Ki Sifi Se Si Mi Susueza ku Sebeleza Mulimu?

“Lata Mulena Mulimu wa hao ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, ni ka kutwisiso ya hao kaufela, ni ka mata a hao kaufela.”—MAREKA 12:30.

 1, 2. Ki lika lifi ze nyangumuna ze swelwi ku petwa ka ku ama fa musebezi wa ku kutaza?

BUTOKWA bwa niti bwa mota h’a bu si ka itinga fela fa mubonahalelo wa yona. Mupende ne u kana wa ekeza kwa ku bonahala hande kwa yona kwa kwande, mi mupangelo o buheha ne u kana wa hoha mamelelo ya mutu ya bata ku i leka; kono se sinde hahulu ni ku fita ki lika ze s’a bonahali ka bunolo—injini ye zamaisa mota, hamohocwalo ni lipangaliko ze ñwi ze i zamaisa.

² Ki nto ye swana ni sebelezo ya Mukreste ku Mulimu. Lipaki za Jehova ba patehile mwa misebezi ya bumulimu. Ka silimo ni silimo, lihora ze fitelela bolule b’a sikiti ki ze itusiswa mwa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso wa Mulimu. Fahalimu a seo, bolule-lule ba lituto za Bibele ba zamaiswa, mi bao ba ba kolobezwa ba fita fa palo ye eza likiti ze myanda-nda. Haiba mu bashaeli ba taba ye nde, se mu bile ni kabelo—nihaiba kuli i bonahala bunyinyani—mwa lipalo zeo ze nyangumuna. Mi mu kona ku ikolwisa kuli “Mulimu hasi ya si ka luka, kuli a libale misebezi ya mina, ni lilato le mu bonisize kwa Libizo la hae.”—Maheberu 6:10.

 3. Ki sifi kwand’a misebezi se si swanelwa ku ba sa butokwa hahulu kwa Bakreste, mi ki kabakalañi?

³ Nihakulicwalo, butokwa bwa niti bwa sebelezo ya luna—sina sikwata kamba ka buñwi—ha bu pimiwi fela ka lipalo. Sina mwa n’a bulelezwi Samuele kuli, “mutu u talima bunde, Muñ’a Bupilo, Yena, u talima pilu.” (1 Samuele 16:7) Ee, seo lu li sona mwahali ki sona se si balwa ku Mulimu. Ki niti, misebezi ki ya butokwa. Likezo za buipeyo bwa bumulimu li kutekisa tuto ya Jehova mi li hoha batu ba ba na ni mayemo a ku ba balutiwa. (Mateu 5:14-16; Tite 2:10; 2 Pitrosi 3:11) Niteñi, misebezi ya luna ha i talusi taba mukatumbi. Jesu ya n’a zusizwe kwa bafu n’a na ni libaka la ku bilaela ka ku ama kwa puteho ya kwa Efese—ku si na taba ni piho ya misebezi ya bona ye minde. N’a ba bulelezi kuli: “Ni ziba misebezi ya hao, kono se ni nyaza ku wena, kikuli u tuhezi lilato la hao la pili.”—Sinulo 2:1-4.

 4. (a) Ki ka nzila ifi yeo sebelezo ya luna ku Mulimu i kona ku ba sina mukwa fela wa sizo? (b) Ki kabakalañi ha ku na ni butokwa bwa ku itatuba?

⁴ Lubeta lu teñi. Mwahal’a nako, sebelezo ya luna ku Mulimu neikana ya ba sina mukwa wa sizo. Musali yo muñwi wa Sikreste n’a talusize sina cwana: “Ne ni ya mwa sebelezo, ku ya kwa mikopano, ku ituta, ku lapela—kono ne ni li eza ku si na mamelelo ni ye kana, ni ku s’a ba ni maikuto afi kamba afi. Ka mo ku inezi fela, batanga ba Mulimu ba lukelwa ku babazwa ha ba eza ka t’ata ku si na taba ni ku ikutwa ku “wisezwa fafasi” kamba ku “kokobezwa.” (2 Makorinte 4:9; 7:6) Nihakulicwalo, muta misebezi ya luna ya Sikreste i fita fa ku ba ya ka sizo fela, lu tokwa ku nangela mwahali a injini, ka mubulelelo o muñwi. Nihaiba limota ze nde ka ku fitisisa li tokwa ku tatubiwa kwa ka linako za kamita; ka nzila ye swana, Bakreste kaufela ba tokwa ku eza buitatubo bwa ka nako kaufela. (2 Makorinte 13:5) Ba bañwi ba kona ku bona misebezi ya luna, kono ha ba koni ku bona se si susueza likezo za luna. Kacwalo mañi ni mañi wa luna, u swanela ku ba ya iyakatitwe ka za puzo ye li: ‘Ki sifi se si ni susueza ku sebeleza Mulimu?’

Mikwalelo kwa Susuezo ye Lukile

 5. Ki taelo ifi yeo Jesu n’a bulezi ku ba ya pili ku fita ze ñwi kaufela?

⁵ Ha na buzizwe ka za kuli ne li ufi wa pili kwa milao kaufela ye ne i filwe ku Isilaele, Jesu n’a amile fa taelo ye ne i tomile, isiñi fa mubonahalelo wa kwande, kono fa susuezo ya mwahali kuli: “Lata Mulena Mulimu wa hao ka pilu ya hao kaufela, ni ka moya wa hao kaufela, ni ka kutwisiso ya hao kaufela, ni ka mata a hao kaufela.” (Mareka 12:28-30) Jesu kacwalo n’a bonahalize se si swanela ku ba m’ata a susuezo mwa sebelezo ya luna ku Mulimu—lilato.

 6, 7. (a) Ki mwa nzila mañi yeo Satani ka kalole s’a taselize sikwenda sa lubasi, mi ki kabakalañi? (2 Makorinte 2:11) (b) Ka mwa utezwi mutu ku kona cwañi ku ama muinelo wa hae kwa neku la tamaiso ya bumulimu?

⁶ Satani u bata ku paleliswa buikoneli bwa luna mwa ku hulisa kalemeno ka butokwa ka lilato. Kuli a pete seo, mukwa o muñwi wa itusisa ki ku taseza sikwenda sa lubasi. Kabakalañi? Kakuli ki fona fo ku kaliseza maikuto a luna a lilato a pili ni a tiile ka ku fitisisa. Satani u ziba hande sikuka sa Bibele sa kuli se si itutiwa kwa bwanana si kona ku ba sa butokwa mwa buhulu. (Liproverbia 22:6) Ka kalole, isali kwa bwanana bwa mutu u lika ku tahisa mubonelo o si ka luka kwa neku la lilato. Ka ku ba “mulimu wa lifasi le,” Satani u bona mulelo wa hae kuli wa talelezwa muta ba bañata ba hulela mwa malapa a’ si libaka ze na ni lilato, kono mwa libaka za mifilifili ye maswe, buhali, ni lipulelo ze maswe.—2 Makorinte 4:4; Maefese 4:31, 32; 6:4, Makolose 3:21.

⁷ Buka ya Ku Eza Bupilo bwa Lubasi lwa Mina ku ba bwa Tabo i bulela kuli ka m’o ndate a petela kalulo ya hae ya bushemi “i kona ku ama ka butuna mubonelo wa kwapili wa bana ba hae kwa neku la m’ata a tamaiso, a butu ni a bumulimu.”a Munna yo muñwi wa Mukreste ya n’a hulezi mwa lizoho le li t’ata la bo ndat’ahe ba ba buhali u talusa kuli: “Kwa neku la ka, ku utwa Jehova ku bunolo; ku mu lata ku t’ata hahulu ni ku fita.” Ki niti kuli, ku ipeya ku utwa ki kwa butokwa, kakuli mwa meto a Mulimu “ku utwa, ki se sinde ku fita matabelo.” (1 Samuele 15:22) Kono ki sifi se si ka lu tusa ku eza ka ku fitelela fa ku ipeya fela ku utwa ni ku hulisa lilato la ku lata Jehova sina ona m’ata a susuezo ya bulapeli bwa luna?

“Lilato la Kreste Li Lu Sweli”

 8, 9. Tiululo ya Jesu i swanela ku susueza cwañi lilato la luna ku Jehova?

⁸ Zusuluso ye tuna ka ku fitisisa ya ku hulisa lilato la ka pilu kaufela ku Jehova ki buitebuho kwa sitabelo sa tiululo sa Jesu Kreste. “Lilato la Mulimu ku luna li bonahezi ka se: Mulimu u lumile mwa lifasi Mwan’a hae a li muñwi ku Yena kuli lu pile ka yena.” (1 Joani 4:9) Ha se lu utwisisize ni ku itebuha seo, yona kezo ye ya lilato i tahisa muhato wa lilato. “Lwa lata, kakuli Yena [Jehova] u lu latile pili.”—1 John 4:19.

⁹ Jesu n’a itatezi ku amuhela musebezi wa hae ili ku sebeza sina Mupulusi wa mutu. “Mo lu zibezi lilato, ki Jesu h’a lu tobohezi moyo wa hae.” (1 Joani 3:16; Joani 15:13) Lilato la Jesu la buitomboli li swanela ku tahisa muhato wa buitebuho ku luna. Sina ka mutala: Ha l’u ng’eñi kuli mu yangwezwi kwa ku shwela mwa mezi. Kana kikuli ne mu ka ya fela kwa hae, ku ikomisa ni ku libala ka za teñi? Ku tokwa ni hanyinyani! Ne mu ka ikutwa ku kolotela mutu ya mi yangwezi. Hailif’o, mu kolotezi mutu y’o buitebuho ka za bupilo bwa mina. Kana lu kolotezi Jehova Mulimu ni Jesu Kreste se sinyinyani ku fita seo? Kabesi tiululo, yo muñwi ni yo muñwi wa ku luna na k’a tiba, mwa sibi ni lifu, ka mubulelelo o muñwi. Ka ku fapahana, kabakala kezo yeo ye tuna ya lilato, lu na ni tibelelo ya ku pila ku ya ku ile mwa paradaisi fa lifasi-mubu.—Maroma 5:12, 18; 1 Pitrosi 2:24.

10. (a) Lu kona cwañi ku eza tiululo sina nto ya ka butu? (b) Lilato la Kreste li lu eshula kamukwaufi?

¹⁰ Mu y’eye fa tiululo. Mu i’ nge ku ba nto ya ka butu, sina mwa n’a ezelize Paulusi: “Mi cwale ha ni nze ni pila mwa nama, ni pila ka tumelo ku Mwan’a Mulimu ya ni latile, mi a itobohile mwa sibaka sa ka.” (Magalata 2:20) Ku nahana ko ku cwalo ku ka tahisa maikuto a mwa pilu a’ susueza, kakuli Paulusi n’a ñolezi ba kwa Korinte kuli: “Lilato la Kreste li lu sweli, . . . u shwezi batu kaufela kuli ba ba pila ba lisele ku ipilela, kono ba pilele ya shwile mi a zuhile.” (2 Makorinte 5:14, 15) The Jerusalem Bible i bulela kuli lilato la Kreste “la lu eshula.” Ha lu nahana ka butungi fa lilato la Kreste, lwa susuezwa, ku iyakatwa ko kutuna, mane ni ku eshulwa. Li ama lipilu za luna ni ku lu susueza k’u nga muhato. Sina toloko ya J. B. Phillips ha i talusa hande ka ku utwahala, kuli “simbule sa mutomo wa likezo za luna ki lilato la Kreste.” Mufuta ufi kamba ufi wa susuezo ha u na ku tahisa miselo ye inelela ku luna, sina ka mo ku boniselizwe ki mutala wa Bafalisi.

“Mu Sabe Mumela wa Bafalisi”

11. Ha mu taluse mubonelo wa Bafalisi kwa neku la misebezi ya za bulapeli.

¹¹ Bafalisi ne ba zwisize tabo kaufela mwa bulapeli bwa Mulimu. Mwa sibaka sa ku tunafaza lilato la ku lata Mulimu, ne ba koñomekile misebezi sina sona siitusiso sa ku mishala ka sona mayemo a kwa moya. Ku iyakatwa kwa bona milao ye miñata ne ku ba ezisize ku bonahala ku luka kwande, kono mwahali ne ba “tezi masapo a batu ni ze masila kaufela.”—Mateu 23:27.

12. Jesu h’a sa folisize mutu, Bafalisi ne ba bonisize cwañi ñole mwa pilu?

¹² Ka nako ye ñwi, Jesu ka mufelañeke n’a folisize munna ya na omelezi lizoho. Ki tabo hakalo yeo mutu y’o n’a lukela ku ba ni yona ka ku foliswa kwa onaf’o fela kwa butuku b’o ku si na kuli cwañi ne bu mu tahiselize hahulu ku tokwa buiketo mwa mubili ni mwa munahano! Nihakulicwalo, Bafalisi ne ba si ka taba ni yena. Ka ku fapahana, ba mu nyaza ka ku landalala fa taba ye nyinyani—ya kuli Jesu n’a file tuso fa lizazi la Sabata. Ka ku ndongwama kwa bona mayemo a ku talusa tukalulo-kalulo twa Mulao, Bafalisi ne ba latehezwi luli ki mulelo tota wa Mulao. Ha ku komokisi kuli Jesu n’a “halifile ni ku swaba, kabakala lipilu za bona ze tata”! (Mareka 3:1-5) Fahalimu a seo, n’a lemusize balutiwa ba hae kuli: “Mu sabe mumela wa bafalisi ni basaduki.” (Mateu 16:6) Likezo za bona ni mibonelo ya bona i beilwe fa ngandaleza mwa Bibele kuli lu fumane tuso.

13. Ki tuto mañi ye li teñi ku luna ka za mutala wa Bafalisi?

¹³ Mutala wa Bafalisi u lu luta kuli lu tokwa ku ba ni mubonelo o itikanelezi kwa misebezi. Luli, misebezi ki ya butokwa hahulu, kakuli “tumelo, ha i si na misebezi, i shwile.” (Jakobo 2:26) Nihakulicwalo, mufuta wa mutu o si ka petahala u na ni tengamo ya ku atula ba bañwi ka zeo ba eza mwa sibaka sa seo ba li sona. Ka linako ze ñwi, lu kana lwa ikatula ili luna ka nzila ye swana. Ne lu kana lwa ndumbwikela mwa mipateho, inge kuli yona yeo fela ki yona ye bonisa mayemo a luna a kwa moya. Ne lu ka libala butokwa bwa ku tatuba milelo ya luna. (Mu bapanye 2 Makorinte 5:12.) Lu kana lwa fita fa ku ba batu ba ba kumalela hahulu fa Mulao fela ili ba ba ‘yemisa kambulumbulu mwa sisefiso, mi ba ba miza kamele,’ ba ba latelela taku ya Mulao kono ili ba ba loba mulelo wa ona.—Mateu 23:24.

14. Bafalisi ne ba swana cwañi sina komoki kamba mukekana o tezi masila?

¹⁴ Seo Bafalisi ne ba si ka utwisisa ki sa kuli haiba mutu a lata luli Jehova, likezo za buipeyo bwa bumulimu li ka itahisa ka ili zona. Mayemo a kwa moya a buba ku zwa mwahali ku taha fa nde. Jesu n’a nyazize hahulu Bafalisi ka za mihupulo ya bona ye fosahezi mwa muinelo wo, ka ku bulela kuli: “Bumai ki bwa mina bañoli ni bafalisi, mina baipi! kakuli mu tapisa sinwiso ni mukekana kwande, mi mwahali ku tezi ku tukufaza ni ku sa iswala. Wena mufalisi wa sibofu, tapisa sinwiso ni mukekana mwahali pili, bukwande ni bona ku kene.”—Mateu 23:25, 26.

15. Mu fe mitala ye bonisa kuli Jesu u bona ku fita ponahalo fela.

¹⁵ Mubonahalelo wa kwande wa komoki, mukekana, kamba mane muyaho ha li talusi lika kaufela. Balutiwa ba Jesu ne ba mbwetukisizwe ki bunde bwa tempele ya mwa Jerusalema, ili yeo Jesu n’a bizize “makundamo a masholi” kabakala ze ne li ezahala mwahali. (Mareka 11:17; 13:1) Se ne si li sa niti ka za tempele hape ki sa niti ku bao ba ba ipapata ku ba Bakreste, sina ka mo li boniseza litaba za Krestendomu. Jesu n’a bulezi kuli n’a ka atula ba bañwi ba ne ba eza “limakazo ze ñata” mwa libizo la hae kuli ki “ba ba sebezanga ze maswe.” (Mateu 7:22, 23) Ka ku fapahana ko kutuna, n’a bulezi ka za musali wa mbelwa ya n’a file nubu ya mali ye ne li ye nyinyani hahulu kwa tempele kuli: “Musali yo wa mbelwa, ya shebile, s’a beile mwa sibulukelo, si fita se ba beile ba bañwi kaufela . . . yena u beile za ku tokwa kwa hae, s’a n’a sweli kaufela, s’a n’a ka pila ka sona.” (Mareka 12:41-44) Likatulo ze sa swalisani? Ku tokwa. Mwa bubeli bwa miinelo yeo, Jesu n’a bonahaza mubonelo wa Jehova. (Joani 8:16) N’a boni maikuto a n’a tisize misebezi yeo ni ku atula ka mo ku swanehela.

“Yo Muñwi ni yo Muñwi ka ku Likanyeza M’ata a Hae”

16. Ki kabakalañi ha lu sa tokwi ku bapanya kamita misebezi ya luna ku ya Mukreste yo muñwi?

¹⁶ Haiba maikuto a luna ki a lukile, ha ku na tokwahalo ya ku eza libapanyo kamita. Sina ka mutala, bunde bo bunyinyani fela bu petwa ka ku satalala kuli mutu a sebelise nako ye likana ni ya Mukreste yo muñwi mwa bukombwa kamba kuli a fite ku zeo mutu y’o a peta mwa ku kutaza. Jesu n’a bulezi ka za ku lata Jehova ka pilu ya mina kaufela, munahano, moyo ni m’ata—isiñi za mutu yo muñwi. Buikoneli, m’ata ni miinelo za mutu yo muñwi ni yo muñwi za fapahana. Haiba muinelo wa mina u lumeleza, lilato li ka mi susueza ku fa nako ye ñata mwa bukombwa—mane mwendi sina sikombwa se si li paina wa nako ye tezi. Nihakulicwalo, haiba mu katazwa ki makulano, nako yeo mu fa mwa bukombwa neikana ya ba ye nyinyani ku fita ka mo ne mu ka tokwela. Mu si ke mwa zwafa. Busepahali ku Mulimu ha bu pimiwi ka lihora. Ha mu ba ni maikuto a kenile, mu ka ba ni libaka la ku ba ni tabo. Paulusi n’a ñozi kuli: “Mutu ni mutu a tatube likezo za hae, kih’a ka ba ni sibaka sa ku itumba ka za hae a nosi, isi ka za yo muñwi.”—Magalata 6:4.

17. Ka manzwi a mina, mu taluse ka bukuswani nguli ya litalenta.

¹⁷ Ha mu nahane ka za nguli ya Jesu ya litalenta, ka mo ku ñolezwi kwa Mateu 25:14-30. Munna ya n’a li bukaufi ni ku tama musipili wa ku ya kwa naha isili n’a bizize batanga ba hae mi a ba beya fa pabalelo ya za luwile. “A fa yo muñwi litalenta liketalizoho; yo muñwi a mu fa ze peli; yo muñwi i liñwi; a fa yo muñwi ni yo muñwi ka ku likanyeza m’ata a hae.” Mulen’a ha n’a kutile ku t’o tatuba litaba ni batanga ba hae, ki sifi sa n’a fumani? Mutanga ya n’a filwe litalenta liketalizoho n’a fumani litalenta ze ñwi liketalizoho fahalimu. Ka nzila ye swana, mutanga ya n’a filwe litalenta ze peli n’a fumani litalenta ze ñwi ze peli fahalimu. Mutanga ya n’a filwe talenta i liñwi n’a i pumbekile mwa mubu mi ha ku na ni se sikana sa n’a ezize mwa ku ekeza kwa bufumu bwa mulen’a hae. Ki ifi ye ne i li katulo ya mulena y’o fa muinelo wo?

18, 19. (a) Ki kabakalañi mulena ha n’a si ka bapanya mutanga ya n’a filwe litalenta ze peli ku mutanga ya n’a filwe litalenta liketalizoho? (b) Ki sifi seo nguli ya litalenta i lu luta ka za ku babaza ni ku eza libapanyo? (c) Ki kabakalañi mutanga wa bul’alu ha n’a si ka atulelwa ka nzila ye nde?

¹⁸ Sa pili, ha lu nahaneñi ka za batanga ba ne ba filwe litalenta liketalizoho ni ze peli ka ku fitana. Ku yo muñwi ni yo muñwi wa bona batanga bao, mulena n’a bulezi kuli: “Ki hande mutanga yo munde, ya sepahala.” Kana n’a kabe a bulezi seo ku mutanga wa litalenta ze ketalizoho kambe y’o n’a fumani fela ze peli fahalimu? Ka mo ku bonahalela, ku tokwa! Kwa neku le liñwi, n’a si ka bulela ku mutanga ya n’a fumani litalenta ze peli fahalimu kuli: ‘Ki kabakalañi ha u si ka fumana liketalizoho? Ee, bona mutanga sina wena ka m’o a ni selezi ka buñata!’ Batili, mulena y’a mufelañeke, ya n’a yemela Jesu, n’a si ka eza libapanyo. N’a file litalenta ku “yo muñwi ni yo muñwi ka ku likanyeza m’ata a hae,” mi ha ku na ze ñata za n’a libelezi ku fita seo yo muñwi ni yo muñwi n’a ka fa. Batanga bao bubeli bwa bona ne ba fumani pabazo ye likana, kakuli kaufela bona ne ba sebelelize mulen’a bona ka moyo-kaufela. Kaufel’a luna lwa kona ku ituta ku zwelela ku seo.

¹⁹ Ka mo ku inezi fela, mutanga wa bul’alu n’a si ka babazwa. Ka buniti fela, n’a nepezwi kwande mwa lififi. Ka ku amuhela fela talenta i liñwi, n’a si ke a libelelwa ku tisa buñata bo bu likana ni bwa mutanga wa litalenta liketalizoho. Nihakulicwalo, n’a si ka lika ni hanyinyani! Katulo ya hae ye ne isi ye nde ne i tahile kabakala kuli n’a li “ya maswe, ya na ni buzwa” mwa mubonelo wa mwa pilu ya hae, ili nto ye ne i bonisize kuli n’a si na lilato ku mulen’a hae.

20. Jehova u’ nga cwañi maciñekelo a luna?

²⁰ Jehova u libelela yo muñwi ni yo muñwi wa luna ku mu lata ka m’ata kaufela, niteñi ki nto ye wabelisa hakalo kuli “u ziba se lu bupilwe ka sona, u nz’a hupula kuli lu liluli fela”! (Samu 103:14) Liproverbia 21:2 i bulela kuli “ya beya lipilu fa sikala ku li likanyeza ki Muñ’a Bupilo”— isiñi ku likanyeza lipalo. U utwisisa maciñekelo afi kamba afi ao lu si na m’ata fahalimw’a ona, ku si na taba kuli ki mwa muinelo wa za mali, kwa mubili, mwa munahano, kamba ze ñwi cwalo. (Isaya 63:9) Ka nako ye swana, u lu libelela ku itusisa ka mo lu konela kaufela lika zeo ne lu ka ba ni zona. Jehova ki ya petehile, kono ha sebelisana ni balapeli ba hae ba ba si ka petahala, haki ya tokwa bupetehi. Haki ya s’a sikuluhi mwa likezo za hae kamba ku s’a nga muinelo ka mo u inezi mwa litibelelo za hae.

21. Haiba sebelezo ya luna ku Mulimu i susuezwa ki lilato, ki lifi ze nde ze ka zwa mwateñi?

²¹ Ku lata Jehova ka pilu ya luna, moyo, munahano, ni m’ata kaufela ki nto ye “kwapili a matabelo a ku cisa, ni matabelo kaufela.” (Mareka 12:33) Haiba lu susuezwa ki lilato, u zibe lu ka eza ka mo lu konela kaufela mwa sebelezo ya Mulimu. Pitrosi n’a ñozi kuli haiba tulemeno twa bumulimu, hamohocwalo ni lilato, “li teñi ku mina, mi ili ka buñata, li ka mi tokwisa buzwa ni ku palelwa, mwa ku beya miselo mwa zibo ya Mulen’a luna Jesu Kreste.”—2 Pitrosi 1:8.

[Litaluso za kwatasi]

Ka ku Ba Lundululo

◻ Ki m’ata afi a swanela ku ba susuezo mwa sebelezo ya luna ku Mulimu?

◻ Lilato la Kreste li lu susueza cwañi ku sebeleza Jehova?

◻ Ki ku iyakatwa kufi kwa Bafalisi k’o lu swanela ku tokolomoha?

◻ Ki kabakalañi ha ku si ko ku butali ku swalelela ku bapanya sebelezo ya luna ku ya Mukreste yo muñwi?

[Siswaniso se si fa likepe 24]

Buikoneli, m’ata, ni miinelo za batu ka buñwi za fapahana