa lingu?

⁶ Lushango lwa Mubuso ha lu nze lu zwelapili ku hasanela kwa likalulo ze nca, “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” wa Bakreste ba ba tozizwe, ka ku ba y’a filwe musebezi ki Mulisana a li muñwi, u bona teñi kuli tukiso ye konahala kaufela ya eziwa kwa neku la ku luma “lico ka nako ye lukela.” (Mateu 24:45) Buñata bwa mitai ye eza 33 ye hatisa litaba ya Watch Tower Society mwa lifasi-mubu kaufela se i ekeza kwa buñata bwa z’e tahiswa ili ku babalela tokwahalo ye sweli ku ekezeha ya libuka za tuto ya Bibele ni limagazini.

⁷ Sitopa se si Busa sa Lipaki za Jehova si eza mo si konela kaufela mwa ku pahamisa mayemo a litoloko mwa lipuo ze bata i’ba ze 200 ni ku kalisa litoloko mwa lipuo ze ñwi ka mo ku tokwahalela mwa ku feza simu ya lifasi kamukana. Seo ki se si eziwa ili ku fa kemelo kwa musebezi w’o Jesu n’a file balutiwa ba hae kwa Likezo 1:8: “Mu ka amuhela mata, Moya o Kenile ha u ka ta ku mina; mi mu ka ba lipaki za ka . . . ku isa kwa mafelelezo a lifasi.” Fahalimu a seo, toloko ya New World Translation of the Holy Scriptures, ili yeo se i hatisizwe kaufel’a yona kamba kalulo fela ya yona mwa lipuo ze 14, cwale i swelwi ku tolokiwa mwa lipuo ze ñwi ze 16 za mwa Yurope, Africa, ni linaha za kwa Upa.

Ku Ikola “Kozo ya Mulimu”

 8. Lingu li fuyauzwi cwañi ka butuna ka bulikani bwa kozo b’o Jehova a itamile ni zona?

⁸ Ka Mulisan’a hae a li muñwi, yena Jesu Kreste, Jehova u itama “bulikani . . . bwa kozo” ni lingu za Hae ze fepiwa hande. (Isaya 54:10) Ka ku bonisa tumelo mwa mali a Jesu a’ suluzwi, lingu li koniswa ku zamaya mwa liseli. (1 Joani 1:7) Ba ikola ‘kozo ya Mulimu ye fita kutwisiso kaufela ye buluka lipilu za bona ni mihupulo ya bona ku Jesu Kreste.’ (Mafilipi 4:7) Sina Ezekiele 34:25-28 ha i zwelapili ku talusa, Jehova u lisa lingu za hae mwa paradaisi ya kwa moya, ili muinelo o’ tabisa wa buiketo, ku atelwa ko ku wetulusa, ni ku tahisa siselo. Yena Mulisana y’a lilato y’o u bulela ka za lingu za hae kuli: “Li ka ziba kuli ki Na [Jehova, NW], nako ye ni loba likota za coko ya zona, ni li lamulela mwa mazoho a ba ba li sebelisa ka butanga. Mi ha li sa na ku hapwa hape ki macaba . . . li ka pila mwa buiketo, ku si na ya li sabisa.”

 9. Ki matohonolo mañi a’ kwalulezwi batu ba Mulimu ka ku “loba likota”?

⁹ Ka mo se ku bezi fela, mwa lilimo za cwanoñu fa, Lipaki za Jehova mwa linaha ze ñata ba boni ku “loba likota za coko ya [bona].” Ba lukuluhile ku kutaza ku fita l’ili kaufela. Mi haike kaufel’a luna, mwa naha ifi ni ifi, lu itusise hande buiketo b’o Jehova a fa ha lu nze lu itiisa ku peta musebezi w’o. Ki buikolwiso hakalo b’o Jehova a fa ha lu nze lu atumela nako ya ñalelwa ye tuna ka ku fitisisa yeo mufuta wa mutu u ka be u iponezi!—Daniele 12:1; Mateu 24:21, 22.

10. Ki bomañi bao Jehova a tahisize kuli ba tuse Mulisana yo Munde, yena Kreste Jesu, mi ba bañwi ba bao ne ba bulelezwi cwañi ki muapositola Paulusi?

¹⁰ Ka ku itukiseza lizazi leo la silomboti sa hae ku ba ba maswe, Jehova u tahisize balisananyana ba ku tusa Mulisana yo Munde, yena Jesu Kreste, mwa ku babalela mutapi. Bao ba talusiwa kwa Sinulo 1:16 sina palo ye tezi ya “linaleli ze 7” ze mwa lizoho la bulyo la Jesu. Mwa lilimo za mwanda wa pili, muapositola Paulusi n’a bulezi kwa sitopa se si yemela bona balisananyana bao, kuli: “Mu itibelele, mi mu lise mutapi kaufela o mu beilwe balibeleli ba ona ki Moya o Kenile, ku uta Keleke ya Mulimu ye a itekezi ka mali a [Mwan’a, NW] hae luli, a mwa mubili wa hae.” (Likezo 20:28) Kacenu, ku na ni balisananyana i bata i’ba ba ba eza likiti ze mashumi-shumi ba ba sebeza mwa liputeho ze 69,558 mwa lifasi-mubu kamukana.

Balisananyana Mu Be Kwapili!

11. Balisana ba bañwi b’a ngile cwañi ketelelo ka ku kondisa lika mwa likalulo ze sebelezwa hañata?

¹¹ Mwa libaka ze ñata bona balisana bao ba lukela k’u nga ketelelo mwa likalulo ze sebelizwe ka ku kuta-kutela mwahal’a mazazi a a maungulo. Ba kona ku buluka cwañi mafulofulo a mutapi fa sipimo se si fahalimu? Bona balisana bao se ba ezize ka mukwa o babazeha hahulu, mi ye ñwi ya linzila zeo ba kondisize lika ka yona ki ka ku nyangumuna musebezi wa bupaina bwa ku tusa ni bwa kamita. Balisana ba bañata bona ka sibili se ba abani mwa sebelezo ye, mi mane ni bahasanyi ba ba sa koni ku eza cwalo ba bonisize moya wa bupaina, ba sebeza ka tabo ye tusa mwa ku tula ku s’a tabela kwa ba ba mwa kalulo. (Samu 100:2; 104:33, 34; Mafilipi 4:4, 5) Kacwalo, bumaswe ni miinelo ya ku sa ba ni tamaiso hande ha li nze li tala mwa lifasi, batu ba bañata ba ba swana sina lingu ba sweli ku zusezwa kwa sepo ya Mubuso.—Mateu 12:18, 21; Maroma 15:12.

12. Ki but’ata bufi bo butuna bo bu li teñi mwa likalulo mo ku na ni kulo ye bubebe, mi but’ata b’o ka linako ze ñwi bu sebelisanwa ni bona cwañi?

¹² But’ata bo buñwi ki bwa kuli hañata ha ku na balisana ba ba fitile ku ze konisa ba ba likani ba ku babalela mutapi. Ko ku na ni kekezeho ya ka bubebe, sina mwa Kalulo ya Yurope ya kwa Upa, ku na ni liputeho ze nca ze ñata ze si na maeluda ba ba ketilwe. Lingu ze itatela li lwala mulwalo w’o, kono ha ba na yeloseli luli, mi tuso ya tokwahala ya ku twaeza lingu ze taha ka buñata mwa liputeho. Mwa linaha ze cwale ka Brazil, Mexico, ni Zaire, m’o kulo i li ye bubebe hahulu, Lipaki ba banca ka ku bapanyiwa ba na ni ku itusiswa mwa ku lukisa za sebelezo ni ku luta ba banca ba bañwi. Mapaina ba fa tuso ye nde hahulu, mi ye ki yona kalulo m’o likaizeli ba kona ku twaeza likaizeli ba banca. Jehova ka moya wa hae u fuyaula ze zwa mwateñi. Kekezeho i zwelapili.—Isaya 54:2, 3.

13. (a) Bakeñisa kuli kutulo ki ye tuna cwalo, ki sika mañi seo Lipaki kamukana ba swanela ku lapelela? (b) Litapelo za batu ba Mulimu ne li alabilwe cwañi pili ndwa ya lifasi ya bubeli isi ka lwanwa kale ni mwahal’a ndwa yeo?

¹³ Mwa linaha m’o musebezi wa ku kutaza u tomile hande, mwa linaha m’o likaniso li sa z’o zwisiwa, ni mwa likalulo ze sa z’o kwalulwa, manzwi a Jesu kwa Mateu 9:37, 38 a sa sebeza a’ li: “Lukau ki lo lutuna luli, kono ba ba kutula ki ba banyinyani. Mu lapele kihona Muñ’a lukau, kuli a lume babeleki mwa lukau lwa hae.” Lu tokwa, hape, ku lapela kuli Jehova a tise balisana ba bañata ni ku fita. U se a bonisize kuli wa kona ku eza cwalo. Pili Ndwa ya Lifasi ya II i si ka lwanwa kale mi ni mwahal’a yona, bakwañuli ba tamaiso ba ba situhu ba ba swana sina Maasirya ne ba likile ku yundisa Lipaki za Jehova. Kono ka ku alaba litapelo za bona, Jehova n’a kenisize kopano ya bona, ku i bisa ya teokratiki ka buniti luli, mi n’a tahisize “balisana” ba ne ba tokwahala.a Seo ne si lumelelana ni bupolofita bo bu li: “Nako y’a ka kena Muasirya mwa naha ya luna, mi a hata mwa mandu a luna a bulena, fo lu ka beya balisana ba ba 7, ni manduna ba ba 8, ku ba lwanisa”—ba bañata mane ku fita maeluda ba ba ineezi ba ba likani k’u nga ketelelo.—Mika 5:5.

14. Ki tokwahalo ifi ye zwile mubano ye li teñi mwa kopano ye, mi ki susuezo mañi ye fiwa kwa mizwale?

¹⁴ Ku na ni tokwahalo ye zwile mubano kwa neku la Lipaki kaufela ba banna ba ba kolobelizwe ya ku bata ku fita ku ze konisa za matohonolo a buikalabelo bo bu ekezehile. (1 Timotea 3:1) Muinelo ki o’ li wa ka putako. Mafelelezo a muinelo wo a atumela ka bubebe. Habakuki 2:3 i bulela kuli: “Pono yeo i sa bulukezwi nako ya yona, kono i ka itahanela kwa maungulo, mi ha i na ku puma. . . . I ka bonahala; mi ha i na ku liyeha.” Mizwale, kana mwa kona ku bata ku fita ku ze konisa za matohonolo a buikalabelo bo bu ekezehile mwa musebezi wo wa bulisana—pili mafelelezo a si ka taha kale?—Tite 1:6-9.

Bulisana bwa Teokratiki

15. Ki ka nzila ifi batu ba Jehova ba li ba teokratiki?

¹⁵ Kuli ba abane ka ku tala mwa ku yanduluka kwa kopano ya Jehova, batu ba hae ba tokwa ku ba ba teokratiki mwa mibonelo ya bona. Kana ba kona cwañi ku peta seo? Kihona, ki sifi se si taluswa ki pulelo ya “teokratiki”? Webster’s New Twentieth Century Dictionary i talusa “teokratiki” sina “ku busiwa kwa naha ki Mulimu.” Ki ka kutwisiso yeo “mushobo o kenile” wa batu ba Jehova u li wa teokratiki. (1 Pitrosi 2:9; Isaya 33:22) Ka ku ba lilama kamba ba ba swalisana hamoho ni sicaba seo sa teokratiki, Bakreste ba niti ba lukela ku pila ni ku sebeza ka ku ipeya ku utwa Linzwi la Mulimu ni likuka za lona.

16. Ka mutomo, lu kona ku iponahaza cwañi ku ba ba teokratiki?

¹⁶ Muapositola Paulusi u talusa ka ku utwahala hande ka m’o Bakreste ba swanela ku bela ba teokratiki. Pili, u bulela kuli ba swanela “ku apala mutu yo munca ya bupwa ka siswaniso sa Mulimu mwa ku luka, ni mwa ku kena kwa niti.” Butu bwa Mukreste bu swanelwa ku bupwa ka ku ya ka likuka ze lukile za Mulimu ze bonisizwe mwa Linzwi la hae. U lukela ku ba ya sepahala ku Jehova ni kwa milao ya Hae. Hamulaho wa ku swaniseza ka m’o seo ne si kana sa ezezwa, Paulusi u eleza kuli: “Mu be ba ba likanyisa Mulimu sina bana ba ba latwa.” (Maefese 4:24–5:1) Sina bana ba ba ipeya ku utwa, lu lukela ku likanyisa Mulimu. Teokratiki ya niti i sebeza cwalo, ili ku bonisa kuli luli lu busiwa ki Mulimu!—Mu bone hape Makolose 3:10, 12-14.

17, 18. (a) Ki kalemeno kafi ka Mulimu ka ka zwile mubano kao Bakreste ba ba eza ka teokratiki ba likanyisa? (b) Mwa manzwi a hae ku Mushe, Jehova n’a koñomekile cwañi kalemeno ka Hae ka ka mutomo, kono ki temuso mañi ya N’a ekelize teñi?

¹⁷ Ki kafi kalemeno ka Mulimu ka katuna ka ku fitisisa ke lu swanela ku likanyisa? Muapositola Joani u fa kalabo kwa 1 Joani 4:8 h’a bulela kuli: “Mulimu u lilato.” Hamulaho wa litimana ze ketalizoho ka ze peli, ili mwa 1Jo 4 timana 16, u kutela sona sikuka se si butokwa seo, kuli: “Mulimu u lilato; mi ya ina mwa lilato u ina ku Mulimu, mi Mulimu u ina ku yena.” Mulisana yo Mutuna, Jehova, ki yena mutomo wa lilato. Balisana ba teokratiki ba mu likanyisa ka ku bonisa lilato le li tungile kwa lingu za Jehova.—Mu bapanye 1 Joani 3:16, 18; 4:7-11.

¹⁸ Yena wa Teokratiki yo Mutuna n’a ipatuluzi ku Mushe kuli “[Jehova, Jehova, NW], ki Mulimu ya na ni makeke ni musa, ya sa akufi ku halifa, ya tezi sishemo, ya na ni niti; Ya tiiseza ku shemuba batu mwa masika a bona a’ eza lule, ya swalela batu bumaswe, ni buikuhumuso, ni sibi; kono ki ya sa latuli mulatu wa ya fosize; ya nata bana kabakala bumaswe bwa bashemi, ku isa kwa bana ba bana, ni bana ba baikulu, ni baikulu ba baikulu.” (Exoda 34:6, 7) Jehova kacwalo u koñomeka miinelo ye fitana-fitana ya kalemeno ka hae ka teokratiki ka ka zwile mubano, ka lilato, mi ka nako ye swana u lemusa ka ku tiya kuli u ka fa koto ka za foso ha ku lukela.

19. Ka ku fapahana ni Bafalisi, balisana ba Sikreste ba swanela k’u nga cwañi muhato ka nzila ya teokratiki?

¹⁹ Kwa neku la ba ba na ni mayemo a buikalabelo mwa kopano, ki sifi seo ku ba wa teokratiki ku talusa? Jesu n’a bulezi ka za bañoli ni Bafalisi ba mwa lizazi la hae, kuli: “Ba tama mitiyo ye bukiti maswe, mi ba i kulekisa batu fa maheta; kanti bona ha ba lati ku i swala nihaiba ka munwana.” (Mateu 23:4) Ki be ne ba hatelela ni ku s’a ba ni lilato cwañi! Teokratiki, kamba puso ya Mulimu, ya niti i tokwa ku lisa mutapi ka ku sebelisa likuka ze lilato za Bibele, isiñi ku imeza lingu ka milao ya butu ye miñata-ñata. (Mu bapanye Mateu 15:1-9.) Hape, balisana ba teokratiki ba lukela ku likanyisa Mulimu ka ku ekeza kwa lilato la bona ku tiya mwa ku buluka bukeni bwa puteho.—Mu bapanye Maroma 2:11; 1 Pitrosi 1:17.

20. Ki litukiso mañi za kopano zeo balisana ba teokratiki ba lemuha?

²⁰ Balisana ba niti ba lemuha kuli mwahal’a mazazi a maungulo a, Jesu u ketile mutang’a hae ya sepahala ni ya na ni kutwisiso ku mu beya fahalimu a z’a luwile kaufela ni kuli moya o kenile u etelezi mutanga y’o mwa ku keta maeluda ba ku lisa lingu. (Mateu 24:3, 47; Likezo 20:28) Kacwalo, ku ba wa teokratiki ku ama ku ba ni likute le lituna ku mutanga y’o, kwa litukiso za kopano zeo mutanga a tomile, ni kwa tukiso ya maeluda mwahal’a puteho.—Maheberu 13:7, 17.

21. Ki mutala mañi o munde w’o Jesu n’a tomezi balisananyana?

²¹ Jesu yena ka sibili n’a tomile mutala o munde, a talima kamita ku Jehova ni Linzwi la Hae kwa neku la tamaiso. N’a bulezi kuli: “Ha ni koni ku eza se siñwi ili na: Ni atula mo ni utwela, mi katulo ya ka i lukile; kakuli ha ni ezi se si latwa ki na, kono ni eza se si latwa ki Ndate ya ni lumile.” (Joani 5:30) Balisananyana ba Mulena Jesu Kreste ba swanela ku tahisa mubonelo o swana wa buikokobezo. Haiba eluda kamita a sikuluhela kwa Linzwi la Mulimu kwa neku la ketelelo, sina mwa n’a ezelize Jesu, fo u ba wa teokratiki luli.—Mateu 4:1-11; Joani 6:38.

22. (a) Ki ka nzila ifi kaufel’a luna lu swanela ku satalala ku ba ba teokratiki? (b) Ki memo ifi ye sishemo yeo Jesu a fa kwa lingu?

²² Banna ba ba kolobelizwe, mu bate ku fita ku ze konisa kwa neku la matohonolo mwa puteho! Mina lingu kaufela ba ba lateha, mu lele ku ba ba teokratiki, ili ku likanyisa Mulimu ni Kreste mwa ku bonisa lilato! Haike balisana ni mutapi ka ku swana ba wabelwe bakeñisa kuli ba alabile memo ya Jesu, ye li: “Mu tahe ku na mina kamukana ba ba katezi, ba ba imezwi, mi ni ka mi imulula. Mu itwese coko ya ka, mi mu itute ku na; kakuli ni na ni musa ni pilu ye bunolo, [mi] mu ka fumanela mioya ya mina pumulo. Kakuli coko ya ka i bubebe, mi mulwalo wa ka ha u na bukiti.”—Mateu 11:28-30.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mw’a Kona ku Talusa?

◻ “Mutapi” wa Jehova ki nto mañi, mi u kopanyeleza ni bomañi?

◻ Jesu n’a ngile cwañi muhato ka ku ba “mulisana yo munde” mwa lilimo za mwanda wa pili, ni kacenu?

◻ Ki kalulo mañi ye tuna yeo balisananyana ba peta mwa ku babalela mutapi?

◻ Ki ifi taluso ye mutomo ya linzwi la “teokratiki”?

◻ Mukreste—mi sihulu mulisananyana—u swanela k’u nga cwañi muhato kuli a be wa teokratiki?

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Ka ku swana sina mulisana ya ipeile, Jehova u babalela mutapi wa hae

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Ku likanyisa kalemeno ka Jehova Mulimu ka lilato ki musebelezo wa teokratiki