Bupilo ni Bukombwa bwa Jesu

Sisupo sa Mazazi a Maungulo

CWALE se li la Bubeli lizazi ha se li sikuluhile. Jesu h’a nze a inzi fa Lilundu la likota za Olive, ku talimela kwa tempele ye kwatasi, Pitrosi, Andreasi, Jakobo, ni Joani ba taha ku yena kwa mukunda. Ba bilaela ka za tempele, bakeñisa kuli Jesu kihona a s’a zo ba taluseza cimo kuli ‘ha ku na licwe le li ka siyala fahalimwa licwe le liñwi.’

Kono ka mo ku bonahalela ku na ni ze ñata mwa minahano ya bona ha ba nze ba atumela Jesu. Liviki li sikai kwamulaho, n’a bulezi ka za “lizazi la hae,” nako ya ka “bonahala Mwan’a mutu.” Mi muta o muñwi kwamulaho, n’a ba taluselize ka za “ku fela kwa lifasi.” Kacwalo baapositola ne ba bata ku ziba.

“U lu bulelele,” ko na mo ba bulelela, “zeo fo li ka bonahalela [ze ka tahisa ku timezwa kwa Jerusalema ni tempele ya ona], ni se si ka supa ku taha kwa hao, ni ku fela kwa lifasi?” Ka seo, puzo ya bona ki ya likalulo ze talu. Pili, ba bata ku ziba ka za mafelelezo a Jerusalema ni tempele ya ona, cwale ka ku ama ka za ku ba teñi kwa Jesu mwa m’ata a Mubuso, mi ya mafelelezo ki ka za mafelelezo a muinelo wa linto kaufel’a ona.

Mwa kalabo ya hae ye telele, Jesu u alaba likalulo ze talu za puzo kamukan’a zona. U fa sisupo se si bonisa nako ye u ka fela muinelo wa linto wa Sijuda; kono u fa ze ñata. Hape u fa sisupo se si ka lemusa balutiwa ba hae ba kwapili kuli ba pila mwahal’a ku ba teñi kwa hae ni kuli ba fakaufi ni mafelelezo a muinelo wa linto kaufel’a ona.

Lilimo ha ne li nze li ya, baapositola ba kalisa ku bona talelezo ya bupolofita bwa Jesu. Ee, lika ka sibili za n’a talusize cimo za kalisa ku ezahala mwa lizazi la bona. Kacwalo, Bakreste ba ne ba pila hamulaho wa lilimo ze 37, ka 70 C.E., ne ba si ka kwaciswa ki ku timezwa kwa muinelo wa Sijuda ni tempele ya ona.

Nihakulicwalo, ku ba teñi kwa Kreste ni mafelelezo a muinelo wa linto ha li ezahali ka 70 C.E. Ku ba teñi kwa hae mwa m’ata a Mubuso li ezahala hamulaho wa nako ye telele. Kono ki lili? Nahanisiso ya bupolofita bwa Jesu i sinula seo.

Jesu u talusa cimo kuli ku ka ba ni “lindwa ni milumo ya lindwa.” “Sicaba si ka lwanisa sicaba se siñwi,” mi ku ka ba ni tala, lizikinyeho, ni matuku a yambukela. Balutiwa ba hae ba ka toiwa ni ku bulaiwa. Ku ka zuha bapolofita ba buhata mi ba ka yembulula ba bañata. Bumaswe bu ka ekezeha, mi lilato la ba bañata li ka fola. Ka nako ye swana, taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu i ka kutazwa mwa lifasi-mubu kamukana le li yahilwe sina bupaki kwa macaba kamukana.

Nihaike kuli bupolofita bwa Jesu ne bu na ni talelezo ya makutela-kaufi pili Jerusalema a si ka timezwa kale ka 70 C.E., ku talelezwa kwa bona ko kutuna ku ezahala mwahal’a ku ba teñi kwa hae ni mafelelezo a muinelo wa linto. Tatubisiso ya ka tokomelo ya likezahalo za lifasi haisali ku zwiwa ka 1914 i sinula kuli bupolofita bo butuna bwa Jesu bu sweli ku talelezwa ka butuna haisali ku zwiwa ku sona silimo seo.

Kalulo ye ñwi ya sisupo seo Jesu a fa ki ku bonahala kwa “bumaswe bo bu shandaula.” Ka 66 C.E. bona bumaswe bo bu shandaula b’o ne bu bonahezi sina ‘limpi ze ambekile’ za Siroma ze ne li tengelelize Jerusalema ni ku wisa limota la tempele. “Bumaswe bo bu shandaula” ne bu yemi fo ne bu sa lukeli.

Mwa talelezo ye tuna ya sisupo, bumaswe bo bu shandaula ki League of Nations ni muyoli wa yona, ili Kopano ya Bamacaba. Yona kopano ya kozo yeo i bonwa ki Krestendomu sina nto ye ba mwa sibaka sa Mubuso wa Mulimu. Ki nto ye maswe kwa butuna! Kacwalo, nako ha inze i ya, mibuso ya mañañazwana ye swalisana ni UN i ka fetuhela Krestendomu (Jerusalema wa swanisezo) ni ku mu timeza.

Kacwalo Jesu n’a talusize cimo kuli: “ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili.” Hailifo ku timezwa kwa Jerusalema ka 70 C.E. kaniti ne li ñalelwa ye tuna, ili yeo ku yona ne ku bihilwe kuli batu ba ba fitelela lule ne ba bulailwe, ne si ñalelwa ye tuna ku fita Munda wa lifasi kamukana wa mwa lizazi la Nuwe. Kacwalo ku talelezwa ko kutuna kwa kalulo ye ya bupolofita bwa Jesu ku sa na ni ku ba teñi. Mateu 24:2-22; 13:40, 49; Mareka 13:3-20; Luka 21:7-24; 19:43, 44; 17:20-30; 2 Timotea 3:1-5.

▪ Ki sifi se si tahisa puzo ya baapositola, kono ka mo ku bonahalela ki sifi hape se si mwa minahano ya bona?

▪ Ki ifi kalulo ya bupolofita bwa Jesu ye ne i talelelizwe ka 70 C.E. kono ki sifi se ne si si ka ezahala ka nako yeo?

▪ Ki l’ili fo bupolofita bwa Jesu fo ne bu bezi ni talelezo ya pili, kono ki l’ili fo bu bela ni talelezo ye tuna?

▪ Bumaswe bo bu shandaula ki bufi mwa talelezo ya bona ya pili ni ya mafelelezo?

▪ Ki kabakalañi talelezo ya mafelelezo ya ñalelwa ye tuna ha i si ka ezahala fa ku timezwa kwa Jerusalema?