“Ya Bala A Lemuhe”
“Ha mu ka bona bumaswe bo bu shandaula . . . kuli bu inzi mwa Sibaka se si kenile, . . . fohe, ba ba inzi mwa Judea ba sabele mwa malundu.”—MATEU 24:15, 16.
1. Temuso ya n’a file Jesu ye fumanwa kwa Luka 19:43, 44 ne i tisizeñi?
KU LEMUSWA kuli kozi i fitile kwa kona ku lu tusa ku i picuka. (Liproverbia 22:3) Cwale mu nahane mo ne ku bezi kwa Bakreste be ne ba li mwa Jerusalema hamulaho wa twaniso ya Maroma ka 66 C.E. Jesu n’a lemusize kuli muleneñi wo n’o ka ambekwa ni ku sinyiwa. (Luka 19:43, 44) Buñata bwa Majuda ne ba si ka mu utwa. Kono balutiwa ba hae ne ba mamezi temuso ya hae. Kabakaleo, ne ba punyuhile kozi ya mwa 70 C.E.
2, 3. Ki kabakalañi ha lu swanela ku isa pilu kwa bupolofita bwa Jesu bo bu ñozwi kwa Mateu 24:15-21?
2 Mwa bupolofita bo bu lu ama kacenu, Jesu n’a talusize sisupo sa lisupo ze ñata se ne si kopanyeleza lindwa, matala, lizikinyeho, matuku a’ yambukela, ni ku nyandiswa kwa Bakreste ba ba kutaza za Mubuso wa Mulimu. (Mateu 24:4-14; Luka 21:10-19) Jesu n’a bulezi ni nto ye ne ka tusa balutiwa ba hae ku ziba kuli mafelelezo n’a li fa ngo ni mulomo—ili ‘bumaswe bo bu shandaula bo bu inzi mwa Sibaka se si kenile.’ (Mateu 24:15) Ha lu kuteleñi ku tatubisisa manzwi a’ butokwa ao kuli lu bone mw’a kona ku amela bupilo bwa luna cwale ni kwapili.
3 Ha s’a bulezi sisupo seo, Jesu a li: “Ha mu ka bona bumaswe bo bu shandaula, bo bu bulezwi ki mupolofita Daniele, kuli bu inzi mwa Sibaka se si kenile, (ya bala a lemuhe), fohe, ba ba inzi mwa Judea ba sabele mwa malundu; ya li fa situwa sa ndu, a si ke a shetumukela ku y’o nga sika mwa ndu ya hae; mi ya inzi mwa masimu, a si ke a kutela kwahae ku y’o nga kubo. Ba ka ba ni bumai basali ba ba itwezi, ni ba ba anyisa, mwa mazazi ao. Mu lapele kuli ku saba kwa mina ku si ke kwa ezwa nako ya maliha, kamba mwa lizazi la Pumulo. Kakuli mwa nako yeo, ñalelwa ikaba ye tuna; la li ku simuluha lifasi, ku tisa cwale, ha ku si ka bonwa ñalelwa ye tuna cwalo, mane ni kwapili.”—Mateu 24:15-21.
4. Kiñi ze bonisa kuli Mateu 24:15 ne i talelelizwe mwa lilimo za mwanda wa pili?
4 Litaba za bo Mareka ni Luka li lu fa tunango to tuñwi. K’o Mateu a itusisa pulelo ye li “bu inzi mwa Sibaka se si kenile,” Mareka 13:14 i li “bu inzi fo isi tukelo.” Luka 21:20 i ekeza manzwi a Jesu a’ li: “Ha mu bona Jerusalema u ambekilwe ki limpi, cwale mu zibe kuli ku sinyeha kwa ona ku sutelezi.” Zeo li lu tusa ku bona kuli talelezo ya pili ne i ama twaniso ya Maroma fahalimu a Jerusalema ni tempele ya yona—ili sibaka se ne b’a nga Majuda kuli si kenile kono ili seo Jehova n’a s’a tuhezi k’u nga kuli si kenile. Twaniso yeo ne i kalile ka 66 C.E. Sinyeho ye tezi ne i tile Maroma ha ne ba sinyize muleneñi wani ni tempele ka 70 C.E. “Bumaswe” b’o ne liñi ka nako yeo? Mi ne bu “inzi mwa Sibaka se si kenile” ka mukwa ufi? Likalabo za lipuzo zeo li ka lu tusa ku talusa hande talelezo ya miteñi ye.
5, 6. (a) Ki kabakalañi babali ba Daniele kauhanyo 9 ha ne ba ka tokwa ku lemuha? (b) Bupolofita bwa Jesu ka za “bumaswe” ne bu talelelizwe cwañi?
5 Jesu n’a susuelize babali kuli ba lemuhe. Babali bañi? Mwendi babali ba Daniele kauhanyo 9. Ku yona lu fumana bupolofita bo bu bonisa fa n’a ka bonahalela Mesiya ni kuli n’a ka “bulawa” hamulaho wa lilimo ze talu ni licika. Bupolofita b’o bu li: “Ku ka bonahala ze masila, ku bonahale ni sisinyi se si shandaula; ku fitele mane nako ni taelo ya kuli buhali bu sululelwe sisinyi.”—Daniele 9:26, 27, litaku li siyamisizwe ki luna; mu bone ni Daniele 11:31; 12:11.
6 Majuda ne ba nahana kuli bupolofita b’o ne bu talusa ku silafazwa kwa tempele ki Antiokusi IV ibat’o ba lilimo ze 200 kwamulaho. Kono Jesu n’a bu talusize mu sili, a susueza batu ku lemuha kakuli ku ina mwa “Sibaka se si kenile” kwa “bumaswe” b’o ne ku sa li kwapili. Kwa iponelwa hande kuli Jesu n’a talusa mpi ya Maroma ye ne ka taha ka 66 C.E. inze i zungisa lindembela ze ipitezi. Lindembela ze cwalo ze ne kalile kale-kale ku itusiswa, ne li fela inge milimu ya maswaniso mi ne li ze maswe kwa Majuda.a Kono ne li ka ‘ina lili mwa Sibaka se si kenile’? Nto yeo ne i ezahalile mpi ya Maroma, inze i shimbile lindembela za yona, ha ne i zuhezi Jerusalema ni tempele ya yona, ye ne ba nga Majuda kuli i kenile. Maroma mane ne ba kalile ku yepa kwatas’a limota la tempele. Kaniti, ze ne bile kale-ni-kale ze masila cwale ne li inzi mwa sibaka se si kenile!—Isaya 52:1; Mateu 4:5; 27:53; Likezo 6:13.
“Bumaswe” bwa Miteñi Ye
7. Ki bufi bupolofita bwa Jesu bo bu sweli ku talelezwa mwa miteñi ya luna?
7 Ku kala ka Ndwa ya Lifasi ya pili, lu boni talelezo ye tuna ya sisupo sa Jesu se si ñozwi mwa Mateu kauhanyo 24. Ñiteñi, mu hupule manzwi a hae, a’ li: “Ha mu ka bona bumaswe bo bu shandaula . . . kuli bu inzi mwa Sibaka se si kenile, . . . fohe, ba ba inzi mwa Judea ba sabele mwa malundu.” (Mateu 24:15, 16) Kalulo yeo ya bupolofita b’o i lukela ku talelezwa ni mwa nako ya luna.
8. Ka lilimo-na-lilimo, Lipaki za Jehova ba talusize cwañi “bumaswe” b’o mwa miteñi ye?
8 The Watchtower ya January 1, 1921, ka ku bonisa buikolwiso bwa batanga ba Jehova bwa kuli bupolofita b’o ne bu ka talelezwa, ne i nyakisisize bupolofita b’o ka ku ya ka ze ne ezahala mwa kalulo ye bizwa Middle East. Hasamulaho, mwa musulo wa yona wa December 15, 1929, fa likepe 374, The Watchtower ya talusa ka ku tala kuli: “Kopano ya League i hanelela hahulu ku kelusa nyangela ku Mulimu ni ku Kreste, mi kacwalo ki nto ye shandaula, ye simuluzwi ki Satani, ili ye nyenyisa ku Mulimu.” Kacwalo “bumaswe” b’o bw’a bonahala ka 1919. Kwa nalulelule, Kopano ya League ya yoliwa ki Kopano ya ba Macaba. Lipaki za Jehova ba kalile kale ku shashulula kuli likopano za butu zeo ze twi li lukiselizwe ku tisa kozo ki ze nyenyisa ku Mulimu.
9, 10. Kutwisiso ya kwamulaho ya za ñalelwa ye tuna ne i amile cwañi mubonelo wa luna wa nako f’o “bumaswe” ne bu ka ina mwa sibaka se si kenile?
9 Taba ye felile ne i faluzi taluso ye nca ya buñata bwa Mateu likauhanyo 24 ni 25. Kana kwa tokwahala hakululo ka za ‘bumaswe bo bu inzi mwa Sibaka se si kenile’? Ku bonahala cwalo. Bupolofita bwa Jesu bu bonisa kuli ‘ku ina mwa Sibaka se si kenile’ k’o ku zamaelela ni ku tumbuka kwa “ñalelwa” ye ne bulezwi cimo. Kabakaleo, nihaike “bumaswe” b’o bu bile teñi ka nako ye telele, ‘ku ina kwa bona mwa Sibaka se si kenile’ ko ku zamaelela ni ñalelwa ye tuna ku swanela ku ama mubonelo wa luna. Kamukwaufi?
10 Sicaba sa Mulimu ba kile ba utwisisa kuli kalulo ya pili ya ñalelwa ye tuna ne i kalile ka 1914 ni kuli kalulo ya mafelelezo ne i ka taha ka nako ya ndwa ya Armagedoni. (Sinulo 16:14, 16; mu bapanye The Watchtower ya April 1, 1939, likepe 110.) Kacwalo lwa kona ku utwisisa libaka ha ne ku kile kw’a ngiwa kuli “bumaswe” bwa mwa mazazi a n’a sa taha bu lukela ku ba bo ne bu inzi mwa sibaka se si kenile hamulaho fela wa Ndwa ya Lifasi ya pili.
11, 12. Ka 1969, ne ku filwe taluso ifi ye n’e cincize ya za ñalelwa ye tuna?
11 Kono mwa lilimo ze ne latelezi lu fitile fa k’u nga lika mu sili. La Bune, la July 10, 1969, kwa Mukopano wa Mwahal’a Macaba wa “Kozo fa Lifasi,” ili mwa tolopo ya New York City, F. W. Franz, y’o ka nako yeo n’a bakwela prezidenti wa Watch Tower Bible and Tract Society, n’a file ngambolo ye ne nyangumuzi hahulu. Ha n’a lundulula kutwisiso ya kwamulaho ya bupolofita bwa Jesu, Muzwale Franz n’a ize: “Ne ku talusizwe kuli ‘ñalelwa ye tuna’ ne i kalile ka 1914 C.E. ni kuli ne i si ka tuhelelwa ku felelela ka nako yeo kono kuli Mulimu n’a yemisize Ndwa ya Lifasi ya pili ka November ya 1918. Kutwi ku tuha f’o, Mulimu n’a tuhelezi nakonyana ya kuli bomasiyaleti ili batoziwa ba Bakreste ba ba ketilwe ba eze musebezi wa bona a si ka tuhelela kale kalulo ya mafelelezo ya ‘ñalelwa ye tuna’ ku kalisa hape ka ndwa ya Armagedoni.”
12 Kihona ku fiwa taluso ye ne cincize hahulu, ye li: “Kuli i swane ni ze ne ezahezi mwa lilimo za mwanda wa pili, . . . ‘ñalelwa ye tuna’ ye swana ni ya kwamulaho ne i si ka kalisa ka 1914 C.E. Kono ze ne tahezi Jerusalema ya mwa miteñi ye ka 1914 ku isa 1918 ne li ‘makalelo fela a manyando’ . . . ‘Ñalelwa ye tuna’ ye si ke ya bonwa hape i sa taha, kakuli i ka yundisa kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata (ye kopanyeleza ni Krestendomu) mi i ka latelelwa ki ‘ndwa ya lizazi le lituna la Mulimu Ya-Mata-Kaufela’ ka nako ya Armagedoni.” Zeo ne li talusa kuli ñalelwa ye tuna kamukana ne isali kwapili.
13. Ki kabakalañi ha ku swanela ku bulela kuli “bumaswe” bu ka ‘ina mwa Sibaka se si kenile’ kwapili?
13 Zeo li tusa hahulu kwa ku ziba fo “bumaswe” b’o bu ka inela mwa sibaka se si kenile. Mu hupule ze ne ezahezi mwa lilimo za mwanda wa pili. Maroma ne ba taekile Jerusalema ka 66 C.E., kono ba menuha ka sipundumukela, ili nto ye ne konisize ‘libupiwa,’ bona Bakreste, ku piliswa. (Mateu 24:22) Ka ku swana, lu libelela kuli ñalelwa ye tuna i ka tuha i kalisa, kono i ka lilimazwa kabakala baketiwa ba Mulimu. Mu lemuhe sisupo se situna se: Mwa miteñi ya kale, ‘bumaswe bo ne bu inzi mwa Sibaka se si kenile’ b’o ne bu zamaelela ni twaniso ya Maroma mwatas’a Muzamaisi Gallus ka 66 C.E. Twaniso ya mwa miteñi ye, ye swana ni yeo—ona makalelo a ñalelwa ye tuna—a sa taha. Kacwalo, ku bonahala kuli “bumaswe bo bu shandaula,” bo se bu bile teñi ku zwa 1919, bu sa na ni ku ina mwa sibaka se si kenile.b Taba yeo i ka ezahala cwañi? Mi lu kona ku amiwa cwañi?
Twaniso ya Kwapili
14, 15. Sinulo kauhanyo 17 i lu tusa cwañi ku utwisisa likezahalo ze libisa kwa Armagedoni?
14 Buka ya Sinulo i talusa twaniso ye sinya ye ka wela bulapeli bwa buhata kwapili. Kauhanyo 17 i talusa katulo ya Mulimu ye ka wela “Babilona yo mutuna, m’ahe mahule”—yona kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata. Krestendomu ki yona ye tama mi i ipapata kuli i mwa bulikani ni Mulimu. (Mu bapanye Jeremia 7:4.) Bulapeli bwa buhata, bo bu kopanyeleza ni Krestendomu, bu kalile kale ku swalisana ka ku tula mulao ni “malen’a lifasi,” kono swalisano yeo i ka tahisa kuli bulapeli b’o bu timiswe. (Sinulo 17:2, 5) Bu ka timiswa ki bafi?
15 Sinulo i talusa za “sibatana se si fubelu” se si ba teñi ka nako ye ñwi, sa iconga, mi hape sa kuta. (Sinulo 17:3, 8) Sibatana seo si tusiwa ki babusi ba lifasi. Litaba ze mwa bupolofita li lu tusa ku ziba kuli sibatana sa swanisezo seo ki kopano ye twi i lukiselizwe ku tahisa kozo, yona Kopano ya League (“bumaswe”) ye ne tomilwe ka 1919, yeo cwale se li Kopano ya ba Macaba. Sinulo 17:16, 17 i bonisa kuli Mulimu u ka kenya mwa lipilu za babusi ba bañwi ba butu ba ba zwile mubano mwa “sibatana” seo ku shandaula kopano ya mwa lifasi kamukana ya bulapeli bwa buhata. Twaniso yeo ki ona makalelo a ñalelwa ye tuna.
16. Ki lika mañi ze lemuseha ze sweli ku ezahala ze ama bulapeli?
16 Bakeñisa kuli makalelo a ñalelwa ye tuna a sa li kwapili, kana ‘ku ina mwa Sibaka se si kenile’ ni kona ku sa li kwapili? Ku bonahala cwalo. Nihaike “bumaswe” b’o ne bu tomilwe kwa makalelo a lilimo za mwanda wo mi, kacwalo, bu bile teñi ka lilimo-limo, bu ka ‘ina mwa Sibaka se si kenile’ ka nzila ye ipitezi cwale-cwale fa. Sina balutiwa ba Kreste be ne ba pila mwa lilimo za mwanda wa pili mo ne ba kana ba iselize hahulu pilu kwa ku bona mo ne ku ka bela ‘ku ina mwa Sibaka se si kenile’ k’o, ni Bakreste ba mwa miteñi ye ba isa pilu cwalo. Ki niti kuli lu ka tokwa ku libelela talelezo ya teñi kuli lu zibe litaba kaufela. Niteñi, nto ye lemuseha kikuli mwa linaha ze ñwi, ku toiwa kwa bulapeli se ku iponahalela mi ku sweli kwa ekezeha. Ba bañwi ba bupolitiki, ka ku swalisana ni be ne ba kile ba ba Bakreste ili ba ba keluhile tumelo ya niti, ba fuzelela ku toiwa kwa bulapeli ka nañungelele mi sihulu ni kwa Bakreste ba niti. (Samu 94:20, 21; 1 Timotea 6:20, 21) Kabakaleo, mibuso ya lifasi nihaiba cwale i sweli ku “lwanisa Ngunyana,” mi ka mo i boniseza Sinulo 17:14, twaniso yeo i ka hula. Nihaike ha i koni ku nyamatala Ngunyana ya Mulimu ka sibili—yena Jesu Kreste y’a li ya pahami ili ya tezi kanya—ba ka na ba lwanisa maswe balapeli ba niti ba Mulimu, sihulu “ba ba kenile” ba hae. (Daniele 7:25; mu bapanye Maroma 8:27; Makolose 1:2; Sinulo 12:17.) Mulimu u lu kolwisa kuli Ngunyana ni ba ba ku yena ba ka tula.—Sinulo 19:11-21.
17. Lu kana lwa bulelañi ka za m’o “bumaswe” bu ka inela mwa sibaka se si kenile, lu sa ñañeleli kuli ki mona fela mo li ka bela lika?
17 Lwa ziba kuli sinyeho i libelezi bulapeli bwa buhata. Babilona yo mutuna u “kozwi mali a balumeli” mi u ikezize inge mufumahali, kono sinyeho ya hae i fitile. Kukuezo ye masila y’a yembuluzi ka yona malen’a lifasi i ka cinca maswe ‘manaka a’ lishumi ni sibatana’ ha li ka mu toya ka sitoyo se si tuka. (Sinulo 17:6, 16; 18:7, 8) “Sibatana se si fubelu” ha si ka zuhela lihule la bulapeli leo, “bumaswe” bu ka ina ka nzila ye bemba mwa sibaka sa Krestendomu se si twi si kenile.c Kacwalo sinyeho i ka tela pili Krestendomu ye si na tumelo, ili ye iponahaza kuli i kenile.
‘Ku Saba’ Kamukwaufi?
18, 19. Ku filwe mabaka afi a’ bonisa kuli ku ‘sabela kwa malundu’ ha ku na ku talusa ku cinca bulapeli?
18 Hamulaho wa ku polofita za ‘ku ina kwa bumaswe mwa Sibaka se si kenile,’ Jesu a lemusa kuli ba ba lemuhile ite ba eze se siñwi. Kana n’a talusa kuli ka nako yeo bunde ha se bu suluhile—ili f’o “bumaswe” bu kabe “bu inzi mwa Sibaka se si kenile”—batu ba bañata ba ka tunuha mwa bulapeli bwa buhata ni ku icumba ku bwa niti? Batili. M’u nge talelezo ya pili. Jesu n’a ize: “Ba ba inzi mwa Judea, ba sabele kwa malundu; mi ya inzi fa situwa sa ndu, a si ke a shetumuka ku y’o kena mwa ndu, kuli a ikungele sika, nihaiba si li siñwi; mi ya inzi mwa masimu, a si ke a kutela kwahae ku y’o nga kubo ya hae. Kono ba ka ba ni bumai, basali ba ba itwezi, ni ba ba ka anyisa mwa mazazi ao! Mu lapele kuli zeo li si ke za taha nako ya maliha.”—Mareka 13:14-18; litaku li siyamisizwe ki luna.
19 Jesu n’a si ka bulela kuli ki be ne ba inzi mwa Jerusalema fela be ne ba tokwa ku baleha, inge kuli n’a talusa kuli ne ba tokwa ku zwa mwa sibaka se situna sa bulapeli bwa Sijuda; mi temuso ya hae ha i buleli za ku cinca bulapeli—ili ku baleha ku bwa buhata ni ku icumbela ku bwa niti. Balutiwa ba Jesu kaniti ne ba sa tokwi ku lemuswa za ku zwa mwa bulapeli bo buñwi ni ku kena ku bo buñwi; ne ba bile Bakreste ba niti ni kale. Mi twaniso ya mwa 66 C.E. ne i si ka susumeza ba bulapeli bwa Sijuda mwa Jerusalema ni Judea kaufela ku siya bulapeli b’o ni ku amuhela Bukreste. Caziba Heinrich Graetz u li be ne ba putumile Maroma be ne ba hoboka ne ba kutezi kwa muleneñi. U li: “Majuda ba masole, be ne ba sweli ku sholoka lipina za tulo za ndwa, ne ba kutezi kwa Jerusalema (la 8 October), lipilu za bona li nze li nata ka sepo ye tezi tabo ya tukuluho. . . . Ne b’a nga kuli Mulimu n’a ba tusize ka musa sina mwa N’a tuselize bokukw’a bona. Majuda ba masole bao ne ba sa sabi ze ne ka ezahala kwapili.”
20. Balutiwa ba kwa makalelo ne ba utwile cwañi temuso ya Jesu ya za ku balehela kwa malundu?
20 Kono baketiwa ba sikai fela ka nako yeo ne ba utwile cwañi kelezo ya Jesu? Ka ku siya Judea ni ku sabela kwa malundu ku sila Jordani, ne ba bonisize kuli ne ba si ba muinelo wa Sijuda, ibe ku za milonga kamba bulapeli. Ne ba siile masimu ni mandu, mane ne ba si ka kubulula maluwo a bona mwa mandu a bona. Ka ku kolwa kuli Jehova n’a ka ba sileleza ni ku ba tusa, ne ba isize hahulu pilu kwa bulapeli bwa hae ku fita zote ze ne kana za bonahala ku ba za butokwa.—Mareka 10:29, 30; Luka 9:57-62.
21. Kiñi ze lu sa swaneli ku libelela kuli li ka ezahala “bumaswe” ha bu ka lwana?
21 Cwale mu nyakisise talelezo ye tuna. Ka lilimo ze ñata cwale, se lu susuelize batu ku zwa mwa bulapeli bwa buhata ni ku kena ku bwa niti. (Sinulo 18:4, 5) Bolule-lule ba ezize cwalo. Bupolofita bwa Jesu ha bu bonisi kuli ñalelwa ye tuna i sa taha fela, silundwamanje sa batu ba ka kena mwa bulapeli bo bu kenile; kaniti, ne ku si na sikuluho ya silundwamanje sa Majuda ka 66 C.E. Niteñi, Bakreste ba niti ba ka susuezwa hahulu ku mamela temuso ya Jesu ni ku baleha.
22. Ku mamela kelezo ya Jesu ka za ku balehela kwa malundu ku kana kwa amañi?
22 Ha lu koni ku ziba litaba kaufela ka za ñalelwa ye tuna ka nako ye, kono kwa utwahala k’u nga kuli ku saba kwa n’a bulezi Jesu ha ku na ku tokwa kuli lu tunuhe mwa sibaka se siñwi. Sicaba sa Mulimu ba fumaneha kai ni kai mwa lifasi, ibat’o ba mwa maneku kaufela. Kono lwa kona ku sepa kuli haiba ku saba ku ka tokwahala, Bakreste ba ka tokwa ku zwelapili ku bonisa kuli ba shutana ni ba likopano za bulapeli bwa buhata. Nto ye ñwi ye lemuseha kikuli Jesu n’a lemusize za kuli mutu a si ke a kutela mwa ndu ya hae ku y’o olela likubo kamba maluwo a mañwi. (Mateu 24:17, 18) Kacwalo ku kana kwa ba ni litiko kwapili za mo l’u ngela za kwa mubili; kana ki zona lika za butokwa luli, kamba kana puluso ye ka fiwa bote ba ku Mulimu ki yona ya butokwa ka ku fitisisa? Ee, ku baleha kwa luna ku kana kwa tisa makandauko ni ku lu yawisa ze ñwi. Lu ka tokwa ku ba ba ba itukiselize ku eza ze tokwahala kaufela, sina mo ne ba ezelize balutiwa ba mwa lilimo za mwanda wa pili be ne ba sabile mwa Judea ku ya kwa Perea, ku sila Jordani.
23, 24. (a) Ki kai ku li nosi ko lu ka fumana silelezo? (b) Lu swanela ku amiwa cwañi ki temuso ya Jesu ya za ‘bumaswe bo bu inzi mwa Sibaka se si kenile’?
23 Lu lukela ku bona kuli Jehova, ni kopano ya hae ye swana sina lilundu, u zwelapili ku ba yena sisabelo sa luna. (2 Samuele 22:2, 3; Samu 18:2; Daniele 2:35, 44) Ki kona ko lu ka fumana silelezo! Ha lu na ku ipumela lucwañi ni silundwamanje sa batu ba ba ka balehela kwa “misima” ni ku ipata “mwa macwe a kwa malundu”—zona likopano za butu ze kabe li siyezi ka nakonyana Babilona yo mutuna ha s’a yundisizwe. (Sinulo 6:15; 18:9-11) Ki niti, mwendi linako li ka tatafala ni ku fita—sina mo ne li kana li bezi ka 66 C.E. kwa baima be ne ba balehile mwa Judea kamba ku ufi kamba ufi ya n’a na ni ku tama musipili mwa pula inze ku bata. Kono lwa kona ku kolwa kuli Mulimu u ka lu pilisa. Cwale haike lu tiiseñi sinca sepo ya luna ku Jehova ni Mwan’a hae, y’a busa cwale mwa Mubuso.
24 Ha lu tokwi ku saba ze ka ezahala. Jesu n’a sa bati kuli balutiwa ba hae ka nako yeo ba swalwe ki sabo, mi h’a bati kuli ni luna lu ikalelwe, ibe nako ye kamba mwa mazazi a’ sa taha. N’a lu lemusize ilikuli lu bakanye lipilu ni minahano ya luna. Bakreste ba ba ipeya ku utwa ha ba na ku lengiwa koto sinyeho ha i ka bitula bulapeli bwa buhata ni muinelo wa linto wo kaufela. Ba ka na ba lemuha ni ku mamela temuso ya za ‘bumaswe bo bu inzi mwa Sibaka se si kenile.’ Mi ba ka bonisa tumelo ya bona ye sa shekeshi ka tukufalelo. Haike lu hupule kamita za n’a sepisize Jesu kuli: “Ya ka pihelela ku isa kwa mafelelezo, ki yena ya ka piliswa.”—Mareka 13:13.
[Litaluso za kwatasi]
a “Lindembela za Maroma ne li silelezwa ka likute le lituna hahulu mwa litempele ze n’e li kwa Roma; mi likute la batu bao kwa lindembela za bona ne li ya li ekezeha ka mo ne ba bitela macaba a mañwi . . . [Masole] mwendi [ne] ba li nga ku ba zona lika ze kenile ka ku fitisisa mwa lifasi. Lisole wa Muroma n’a konkanga ka ndembela ya hae.”—Hatiso ya bu 11 ya The Encyclopædia Britannica.
b Lu lemuhe kuli nihaike talelezo ya manzwi a Jesu ka 66 C.E. ku isa 70 C.E. ya kona ku lu tusa ku utwisisa mw’a ka talelezwa ka nako ya ñalelwa ye tuna, litalelezo ze peli zeo ha li koni ku swana mwa lika kaufela kakuli miinelo y’e li tisa ya shutana.
c Mu bone The Watchtower ya December 15, 1975, makepe 741-4.
Kana Mwa Hupula?
◻ “Bumaswe bo bu shandaula” ne bu bonahezi cwañi mwa lilimo za mwanda wa pili?
◻ Ki kabakalañi ha ku utwahala k’u nga kuli “bumaswe” bwa miteñi ye bu ka ina mwa sibaka se si kenile mwa nako ya kwapili?
◻ Ki ifi twaniso ye bu ka eza “bumaswe” ye polofitilwe mwa Sinulo?
◻ Ki kufi ‘ku saba’ ko lu kana lwa tokwa ku eza kwapili?
[Siswaniso se si fa likepe 24]
Babilona yo mutuna u bizwa yena “m’ahe mahule”
[Siswaniso se si fa likepe 25]
Sibatana se si fubelu se si bulezwi mwa Sinulo kauhanyo 17 ki bona “bumaswe” bwa n’a talusize Jesu
[Siswaniso se si fa likepe 26]
Sibatana se si fubelu seo si ka etelela mwa ku shandaula bulapeli