Mu Si Ke Mwa Lumeleza Mutu ku Sinya Mikwa ya Mina ye Minde
“Mu si ke mwa ipuma: Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.”—1 MAKORINTE 15:33.
1, 2. (a) Muapositola Paulusi n’a ikutwile cwañi kwa neku la Bakreste ba mwa Korinte, mi ki kabakalañi? (b) Ki kelezo mañi ye nongile fa taba yeo lu ka nyakisisa?
LILATO la mushemi ki maikuto a’ tiile luli! Li susueza bashemi ku ifana sitabelo kwa neku la bana ba bona, ili ku ba luta ni ku ba eleza. Muapositola Paulusi n’a kana a si ndate wa ka taho, kono n’a ñolezi Bakreste mwa Korinte kuli: “Niha ne mu ka ba ni baluti ba ba eza 10,000 ku Kreste, ha mu na bondate ba bañata, kakuli ki na ya mi pepile ku Jesu Kreste ka Evangeli.”—1 Makorinte 4:15.
2 Kwa makalelo, Paulusi n’a ile kwa Korinte, ili k’o n’a kutalize kwa Majuda ni Magerike. N’a tusize ku toma puteho mwa Korinte. Mwa liñolo le liñwi Paulusi n’a swaniselize mamelelo ya hae ku y’a me ya anyisa, kono n’a swana sina ndate ku ba mwa Korinte. (1 Matesalonika 2:7) Sina mw’a ezez’anga ndate wa ka taho y’a lilato, Paulusi n’a file kelezo ye tiile kwa bana ba hae ba kwa moya. Ne mu kana mwa fumana tuso kwa kelezo ya hae ya bundate kwa Bakreste ba mwa Korinte, ye li: “Mu si ke mwa ipuma: Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.” (1 Makorinte 15:33) Ki kabakalañi Paulusi ha n’a ñolezi ba mwa Korinte taba yeo? Lu kona ku sebelisa cwañi kelezo yeo?
Kelezo ku Bona ni ku Luna
3, 4. Ki lifi ze lu ziba ka za Korinte wa mwa lilimo za mwanda wa pili ni batu ba ona?
3 Mwa lilimo za mwanda wa pili, muituti wa za lundandala lwa lifasi-mubu wa Mugerike Strabo n’a ñozi kuli: “Muleneñi wa Korinte u bizwa ‘o fumile’ bakeñisa muinelo wa ona wa lipisinisi, kakuli u fumaneha fa Musholondondo o bat’o ba o potolohilwe ki mezi mi u zamaisa makamba a mabeli, le liñwi la oa li liba kwa Asia, mi le liñwi kwa Italy; mi u nolofaza ku cincana mileko ye zwa kwa linaha ze peli zeo.” Mo ku fitela lilimo ze peli lipapali ze ne li zibahala hahulu za Isthmus ne li tisa likwanamunu kwa Korinte.
4 Ku cwañi ka za batu ba ne ba pila mwa muleneñi wo o ne u li sibaka se situna sa tamaiso ya mulonga hamohocwalo ni bulapeli bwa za minyaka ya kwa mubili bwa Aphrodite? C’aziba T. S. Evans n’a talusize kuli: “Palo hamoho ya bayahi [mwendi ne li] ye bat’o ba 400,000. Nyangela [ne li] ya sizo se si pahami, kono ili ya muzamao o si ka tiya, mane o fosahezi hahulu. . . . Magerike ba ne ba yahile mwa Akaya ne ba zibahala hahulu ka cisehelo ye tuna ku za mihupulo ni ku nyolelwa ka tukufalelo ku ziba lika ze nca. . . . Buikungo bwa bona ne bu swana sina mafula a lukiselizwe cimo kwa neku la liyekuyeku la ku taha kwa likwata-kwata za lituto ze keluhile.”
5. Ki lubeta lufi l’o mizwale ba mwa Korinte ne ba talimani ni lona?
5 Ha se ku fitile nako mane ni puteho ne i fitile fa ku aluhana kabakala ba bañwi ba ne ba sa tengamezi kwa ku nuhelela litaba ka buikuhumuso. (1 Makorinte 1:10-31; 3:2-9) But’ata bo butuna ne li bwa kuli ba bañwi ne ba bulela kuli: “Ha ku na zuho ya bafu.” (1 Makorinte 15:12; 2 Timotea 2:16-18) Ku si na taba ni se ne ba lumela (kamba ku lumela ka ku fosahala), Paulusi n’a na ni ku ba sikulula ka ku bonisa buniti bo bu utwahala hande bwa kuli Kreste n’a “zuhile kwa bafu.” Kacwalo, Bakreste ne ba kona ku sepa kuli Mulimu n’a ka ba fa “ku tula ka mulen’a luna Jesu Kreste.” (1 Makorinte 15:20, 51-57) Kabe ne mu li teñi k’o, kana ne mu ka be mu bile mwa lubeta?
6. Kelezo ya Paulusi kwa 1 Makorinte 15:33 sihulu ne i sebeza ku bomañi?
6 Ha n’a nze a fa bupaki bo bu tiile bwa kuli bafu ba na ni ku zusiwa, Paulusi n’a ba bulelezi kuli: “Mu si ke mwa ipuma: Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.” Sisupo sa kelezo yeo ne si ama ba ne ba swalisani ni puteho ba ne ba s’a lumeli tuto ya zuho. Kana ne ba honona fela ka za sisupo se siñwi se ne ba sa utwisisi? (Mu bapanye Luka 24:38.) Ku tokwa. Paulusi n’a ñozi kuli ‘ba bañwi ku mina ba bulela kuli ha ku na zuho ya bafu,’ kacwalo ba ne ba amilwe ne ba bonisa ku s’a lumela, ili ko ne ku atumela kwa bukwenuheli. Paulusi n’a lemuhile kuli ne ba ka kona ku sinya mikwa ni minahano ye minde ya ba bañwi.—Likezo 20:30; 2 Pitrosi 2:1.
7. Ki muinelo ufi o muñwi mo ne lu ka kona ku sebelisa 1 Makorinte 15:33?
7 Lu kona ku sebelisa cwañi temuso ya Paulusi ka za litwaelano? N’a s’a talusi kuli lu swanela ku hana ku tusa mutu yo muñwi mwa puteho y’a fumana but’ata mwa ku utwisisa timana kamba tuto ye ñwi ya mwa Bibele. Ka mo ku inezi fela, Juda 22, 23 i lu susueza ku fa tuso ye mufelañeke ku ba ba buniti ba ba na ni ku honona ko ku cwalo. (Jakobo 5:19, 20) Kelezo ya Paulusi ya bundate, nihakulicwalo, i swanela ku sebeliswa haiba mutu yo muñwi a swalelela ku ikambusa ku se lu ziba ku ba niti ya Bibele kamba a swalelela ku fa maikuto a muinelo wa ku s’a tabela ku lumela kamba a’ s’a yahisi. Lu swanela ku itibelela kwa ku ba ni twaelano ni mutu ya cwalo. Ka mo ku inezi fela, haiba mutu a fita fa ku ba mukwenuheli luli, balisana ba kwa moya ne ba ka ba ni k’u nga muhato wa ku sileleza mutapi.—2 Timotea 2:16-18; Tite 3:10, 11.
8. Ne lu kana lw’a nga cwañi muhato ka ku lemuha lika muta mutu yo muñwi a s’a lumelelani ni luna fa tuto ye ñwi ya Bibele?
8 Hape lwa kona ku sebelisa manzwi a bundate a Paulusi a’ kwa 1 Makorinte 15:33 ha ku amiwa ku ba ba kwande a puteho ba ba hulisa lituto za buhata. Ne lu kana lwa fita cwañi fa ku ba ni litwaelano ni bona? Seo ne si ka ezahala haiba ne lu si ka lemuha fapahano ye mwahal’a ba ne ba kana ba tusiwa ku ituta niti ni bao ba ba bata fela ku zusa likañi ilikuli ba hulise tuto ya buhata. Sina ka mutala, mwa musebezi wa luna wa ku kutaza, ne lu kana lwa fumana mutu y’a s’a lumelelani ni luna fa sisupo se siñwi kono ili y’a tabela ku zwelapili mwa ku si buhisana. (Likezo 17:32-34) Muinelo w’o fela ne u si ke wa tisa but’ata, kakuli lu talusa niti ya Bibele ka tabo ku mutu ufi kamba ufi y’o ka buniti fela a bata ku i ziba, mane lwa kutela teñi kuli lu y’o fa bupaki bo bu tiile. (1 Pitrosi 3:15) Niteñi, ba bañwi ne ba kana ba s’a tabeli luli ku fumana niti ya Bibele.
9. Lu swanela k’u nga cwañi muhato kwa lishemaeto za litumelo za luna?
9 Batu ba bañata ba kona ku kanana ka lihora ze ñata, viki ni viki, kono isi ka libaka la kuli ba bata niti. Ba bata fela ku shandaula tumelo ya yo muñwi ha ba nze ba ikanyisa ka se ba nahana ku ba buituti bwa bona mwa Siheberu, Sigerike, kamba sayansi ya ku ipilaula kwa lika. Ha ba talimani ni ba ba cwalo, Lipaki ba bañwi ba ikutwile ku shemaetiwa hahulu mi ba fitile fa ku ba ni litwaelano ze ekezehile ze tomile fa litumelo za bulapeli bwa buhata, lituto za mihupulo ya butu, kamba mafosisa a sayansi. Ki ko ku lemuseha hande hahulu kuli Jesu n’a si ka lumeleza seo ku ezahala ku yena, nihailikuli n’a ka kona ku wina lipuhisano za ku kananisana ni baeteleli ba bulapeli ba ne ba itutile Siheberu ni Sigerike kwa likolo. Ha n’a shemaetwa, Jesu n’a alaba ka bukuswani mi ni ku sikululela hape mamelelo ya hae ku ba ba ikokobeza, bona lingu luli.—Mateu 22:41-46; 1 Makorinte 1:23–2:2.
10. Ki kabakalañi mamelelo haili ye swanela kwa Bakreste ba ba na ni likompyuta ili ba ba kona ku kena mwa libaka za litaba za ka tungwalingwali twa za malaiti?
10 Likompyuta za mwa linako za cwale li kwaluzi linzila ze ñwi za litwaelano ze maswe. Likopano ze ñwi za pisinisi li konahalisa kuli basebelisi ba kompyuta ba ba iñolisize ba ba itusisa kompyuta kamba luwaile ba lume litaba fa likalulo za litaba za ka tungwalingwali twa za malaiti; kacwalo mutu u kona ku luma taba ye ya kwa basebelisi ba kompyuta ba ba iñolisize kaufela fa kalulo ya litaba f’o. Seo si libisize kwa nto ye bizwa ku kananisana kwa fa tungwalingwali twa malaiti fa litaba za bulapeli. Mukreste n’a kana a hohelwa mwa likananisano ze cwalo mi n’a kana a sebelisa lihora ze ñata a li ni munahani wa mukwenuheli ya n’a kana a ba ya zwisizwe mwa puteho. Taelo ye kwa 2 Joani 9-11 i koñomeka kelezo ya bundate ya Paulusi ka za ku pima litwaelano ze maswe.a
Mu Pime ku Pumiwa
11. Muinelo wa za pisinisi wa mwa Korinte ne u file nako ye nde ye cwañi?
11 Sina ha se lu lemuhile, Korinte ne u li sibaka se situna sa mileko, se ne si na ni mantolo ni lipisinisi ze ñata. (1 Makorinte 10:25) Ba bañata ba ne ba taha kwa Lipapali za Isthmus ne ba pila mwa litende, mi mwahal’a kezahalo yeo balekisi ne ba ka lekiseza mwa minganda ye konwa ku shimbululwa kamba litebule ze kwahezwi. (Mu bapanye Likezo 18:1-3.) Seo ne si konahalisize kuli Paulusi a fumane teñi mubeleko wa ku eza litende. Mi n’a kona ku itusisa sibaka sa mubeleko mwa ku yandulula taba ye nde. C’aziba J. Murphy-O’Connor u ñola kuli: “Ku zwelela mwa sintolo se si mwa musika o patehile . . . o talimani ni mukwakwa o tezi batu Paulusi n’a kona ku bonana, isiñi fela ni babeleki hamoho ni yena, kono hape ni likwanamunu la ba ba kwande. Mwa linako ze ku si na hande pisinisi n’a kona ku yema mwa munyako ni ku kenya mwa puhisano ba n’a hupula kuli ne ba kana ba teeleza . . . Ku t’ata ku nahana kuli muinelo wa hae wa mafulo-fulo ni tumelo ya hae ye tezi ne li si ka tahisa kapili kuli a be ‘ya zibahala hahulu’ fa silalanda f’o, mi seo ne si ka hoha ba ba bata ku bonisisa, isiñi malofa fela kono hape ni ba ba bata litaba ka buniti. . . . Basali ba ba nyezwi ni bababaleli ba bona, ba ne ba utwile ka za hae, ne ba pota ka ku ipumisa ku y’o leka. Mwa linako za sineneketo, ha ne ku ba ni lubeta lwa nyandiso kamba twaniso ye bunolo, balumeli ne ba kona ku mu atumela sina ba pisinisi. Sibaka sa mubeleko hape ne si mu tahiselize ku bonana ni makwambuyu ba fa sibaka.”
12, 13. Liñolo la 1 Makorinte 15:33 li kona ku sebeliswa cwañi ka ku swanela mwa sibaka sa mubeleko?
12 Paulusi, nihakulicwalo, n’a kabe a lemuhile muinelo o ne u kona ku tisa “litwaelano ze maswe” mwa sibaka sa mubeleko. Ni luna lu swanela ku lemuha seo. Ka ku lemuseha luli, Paulusi n’a ñozi ka za mubonelo o ne u li o atile mwahal’a ba bañwi wa kuli: “A lu ceñi, a lu nweñi, kakuli kamuso lu ka shwa.” (1 Makorinte 15:32) Kapili-pili ku seo n’a ekelize kelezo ya hae ya bundate ye li: “Mu si ke mwa ipuma: Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.” Sibaka sa mubeleko ni ku bata ku ikola ne li kana za swalisana cwañi mwa ku tahisa miinelo ye kona ku ba ye na ni kozi?
13 Bakreste ba bata ku ba ba silikani ku bao ba beleka ni bona, mi ze bonwi ze ñata li bonisa ka m’o seo si bezi se si buanyu mwa ku kwalula nzila ya ku fa bupaki. Nihakulicwalo, ye mu beleka ni yena n’a ka utwisisa ka mafosisa mukwa o silikani, ka k’u nga kuli ki twaelano yeo i mu mema kuli a y’o ba ni nako ye nde hamoho ni mina. N’a kana a fitisa memo ya ka siwela ya ku y’o ca ni yena sico sa musihali, ku y’o yema fa sibaka fokuñwi hamulaho wa mubeleko ni ku yo nwa lino ze kola, kamba ku ya kwa ku itabisa ko kuñwi kwa mafelelezo a viki. Mutu y’o n’a kana a bonahala ku ba ya sishemo ni ya kenile hande, mi memo yeo neikana ya bonahala ku ba ye si na mulatu. Niteñi, Paulusi u lu eleza kuli: “Mu si ke mwa [pumiwa, NW].”
14. Bakreste ba bañwi ba pumilwe cwañi ka litwaelano?
14 Bakreste ba bañwi se ba pumilwe. Hanyinyani-hanyinyani ne ba tahisize mubonelo o si ka tiya wa twaelano ni bao ba beleka ni bona. Mwendi ne i simuluhile fa ku ba ni cisehelo ye swana mwa papali ye ñwi kamba kezo ye ñwi ya ku ikatulusa ka yona. Kamba y’o ba beleka ni yena ya si Mukreste n’a kana a bile ya sishemo ni nahanisiso ka mukwa o ipitezi luli, ili nto ye ne i isize kwa ku ba ni yena ka nako ya buñata bo bu nze bu ekezeha, mane ba lata hahulu ku ba ni yena ku fita ku ba ni ba bañwi mwa puteho. Cwale twaelano yeo neikana ya isa kwa ku s’a fumaneha kwa mukopano u li muñwi fela. Ne i ka talusa ku icumba ni ku kuta manzibwana hahulu mi ni ku palelwa ku taleleza mukwa wa ku abana mwa sebelezo ya mwa simu kakusasana. Ne i ka tahisa ku buha maswaniso a zamaya kamba video ya mufuta w’o Mukreste kamita n’a ka hana. ‘Au, seo ni kamuta ne si si ke sa ezahala ku na,’ ki mo lu kana lwa nahanela. Kono buñata bwa ba ba pumilwe mwendi ne ba alabile ona cwalo fela. Lu tokwa ku ipuza kuli, ‘Ni ya tundamezi cwañi ku sebelisa kelezo ya Paulusi?’
15. Ki mubonelo mañi o itikanelezi o lu swanela ku ba ni ona ku bomuyahwa ni luna?
15 Ze lu sa z’o nyakisisa ka za sibaka sa mubeleko ki z’e sebeza hape ni kwa litwaelano za luna ni bomuyahwa ni luna. Ka buniti fela, Bakreste mwa Korinte wa kwaikale ne ba na ni bomuyahwa ni bona. Mwa libaka ze ñwi ki ko ku li kwa kamita ku ba ya silikaninyana ni ya fa kemelo ku bomuyahwa ni bona. Mwa libaka za matakanyani ba ba yahile hamoho ne ba kana ba itingile yo muñwi ku yo muñwi bakeñisa ku pila mwa libaka ze shamb’okani. Liswalisano za lubasi ki ze tiile hahulu mwa lizo ze ñwi, ili nto ye tahisa limemo ze ñata kwa lico. Ka buniti fela, mubonelo o’ itikanelezi ki wa butokwa, sina mwa n’a boniselize Jesu. (Luka 8:20, 21; Joani 2:12) Mwa ku sebelisana kwa luna ni bomuyahwa ni luna ni bahabo luna, kana lu tengamezi kwa ku zwelapili ku eza ka mo ne lu ezeza pili lu si ka ba kale Bakreste? Mwa sibaka sa seo, kana ha lu swaneli ku lundulula likezo ze cwalo ni ku toma ka mamelelo maciñekelo afi kamba afi a’ swanela?
16. Manzwi a Jesu a’ kwa Mateu 13:3, 4 a na ni ku utwisiswa cwañi?
16 Jesu ka nako ye ñwi n’a swaniselize linzwi la Mubuso kwa peu ye ne i kile ya “wela mwa nzila, mi linyunywani za taha za i ca kamukana.” (Mateu 13:3, 4, 19) Kwamulaho k’o, mubu o mwa nzila ne u fita fa ku mbambatela mahutu a mañata ha n’a nze a fita-fita mwateñi. Ku cwalo ni kwa batu ba bañata. Bupilo bwa bona bu tezi bomuyahwa ni bona, bahabo bona, ni ba bañwi ba ba taha ni ku ya, ili ku ba patehisa luli. Seo, ka mubulelelo o muñwi, si tahisa ku hatikelwa kwa mubu wa lipilu za bona, ili ku ezisa kuli ku be ko ku t’ata hahulu kwa neku la lipeu za niti ku mela. Muinelo o swana wa ku s’a nga muhato ne u ka taha ku yo muñwi ya s’a li Mukreste.
17. Litwaelano ni bomuyahwa ni bona ni ba bañwi cwalo ne li ka lu ama cwañi?
17 Bomuyahwa ni bona ni bahabo mutu ba bañwi ba silifasi ne ba kana ba ba silikani ni ku fa tuso, nihaike kuli ka ku s’a cinca ba zwezipili ku bonisa ku s’a ba ni cisehelo mwa lika za kwa moya kamba lilato la ku lata ku luka. (Mareka 10:21, 22; 2 Makorinte 6:14) Ku ba kwa luna Bakreste ha ku swaneli ku talusa kuli lu be ba ba si na silikani, ba ba si bomuyahwa ni bona ba bande. Jesu n’a lu elelize kuli lu bonise cisehelo ye buniti ku ba bañwi. (Luka 10:29-37) Kono kelezo ya Paulusi ka za ku ba ni tokomelo ka za litwaelano za luna ki ye buyelezwi ni ye tokwahala ka mukwa o swana. Ha lu nze lu sebelisa kelezo ya Jesu, ha lu lukeli ku libala ya Paulusi. Haiba lu s’a buluki likuka ze peli zeo mwa munahano, mikwa ya luna y’a kona ku amiwa. Mikwa ya mina i cwañi ha i bapanyiwa ku ya bomuyahwa ni mina ni bahabo mina ha ku amiwa kwa busepahali kamba ku kuteka mulao wa Sesare? Sina ka mutala, ne ba kana ba ikutwa kuli ka nako ya mutelo, ku biha kalulo ye nyinyani fela ya tuelo ye holwa kamba ya mwa pisinisi ki ko ku swanela, kamba mane ko ku tokwahala kuli mutu a y’oyelwe. Ne ba kana ba bulela ka ku susueza ka za mibonelo ya bona ha mu nze mu ambolisana mu nwa kofi kamba mwahal’a ku pota ko kuñwi ko ku kuswani. Seo ne si ka ama cwañi munahano wa mina ni mikwa ya mina ya busepahali? (Mareka 12:17; Maroma 12:2) “Mu si ke mwa ipuma: Litwaelano ze maswe li sinya mikwa ye minde.”
Ni Mikwa ya Bunca
18. Ki kabakalañi 1 Makorinte 15:33 ha i sebeza hape ni ku ba banca?
18 Sihulu ba banca ba amiwa hahulu ki se ba bona ni se ba utwa. Kana ha mu si ka lemuha banana bao mikobetelo kamba ku tenguka kwa bona ku swana hahulu ni kwa bashemi ba bona kamba kwa bahulwani ba bona? Ha lu swaneli ku komoka, hakulicwalo he, kuli banana ne ba kana ba susuezwa hahulu ki bao ba bapala ni bona kamba bao ba kena ni bona sikolo. (Mu bapanye Mateu 11:16, 17.) Haiba mwan’a mina u b’anga ni ba banca ba ba bulela ka ku shwaula bashemi ba bona, ki kabakalañi ha ne mu ka nahana kuli bana ba mina ne ba si ke ba yambukelwa ki seo? Ku cwañi haiba hañata ba utwa ba banca ba bañwi ba itusisa lipulelo za matapa? Ku cwañi haiba litaka za bona kwa sikolo kamba fa silalanda ba yauluka hahulu ka za mufuta o muñwi o munca wa makatulo kamba mutinelo o muñwi wa za ku ikabisa ka zona? Kana lu swanela ku nahana kuli Bakreste ba banca ne ba si ke ba hohiwa ka bunolo fela ki kukuezo ye cwalo? Kana Paulusi n’a bulezi kuli 1 Makorinte 15:33 i na ni sipimo sa buhulu fo i kalela ku sebeza ku mutu?
19. Ki mubonelo mañi w’o bashemi ba swanela ku lika ku luta bana ba bona?
19 Haiba mu bashemi, kana mu ba ba lemuha kelezo yeo ha mu nze mu buhisana ni ku eza likatulo ze ama bana ba mina? Mwendi ku ka tusa haiba mu lumela kuli seo hasi talusi kuli ba banca ba bañwi kaufela bao bana ba mina ba ba ni bona mwa silalanda kamba kwa sikolo haki batu ba bande. Ba bañwi ku bona ne ku kana kwa ba kuli ki ba bande ili ba mikwa ye kutekeha, sina fela ba bañwi ba bomuyahwa ni mina, bahabo mina, ni bo mu beleka ni bona ha ba li cwalo. Mu like ku tusa bana ba mina ku bona seo ni ku bona kuli mu na ni buitikaneleli mwa ku sebelisa kelezo ya Paulusi ye butali, ya bundate ku ba mwa Korinte. Ha ba nze ba lemuha nzila ka yeo mu eza lika ka buitikaneleli, ku kona ku ba tusa ku mi likanyisa.—Luka 6:40; 2 Timotea 2:22.
20. Ba banca, ki likulutendano lifi le mu talimani ni lona?
20 Mina ba ba sa li ba banca, mu like ku lemuha ka mo mu kona ku sebeliseza kelezo ya Paulusi, mu nze mu ziba kuli ki ya butokwa ku Mukreste yo muñwi ni yo muñwi, ni ha n’a ka ba mwanana kamba yo muhulu. Leo ikaba likulutendano luli, kono ki kabakalañi ha mu sa itateli ku talimana ni likulutendano leo? Mu lemuhe kuli bakeñisa fela kuli mu zibile ba bañwi ku ba banca bao ku zwelela kwa bwanana ha ku talusi kuli ha ba koni ku kukueza mikwa ya mina, kuli ha ba koni ku sinya mikwa ye mu sweli ku tahisa ka ku ba yo munca wa Sikreste.—Liproverbia 2:1, 10-15.
Mihato ye Tiile ya ku Sileleza Mikwa ya Luna
21. (a) Ki tokwahalo mañi ye lu na ni yona ka ku ama kwa litwaelano? (b) Ki kabakalañi ha lu kona ku ba ni buikolwiso bwa kuli litwaelano ze ñwi li kona ku tisa kozi?
21 Kaufel’a luna lu tokwa ku twaelana ni batu ba bañwi. Nihakulicwalo, lu lukela ku lemuha lika kapili ka za taba ya kuli bao lu twaelana ni bona ba kona ku lu susueza, ka mukwa o munde kamba o maswe. Seo ne si bonahalile ku ba sa niti ku Adama ni ku mañi ni mañi mwahal’a lilimo ze myanda-nda haisali ku zwiwa f’o. Sina ka mutala, Josafati, mulena yo munde wa mwa Juda, n’a ikozi tumelezo ni mbuyoti ya Jehova. Kono ha s’a lumelelize mwan’a hae ku nyala mwan’a Mulena Akabe wa Isilaele, Josafati a kalisa ku twaelana ni Akabe. Twaelano yeo ye maswe ne i batile ku fita fa ku bulaisa Josafati. (2 Malena 8:16-18; 2 Makolonika 18:1-3, 29-31) Haiba lu eza liketo ze bukuba ka za bao lu twaelana ni bona, lu kona ku ba mwa kozi ye swana.
22. Ki sifi se lu swanela ku hupula, mi ki kabakalañi?
22 Kacwalo he, haike lu hupule kelezo ye lilato yeo Paulusi a lu fa kwa 1 Makorinte 15:33. Ao haki manzwi fela a ne lu kana lu utwile hañata hahulu kuli mane lwa kona ku a bulela ku zwelela mwa toho fela. A bonisa lilato la bundate leo Paulusi n’a bile ni lona kwa mizwale ni likaizeli ba hae mwa Korinte, mi, ni ku luna, ka ku ba mwa mayemo a swana. Mi ku si na kakanyo a na ni kelezo yeo Ndat’a luna wa kwa lihalimu a fa bakeñisa kuli u bata kuli buikatazo bwa luna bu kondise lika.—1 Makorinte 15:58.
[Litaluso za kwatasi]
a Kozi ye ñwi ye mwa likalulo za litaba ze cwalo ki tiko ya ku kopisa litaelo kamba lihatiso ze haniswa ka mulao mutu a si na tumelezo ya bañi kamba ya batahisi ba zona ba pili, ili nto ye ne i ka lwanisa milao ya mwahal’a macaba ye hanisa ku kopisa lika ku si na tumelezo ya bañi ba zona.—Maroma 13:1.
Kana Mw’a Hupula?
◻ Ki ka libaka lifi luli Paulusi ha n’a ñozi 1 Makorinte 15:33?
◻ Lu kona ku sebelisa cwañi kelezo ya Paulusi mwa sibaka sa mubeleko?
◻ Ki mubonelo ufi ku bomuyahwa ni bona o’ itikanelezi o lu swanela ku ba ni ona?
◻ Ki kabakalañi 1 Makorinte 15:33 haili kelezo ye swanela ka ku ipitela ku ba banca?
[Siswaniso se si fa likepe 15]
Paulusi n’a itusisize sibaka sa mubeleko mwa ku zwisezapili taba ye nde
[Siswaniso se si fa likepe 16]
Ba banca ba bañwi ba kona ku sinya mikwa ya mina ya Sikreste