Mu si ke Mwa Ipuma ka Mihupulo ya Buhata
EVA ha sa cile kwa kota ya naa hanisizwe, Mulimu a mu buza, a li: “Kiñi so ezize?” Eva a alaba, a li: “Noha i ni pumile, mi ni cile.” (Gen. 3:13) Satani, yona noha ye na ni mano a maswe ye ne tahisize kuli Eva a si ke a utwa Mulimu, naa to bizwa “noha ya kale, . . . ye pumanga lifasi kamukana.”—Sin. 12:9.
Likande la mwa Genese leo li bonisa kuli Satani u na ni mano a maswe, mi u bulelanga mashano kuli a kwasheke batu ba ba si na tokomelo. Eva naa pumilwe ki yena. Kono ha lu swaneli ku nahana kuli Satani ki yena feela ya kona ku lu puma. Bibele i lu lemusa kuli ni luna lwa kona ku “ipuma.”—Jak. 1:22.
Lu kana lwa nahana kuli ha lu koni ku ipuma. Nihakulicwalo, ku na ni libaka le i ñolezwi temuso ya Mulimu yeo. Kamukwaocwalo, lu swanela ku nyakisisa mo lu kana lwa ipumela ni kuli ki mihupulo ya buhata ifi ye lu kana lwa ipuma ka yona. Ha lu nyakeñi mutala o muñwi wa mwa Mañolo o kona ku lu tusa.
Ze lu Ituta ku be ne ba Ipumile
Ka silimo se si bato eza 537 B.C.E., Sirusi yo Mutuna mulena wa Peresia naa laezi kuli Majuda be ne ba li mwa butanga mwa Babilona ba kutele kwa Jerusalema ni ku yo yaha sinca tempele. (Ezira 1:1, 2) Ka silimo se ne si tatami, batu ba toma mutomo wa tempele ye nca ku likana ni mulelo wa Jehova. Be ne ba kutezi kwa Jerusalema ne ba tabile mi ba lumbeka Jehova kabakala kuli naa fuyozi makalelo a musebezi wo o no li wa butokwa. (Ezira 3:8, 10, 11) Kono hamulaho wa nakonyana, balwanisi ba kala ku ba hanyeza mi batu ba zwafa. (Ezira 4:4) Hamulaho wa lilimo ze bato eza 15 ku zwa fo ne ba kutezi Majuda, bazamaisi ba Maperesia ba kwalela misebezi kaufela ya buyahi mwa Jerusalema. Kuli ba pete mulelo wo, manduna ba Maperesia ba ya kwa Jerusalema ni ku yo “tuhelisa [Majuda] ka maata ni ka ndwa.”—Ezira 4:21-24.
Bakeñisa butata bo, Majuda ba ipuma ka mihupulo ya buhata. Ba ipulelisa, ba li: “Nako ha i si ka fita, hasi yona nako ya ku yaha Ndu ya Muñaa Bupilo.” (Hag. 1:2) Ne ba hupula kuli Mulimu naa sa bati kuli tempele i yahiwe kapili-pili. Mwa sibaka sa ku bata nzila ya ku eza ka yona tato ya hae, ba itulela ku eza musebezi o kenile mi ba kalisa ku kabisa mandu a bona. Mupolofita wa Mulimu Hagai a ba buza, a li: “Kana mu hupula kuli, ye ki nako ya ku pila mwa mandu a apesizwe situwa mwahali ka mabala, kanti Ndu [tempele ya Jehova] ye ki litota?”—Hag. 1:4.
Kana ku na ni se mu ituta mwa taba yeo? Ku ba ni mubonelo o fosahezi ka za nako ya ku talelezwa kwa mulelo wa Mulimu ku kona ku tahisa kuli lu si ke lwa isa pilu kwa misebezi ye ama bulapeli bwa luna ni kuli lu yaululwe ki ze lu bata luna beñi. Ka mutala, mu nge kuli mu libelezi baenyi. Mu kana mwa mbindana ku eza misebezi ya fa lapa ya ku lukiseza baenyi bao. Kono hasamulaho mu amuhela liñusa la kuli baenyi ba mina ba ka liyeha ku punya. Kana mu ka tuhela ku itukiseza?
Mu hupule kuli bo Hagai ni Zakaria ne ba tusize Majuda ku utwisisa kuli Jehova naa sa tokwa kuli tempele i yahiwe kapili. Hagai naa ba susuelize kuli: “Mu tiye, ni mina sicaba kaufela sa mwa naha, . . . mi mu no sebeza.” (Hag. 2:4) Ne ba tokwa ku zwelapili ku eza musebezi inze ba sepile kuli moya wa Mulimu no ka ba tusa. (Zak. 4:6, 7) Kana mutala wo wa kona ku lu tusa kuli lu si ke lwa ba ni mubonelo o fosahalile ka za lizazi la Jehova?—1 Makor. 10:11.
Mu Tokolomohe Mihupulo ya Buhata mi mu be ni ye Lukile
Mwa liñolo la hae la bubeli, muapositola Pitrosi naa bulezi ka za nako ya Jehova ya ka tisa “lihalimu le linca, ni lifasi le linca.” (2 Pit. 3:13) Naa bulezi kuli basheununi ba bañwi ne ba kakanya ka za haiba Mulimu naa ka nga muhato. Ne ba na ni muhupulo o fosahezi wa kuli ha ku na se ne si ka ezahala. Ne ba hupula kuli “linto kamukana [ne] li nze li itulezi mo ne li inezi kwa makalelo ha li eziwa.” (2 Pit. 3:4) Pitrosi naa bata ku hakulula muhupulo o fosahezi wo. Naa ñozi kuli: “Ni zusa maikuto a mina a kenile, ka ku mi hupulisa litaba.” Naa hupulisize Bakreste sina yena kuli basheununi bao ne ba pumile. Mulimu naa ngile muhato mwa linako za kwakale, ka ku tisa munda o mutuna fa lifasi.—2 Pit. 3:1, 5-7.
Hagai naa file susuezo ye swana kwa Majuda be ne ba zwafile ka 520 B.C.E. Naa ba elelize kuli: “Mu tatube linzila za mina.” (Hag. 1:5) Kuli a zuse maikuto a bona, naa hupulisize balapeli ka yena ka za milelo ni lisepiso za Mulimu kwa batu ba Hae. (Hag. 1:8; 2:4, 5) Ba mano susuezwa, ba kalisa ku yaha hape niha ne ba hanisizwe. Hape lila za lika ku yemisa musebezi wa ku yaha, kono za palelwa. Mulao o no ba hanisa ku yaha wa feliswa, mi ba feza ku yaha tempele mwa lilimo ze ketalizoho.—Ezira 6:14, 15; Hag. 1:14, 15.
Ku Tatuba Linzila za Luna
Kana ni luna lwa kona ku zwafa ha lu talimana ni butata sina mo ne ba zwafezi Majuda ba mwa linako za Hagai? Haiba lu zwafa, ku kona ku lu bela taata ku zwelapili ku ba ni tukufalelo mwa ku kutaza taba ye nde. Kono kiñi se si kona ku lu zwafisa? Mwendi lu kona ku nyanda kabakala ku pila mwa lifasi le li maswe le. Mu nahane ka za Habakuki ya naa buzize kuli: “Ni lukela ku nga nako ye kuma kai inze ni kupa tuso pili u si ka teeleza, pili u si ka lu zwisa mwa mufili-fili”? (Hab. 1:2, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1984) Haiba Mukreste a ba ni mubonelo wa kuli Mulimu u liyehile ku tisa lisepiso za hae, wa kona ku tuhela ku ba ni tukufalelo mi u kona ku ndongwama bupilo bwa mbombolelwa. Kana nto yeo ya kona ku mi ezahalela? Ku ba ni muhupulo o cwalo ki ku ipuma. Lu ka eza hande hahulu haiba lu utwa likelezo za mwa Mañolo za kuli ‘lu tatube linzila za luna’ ni ‘ku zusa maikuto a luna’! Lu kana lwa ipuza kuli, ‘Kana ni swanela ku komokiswa ki taba ya kuli muinelo o maswe wa lifasi le ha u si ka fela ni ka nako ye?’
Nako ya ku Libelela ye Talusizwe Mwa Bibele
Ha lu nyakeñi manzwi a Jesu a bulela ka za maungulelo a muinelo wa lifasi le. Likande la Mareka le li na ni litaba za bupolofita bwa Jesu bo bu bulela ka za mazazi a maungulelo, li bonisa kuli Jesu naa kuta-kutezi ku lu eleza kuli lu zwelepili ku libelela, kamba ku tona. (Mare. 13:33-37) Lu lemuswa ka za nto ye swana mwa bupolofita bo bu talusa ka za lizazi le lituna la Jehova la ndwa ya Armagedoni. (Sin. 16:14-16) Ki kabakalañi temuso yeo ha i kuta-kutezwi cwalo? Likupuliso zeo za tokwahalanga ka nako ye ba kona ku tuhela ku tukufalelwa batu bakeñisa kuli ba libelezi ka nako ye bonahala ku ba ye telele.
Jesu naa file swanisezo ye bonisa kuli lu tokwa ku zwelapili ku tona ha lu nze lu libelela ku fela kwa muinelo wa lifasi. Naa bulezi ka za muñaa ndu ya naa uzwelizwe. Naa kona ku eza cwañi kuli a si ke a uzwezwa? Naa swanela ku tona busihu kaufela. Jesu naa felize swanisezo ya hae ka ku lu eleza kuli: “Mu itukise; kakuli Mwanaa mutu u ka taha nako ye mu sa zibi.”—Mat. 24:43, 44.
Swanisezo yeo i bonisa kuli lu lukela ku itukiseza ku libelela nihaiba ka nako ye telele. Ha lu swaneli ku bilaela hahulu ka za kuli muinelo o maswe wa lifasi le ha u si ka fela ni ka nako ye. Mi ha lu swaneli ku ipuma ka ku hupula ka mafosisa kuli ‘nako ya Jehova ha i si ka fita.’ Muhupulo o cwalo u kona ku lu palelwisa ku zwelapili ku kutaza taba ye nde ya Mubuso.—Maro. 12:11.
Ku Tuhela Mihupulo ya Buhata
Sikuka se si ñozwi kwa Magalata 6:7 si talusa ze kona ku ezahala haiba lu ba ni mihupulo ya buhata. Si li: “Mu si ke mwa ipuma . . . Sa cala mutu, ki sona sa ka kutula.” Haiba mwa simu ku sa caliwi lipeu, bucwañi bu kona ku mela ka bunolo. Kamukwaoswana, haiba lu sa zusi maikuto a luna, kamba ku sa tokomela, mihupulo ya buhata ya kona ku toma mibisi mwa lipilu za luna. Ka mutala, lu kona ku ipulelisa kuli, ‘Lizazi la Jehova la taha luli, kono isike honafa.’ Mubonelo o cwalo wa kona ku tahisa kuli lu keshebise misebezi ye ama bulapeli bwa luna. Mazazi ha nzaa ya, lu kona ku tuhela ku tukufalelwa ku eza misebezi yeo. Mi lizazi la Jehova la kona ku lu tulukela lu si ka iteekela.—2 Pit. 3:10.
Kono mihupulo ya buhata ha i na ku toma mibisi mwa lipilu za luna haiba lu lemuha ka nako ni nako “se si latwa ki Mulimu . . . se sinde, se si kateleha, se si petehile.” (Maro. 12:2) Ku bala Linzwi la Mulimu kamita ki ye ñwi ya linzila ze nde hahulu ze kona ku lu tusa ku eza cwalo. Mañolo a kona ku tiisa tumelo ya luna ya kuli kamita Jehova u nganga muhato ka nako ye tomilwe.—Hab. 2:3.
Ku ituta, ku lapela, ku fumanehanga kwa mikopano kamita, ni ku kutaza, hamohocwalo ni ku ezanga ba bañwi ka musa ni ka lilato, ku ka lu tusa ku “akufisa lizazi la Mulimu.” (2 Pit. 3:11, 12) Jehova u ka lemuha tundamo ya luna. Muapositola Paulusi u lu hupulisa kuli: “Lu si ke lwa katala ku eza hande, kakuli lu ka kutula mwa nako ya teñi ha lu sa zwafi.”—Magal. 6:9.
Ye haki yona nako ya ku ipuma ka mihupulo ya buhata ka ku nahana kuli lizazi la Jehova ha li na ku taha kapili. Kono ki nako ya ku itiisa mwa lipilu za luna kakuli lizazi la Jehova li sutelezi.
[Siswaniso se si fa likepe 4]
Hagai ni Zakaria ne ba susuelize Majuda kuli ba yahe
[Siswaniso se si fa likepe 5]
Kambe muñaa ndu naa zibile kuli lisholi la taha, naa ka ezañi?